ئىنجىل 3-قىسىم 


«لۇقا»نىڭ تەپسىرى


«لۇقا بايان قىلغان خۇش خەۋەر»



كىرىش سۆز

بۇ كىتابنىڭ مۇئەللىپى يەھۇدىي مىللىتىدىن بولمىغان تېۋىپ لۇقادۇر. بىز باشقا يەردە، يەنى ئەيسانىڭ يەر يۈزىدىكى ھاياتى خاتىرىلەنگەن ئىنجىلدىكى «تۆت بايان»غا بولغان «كىرىش سۆز»ىمىزدە لۇقانىڭ بايانى ئۈستىدە ئازراق توختالغان. شۇڭا مۇشۇ يەردە «لۇقا» توغرۇلۇق ئانچە كۆپ توختالمايمىز، پەقەت ئوقۇرمەنلەر ئۈچۈن تۆۋەندىكى نۇقتىلارنى قايتىلايمىز: ــ


(1) لۇقا ئىنتايىن ئەستايىدىل تارىخشۇناستۇر (ھەتتا خۇداسىز ئالىملارمۇ بۇ نۇقتىنى ئېتىراپ قىلىدۇ). ئۇنىڭ دېيىشىچە، ئۇ بولغان ۋەقەلەرنى «تەرتىپى بويىچە» (3:1) خاتىرىلىگەن. بىز ئۇنىڭ بۇ دېگىنىنى ئۇ خاتىرىلىگەن بارلىق ۋەقەلەرنى توپ-توغرا تارىخىي تەرتىپكە سالغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ، دەپ ئويلايمىز. گەرچە ئۇ خاتىرىلىگەن ۋەقەلەرگە «ئۆز كۆزى بىلەن گۇۋاھچى» بولمىسىمۇ، ئۇ پۈتۈن تارىخنى پەقەت «ئۆز كۆزى بىلەن كۆرگەن»لەرنىڭ گۇۋاھلىقىنى ئاساس قىلىپ يېزىپ چىققان (2:1-3 ۋە مۇناسىۋەتلىك ئىزاھاتلارنى كۆرۈڭ) ۋە شۇ يولدا لۇقا ئەيسانىڭ تۇغۇلۇشىدىن تاكى ئاسمانغا كۆتۈرۈلۈشىگىچە بولغان كۆپ ۋەقەلەرنى تەپسىلىي بايان قىلغان.


(2) ئۇ مەسىھ ئەيسانىڭ تولۇق ئىنسان ئىكەنلىكىنى ئايان قىلىدىغان ئىشلار ۋە ۋەقەلەرنى ئالاھىدە قىزىقىش بىلەن خاتىرىلەيدۇ. مەسىلەن، مەسىھنىڭ مەريەمدىن تۇغۇلۇشى، خۇدائاتىغا تايىنىشى، مۇقەددەس روھ تەرىپىدىن يېتەكلىنىشى، ئىچكى ھېسسىياتلىرى، ئاغرىق-سىلاقلارغا، ئېزىلگەن ئانىي-ھاجەتمەنلەرگە ھەمدە «گۇناھكارلار» دەپ كەمسىتىلگەنلەرگە ئىچىنى ئاغرىتىشى ۋە دۇئا-تىلىۋەت قىلىشلىرى ئالاھىدە تەكىتلىنىدۇ. «لۇقا»نى مەسىھنىڭ بىردىنبىر «ھەقىقىي ئىنسان» ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدىغان بايان دېگىلى بولىدۇ.


(3) لۇقا تېۋىپ بولۇپ ئەيسا ساقايتقان كىشىلەرنىڭ كېسەللىك ئەھۋاللىرىغا قىزىقىپ، شۇلارنى توپتوغرا بايان قىلىدۇ. ئۇ يەنە مەسىھنىڭ قىز-ئاياللارغا نىسبەتەن، ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئۆز قىممىتى بار شەخسلەر دەپ قارايدىغان مېھرىبان مۇئامىلىسىگە ئىنتايىن قىزىقىدۇ.


(4) «لۇقا»دىكى مۇھىم تېمىلار: ــ (ئا) ئەيسا مەسىھنىڭ ئۆز شەخسىنىڭ ئاجايىبلىقى ۋە تىلسىماتلىرى (ئە) نىجات ۋە نىجاتتىن بولغان ئازادلىق ۋە خۇشاللىق (پ) شۇ نىجاتنىڭ بارلىققا كەلتۈرۈلۈشى ئۈچۈن، شۇنداقلا ئۇنىڭ ھەممە ئەللەردە بولۇشى ئۈچۈن ئەيسانىڭ ئۆز خەلقىنىڭ قولىدا ئۆلتۈرۈلۈپ قۇربانلىق بولۇشقا يېرۇسالېمغا بارغان سەپىرى (51:9-48:19)؛ (ب) ئۇنىڭ يېرۇسالېمدا ئازاب-ئوقۇبەت تارتىشى، ئۆلۈمى ۋە تىرىلىشى.


مەزمۇن: ــ

1. ئەيسانىڭ دۇنياغا كېلىشى ۋە بالىلىق چاغلىرى (12-بابلار)

2. ئەيسانىڭ چۆمۈلدۈرۈلۈشى ۋە سىنىلىشى (3-بابتىن 4-باب 13-ئايەتكىچە)

3. ئەيسانىڭ گالىلىيەدىكى خىزمىتى (4-باب 14-ئايەتتىن 9-باب 50-ئايەتكىچە)

4. ئەيسانىڭ «يېرۇسالېمغا سەپىرى» (9-باب 51-ئايەتتىن 19-باب 27-ئايەتكىچە)

5. ئەيسانىڭ يېرۇسالېمدىكى خىزمىتى (19-باب 28-ئايەتتىن 21-باب 4-ئايەتكىچە)

6. ئەيسانىڭ كەلگۈسىدىكى ئىشلارنى، ئاخىرقى زامانلارنى ئالدىن ئېيتىشى (21-باب 5-38-ئايەتلەر)

7. ئەيسانىڭ سوراققا تارتىلىشى، ئازاب-ئوقۇبەت چېكىشى، ئۆلتۈرۈلۈشى ۋە تىرىلىشى (22-24-بابلار)



••••••••


قوشۇمچە سۆز

بىز مۇشۇ يەردە پۈتۈن «بايان» توغرۇلۇق ئەمەس، بەلكى بەزى ئالاھىدە قىزىق نۇقتا ياكى قىيىنلىقى بار ئايەتلەر ئۈستىدە ئازراق توختىلىمىز. «لۇقا»، «ماتتا» ۋە «ماركۇس»نى ئوقۇغانلار بولسا، ئۇ كىتابلاردا نۇرغۇن ئورتاق بايانلارنىڭ بارلىقىنى كۆرۈپ يېتەلەيدۇ. بىز تەرجىمىمىزدىمۇ، شۇنداق ئورتاق يەرلەر ئۈستىدە توختالغىنىمىزدا، «ماتتا»، «ماركۇس» ۋە «لۇقا»دىكى ئىزاھاتلار ۋە «قوشۇمچە سۆز»ىمىزنى بىر-بىرىگە باغلىغان ھالدا يېزىشقا تىرىشتۇق. 


42:10 

«بىراق بىرلا ئىش زۆرۈردۇر؛ ۋە مەريەم شۇنىڭدىن ئۆزىگە نېسىۋە بولىدىغان ياخشى ئۈلۈشنى تاللىدى؛ بۇ ھەرگىز ئۇنىڭدىن تارتىۋېلىنمايدۇ».

مارتا ۋە مەريەم ئىككىسى، شۈبھىسىزكى، ئەيسانى ئۆيىگە قارشى ئالدى؛ لېكىن ئەسلىدە ئۇنى تەكلىپ قىلغۇچى مارتا بولۇشى مۇمكىن (بۇ يەردىكى مەريەم ئەيسانىڭ ئانىسى مەريەم ئەمەس، ئەلۋەتتە). مارتا نۇرغۇن مېھمانلارنى كۈتۈش بىلەن ئالدىراش ئىدى ۋە مەريەم ئەيسانىڭ ئايىغىدا ئولتۇرۇپ ئۇنىڭ سۆزىنى تىڭشاۋاتاتتى. مارتا ئەيساغا مەريەم ماڭا ياردەم قىلمىدى، دەپ ئاغرىنىدۇ. بىزنىڭ ئەيسانىڭ بەرگەن مۇنۇ جاۋابىغا ئەستايىدىل كۆڭۈل قويۇشىمىزغا توغرا كېلىدۇ: ــ

«ئەي مارتا، مارتا، سەن كۆپ ئىشلارنىڭ غېمىنى يەپ ئاۋارە بولۇپ يۈرۈۋاتىسەن. بىراق بىرلا ئىش زۆرۈردۇر؛ ۋە مەريەم شۇنىڭدىن ئۆزىگە نېسىۋە بولىدىغان ياخشى ئۈلۈشنى تاللىدى؛ بۇ ھەرگىز ئۇنىڭدىن تارتىۋېلىنمايدۇ».

ئەيسا مارتاغا ئۇنىڭ ئىسمىنى ئىككى قېتىم تەكرارلاپ چوڭقۇر ئامراقلىق بىلەن سۆز قىلىدۇ (ئىبرانىي تىلىدا ئادەمنىڭ ئىسمىنى قايتىلاپ چاقىرىش كۈچلۈك ئامراقلىق، مېھىر-مۇھەببەتنى بىلدۈرىدۇ). ئۇنىڭ سۆزىدىن مارتانىڭ كۆڭلىنىڭ كۆپ ئىشلارغا بۆلۈنۈپ، غەمدە قېلىۋاتقىنىنى بايقايمىز؛ ئەمما رەببىمىز بۇ توغرۇلۇق ئۇنىڭغا «بىراق بىرلا ئىش زۆرۈردۇر» دەپ مۇلايىملىق بىلەن تەنبىھ بېرىدۇ. ئەمدى ئۇ ئېيتقان «زۆرۈر بولغان ئىش» بولسا ئۇنىڭ ئايىغىدا ئولتۇرۇپ سۆزىنى تىڭشاشتىن ئىبارەت، دېمەكچىمۇ؟ بىزنىڭمۇ ئۇنىڭ مارتاغا ئېيتقان بۇ سۆزىنى ئەستايىدىللىق بىلەن ئاڭلىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ ــ چۈنكى رەببىمىز مەريەم تاللىۋالغان «رەبنىڭ سۆزىنى تىڭشاش»نى «ئۆزىگە نېسىۋە بولىدىغان ياخشى ئۈلۈش»، دەيدۇ. «ئۈلۈش» بىر پۈتۈن ئىش-ھەرىكەتنىڭ مەلۇم قىسمىدۇر. شۇڭا باشقا ئىشلارمۇ «زۆرۈر بولغان بىرلا ئىش»نىڭ مەلۇم قىسمى بولۇشى كېرەك. ئۇنداقتا «زۆرۈر بولغان بىرلا ئىش»، يەنى «پۈتۈن بىر ئىش» زادى نېمە؟


مۇقەددەس يازمىلاردىكى كۆپ باشقا يەرلەردە بۇ سوئالغا جاۋاب تەمىنلەيدۇ، دەپ قارايمىز: ــ

«سىلەر قۇللار، ئەتتىن بولغان خوجايىنىڭلارغا مەسىھكە ئىتائەت قىلغىنىڭلاردەك چىن كۆڭلۈڭلاردىن ئەيمىنىش ۋە تىترەش بىلەن ئىتائەت قىلىڭلار؛ پەقەت كۆز ئالدىدىلا خىزمەت قىلىپ، ئادەمنى خۇش قىلغۇچى قۇللاردىن بولماڭلار، بەلكى مەسىھنىڭ قۇللىرىنىڭ سۈپىتىدە خۇدانىڭ ئىرادىسىنى جان-دىل بىلەن بەجا كەلتۈرۈڭلار، ئادەملەرگە ئەمەس، بەلكى رەبگە چىن دىلىڭلاردىن خىزمەت قىلىڭلار» («ئەف.» 5:6-7).

«ۋە ھەممە ئىشلاردا، سۆز بولسۇن، ئەمەل بولسۇن، ھەممىسىنى رەب ئەيسانىڭ نامىدا قىلىپ، ئۇنىڭ ئارقىلىق خۇدائاتىغا رەھمەت ئېيتىڭلار» (كول.» (17:3).

«نېمە ئىشنى قىلىۋاتقان بولساڭلار، ئۇنىڭدا ئىنسانلار ئالدىدا ئەمەس، بەلكى رەب ئالدىدا قىلغاندەك جان-دىل بىلەن ئۇنىڭغا ئىشلەڭلار» (كول.» (23:3).

ھەممىمىز «قۇللار» ئەمەس، ئەلۋەتتە. بىراق روسۇل پاۋلۇس مۇشۇ ئايەتلەردە تەتبىقلايدىغان پرىنسىپنى ھەممىمىزگە تەتبىقلاشقا توغرا كېلىدۇ. مەيلى خۇدانىڭ خىزمىتىدە بولسۇن، مەيلى باشقىلارنىڭ خىزمىتىدە بولسۇن «چىن كۆڭلۈڭلاردىن»، «جان-دىل بىلەن»، «پۈتۈن قەلب بىلەن» رەبنىڭ ئۆزى ئۈچۈن قىلغاندەك ياكى ئۇنىڭ ئالدىدا قىلغاندەك قىلىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ. چۈنكى بىزدە شۇ مۇمكىنچىلىك باركى: ــ (1) خىزمەت قىلغىنىمىزدا نىيىتىمىز دۇرۇس بولمايدۇ؛ (2) بىز قىلغان خىزمىتىمىزدە تەشەككۈر ئېيتمايمىز، بەلكى ئاغرىنىمىز.

ئالايلۇق، بىز خىزمەتكە چىن كۆڭلىمىزدىن بېرىلمىسەك، بىز ھەتتا جامائەتتە رەبنىڭ خىزمىتىدە بولغىنىمىزدىمۇ، قېرىنداشلار بىزگە رەھمەت بىلدۈرمىسە ياكى خىزمىتىمىزنى بايقىمىسا، بىزدە خاپىچىلىق ياكى مەيۈسلۈك پەيدا بولىدۇ. بۇنداق ئىش ھېچ بولمىغاندا، بىزنىڭ خىزمىتىمىزدە يالغۇز خۇدانى رازى قىلىش ئۈچۈنلا ئەمەس، بەلكى باشقىلارنىڭ، بولۇپمۇ قېرىنداشلارنىڭ مىننەتدارلىقى ياكى ئالقىشلىرىغا، ھەتتا ئۇلارنىڭ ياخشى كۆرۈشىگە ئېرىشەيلى دېگەن قىسمەن تۈرتكە بىلەن تىرىشىۋاتقانلىقىمىزنى ئىسپاتلايدۇ. ئەگەر يالغۇز خۇدانىلا رازى قىلىش نىشانى بىلەن ئىشلىسەك، ئۇنداقتا، ھەتتا ھېچكىم خىزمىتىمىزنى كۆرمىسىمۇ خۇدادىن كەلگەن شادلىق بىزدە بولاتتى.

خۇدا ئۈچۈن قىلغان خىزمىتىمىز شادلىق بىلەن بولمىسا، بەلكى كۆڭلىدە نارازىلىق ياكى خاپىچىلىق بىلەن بولسا، ئۇنداقتا خىزمىتىمىزنى توختىتىپ، شۇ ئەھۋالىمىزنىڭ سەۋەبىنى سۈرۈشتە قىلىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ. مەسىلەن، بىز مەلۇم كىشىلەرگە خەيرخاھلىق كۆرسىتەي دېگەن نىيەتتە بولساق، ئۇنداقتا شاد-خۇراملىق بىلەن قىلىشىمىز كېرەك. بولمىسا، ھېچقانداق سەدىقە بەرمەسلىككە توغرا كېلىدۇ. «ھەر ئادەم ھېچ قىينىلىپ قالماي ياكى مەجبۇرەن ئەمەس، بەلكى ئۆز كۆڭلىدە پۈككىنىچە بەرسۇن؛ چۈنكى خۇدا خۇشاللىق بىلەن بەرگۈچىنى ياخشى كۆرىدۇ» («2كور.» 7:9). يەنە، «... خەيرخاھلىق كۆرسىتىشنى بولسا، خۇشال-خۇراملىق بىلەن قىلسۇن» («رىم.» 7:12). چۈنكى باشقىلارغا ياردەم بەرگەندە بىزدە خۇرسەنلىك تۇيغۇسى بولمىسا، ئۇنداق قىلغىنىمىز بىزگە ئېغىر تۇيۇلسا، ئۇنداقتا ياردەم قوبۇل قىلغۇچىدا «ماڭا ياردەم بەرگۈچى بۇ ئىشتا چوڭ بەدەل تۆلىدى» دېگەندەك تەسىر قالدۇرماي قالمايمىز. ياردەم قوبۇل قىلغان كىشى: «قەرزدار بولۇپ قالدىم» دېگەن ھېسسىياتقا كېلىپ قالىدۇ. ئەكسىچە، بىزگە تاپشۇرۇلغان ئەمرلەر بويىچە باشقىلارغا «قەرزنى قايتۇرۇشۇم كېرەك» دېگەن تەسىرنى قالدۇرماسلىقىمىز لازىم: ــ «ياخشىلىق قىلىڭلار، باشقىلارغا ئۆتنە بېرىڭلار ۋە «ئۇلار بىزگە بېرنېمە قايتۇرىدۇ» دەپ ئويلىماڭلار» («لۇقا» 35:6).

مەريەم نېمە ئىش بولۇشىدىن قەتئىينەزەر، بۇ پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ چوقۇم ئەيسانىڭ سۆزىنى تىڭشاي دېگەنىدى. ئۇنىڭ سۆزىگە قۇلاق سېلىش پەيتلىرى شۇنچە قىممەتلىك ئىدى! بۇنداق ئەھۋالدا كىمنىڭ باشقا ئىشنى قىلىشقا رايى بارىدۇ؟ ۋە شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئولتۇرۇپ ئەيسانىڭ سۆزىنى ئاڭلىدى. بۇ چاغدا، شۈبھىسىزكى، بىرسى: «مارتامۇ مېھمانلارنى كۈتمەي، ئۇمۇ ئولتۇرۇۋېلىپ ئەيسانىڭ سۆزىنى تىڭشىسا، ئۇنداقتا مېھمانلارغا غىزا نەدىن كېلەتتى؟» دەپ سورايدۇ. لېكىن ئەگەر ئۇ ئولتۇرۋېلىپ تاماق ئەتمىسە، بۇ بىر چوڭ پاجىئە بولامتى؟ مېھمانلار پەقەت نان ۋە سوغۇق سۇ بىلەن ئوزۇقلاندىمۇ، دەيلۇق، كىم ئۇنىڭدىن نارازى بولاتتى؟ ياكى بەلكىم ئاخىر بېرىپ ھەممەيلەن ئورنىدىن تۇرۇپ قولمۇقول بىرەر تاماق تەييارلىشى مۇمكىن ئىدى. بۇلارنى بىز ھازىر ھەرگىز بىلەلمەيمىز. مارتا «داستىخىنى كەڭ ساھىبخانا» دېگەن نام-ئابرۇيدىن مەھرۇم بولاتتى، لېكىن ئۇنىڭ شۇ ئابرۇيى شۇنچە مۇھىممۇ؟ ئېنىقكى، ئەيسانىڭ ئۇنىڭ ئالدىغا بىر تاللاش يولىنى قويۇپ: «مارتا، سەن مېھمانلارنى كۈتەي دېسەڭ، ئۇنداقتا بۇ ئىش خۇشاللىق، رازىلىق بىلەن قىلىنسۇن؛ قەلبىڭدە باشقا ئىش قىلاي دېگەن ئىستەك بولسا شۇنىڭغا ئەركىنلىك بولسۇن، شۇنداق قىلساڭ ھەتتا تامىقىڭ يەتمەي قالسىمۇ، قەلبىڭدە سەن خۇداغا شان-شەرەپ ئوقىۋېرىسەن» دېگىنىدەك بولىدۇ.

بۇ سۆزلەرنىڭ ئۈستىگە شۇنى قوشالايمىزكى، جىددىيلىك بولۇپ كەتكەن بۇ دەۋرىمىزدە «ئاددىيلاشتۇرۇش»نىڭ تولىمۇ ھاجىتى باردۇر. تۇرمۇشىمىز مۇرەككەپلىك ۋە ئالدىراشلىق بىلەن تولغاچقا، خۇدا ئالدىدا ئولتۇرۇپ، ئۇنىڭ ئاۋازىغا قۇلاق سېلىش، ئۇنىڭغا دۇئا قىلىش ۋە ئۇنىڭ سۆز-كالامىنى ئوقۇشقا چولىمىز تەگمەيدۇ. بىزدە ئىشلىرىمىزنى قەتئىي ئاددىيلاشتۇرۇش نىيىتى بولمىسا، قەلبىمىزدە باشقىلارغا يەتكۈزگۈدەك ھېچقانداق روھىي بايلىقلار بولمايدىغانلىقىنى ۋە پۈتكۈل ئۆمرىمىزنىڭ خۇدانىڭ پادىشاھلىقى ئۈچۈن ھېچ مەڭگۈ مېۋە بولماي بىكار ئۆتۈپ كەتكەنلىكىنى قاتتىق ئەپسۇس ئىچىدە كۆرىدىغان بولىمىز.


 14-13:12

 «بىرسى: ــ ئۇستاز، ئاكامغا ئاتىمىزدىن قالغان مىراسنى مەن بىلەن تەڭ ئۈلىشىشكە بۇيرۇغايلا ــ دېدى. لېكىن ئۇ ئۇنىڭغا جاۋابەن: ــ بۇرادەر، كىم مېنى سىلەرنىڭ ئۈستۈڭلارغا سوتچى ياكى ئۈلەشتۈرگۈچى قىلدى؟ ــ دېدى».

نېمىشقا مەسىھ ھۆكۈم چىقىرىپ بېرىش تەلەپىنى رەت قىلدى؟

مەسىھنىڭ بۇ يەردە ئېيتقان سۆزلىرى مۇسا پەيغەمبەرنىڭ ئىككى ئىسرائىللىق قېرىندىشى ئارىسىدا سالاچىلىق قىلماقچى بولغاندا مۇساغا ئېيتىلغان مۇنۇ سۆزلەرنى ئادەمنىڭ ئېسىگە كەلتۈرىدۇ: «كىم سېنى بىزگە باشلىق ياكى سوراقچى بولسۇن دەپتۇ! سەن تۈنۈگۈن ھېلىقى مىسىرلىقنى ئۆلتۈرگىنىڭدەك مېنىمۇ ئۆلتۈرمەكچىمۇسەن؟!» («مىس.» 14:2). شۇ چاغدىكى ئادەملەر مۇسا پەيغەمبەرنىڭ ئارىچى بولۇش نىيىتىنى چەتكە قاققىنى خۇدا ئۇلارنى مىسىردىن قۇتقۇزۇشقا تەييارلاۋاتقان كىشىنى چەتكە قاققىنى ئىدى («روس.» 26:7-35نى كۆرۈڭ). لېكىن مۇشۇ يەردە ئىسرائىللارنىڭ مۇسانى رەت قىلغان بۇ سۆزلىرىنى مەسىھنىڭ ئۆزى ئىشلىتىدۇ. شۇ يول بىلەن ئۇلارنىڭ ئۆزىنى چەتكە قاقىدىغانلىقىنى ئالدىنئالا پۇرىتىپ ئېيتىدۇ. يەنى: «سىلەر مېنىڭ مۇشۇ دەۋادا چىقارغان ھۆكۈمۈمنى قوبۇل قىلساڭلارمۇ، لېكىن بارلىق باشقا ئىشلار ئۈستىدە بولغان ھۆكۈملىرىمنى رەت قىلسىلەر» ــ دېگىنىدەك. چۈنكى خۇدانى ئۆزىمىزگە قولايلىق تەمىنلىگۈچى قورال قىلىۋېلىشىمىزغا بولمايدۇ. بىزگە «ئۇۋال بولغان» دەپ ھېسابلىغان ئىشلاردا ئۇنىڭغا «ئادالىتىڭنى ئايان قىلىپ توغرا ھۆكۈم چىقارغايسەن» دەپ يالۋۇرۇپ، ئەمما ھاياتىمىزدىكى باشقا ئىشلاردا ئۇنىڭ كۆرسەتكەن ھۆكۈملىرىنى رەت قىلساق، ئۇنىڭغا ھاقارەت كەلتۈرگەنگە باراۋەر بولمامدۇ؟ ئۇنى ھاياتىمىزنىڭ ھەممە ئىشى ئۈستىدە «خوجام»، «رەببىم» سۈپىتىدە قوبۇل قىلمىساق، ئۇنى ھەقىقىي قوبۇل قىلغان بولمايمىز.

ھەتتا مەسىھگە داد ئېيتقان مۇشۇ كىشىگە ھەقىقەتەن ئۇۋال قىلىنغان بولسىمۇ، خۇدا بىلەن بىرگە ماڭغانلار ئۆزى ئۈچۈن ئورۇن-ھوقۇق تالاشماي، بارلىق ئىش-دەۋالىرىنى ئۇنىڭغا تاپشۇرۇشنى ۋە شۇنىڭدەك كۆڭلىنى «قوشناڭنى ئۆزۈڭنى سۆيگەندەك سۆيگىن»گە بېرىشنى ئۆگىنىشى كېرەك.

«مۇبارەك، ياۋاش-مۆمىنلەر! چۈنكى ئۇلار يەر يۈزىگە مىراسخوردۇر»

«سىلەرگە دۈشمەنلىك بولغانلارغا مېھىر-مۇھەببەت كۆرسىتىڭلار، سىلەردىن نەپرەتلەنگەنلەرگە ياخشىلىق قىلىڭلار، سىلەرگە زىيانكەشلىك قىلغانلارغا دۇئا قىلىڭلار»

«ئىنتىقام ئالماڭلار، ئى سۆيۈملۈكلىرىم؛ ئۇنى خۇداغا تاپشۇرۇپ ئۇنىڭ غەزىپىگە يول قويۇڭلار، چۈنكى مۇقەددەس يازمىلاردا مۇنداق يېزىلغان: «پەرۋەردىگار دەيدۇكى، ئىنتىقام مېنىڭكىدۇر، يامانلىق مەن قايتۇرىمەن»».

(«مات.» 5:5، 43:5-44، «رىم.» 19:12).


مۇخلىس بولۇش ــ «مۇنار قۇرۇش» «ئۇرۇش قىلىش»

33-28:14

 «ئاراڭلاردىن بىرسى مۇنار سالماقچى بولسا، ئالدى بىلەن ئولتۇرۇپ بۇ قۇرۇلۇشنى پۈتكۈزگۈدەك خىراجەت ئۆزۈمدە بارمۇ-يوق دەپ ھېساب قىلماسمۇ؟ ئۇنداق قىلمىغاندا، ئۇلنى سېلىپ پۈتكۈزەلمىسە، كۆرگەنلەرنىڭ ھەممىسى مازاق قىلىپ: «بۇ ئادەم بىنانى باشلاپ قويۇپ پۈتكۈزەلمىدى» ــ دېمەي قالمايدۇ.

ياكى بىر پادىشاھ يەنە بىر پادىشاھ بىلەن جەڭ قىلغىلى چىقسا ئالدى بىلەن ئولتۇرۇپ: مېنىڭ ئۈستۈمگە كېلىدىغان يىگىرمە مىڭ كىشىلىك قوشۇن ئىگىسىگە مەن ئون مىڭ ئەسكىرىم بىلەن تاقابىل تۇرالارمەنمۇ؟ دەپ مۆلچەرلەپ كۆرمەمدۇ؟! ئەگەر ئۇ «سوقۇشالمايمەن» دەپ ئويلىسا، دۈشمەن تېخى يىراقتىكى چاغدا ئەلچى ئەۋەتىپ، سۇلھ شەرتلىرىنى سورايدۇ. شۇنىڭغا ئوخشاش، سىلەردىن كىمدەكىم كۆڭلىدە ئۆزىنىڭ بار-يوقى بىلەن خوشلاشمىسا، ماڭا مۇخلىس بولالماس».

بۇلار مەسىھدىن ئۆگىنىشنىڭ (دېمەك، مۇخلىسى بولۇش ئۈچۈن) باشلىنىشىدا بولىدىغان ئۆزگەرمەس، مۇرەسسە قىلىشقا بولمايدىغان شەرتلەردۇر. بۇ شەرتلەرگە يۈزلەنمىسە ھېچكىم بىردىنبىر ھەقىقىي بولغان روھىي سەپەرنى قىلالمايدۇ، ھەتتا باشلىنىشىمۇ بولمايدۇ : ــ


بىرىنچى ئوخشىتىش ــ مۇنار قۇرۇش

ئەيسا مەسىھگە ئەگىشىش «قۇرۇلۇش» جەريانىغا ئوخشايدۇ. ئىمان-ئېتىقاد، شۈكۈرلۈك، بىلىم، تەجرىبە، سەۋر-تاقەت، «روھىي سېزىم»، ئۆزىنى تۇتۇش، مېھىر-مۇھەببەت، ــ بۇلارنىڭ ھەممىسىنى ھاياتىمىزغا «خىشنىڭ ئۈستىگە خىش قويغاندەك» قوشۇش كېرەك. مۇشۇ «قۇرۇلۇش جەريانى» پەقەت بىز يالغۇز بولغان ھالدىلا ئەمەس، بەلكى جەم بولغىنىمىزدىمۇ ئالغا بېسىلىدۇ. مۇقەددەس يازمىلاردىكى «قۇرۇلۇش» ياكى «ئېتىقادنى قۇرۇش» توغرۇلۇق نۇرغۇن ئايەتلەر بار («رىملىقلارغا»دىكى «كىرىش سۆز»ىمىز، «مات.» 24:7، «روس.» 49:7، 31:9، «رىم.» 20:15، «1كور.» 1:8، 10:8، 23:10، 4:14، 7:14، «گال.» 18:2، «1تېس.» 11:5، «1پېت.» 5:2، 7:2نى كۆرۈڭ). مەسىھگە بارلىق ئەگەشمەكچى بولغانلار ئالدىمدا ئۆمۈرۋايەت ««قۇرۇش» خىزمىتى» تۇرىدۇ دەپ بىلىشى كېرەك. بۇ خىزمەتنىڭ خەتىرى بار ــ مۇنار ئېگىز، شۇنداقلا ئەتراپتىكى بارلىق ئادەملەر ئۇنى يىراقتىن كۆرەلەيدۇ. قۇرۇلۇش توختاپ قالسا، بۇ ئىشنى مازاق قىلىدىغانلار ئاز بولمايدۇ. لېكىن ھالقىلىق سوئال شۇكى، «مەندە مۇشۇ مۇنارنى قۇرۇپ چىققۇدەك ماتېرىيال بارمۇ؟». ئەمدى بەش كۈنلۈك ئاددىي بىر ئىنسان قانداقمۇ بۇ چوڭ سوئالغا دۇرۇس جاۋاب بېرەلىسۇن؟ بۇ سوئالغا ھازىر ئىككىنچى بىر ئوخشىتىش ۋە سوئال قوشۇلىدۇ.


ئىككىنچى ئوخشىتىش ــ جەڭ قىلىش

مەسىھگە ئەگىشىشنى بىر جەڭ ياكى ئۇرۇش دېيىشكە بولىدۇ. بارلىق ئىنسان جانلىرىنىڭ كۈچلۈك بىر دۈشمىنى باردۇر. ئۇ «ئوغرىلايدۇ، ئۆلتۈرىدۇ ۋە ھالاك قىلىدۇ» («يۇھ.» 10:10) ۋە مەسىھگە ئەگىشەي دېگەن ھەركىملەرگە ئالايىتەن جەڭ تەييار قىلماقتا. خۇدانىڭ يولىنى تاللىغانلار بۇ جەڭدىن قاچالمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ھالقىلىق سوئال شۇكى «مەن تەييارمۇ؟».

بۇنىڭ ئۈستىگە، رەببىمىزنىڭ بۇ تەمسىلىدە بۇ جەڭ بەك تەڭسىز كۆرۈنىدۇ. مۇداپىئە قىلغۇچىدا ئون مىڭ لەشكەر، ھۇجۇم قىلغۇچى پادىشاھدا يىگىرمە مىڭ لەشكەر بار. مۇداپىئە قىلغۇچى پادىشاھ جەڭ قىلاي دېسە، شۈبھىسىزكى، بارلىق لەشكەرلەرنى سەپكە قويىدۇ. بىر ئادەممۇ، بىر قورالمۇ زاپاس قالمايدۇ ــ ھەممىسى جەڭگە ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ، ۋە بۇلارنى توغرا ئىشلىتىشكە پادىشاھ پۈتۈن زېھنىنى يىغىپ ئولتۇرىدۇ. كۆز ئالدىمىزدا تۇرغان جەڭمۇ بىزدىن بار-يوقىمىزنى تەلەپ قىلىدۇ. ئەمدى مۇھىم سوئال شۇكى ــ «مەندە بۇ جەڭنى قىلغۇدەك نېمەم بار؟». ئاددىي بىر ئىنسان بۇنى نەدىن بىلەلىسۇن؟

بۇنىڭغا رەببىمىزنىڭ جاۋابى ئېنىقتۇر. بۇ جاۋابقا كېلىشتىن ئاۋۋال شۇنى دەيمىزكى، بىز روھىي جەڭدىكى خەتەرلىك، مۇشەققەت ۋە ئازاب-ئوقۇبەتلەرگە يۈزلىنىشكە تەييار بولمىساق، «سوقۇشالمايمەن» دېسەك، ياخشىسى بىز «ئەلچى ئەۋەتىپ، دۈشمەنلىرىمىزدىن سۇلھ شەرتلىرىنى ئۆتۈنگىنىمىز تۈزۈكتۇر». بىزدە ھېچ گۇمان يوقكى، خۇدانى ئىزدەيدىغان سەپىرىمىزنى تاشلاشقا قوشۇلساقلا، شەيتان بىز بىلەن «سېنى ئاۋارە قىلمايمەن» دەپ سودىلىشىشقا خۇشال بولىدۇ. لېكىن شۇنىمۇ ئېسىمىزگە كەلتۈرۈشىمىزگە توغرا كېلىدۇكى، شەيتان سۆزىدە سۆزىدە تۇرامدۇ-تۇرمامدۇ؟

ئەمدى «مۇنارنى قۇرۇپ چىققۇدەك نېمەم بار؟» ۋە «جەڭنى ئاخىرغىچە قىلغۇدەك كۈچۈم بارمۇ؟» دېگەن سوئاللارغا رەببىمىز جاۋابەن مۇنداق ئاددىي بىر بايان قىلىدۇ ــ «شۇنىڭغا ئوخشاش، سىلەردىن كىمدەكىم كۆڭلىدە ئۆزىنىڭ بار-يوقى بىلەن خوشلاشمىسا، ماڭا مۇخلىس بولالماس».

مانا بۇ، بىزدىكى جىمى نەرسىلەرنىڭ يېتەرلىك-يېتەرسىزلىكىنى بىزگە بىلدۈرىدىغان ئاددىي ھەقىقەتتۇر. چۈنكى روشەن ئەمەلىيەت شۇكى، ھەممە نەرسىمىز بۇ ئىشلارغا قەتئىي يەتمەيدۇ! ئۇنداقتا بىز قانداقمۇ ئۆز ھاياتىمىزغا ئىمان-ئېتىقاد، مېھىر-مۇھەببەت، سەۋر-تاقەت، بەرداشلىق، بىلىم، كىچىك پېئىللىقنى قوشۇپ قۇرغۇدەك يول-تەدبىرىمىز بار دەپ ئويلاشقا پېتىنالايمىز؟! بۇ يول-تەدبىرلەر پەقەت ھەممىدىن ئۈستۈن خۇدادىن كېلىدۇ!

پۈتكۈل ئىنسانىيەتكە ئاز دېگەندىمۇ ئالتە مىڭ يىل زەرب قىلىپ كەلگەن تەجرىبىسى بار بولغان روھىي بىر دۈشمەنگە قانداق تاقابىل تۇرالايمىز؟ مۇقەددەس يازمىلاردا ئۇنىڭ توغرۇلۇق: ــ «ئۇ پۈتۈن دۇنيانى ئازدۇرىدۇ» دەپ خاتىرىلىنىدۇ. پاكىت شۇكى، ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرۇشقا كېرەك بولغان دانالىق ۋە ئېتىقادىمىز تولىمۇ يېتەرسىزدۇر. بىزدە ئون مىڭ لەشكەر بولسىمۇ، لېكىن ئۇنىڭدا مىلياردلاپ بولۇشى مۇمكىن! ئۇ بىزنىڭ قابىلىيەتسىزلىكىمىزگە قاراپ كۈلۈپ تۇرىدۇ!

لېكىن بۇ پاكىت بىزگە كېرەك بولغان جاۋابقا ئېلىپ كېلىدۇ. روھىي قۇرۇلۇش ئۈچۈن ھەمدە روھىي جەڭ ئۈچۈن خۇدانىڭ بارلىق كېرەكلىكنى تەمىنلىشىگە پۈتۈنلەي تايىنىشىمىز كېرەك. ۋە ئۇنىڭغا پۈتۈنلەي تايىنىش ئۈچۈن ئاددىي بىر شەرت بار ــ «ئۆزىنىڭ بار-يوقى بىلەن خوشلىشىش». بۇ ئىش ھەممىدىن ئاۋۋال ئىچكى (كىشىنىڭ ئىچكى دۇنياسىغا ئائىت بولغان) بىر قاراردۇر ــ ماڭا تەئەللۇق ھەممە نەرسىدىن، بارلىق مۇناسىۋەتلىرىمدىن، مېنىڭ بارلىق بىلگىنىمدىن ياكى بىلىمەن دېگەنلىرىمدىن، بارلىق قىلالايدىغانلىرىمدىن ياكى قىلالايدىغان دېگەنلىرىمدىن ــ بۇلارنىڭ ھەممىسىدىن «ھازىر مېنىڭكى ئەمەس» دەپ ۋاز كېچىمەن. ھەممە ئىش ئۇنىڭ قولىغا ئۇلارنى نېمە قىلاي دېسە شۇنى قىلسۇن دەپ تاپشۇرۇلىدۇ. شۇنداق قىلغاندا روسۇل پاۋلۇس بىزگە ئېيتقىنىدەك «ئويلىغانلىرىمىزدىنمۇ ھەددى-ھېسابسىز ئارتۇق قىلىشقا قادىر بولغۇچى» («ئەف.» 20:3) ئۆزى بىزدە ئىش كۆرۈشكە باشلايدۇ. ئۇ ئۆزى بىزدە مۇنار قۇرىدۇ، ئۇ ئۆزى بىزدە جەڭ يۈرگۈزىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىزنىڭ «ئۇنىڭدىن ئۆگىنىپ، «مۇخلىس بولىدىغان» روھىي سەپىرىمىز باشلىنىدۇ.

دەرۋەقە، رەببىمىز بەزىلىرىمىزنى جىسمانىي جەھەتتە «ھەممىدىن ۋاز كېچىدىغان» قىلىپ بېكىتكەن؛ لېكىن بۇ ئىش ھەممىمىز بەل باغلىشىمىز لازىم بولغان ھالقىلىق ئىچكى قارار ئالدىدا ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ.

رەببىمىز تەلىمىنى تۆۋەندىكى سۆزلەر بىلەن ئاخىرلاشتۇرىدۇ: ــ

«تۇز ياخشى نەرسىدۇر؛ ھالبۇكى، تۇز ئۆز تەمىنى يوقاتسا، ئۇنىڭغا قايتىدىن تۇز تەمىنى قانداقمۇ كىرگۈزگىلى بولىدۇ؟ ئۇ تۇپراققا ئىشلىتىشكە ياكى ئوغۇتقا ئارىلاشتۇرۇشقىمۇ يارىماي، تالاغا تاشلىنىدۇ. ئاڭلىغۇدەك قۇلىقى بارلار بۇنى ئاڭلىسۇن!».

بىز باشقا يەرلەردە «تۇز»نىڭ ئەھمىيىتى ئۈستىدە توختالدۇق. «مات.» 13:5 ۋە «كول.» 6:4 ئۈستىدىكى «قوشۇمچە سۆز»ىمىزنى كۆرۈڭ. مۇشۇ يەردە بىز پەقەت شۇنى ئېيتىمىزكى، مۇشۇ مۇتلەق تۈپ تەلىمنى ئۆزىمىزگە سىڭدۈرمىسەك، بىزدە ھېچقانداق «تۇز»، ھېچقانداق «خۇدانىڭ تەمى» بولمايدۇ.


15-باب ــ «يىتىپ كەتكەن قوي، يىتىپ كەتكەن تەڭگە، يوقاپ كەتكەن ئوغۇل» دېگەن ئۈچ تەمسىل توغرىسىدا

بىرىنچىدىن بايقايمىزكى، بۇ ئۈچ تەمسىل ئەمەلىيەتتە بىر تەمسىل بولۇپ (3-ئايەت)، پەرىسىيلەرنىڭ رەببىمىزنى تەنقىد قىلىپ «سەن نېمىشقا گۇناھكارلارنى قوبۇل قىلىپ ئۇلار بىلەن ھەمداستىخان ئولتۇرىسەن؟!» دېگەن ھۇجۇمىغا جاۋاب بېرىش سۈپىتىدە ئېيتىلغاندۇر. بۇ ئۈچ تەمسىل، بولۇپمۇ ئۈچىنچىسى شۇنچە مول مەزمۇنلۇقكى، ئىنگلىزچە ھەم خەنزۇچە يېزىلغان بىرنەچچە كىتاب مەخسۇس شۇ ئۈچ تەمسىلدىكى تەلىملەرنى تېما قىلىپ يېزىلغان. مۇشۇ يەردە بىز ئوقۇرمەنلەرنىڭ دىققىتىنى ئۇلاردىكى بىزگە شۇنچە ئېنىق ئېچىلغان بىرنەچچە ئاددىي ھەقىقەتلەرگە تارتماقچىمىز، شۇنداقلا تەمسىللەرگە تېخىمۇ چوڭقۇر مەنىلەرنى يۈكلەيدىغان ئارقا كۆرۈنۈشلىرىنى تونۇشتۇرماقچىمىز.


1-تەمسىل ــ يىتىپ كەتكەن قوي

مۇشۇ تەمسىلدە پادىچى 99 قويىنى تاشلاپ، يىتىپ كەتكەن بىرلا قوينى ئىزدەشكە بارىدۇ. ئوتتۇرا شەرقتە يىتىپ كەتكەن قويلار ئىنتايىن قورقۇپ ھالسىزلىنىپ، «مەن تېپىلسام!» دېگەندەك بىچارە ھالدا ئورنىدا تىترەپ تۇرىدۇ. شۇڭا پادىچى بولسا قويى ئۈچۈن ھەممە ئىشنى قىلىش كېرەكتۇر. ئۇ ھەتتا ئۇنى (بەلكىم 30-40 كىلوگراملىق ئېغىرلىقتا بولۇشى مۇمكىن) ئۆز مۇرىسىگە يۈدۈپ ئۆيىگە ئاپىرىدۇ! قوي ئۆز قېرىنداشلىرىدىنمۇ ئەۋزەل مۇئامىلىگە مۇيەسسەر بولىدۇ ــ چۈنكى ئۇ قوتانغا ئەمەس، بەلكى پادىچىنىڭ ئۆز ئۆيىگە ئاپىرىلىدۇ، ئاندىن پادىچى ۋە قوشنىلىرى بۇنى قىزغىن تەبرىكلىشىدۇ. رەببىمىزنىڭ بۇ توغرۇلۇق بايانى مۇنداق: ــ

«مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتايكى، شۇنىڭغا ئوخشاش، توۋا قىلىۋاتقان بىر گۇناھكار ئۈچۈن ئەرشتە زور خۇرسەنلىك بولىدۇ؛ بۇ خۇرسەنلىك توۋىغا موھتاج بولمىغان توقسان توققۇز ھەققانىي كىشىدىن بولغان خۇرسەنلىكتىن كۆپ ئارتۇقتۇر». بىز ئەمدى: ــ «كىمنىڭ توۋا قىلىشىغا ھاجىتى بولمايدۇ؟!» ــ دەپ سورايمىز.

بۇ تەمسىل رەببىمىزنىڭ ھەممىمىزگە بولغان ئايرىم-ئايرىم غەمخورلىقىنى كۆرسىتىدۇ. شۇڭا ھەتتا پۈتكۈل جاھاندا نىجات كېرەك بولغان بىرلا گۇناھكار بار بولسىمۇ، ئۇ: «مەن يەنىلا سېنى قۇتقۇزغىلى كېلەتتىم» دەيدۇ. بۇ ھەقىقەتنى كۆرسىتىدىغان بىر مىسالنى كۆرۈش ئۈچۈن «لۇقا» 19:8-39نى قايتىدىن ئوقۇڭ. شۇ ئايەتلەردە بىز رەببىمىز توپ-توپ خالايىقتىن ئايرىلىپ، نۇرغۇن جىن چاپلاشقان يالغۇز بىر بىچارىنى ئازاد قىلىش ئۈچۈن خەتەرلىك دېڭىزدىن ئۆتىدۇ، دەپ ئوقۇيمىز.

روسۇل پاۋلۇس بۇ ھەقىقەتنى ياخشى ئۆزلەشتۈرۈپ: «خۇدانىڭ ئوغلى ... مېنى سۆيگەن ۋە مەن ئۈچۈن ئۆزىنى پىدا قىلغان...» دېيىشكە ئامراق ئىدى (گال.» 20:2).

قۇتقۇزۇلۇش ئۈچۈن يىتىپ كەتكەن قوي نېمە قىلىشى كېرەك؟ ــ پەقەت «مەن يىتىپ كەتتىم!» دەپ مەرىشى ئاندىن پادىچىنىڭ كۆيۈمچانلىق بىلەن قۇچاقلاپ قۇتقۇزۇشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەكتۇر، خالاس. ئەمدى بىر گۇناھكار قۇتقۇزۇلۇش ئۈچۈن نېمە قىلىشى كېرەك؟ ــ ئوقۇرمەن ئۆزى بۇ تەمسىلدىن جاۋاب تېپىۋالسۇن!

يەنە بىر مۇھىم سۆز بار. بۇ تەمسىلنى ئاڭلىغان بارلىق يەھۇدىي خەلقى شۇ ھامان تەۋراتتىكى ئۈچ يەرنى ئېسىگە كەلتۈرەلەيدۇ. بۇ ئۈچ يەردە خۇدا ئۆزى پادا باققۇچى سۈپىتىدە تەسۋىرلىنىدۇ ــ «زەبۇر» 23-كۈي، «يەرەمىيا» 23-باب ۋە «ئەزاكىيال» 34-باب. ئاخىرقى ئىككى يەردە خۇدا ئىسرائىلنىڭ «پادا باققۇچى»لىرى، يەنى ئۇلارنىڭ پادىشاھلىرى، كاھىنلىرى ۋە پەيغەمبەرلىرىگە: «سىلەر مېنىڭ پادام بولغان ئىسرائىلدىن خەۋەر ئالمىدىڭلار» دەپ تەنبىھ بېرىپ، ئۆزىنىڭ كېلىپ ئۆز پادىسىدىن خەۋەر ئېلىپ باقىدىغانلىقىنى ئۇقتۇرىدۇ. ئۇشبۇ تەمسىلدە ئەيسانىڭ پەرىسىيلەر ۋە باشقا مۆتىۋەرلەرگە: «سىلەرنىڭ تەۋراتتىكى مول بىلىملەردىن خەۋىرىڭلار تۇرۇپ، خۇدانىڭ پادىسىدىن ھېچ خەۋەر ئالمىدىڭلار» دەپ تەنبىھ بېرىۋاتقانلىقىغا، شۇنداقلا: «شۇ سەۋەبتىن ھەقىقىي پادا باققۇچى بولغان مەن دەل مۇشۇ ئىشنى قىلغىلى كەلدىم» دەپ ئۇقتۇرغانلىقىغا قىل سىغمايدۇ (يەنە «يۇھاننا» 10-بابنى كۆرۈڭ).


2-تەمسىل ــ يىتىپ كەتكەن تەڭگە

«يىتىپ كەتكەن تەڭگە» دېگەن تەمسىلدە خۇدانىڭ نىجاتلىق ئىلتىپاتى كۈچلۈك سۈرەتلىنىدۇ. تەمسىلدە ئايال كىشىنىڭ ھەرىكىتى ئالاھىدە تەكىتلىنىدۇ. بىرىنچى تەمسىلدىكى پادا باققۇچىنىڭ بىپايان چۆل-باياۋاننى كېزىپ قوينى تېپىپ، ئاندىن ئۇنى يۈدۈپ ئۆيىگە ئەكەلگىنىدەك، ئايال كىشى يىتتۈرۈپ قويغىنىنى تېپىشقا «بەدەل تۆلەيدۇ». ئۇ تەڭگىسىنى تېپىپ بولغۇچە ئۇنى «زەن قويۇپ» ئىزدەيدۇ. بۇ سۆز مەسىھنىڭ باشقا ۋاقىتتىكى «ئاتا بولسا ئۆزىگە ئىبادەت قىلىدىغان شۇنداق كىشىلەرنى ئىزدىمەكتە» دېگىنىنى ئېسىمىزگە كەلتۈرىدۇ («يۇھ.» 23:4-24).

«تەمسىلدە تەڭگە ئۆزىنى تاپقۇزۇش ئۈچۈن نېمە ئىش قىلىدۇ؟» دەپ سورايمىز. توغرا جاۋاب شۇكى، «ھېچنېمە!». ئۇ پۈتۈنلەي پاسسىپ ئورۇندىدۇر. ئىزدىگۈچى ھەممە ئىشلارنى قىلىدۇ. شۈبھىسىزكى، بۇ بىزگە شۇنى تەكىتلەيدۇكى، بىزنىڭ نىجاتنى تېپىشىمىز بولسا خۇدانىڭ تەشەببۇسكارلىقى، شۇنداقلا ئۇنىڭ مېھرى-شەپقىتى بىلەنلا بولىدىغان ئىشتۇر. ئىش كۆرگۈچى ئۇ ئۆزىدۇر ۋە نىجاتتىن بولغان شان-شەرەپ پەقەت ئۇنىڭغا مەنسۇپتۇر! يەنە بىر قېتىم تەمسىلدىكى ساۋاق قايتىلىنىدۇ: ــ «مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتايكى، شۇنىڭغا ئوخشاش توۋا قىلىۋاتقان بىر گۇناھكار ئۈچۈن خۇدانىڭ پەرىشتىلىرىنىڭ ئارىسىدا خۇرسەنلىك بولىدۇ».


3-تەمسىل ــ يوقاپ كەتكەن ئوغۇل 

(تېمىنى «يوقاپ كەتكەن ئوغۇل» دېگەندىن كۆرە، «مېھرىبان ئاتا» دېگەن ياخشىراق!)

مۇشۇ تەمسىلدە مېھرىبان ئاتا يوقاپ كەتكەن ئوغلىنى ئىزدىگىلى چىقمايدۇ. ئوغۇل بولسا ئۆزلۈكىدىن ئاتىسىنىڭ يېنىغا قايتىپ كېلىش قارارىغا كېلىشى كېرەك بولىدۇ.

بىز تەمسىلدىكى «ئارقا كۆرۈنۈش»تىن تۆۋەندىكى تەپسىلاتلارنى بايقايمىز: ــ


(ئا) كەنجى بالىنىڭ «ئەي ئاتا، مال-مۈلۈكتىن تېگىشلىك ئۈلۈشۈمنى ماڭا بەرگىن» دېگەن تەلىپى ئاتىسىغا ئىنتايىن دەھشەتلىك بىر ھاقارەت بولدى. ئۇنىڭ تەلىپى: «ئاتا، بۇ دۇنيادىن تېزرەك كەتكەن بولساڭ كاشكى! سەن تېخى ئۆلۈپ كەتمىگەن بولساڭمۇ، بەرىبىر مىراستىن ئۆزۈمگە تېگىشلىك قىسىمنى ھازىر ئالاي دەيمەن» دېگەندەك ئىدى. بارلىق جامائەت بۇ ئىشنى ئاڭلىغاندا چۆچۈيدۇ ۋە غەزەپلىنىدۇ. ئۇلار چوقۇم كەنجى بالا بىلەن ھەممە باردى-كەلدىنى ئۈزىدۇ. دەرھەقىقەت، ئوتتۇرا شەرقتىكى نۇرغۇن ئاتا بولغانلار مۇشۇنداق بىر تەلەپنى ئاڭلىغان ھامان ئوغلىنى قاتتىق كاچاتلاپ، دەرھال ئۆيدىن ھەيدىۋەتكەن بولاتتى. بەزى يەرلەردە ھەتتا قائىدە-يوسۇنلار بويىچە ئۇنى ئۆلگۈدەك ئۇرغان بولاتتى. ئەمما بۇ ئاتا بولسا ھېچقانداق تەنبىھ بەرمەيدۇ ياكى قارشىلىق كۆرسەتمەي، بالىنىڭ تەلىپىنى قاندۇرىدۇ. يەر يۈزىدە شۇنداق قىلىدىغان ئاتا بارمۇ؟ لېكىن بۇ تەمسىلدىكى ئاتا بولسا بىزگە: (1) خۇدانىڭ بىزنىڭ ئۆزىگە بولغان ھاقارەتلىرىمىزنى ۋە بىزگە تەقسىم قىلغانلىرىنىڭ بېشىغا سۇ قۇيغىنىمىزغا بولغان زور سەۋر-تاقىتىنىڭ بولغىنىنى؛ (2)، ئۇنىڭ بىزنىڭ ھامان بىر كۈنى ئۆزلۈكىمىزدىن قىلمىشىمىزدىن بىزار بولۇپ، ئەلا بىر يولنى ئىزدىشىمىزنى ئۈمىد بىلەن كۈتىدىغانلىقىنى تولۇق ئىپادىلەيدۇ. كەنجى بالا ئۆيدىن چىققاندا ئاتا ھېچقانداق نەسىھەت قىلمايدۇ ياكى ئۇنىڭدىن ھېچ ئىشنى ئۆتۈنمەيدۇ. ئۇنىڭ ئۆز پەرزەنتلىرىگە كۆرسەتكەن ياخشىلىقى ئوغلىنى ئۆز مۇھەببىتىگە ۋە ئۆز يېنىدا قېلىشقا قايىل قىلالمىغان تۇرسا، ئۇ يەنە نېمە دېسۇن؟

(ئە) تەمسىلدە مۇنداق دېيىلىدۇ «ۋە ئۇ ئۆز مال-مۈلۈكلىرىنى (گرېك تىلىدا «ئۆز ھاياتىنى») ئىككىسىگە تەقسىم قىلىپ بېرىپتۇ». بۇ ئىبارە گۇناھنىڭ تېگى نېمە ئىكەنلىكى توغرىسىدا بىزگە چوڭقۇر بىر ئۇقۇم يەتكۈزىدۇ. گۇناھ بولسا خۇدانىڭ پۈتكۈل ئالەمگە قويغان نۇرغۇنلىغان تەقسىم-ئىلتىپاتلىرىنى ئۆزىمىزنىڭ قەبىھ نىيەتلىرىمىزگە ئېلىشىمىز ۋە ئۇلارنى ئىسراپ قىلىشىمىز بولۇپلا قالماي، يەنە خۇدا بىزگە ئاتا قىلغان ھاياتنىڭ ئۆزىنى دەپسەندە قىلىشىمىزدىن ۋە ئىسراپ قىلىشىمىزدىن ئىبارەتتۇر.


(ب) بايقايمىزكى، تۇنجى ئوغۇلمۇ ئۆزىگە تېگىشلىك مىراسقا ئېرىشكەنىدى. لېكىن كېيىن بۇ ئىش كۆزىگە ھېچ كۆرۈنمەيدۇ ياكى ئۇ ئۇنى ئېتىراپ قىلمايدۇ (29-ئايەت).


(پ) كەنجى ئوغۇل ھەممىنى سېتىۋېتىپ، پۇلنى يىغىشتۇرۇپ تېزدىنلا كېتىدۇ (13-ئايەت). جامائەتنىڭ ئۇنىڭغا قاراتقان پىكرى خېلى قاتتىق بولغاچقا، ئۇ كەتمەي قالمايتتى، ئەلۋەتتە.


(ت) ئۇ يىراق بىر يۇرتقا بېرىپ بارلىقىدىن مەھرۇم بولىدۇ. بۇ ئىش ئۆز يۇرتىدىكىلەرنىڭ نەزىرىدە تېخىمۇ ئۇيات ھېسابلىناتتى ــ ئۆز مىراسىنى سېتىۋېتىپلا قالماي، بەلكى پۇل (ئىسرائىلنىڭ بايلىقى)نى بۇتپەرەس يات ئەللەرنىڭ قولىغا ئۆتكۈزۈش تېخىمۇ ئېغىر بىر گۇناھ ھېسابلىناتتى. شۇ چاغدا يەھۇدىيلار ئارىسىدا مۇشۇنداق گۇناھقا قارىتا «كەزىزاھ» دېگەن بىر جازا مۇراسىمى ئۆتكۈزۈلەتتى. بۇ مۇراسىمدا مىراسىنى شۇ يولدا ئىسراپ قىلىپ تۈگەتكەن كىشى يۇرتىغا قايتقاندا «بىزنىڭ ئەمەس» دەپ جاكارلىناتتى ۋە بەلكىم قاتتىق ئۇرۇلاتتى.


(چ) ئۇ چوشقىلارنىڭ ئارىسىدا ئىشلەشكە مەجبۇر بولۇپلا قالماي (بۇ بىر يەھۇدىي يىگىتكە نىسبەتەن ئىنتايىن يىرگىنچلىك ئىش بولاتتى، ئەلۋەتتە)، ئۇنىڭ ھەتتا چوشقىلارنىڭ يېمىنى يېيىشىمۇ مەنئى قىلىنىدۇ. گەرچە ئۇ شۇ يەردە شۇنچە كۆپ پۇل خەجلىگەن بولسىمۇ، ئۇنىڭ بىرمۇ دوستى بولماسلىقى بىزگە ئەجەبلىنەرلىك ئەمەس.


(ج) تەمسىلدە، ئۇ يىراق يۇرتتا تۇرغان ۋاقتىدا «توۋا قىلدى» دېيىلمىگەن، بەلكى «ئاخىر بېرىپ ئۇ ھوشىنى تېپىپ» ۋە قورسىقىنىڭ ئاچلىقى توغرۇلۇق ئويلىدى، دېيىلىدۇ (17-ئايەت). تەمسىلدە يەنە، ئۇ ئاتىسىنىڭ خىزمىتىدە بولغان مەدىكارلار ۋە ھۈنەرۋەنلەرنىڭ ھالىنى ئەسلەپ: «قايتىپ بارسام (ئاتام ماڭا رەھىم قىلىپ) مەلۇم بىر ھۈنەرۋەنگە شاگىرت قىلارمىكىن؛ ئەگەر مېنىڭ ھۈنىرىم بولسا، قالغان كۈنلىرىمدە تىرىشىپ-تىرمىشىپ، ئاتامغا مەن ئىسراپ قىلغان مىراسنى قايتۇرغۇدەك پۇل تاپسام ــ ئاندىن يۇرت ئالدىدا بۇ ئۇياتلىقتىن قۇتۇلىمەن... » دەپ ئويلىغاندەك پۇرىتىلىدۇ. كۆڭلىدە ئاتىسىغا ئېيتىدىغان بىرنەچچە ئېغىز سۆزنى تەييارلاپ رېپىتىتسيە قىلىدۇ. قىزىق يېرى شۇكى، بۇ سۆزلەر پىرەۋننىڭ مۇسا پەيغەمبەرنىڭ رەھىم قىلىشىنى ئۆتۈنۈپ دېگەن سەمىمىيەتسىز سۆزلىرىگە بەك ئوخشايدۇ: «پىرەۋن جىددىي قىياپەتتە مۇسا ۋە ھارۇننى چاقىرتىپ ئۇلارغا: مەن پەرۋەردىگار خۇدايىڭلار ئالدىدا ۋە سىلەرنىڭ ئالدىڭلاردا گۇناھ سادىر قىلدىم...» دېگەن («مىس.» 16:10).

لېكىن ئۇ ئاتىسىنىڭ يېنىغا قايتىشتىن ئاۋۋال «كەزىزاھ» دېگەن مۇراسىمغا يۈزلىنىشى كېرەك بولىدۇ!


(خ) بىراق ئاتىسى ئۇنى يىراقتىن كۆرىدۇ. ئېنىقكى، ئاتىسى ئۇنى ئۇزۇندىن بۇيان تەقەززالىق بىلەن كۈتۈپ كەلگەنىدى. «يېزىدىكىلەر ئوغلۇمنى كۆرگەندە ئۇنى دەرھال «كەزىزاھ» مۇراسىمدىن ئۆتكۈزىدۇ» دەپ بىلگەن ئاتىسى ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ئۈچۈن بېلىنى باغلاپ ئوغلىنى قارشى ئېلىشقا يۈگۈرۈپ چىقىدۇ. ئوتتۇرا شەرقتىكى بىر يازغۇچى مۇنداق يازغان: «ئوتتۇرا شەرقتىكى مۆتىۋەر كىشىلەر باشقىلارنىڭ ئالدىدا قەتئىي يۈگۈرمەيدۇ... ئۇنداق قىلسا ئۆزلىرىگە بەك ئۇيات بولىدۇ. لېكىن تەمسىلدە بۇ ئاتا يۈگۈرىدۇ. چۈنكى ئۇ بىلىدۇكى، ئۇنداق قىلغاندا بارلىق ئادەملەرنىڭ كۆزلىرى جۇل-جۇل كىيىنگەن ئوغلىغا ئەمەس، بەلكى ئۆزىگە قارىتىلىدۇ... كىشىلەر پۇتلىرىنى ئوچۇق كۆرسىتىپ يۈگۈرىدىغان، ئۆزىنى ئۇياتقا قالدۇرغان ھۆرمەتكە سازاۋەر بىر زېمىندارغا كۆز تىكىپ قارايدۇ. ئاتا بىلەن ئوغۇل يارىشىۋالغۇچە ئۇلار ھېلىقى ئاستا مېڭىپ كېلىۋاتقان يالاڭتۆش بىچارە يىگىتكە ھېچ دىققەت قىلمايدۇ...».

ئاتا جۈدەپ كەتكەن، شۈبھىسىزكى تېخى چوشقا قوتىنىنىڭ سېسىقى تېنىدىن كەتمىگەن كەنجى ئوغلىنىڭ قېشىغا يېتىپ كەلگەندە ئۇنى قۇچاقلاپ سۆيۈپ كېتىدۇ. ئاتىسىنىڭ ئۇنى قۇچاقلاپ سۆيۈشى ئوغلىنىڭ «تەييار نۇتۇق»ىنى ئاڭلىشىدىن بۇرۇن بولىدۇ. ئۇنىڭ مېھىر-مۇھەببەتنى ئەنە شۇنداق بەدەل بىلەن نامايان قىلىشى ئۇنىڭ ئوغلىنىڭ «گۇناھ سادىر قىلدىم» دەپ ئېتىراپ قىلغانلىقىغا بولغان ئىنكاسى ئەمەس. شۇنىڭ بىلەن ئاتىنىڭ «شاپائەت سۇنۇش»ى ئوغلىنىڭ سۆزلىشىگە تۈرتكە بولىدۇ.


(د) ئوغۇل بولسا ئىنتايىن ھەيران قالىدۇ. ئۇ ئاتىسىنىڭ ئۇنىڭغا تېگىشلىك ئۇياتنى ئۆز-ئۆزىنىڭ ئۈستىگە ئالغانلىقىنى كۆردى. ئوغۇل چوڭقۇر ھاياجانلىنىپ، ئاغزىدىن پەقەت تەييارلىغان سۆزلىرىنىڭ بىرىنچى يېرىمىلا چىقىدۇ. بۇ سۆزلەر ھەقىقەتەن ئۆزىنىڭ ئەرزىمەسلىكىنى، توۋا قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. ئۇ چاغدا «ھۈنەر ئۆگىنەي» دېمەيدۇ ــ قاتتىق توۋا قىلىپ، ئۆزىنى ئۇياتتىن قۇتقۇزۇشقا تەييارلىغان پىلانىنى چۆرىۋېتىپ، ئاتىسىنىڭ ئۆزىنى «تېپىشى»نى قوبۇل قىلىدۇ (32-ئايەتنى كۆرۈڭ). ئۇنىڭ توۋا قىلىشى دەل شۇكى، ــ ھەرقانداق باھانە كۆرسەتمەي، ئاتىسىنىڭ ئالدىدا ئۆزىنى ئاقلىماقچى بولغان ئويىدىن ۋاز كېچىپ، ئاتىسىنىڭ مېھىر-شەپقىتىنى قوبۇل قىلىشىتىن ئىبارەت، خالاس. باشقا تەمسىللەرگە ئوخشاش، بەدەل تۆلىگۈچى تېپىلغۇچى ئەمەس، بەلكى تاپقۇچى، يەنى مېھرىبان ئاتىدۇر.


(ر) تۇنجى ئوغۇل شۇنچە خاپا بولىدۇكى، ئەل-يۇرت ئالدىدا ئاتىسى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ئوچۇق ئۈزىدۇ. ئاتىسىنىڭ زىياپىتىگە قاتناشماسلىقى ئاتىسى ئۈچۈن ئېيتقۇسىز بىر ئوچۇق ئاھانەت ئىدى. نېمىدېگەن ھاقارەتلىك ئىش-ھە!


(ز) ئاتا يەنە مېھىر-شەپقەت كۆرسىتىدۇ.

بۇ ئاتا خەلق «شەرقتىكى ئاتىلار»دىن كۈتىدىغان قائىدە-يوسۇنلارنى ئۈچىنچى ۋە تۆتىنچى قېتىم بۇزىدۇ. شۇ كۈنىدە ئىككىنچى قېتىم ئۇ ھېچكىم ئويلىمىغان بىرخىل مېھىر-مۇھەببەتنى بەدەل بىلەن نامايان قىلىشقا رازى ئىدى. لېكىن مۇشۇ يەردە بۇ مېھىر-مۇھەببەت «خۇدانىڭ قانۇنىنى بۇزغۇچى» بىرسىگە ئەمەس، بەلكى «خۇدانىڭ قانۇنىنى ساقلىغۇچى» بىرسىگە سۇنۇلىدۇ. شۇ دەۋردىكى قائىدە-يوسۇن بويىچە، ئاتا شۇ قاتتىق ھاقارەتكە پىسەنت قىلماي زىياپەتنى تۇنجى ئوغلىسىز داۋاملاشتۇرۇشى كېرەك ئىدى. لېكىن ئۇ ئۇنداق قىلمايدۇ! ئەكسىچە، ئۇ يەنە ئازاب بىلەن خەلق-ئامما ئالدىدا ئۆزىنى تۆۋەن قىلىپ ئۆزىنىڭ مۇھەببىتىنى تېخى ھەقىقەتەن چۈشەنمەيدىغان تۇنجى ئوغلىنى «تېپىش» ئۈچۈن چىقىدۇ. ئۇ تۇنجى ئوغۇلنىڭ قاتتىق سۆزلىرىگە خاپا بولماي، ئۇنىڭغا تەنبىھ بەرمەيدۇ، بەلكى ئۇنى تەبرىكلەش خۇشاللىقىغا تەكلىپ قىلىدۇ.


بۇ ئاددىي بىر ئاتا ئەمەس ــ تەمسىلدىكى ئاتا خۇدانىڭ بىر سىمۋولىدۇر.


رەببىمىزنىڭ بۇ ئۈچ تەمسىلى پەرىسىيلەرنىڭ تەنقىد-شىكايەتلىرىگە مۇنداق بىر جاۋاب بولىدۇ: «سىلەر مېنى تەنقىد قىلىپ: «سەن گۇناھكارلار بىلەن ئولتۇرۇپ ھەمداستىخان بولىسەن!» دەپ شىكايەت قىلىسىلەر. توغرا ئېيتىسىلەر! مەن دەل شۇ ئىشنى قىلىمەن ــ ۋە ئۇنىڭ ئۈستىگە، مەن ئۇلارنىڭ كەلگەنلىكىنى كۆرۈپ داۋاندىن چۈشۈپ يۈگۈرىمەن، ئۇلارنى سۆيۈپ-سۆيۈپ قارشى ئالىمەن، ئاندىن ئۆيگە ھەمداستىخان بولوشقا تارتىمەن. شۇڭا، ئەمەلىيەتتە ئەھۋال ئويلىغىنىڭلاردىن زىيادە بەتتەردۇر! بۇنى چۈشەندۈرۈپ سىلەرگە بىر ھېكايە ئېيتىپ بېرەي...».


رەببىمىزنىڭ بۇ تەلىمىدە: ــ

(ئا) نىجاتنىڭ يەر يۈزىدە بارلىققا كەلتۈرۈلۈشى ئۈچۈن، شۇنداقلا ئىنسانلارنىڭ نىجاتنى قوبۇل قىلىدىغان توۋىسىنىمۇ ئىمكانىيەتلىك قىلىش ئۈچۈن خۇدانىڭ ئۆزى پادا باققۇچى سۈپىتىدە ئىنسانلار ئارىسىغا چۈشۈپ «يىتىپ كەتكەن ئىنسانلار»نى ئىزدىشى مۇقەررەر.

(ئە) نىجاتتا بەدەل تۆلىگۈچى ئىزدىگۈچىدۇر.

(ب) يىتىپ كەتكەن قوي، تەڭگە ۋە يوقاپ كەتكەن ئوغۇلدىكى «توۋا» بولسا ھەرگىز «ئىگەم مېنى قوبۇل قىلسۇن» دېگەن بىر پائالىيەت ئەمەس، بەلكى «ئىگىسىنىڭ ئۆزىنى تېپىشى»نى قوبۇل قىلىشتۇر. 

(پ) توۋا ۋە ئېتىقاد قاچان پەيدا بولسا ئەرشتە تەنتەنىلىك شاد-خۇراملىق بولىدۇ ۋە بۇنىڭ تۈپەيلىدىن يەر يۈزىدىمۇ خۇدانىڭ خەلقىنىڭ تەبرىكلىشىگە توغرا كېلىدۇ (پەرىسىيلەر «نېمىشقا گۇناھكارلار بىلەن (تەبرىكلىگەن ھالدا) ھەمداستىخان بولىسەن؟» دەپ سوئال قويغانىدى).

«يوقاپ كەتكەن ئوغۇل» («كۆيۈمچان ئاتا» دەپ ئاتاش تېخىمۇ مۇۋاپىقراق) دەپ ئاتالغان بۇ تەمسىل دەۋردىن-دەۋرگە «ئىنجىلنىڭ ئىچىدىكى ئىنجىل» (خۇش خەۋەر ئىچىدىكى خۇش خەۋەر) دەپ قەدىرلىنىپ كەلمەكتە.

بىز ھازىر كۆپ ئوقۇرمەنلەر تەرىپىدىن «ئەيسانىڭ تەلىمىدىكى ئەڭ تەس تەمسىل» دېيىلگەن، «لۇقا» 16-بابتا ئېيتىلغان تەمسىلگە كېلىمىز. ئەمما كۆزقارىشىمىزچە تەمسىللەرگە تەبىر بېرىشتىكى ئاددىي پرىنسىپلارنى چىڭ تۇتساق، بۇ تەمسىلنى چۈشىنىش ھېچ تەس ئەمەس، بەلكى بارلىق تەمسىللەر ئىچىدە، بۇ تەمسىلنى ئىنسانلارنىڭ ئىمان-ئېتىقادىغا ئەڭ كۈچلۈك تەلەپ قويىدىغان تەمسىلدىن ئىبارەت، دەپ قارايمىز.


13-1:16 «ئالدامچى غوجىدار»

ئوقۇرمەنلەر قايتىدىن تەمسىلنى ئوقۇسۇن، ئاندىن تۆۋەندىكى شەرھىمىز توغرىمۇ، توغرا ئەمەس ئۆزى ھۆكۈم چىقارسۇن.

بىز ئەينى تېكىستكە قوشقان ئىزاھاتلىرىمىزدا ئېيتقىنىمىزدەك، ئىنسانىي تەبىئەت شۇنچە ئۆتكۈر ئەكس ئېتىدىغان بۇ تەمسىل بويىچە غوجىدار خوجايىنىنىڭ ھېسابات دەپتىرىنى ئۆزگەرتكىنىدە ھەقىقەتەن ئالدامچىلىق بار ئىدى. بەزى ئالىملار بۇ غوجىدار قەرزدارلارنىڭ قەرزلىرىدىن ئۆز «ئىش ھەققى» بىلەن قەرزلەرنىڭ ئۆسۈمىنى كېمەيتكەن، شۇڭا ئۇ ئالدامچىلىق قىلمىدى، دەپ قارايدۇ. لېكىن غوجىدارنىڭ «ئىش ھەققى» بىلەن قەرزلەرنىڭ ئۆسۈمىنى قوشقاندىمۇ، ھەرگىز ئۇ كېمەيتىۋاتقان قەرزلەرنىڭ قىممىتىگە توغرا كەلمەيتتى. ئەمدى ئۇنىڭ خوجايىنى زادى نېمىشقا ئۇنى تەرىپلىدى؟ (8-ئايەت) نېمىلا دېگەن بىلەن خوجايىن كەلگۈسىدە ئۇنى قايتىدىن ئىشلەتمەيدىغان تۇرسا؟! بۇ ئىشتىن بىزگە نېمە ساۋاق بولىدۇ؟

تەمسىلنى «روھىي پرىنسىپلار» بىلەن ئەمەس، بەلكى «سودا پرىنسىپلىرى» بويىچە ئاددىي تەھلىل قىلايلى. خوجايىن بۇ ھۇرۇن غوجىدارنى تەرەپلىدى. چۈنكى ئۇ ئەڭ ئاخىرىدا كاللىسىنى ئىشلىتىپ، ھەرىكەتكە كېلىپ ئازراق ئالدىن كۆرەرلىكنى كۆرسەتكەنىدى! خوجايىن ئۆزى بۇ سودىدا پايدىغا ئېرىشمەي قالمىغان. قەرز ياكى ئۆتنە بېرىدىغانلار ئارىسىدا بەزىدە، ئامالسىز ئەھۋاللاردا «قەرزنىڭ كۆپ قىسمىنى قايتۇرۇۋالدىم، قالغىنىنى بولدى قىلاي!» دېيىش بىرقەدەر ئەقىلگە مۇۋاپىق ئىش بولىدۇ. خوجايىن ئۇنى ھېچ بولمىغاندا ئۇنىڭ «سىرتتا دوست تېپىش ئۈچۈن» بولغان ئالدىن كۆرەرلىكىگە قاراپ، ماختايدۇ.

ئەمدى بىز ھازىر تەمسىلنىڭ چوڭقۇر يېشىمىگە كېلىمىز: ــ 

«چۈنكى بۇ دۇنيانىڭ پەرزەنتلىرى ئۆز دەۋرىدە نۇرنىڭ پەرزەنتلىرىدىن پەملىكتۇر». دېمەك، ئومۇمەن ئېيتقاندا سودا بىلەن شۇغىللىۋاتقان ياكى بۇ دۇنيادىكى پايدىنى كۆزلەۋاتقان كىشىلەرنىڭ (ئۆزىنىڭ چەكلىك دائىرىسى ئىچىدە، ئەلۋەتتە) كاللىسىنى ئىشلىتىپ، ئالدىدىكى ئىشلارنى ئويلىشى «نۇرنىڭ پەرزەنتلىرى» (خۇدانىڭ مۆمىن بەندىلىرى)نىڭ «ئالدىن كۆرۈش»ىدىن كۈچلۈكتۇر. كۆزلىرىنى مەڭگۈلۈك كەلگۈسىگە تىكىش كېرەك بولغان خۇدانىڭ مۆمىن بەندىلىرى كۆپ ۋاقىتلاردا ئەكسىچە ئۆتۈپ كېتىۋاتقان ھازىرقى راھەت-پاراغەتنى كۆزلەپ يۈرىدۇ. باقىي دۇنيادا بىزنى كۈتۈۋاتقان بايلىقلار بولسۇن ئۈچۈن ئۆزلىرىنى قوزغىمايدۇ، پانىي دۇنيادىكى بار-يوقىنى قانداق ئىشلىتىشىم كېرەك دەپ ئويلىمايدۇ. رەببىمىز قانداق قىلىشنى ئېنىق كۆرسىتىدۇ: «ۋە مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتىپ قويايكى، «ناھەق دۇنياغا تەۋە مال-دۇنيا» ئارقىلىق ئۆزۈڭلارغا دوست تۇتۇڭلار؛ شۇنداق قىلساڭلار، مال-دۇنيا كارغا كەلمەيدىغان بولغان كۈنىدە شۇ دوستلار سىلەرنى ئەبەدىي ماكانلارغا قارشى ئالىدۇ».

دېمەك، خۇدا بىزگە پۇل، بايلىق ۋە كۈنلەرگە قانداق مۇيەسسەر قىلغان بولسا، بىز شۇلارنى توغرا ئىشلەتسەك، باشقىلارنىڭ (مەيلى روھىي ياكى جىسمانىي ھاجەتتە بولسۇن) خۇدانىڭ مېھىر-مۇھەببىتىنى چۈشىنىپ، مەسىھگە باغلانغان ئېتىقاد ئارقىلىق «ئەبەدىي ماكانلار»غا، يەنى جەننەتكە بارىدىغان يول تېپىشىغا ياردەم بېرەلەيدىغان بولىمىز. بۇ دۇنيادىن كەتكىنىمىزدە ئۇلارنىڭ روھلىرى بىزنى شۇ «ئەبەدىي ماكانلار»غا قارشى ئالغىلى كۈتىدىغان بولىدۇ.

رەببىمىز نېمىشقا پۇلغا «ناھەق دۇنياغا تەۋە مال-دۇنيا» (گرېك تىلىدا «ناھەق ماممون» ياكى «ناھەق پۇل») دېگەن غەلىتە ئىسىمنى قويىدۇ؟ بىرىنچىدىن، پۇلنىڭ مەۋجۇت بولغىنىنىڭ ئۆزى گۇناھنىڭ بىر نەتىجىسىدۇر. ئەگەر («ئەگەر» نېمىدېگەن ئۇلۇغ سۆز-ھە!) ئادەمئاتىمىز گۇناھ سادىر قىلمىغان بولسا، ھازىر پۇل بولامتى-يوق؟ ھەممە ئىشتا مېھىر-مۇھەببەت، «ھەركىم قابىلىيىتىگە يارىشا ئىشلەش، ھەركىمگە ھاجىتىگە قاراپ تەقسىم قىلىش» دېگەندەك بولسا پۇل كېرەكسىز بولاتتى. بىرىنچى ئەسىردىكى جامائەت بۇنىڭغا بىر مىسال ئىدى: «ئۇلار مال-مۈلۈكلىرىنى سېتىپ، پۇلىنى ھەممىسىگە، ھەركىمنىڭ ئېھتىياجىغا قاراپ تەقسىم قىلىشتى» («روس.» 45:2). پۈتكۈل جاھان شۇنداق بولغاندا بىرسىنىڭ مەلۇم ھاجىتى چىقسا، پەقەت ياردەم سوراش كېرەك بولاتتى، خالاس. ھەرقەيەردە بىر-بىرىگە ئىشەنچ بولاتتى.

بۇنداق دېگىنىمىز پۇلغا ئىگە بولۇشىنىڭ ئۆزى گۇناھ دېگەنلىك ئەمەس، پەقەت پۇل گۇناھنىڭ بىر نەتىجىسى دېگەنلىكتۇر. پۇلنىڭ ھەقىقىي قىممىتى باردۇر، ئۇنى كۆزگە ئىلماسلىق توغرا ئەمەس ــ بىراق ھەردائىم ئۇنى ئىشلەتكىنىمىزدە ئادەمنى رەزىللىككە مايىل قىلىش خەتىرىنى كۆزدە تۇتۇش كېرەك. دەل شۇ سەۋەبتىن رەببىمىز ئۇنى «ناھەق دۇنياغا تەۋە بولغان مال-دۇنيا» دەپ ئاتايدۇ، دەپ قارايمىز. روسۇل پاۋلۇسمۇ بىزگە ئاگاھ بېرىپ: «پۇلپەرەسلىك ھەرخىل رەزىللىكلەرنىڭ يىلتىزىدۇر» دەيدۇ («1تىم.» 10:6).

ئاخىرىدا رەببىمىزنىڭ بىزگە بەرگەن مۇنۇ ۋەدىسىنى كۆرىمىز: ــ «كىمكى كىچىككىنە ئىشتا سادىق بولسا، چوڭ ئىشتىمۇ سادىق بولىدۇ؛ ۋە كىمكى كىچىككىنە ئىشتا سەمىمىيەتسىز بولسا، چوڭ ئىشتىمۇ سەمىمىيەتسىز بولىدۇ» ــ دېمەك، مەڭگۈلۈك رېئاللىق ئالدىدا پۇل ۋە بايلىقلار «كىچىككىنە بىر ئىش»تۇر. 

«شۇڭا ئەگەر «ناھەق دۇنياغا تەۋە بولغان مال-دۇنيا»دا سادىق بولمىساڭلار، كىم سىلەرگە ھەقىقىي بايلىقلارنى تاپشۇرسۇن؟» ــ مۇشۇ ئايەت شۇنى بىزگە كۈچلۈك ئەسلىتىدۇكى، بىردىنبىر ھەقىقىي، مەڭگۈ، يوقاپ كەتمەيدىغان بايلىق بولسا، خۇدا ئالدىدا جەننەتتە تۇرىدۇ.


(12:16) «ۋە باشقىلارنىڭ نەرسىلىرىدە سادىق بولمىساڭلار كىم سىلەرگە ئۆزۈڭلارنىڭ نەرسىسىنى بەرسۇن؟»

بۇ يەردە، بىزنىڭ بۇ دۇنيادا نېمىلا تەئەللۇقاتىمىز بولسا ــ مەيلى پۇل، بايلىق، تالانت، قابىلىيەت، ئائىلە، ۋاقىت ۋە ھەتتا ھايات بولسۇن، ئەمەلىيەتتە ئۇلار بىزنىڭكى ئەمەس، دەپ ئەسلىتىلىدۇ. بۇلارنىڭ ھەممىسى غوجىدارغا ئامانەت قىلىنىش سۈپىتىدە ھەممىگە قادىر تەرىپىدىن بىزنى ئۇلارنى سادىقلىق ۋە دۇرۇسلۇق بىلەن ئىشلىتەمدۇ-يوق دەپ، بىزگە تاپشۇرۇلغان. لېكىن بۇ خەۋەردىن كېيىن بىز تەئەججۈپلىنەرلىك شۇ باياننى كۆرىمىزكى، پەرۋەردىگار ئەرشتە ھەربىر ئېتىقاد ئىگىسىگە «ئۆزۈڭلارنىڭ نەرسىسى» ئاتا قىلىدۇ. شۇ چاغدا ھېچكىم بۇنى تارتىۋالمايدۇ، ھەتتا خۇدا ئۆزى بىزدىن ھېچ قايتۇرۇۋالمايدۇ ــ پەقەت بىز ئۆزىمىز ئىختىيارەن ئۇنى بەرمەكچى بولساق، ئاندىن بېرىمىز.

ئەمدى شۇ دۇنيادىكى «ئۆزىمىزنىڭ نەرسىمىز»نىڭ نېمە ئىكەنلىكىگە كەلسەك، بىز ئاجىز كۆزىمىزگە پەقەت گىرىمسەن كۆرۈنىدىغان بىر ئالەمنىڭ بوسۇغۇسىدا تۇرۇۋاتىمىز، خالاس. ئەمما بۇ ئىشنىڭ مۇتلەق رېئاللىقلىقىغا قەتئىي ئىشىنىمىز.


31-19:16  

لازارۇس ۋە باي ئادەم

مەسىھنىڭ بۇ بايانى ھېچيەردە «تەمسىل» دەپ تەسۋىرلىنىدۇ؛ ئۇ ئۆزى ئۇنى «تەمسىل» دېمەيدۇ. تەۋرات-ئىنجىلدىكى ھېچقانداق تەمسىلدە (مۇشۇ باياندىدەك) ئادەمنىڭ ئىسمى تىلغا ئېلىنغان ئەمەس. شۇڭا بۇ باياندىكى بارلىق تەپسىلاتلار ئاددىي پاكىت دەپ قارىلىشى كېرەك.

تەۋرات بويىچە ئىنسانلارنىڭ ئالەمدىن ئۆتكەن بارلىق روھلىرى دەرھال «شېئول» (تەھتىسارا)غا بارىدۇ. ھالبۇكى، رەببىمىزنىڭ بۇ تەلىمى بويىچە، تەھتىسارانىڭ ئىككىگە بۆلۈنگەنلىكى كۆرۈنىدۇ. بىرىنچى بۆلەكتە ئېتىقادسىزلىقتا ئۆلگەنلەر ئاللىقاچان قىلمىشلىرىغا ئاساسەن مەلۇم دەرىجىدە جازالىنىدۇ. لېكىن ئىككىنچى بىر بۆلىكى بار، يەنى «ئىبراھىمنىڭ قۇچىقى»دۇر. «ئىبراھىمنىڭ قۇچىقى» دائىم ئېتىقادقا تولغان ۋە ھازىرمۇ دەرۋەقە شۇنداق؛ شۇڭا «ئۇنىڭ قۇچىقى» بولسا ئىبراھىمدا بولغان ئېتىقادقا ئورتاق ئىگە بولغانلار شۈبھىسىزكى ئارام ئالىدىغان جايدۇر.

ئىشىنىمىزكى، رەببىمىزنىڭ ئۆلۈمىگىچە بارلىق ئېتىقادچىلار «ئىبراھىمبىڭ قۇچىقى»دا ئارام ئېلىپ كەلگەنىدى. ئاندىن رەببىمىز ئۆلۈپلا روھتا بېرىپ خۇندانىڭ «ئىبراھىمبىڭ قۇچىقى»دا ئارام ئالغان مۆمىن بەندىلىرىگە ئۇنىڭ ئۇلار ئۈچۈن ئېرىشكەن تولۇق نىجاتنى جار قىلىپ، ئۇلارنىڭ روھلىرىنى ئۆزى بىلەن خەننەتكە ئېلىپ باردى. رەببىمىزنىڭ ئۆزى بىلەن تەڭ كرېستلەنگەن قاراقچىغا ئېيتقان سۆزلىرىگە تۆۋەندىكى شەرھلىرىمىزنى كۆرۈڭ:

(43:23) «ئەيسا ئۇنىڭغا: ــ بەرھەق، مەن ساڭا ئېيتايكى، بۈگۈن سەن مەن بىلەن بىللە جەننەتتە بولىسەن!»

«1پېت.» 18:3-22، شۇ ئايەتلەردىكى ئىزاھاتلار ھەم «1پېت.»دىكى «قوشۇمچە سۆز»ىمىزنىمۇ كۆرۈڭ.


21-20:17

 «بىر كۈنى پەرىسىيلەر ئۇنىڭدىن: «خۇدانىڭ پادىشاھلىقى قاچان كېلىدۇ؟»، دەپ سورىغاندا ئۇ ئۇلارغا جاۋاب بېرىپ مۇنداق دېدى: ــ خۇدانىڭ پادىشاھلىقىنىڭ كېلىشىنى كۆز بىلەن كۆرگىلى بولماس؛ كىشىلەر: «قاراڭلار، ئۇ مانا بۇ يەردە!» ياكى «ئۇ يەردە!» دېيەلمەيدۇ. چۈنكى مانا، خۇدانىڭ پادىشاھلىقى ئاراڭلاردىدۇر».

رەببىمىزنىڭ «تاغدىكى تەلىم»ى («ماتتا» 5-7-باب) ۋە «پادىشاھلىقنىڭ تەمسىللىرى» («ماتتا» 13-باب)دىن خۇدانىڭ پادىشاھلىقىنى ھەممىدىن ئاۋۋال «ئىچكى پادىشاھلىق» ئىكەن، دەپ بىلىمىز. دېمەك، خۇدا ھەقىقەتەن بىر ئادەمنىڭ قەلبىدە ھۆكۈم سۈرگەن پادىشاھ بولسا، ئەمدى خۇدانىڭ پادىشاھلىقى شۇ يەرگە يېتىپ كەلگەن بولىدۇ. مانا بۇ «پادىشاھلىق»نىڭ ھەممىدىن مۇھىم مەنىسى؛ ئۇنىڭسىز خۇدانىڭ پادىشاھلىقىنىڭ باشقا ھەربىر تەرەپلىرى تولىمۇ ئەھمىيەتسىزدۇر. «خۇدانىڭ پادىشاھلىقى يېمەك-ئىچمەكتىلا ئەمەس، بەلكى مۇقەددەس روھتا بولغان ھەققانىيلىق، خاتىرجەملىك ۋە شادلىقتىدۇر» ــ دەيدۇ روسۇل پاۋلۇس («رىم.» 7:13). خۇدا كۈچ-قۇدرىتىنى نامايان قىلىپ، ھاۋارايى، شامال-دېڭىزلارنى بويسۇندۇرۇپ، يەر يۈزىنى «جەننەت»تەك قىلسىمۇ، شۇنداقلا سىرتقى گۇناھلارنى تىزگىنلىسىمۇ، لېكىن ئىنسانلارنىڭ قەلبلىرى تېخى رەزىللىككە تەشنا ياكى ئۇنىڭغا مايىل بولسا، ئەمدى ئۇنىڭ نېمە ئەھمىيىتى؟! بۇ ھېچقانداق ئەمەلىي پادىشاھلىق بولمايدۇ.

شۇنداقتىمۇ، بىز يەنىلا مەسىھ يەر يۈزىگە قايتا كەلگەندە، خۇدا يەر يۈزىدە مىڭ يىللىق «سىرتقى شەكىلدىكى» پادىشاھلىقىنى بەرپا قىلىدۇ، دەپ ئىشىنىمىز («ۋەھىي» 20-بابنى كۆرۈڭ). شۇ پادىشاھلىقنىڭ مەقسىتى خۇدانىڭ ھەتتا گۇناھ بىلەن بۇزۇلغان بۇ كونا يەر شارىنى قايتىدىن يېڭىلاشتا كۈچ-قۇدرىتىنى ۋە شان-شەرىپىنى ئايان قىلىشتىن ئىبارەت بولىدۇ. ئەمما شۇ پادىشاھلىقنىڭ ئۆزى پەقەت «يېڭى ئاسمان، يېڭى زېمىن»غا مۇقەددىمە بولىدۇ، خالاس.

بۇنىڭ ئۈستىگە، خۇدا روھى ئارقىلىق مۆجىزە (بولۇپمۇ ئادەمنى جىنلاردىن ئازاد قىلىش ياكى ئاغرىق-سىلاقلارنى ساقايتىش) ياراتقان ۋاقتىدا، ئۇ ئۆز پادىشاھلىقىنى نامايان قىلدى، دېگىلى بولىدۇ. چۈنكى شۇنداق مۆجىزىلەر خۇدانىڭ ئاخىرىدا شەيتان ۋە ئۇنىڭ كۈچلىرىنى يەر يۈزىدىن قوغلىۋېتىدىغان قۇدرىتىنى بىزگە ئالدىنئالا ئايان قىلىدۇ (مەسىلەن، «مات.» 28:12، «لۇقا» 8:10-11).

مۇشۇ ئايەتلەر («لۇقا» 21-20:17) ئارقىلىق رەببىمىز پەرىسىيلەرگە خۇدانىڭ پادىشاھلىقى ئاللىقاچان «سىلەرنىڭ ئاراڭلاردا» دېگەننى كۆرسەتمەكچى بولىدۇ. ئۇنىڭ بۇ سۆزى، پادىشاھلىق ئۇلارنىڭ قەلبىدە بار، دېگەنلىك ئەمەس؛ چۈنكى پەرىسىيلەر ئەيسا ۋە ئۇنىڭ تەلىمىگە پۈتۈنلەي قارشى چىققانىدى. بىراق پادىشاھلىق ئۇلارنىڭ ئارىسىدا تۇرغان كۆپ ئادەملەرنىڭ قەلبىدىن ئورۇن ئالماقتا ئىدى؛ لېكىن ئۇلارنىڭ بۇ ئەھۋالنى بايقۇغۇدەك ھېچ روھىي كۆزلىرى يوق ئىدى.


34:18 

«بىراق ئۇلار بۇ سۆزلەردىن ھېچنېمىنى چۈشەنمىدى. بۇ سۆزنىڭ مەنىسى ئۇلاردىن يوشۇرۇلغان بولۇپ، ئۇنىڭ نېمە ئېيتقىنىنى بىلەلمەي قالدى».

رەببىمىزنىڭ تەرجىمىھالى بولغان «تۆت بايان»نى ئوقۇغىنىمىزدا، ئۇنىڭ ئېنىق، ئاددىي بايانلىرىنى ئاڭلىغۇچىلارنىڭ قانچە قېتىملاپ ئاڭلاپمۇ، ئۇنى ھېچ چۈشىنەلمىگەنلىكى بىزگە ئەجەبلىنەرلىك ئىشتۇر. رەببىمىز ئۆزى تارتىدىغان ئازاب-ئوقۇبەتلەر ۋە ئۆلۈمى توغرۇلۇق بىرنەچچە قېتىم ئالدىن ئېيتقان بولسىمۇ، ئۇلار سۆزلىرىنى مۇتلەق چۈشىنەلمىگەن («لۇقا» 22:9، 34، «مات.» 21:16، 22:17-23، 18:20-19، 2:26، «مار.» 31:8، 31:9، «يۇھ.» 1:2-12). بۇ ئىش بىزگىمۇ مۇقەددەس يازمىلارنى ئوقۇغىنىمىزدا ئۆز-ئۆزىمىزدىن «ھەقىقەتەن چۈشەندىممۇ؟» دەپ سورىغان ھالدا دىققەت بىلەن ئوقۇشىمىزغا ساۋاق بولۇشى كېرەك. چۈنكى مۇخلىسلارنىڭ مەسىھدە يۈز بېرىدىغان ئىشلارغا نىسبەتەن ئۆزلىرى ئۈمىد قىلىدىغان گۈزەل خىياللىرى بولىدۇ؛ شۇنىڭ بىلەن مەسىھنىڭ سۆزلىرىنى ئۆزىنىڭ خاھىشىغا مۇۋاپىقلاشتۇرۇپ چۈشىنىۋالىدىغان ئەھۋاللار بولىدۇ. ئۇلارنىڭ بۇنداق قىلىشى چۈشىنىشلىك، ئەلۋەتتە؛ مۇخلىسلار ئۇنىڭغا «غەلىبىدىن-غەلىبىگە» ئەگىشىپ كەلگەنىدى، شۇڭا ئەيسانىڭ ئىشلىرى بارلىق ئىنسانلارنىڭ ئۇنى رەب مەسىھ دەپ ئېتىراپ قىلىشى بىلەن زور شەرەپلىك تەنتەنىلىك ئىچىدە ئاخىرلاشمامدۇ؟ ئاندىن، شۈبھىسىزكى، ئۇلار ئۆزلىرى ئۇنىڭغا ئەگەشگۈچى بولۇش سۈپىتىدە ئۇنىڭغا كەلتۈرۈلگەن شان-شەرەپتىن ئورتاق مۇيەسسەر بولىدۇ. ئەمەلىيەتتە ئۇلارنىڭ تەۋراتتىكى بېشارەتلەردىن ئالغان چۈشەنچىسى دۇرۇس ئىدى؛ ئاخىرەتتە مەسىھ دەرۋەقە زور شان-شەرەپ ئىچىدە قايتىپ كېلىدۇ. بىراق تەۋراتتىكى پەيغەمبەرلەرنىڭ بېشارەتلىرى بويىچە، مەسىھ ئارىلىقتا ھەممىمىزنى دەپ ئازاب-ئوقۇبەت تارتىشى كېرەك ئىدى ۋە ئۇلار كۆڭلىدە بۇنىڭغا يۈزلىنىشكە تەييار ئەمەس ئىدى. خۇدانىڭ بېكىتكەن تەرتىپى بولسا ــ ئاۋۋال ئازاب-ئوقۇبەت، ئاندىن شان-شەرەپتۇر (مەسىلەن، «لۇقا» 26:24، «روس.» 23:26، «رىم.» 17:8، «2تىم.» 12:2نى كۆرۈڭ).

بىراق مۇشۇ ئايەتتە («لۇقا» 34:18 ۋە يەنە 34:9دە) ئۇلارنىڭ چۈشەنمەسلىكىدە باشقا بىر ئامىل پەيدا بولىدۇ. بىرەركىم ياكى بىرەر نەرسە مەسىھنىڭ سۆزىنىڭ مەنىسىنى ئۇلارنىڭ كۆزلىرىدىن يوشۇرغانىدى. ئىزاھاتلىرىمىزدا، خۇدا بۇ ئىشقا يول قويۇشى بىلەن يوشۇرغۇچى ئامىل شەيتان دەپ ئىشىنىمىز، دېدۇق. مۇخلىسلارنىڭ مەسىھگە ئەگىشىش مەقسەت-مۇددىئالىرى يۈزدە-يۈز دۇرۇس بولمىغاچقا، ئۇلار بۇنداق ئالدامچىلىققا مايىل ئىدى. ھالبۇكى، مەسىھ ئۆلۈمدىن تىرىلگەندىن كېيىن، ئۇلارنىڭ بۇ خاتا كۈتكىنىنىڭ ئۆزى ئۇنىڭ تىرىلىشنىڭ ھەقىقەت ئىكەنلىكىگە تېخىمۇ كۈچلۈك ئىسپات تەمىنلەيدۇ. چۈنكى بەزىلەر: ــ «كىشىلەر مەلۇم بىر ئىش يۈز بېرىدۇ دەپ كۈچلۈك ئۈمىد بىلەن كۈتسە، ئۇلار ئاخىر بېرىپ «دەرۋەقە يۈز بەرگەن» دەپ ئۆز-ئۆزىنى ئىشەندۈرىدۇ» دەيدۇ. لېكىن مۇخلىسلارنىڭ (گەرچە رەببىممىز نېمە ئىشلار يۈز بېرىدىغانلىقىنى ئۇلارغا شۇنچە روشەن ئېيتقان بولسىمۇ!) ھېچقايىسىسى ئۇنىڭ تىرىلىشىنى كۈتكەن ئەمەس؛ ئۇنىڭ ئۆلۈمى بىلەنلا ئۇلار پاتىپاراق بولۇپ تارقىلىپ، مەسىھدىن بارلىق ئۈمىدىنى ئۈزگەنىدى (21:24نى كۆرۈڭ).


35:22 «ئىككى قىلىچ» بىزگە نېمە خەۋەر بېرىدۇ؟

«ئاندىن، ئۇ ئۇلاردىن: 

ــ سىلەرنى ھەميانسىز، خۇرجۇنسىز ۋە كەشسىز سەپەرگە ئەۋەتكىنىمدە سىلەرنىڭ بىرەر نەرسەڭلار كەم بولۇپ قالغانمۇ؟ ــ دەپ سورىدى. ئۇلار: ــ ياق، دېدى.

شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئۇلارغا: ــ لېكىن ھازىر ھەر كىمنىڭ ھەميانى بولسا، ئۇنى ئالسۇن؛ شۇنداق ھەم خۇرجۇنى بولسا، ئۇنى ئالسۇن ۋە بىر كىمنىڭ قىلىچى بولمىسا، چاپىنىنى سېتىپ بىردىن قىلىچ ئالسۇن. چۈنكى مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتايكى، مۇقەددەس يازمىلاردا: «ئۇ جىنايەتچىلەر قاتارىدا سانىلىدۇ» دەپ پۈتۈلگەن سۆز مەندە چوقۇم ئەمەلگە ئاشۇرۇلىدۇ. چۈنكى مېنىڭ توغرامدىكى بارلىق ئىشلار تولۇق ئەمەلگە ئاشماي قالمايدۇ ــ دېدى.

ــ ئى رەب، قارىغىن، بۇ يەردە ئىككى قىلىچ بار ئىكەن، دېدى ئۇلار. 

ــ بولدى، يېتىدۇ! ــ دېدى ئۇ ئۇلارغا».

رەببىمىزنىڭ بۇ بايانى، شۈبھىسىزكى، ئىنتايىن تىلسىملىق دەپ ھېسابلىنىش كېرەكتۇر. بىرىنچىدىن ئېسىمىزگە كەلتۈرىمىزكى، ئۇ ئەگەشكۈچىلەرگە ھەرقانداق زوراۋانلىقنى مەنئى قىلغان ۋە دۈشمەنلەرگىمۇ مۇھەببەتنى كۆرسىتىشنى ئەمر قىلغان (مەسىلەن، «مات.» 38:5-48). ھەتتا پېترۇس ئەيسانى قوغدايمەن دەپ بۇ ئىككى قىلىچتىن بىرىنى ئىشلەتكەندە، ئەيسا بۇنداق قىلغىنى ئۈچۈن ئۇنىڭغا تەنبىھ بەردى («مات.» 51:26-54، «مار.» 17:14 «يۇھ.» 10:18-11). شۇڭا رەب قىلىچلارنى ئادەمگە بىرلا ئۇرۇپ قويۇشنىمۇ تەلەپ قىلغان ئەمەس!

ئەمدى ئۇ نېمە سەۋەب ئۈچۈن قىلىچ توغرۇلۇق ئەمر قىلغاندۇ؟

بىز يۇقىرىدا مۇخلىسلارنىڭ رەببىمىزنىڭ روشەن بايانلىرىنى چۈشەنمىگەنلىكى توغرۇلۇق توختالدۇق. ئۇنىڭ قولغا ئېلىنىشى، سوراققا تارتىلىشى، تارتقان ئازاب-ئوقۇبەتلەر ۋە ئۆلۈمى ئۇلارنى تولىمۇ چۆچىتىدىغان ئېغىر زەربە بولاتتى. چۈنكى ئۇ ئۆزى «يول، ھەقىقەت ۋە ھاياتلىق ئۆزۈمدۇرمەن» دېگەندىن كېيىن («يۇھ.» 6:14)، ئۇ قانداقمۇ ئۆلىدۇ؟! ئۇ دۇچ كەلگەن بارلىق ئىشلاردا ئۆزىنىڭ بۇ ۋەقەلەرنىڭ مۇتلەق ئىگىسى ئىكەنلىكىنى كۆرسەتكەنىدى. ئۆزىگە بارلىق قارشى چىققان تىللارنى بولسا ئۇ پۈتۈنلەي توۋاقلىغانىدى. توپ-توپ ئادەملەرنىڭ زور تەنتەنىسى ئىچىدە ئۇ يېرۇسالېمغا ئېشەككە مىنىپ كىرگەن، ئاندىن مۇقەددەس ئىبادەتخانىغا ئىگە بولۇپ شۇ يەردە ھەركۈنى تەلىم بەرگەن ۋە كىشىلەرنى ساقايتقانىدى. شۈبھىسىزكى، خۇدانىڭ پادىشاھلىقى ھازىر روشەن پەيدا بولىدۇ! ئۆزىنى بەگ ئۆزىنى چوڭ تۇتقان ھېلىقى ساختىپەز ھۆكۈمدارلارنى مەسىھ تەختىدىن چۈشۈرۈپ، رىم ئىمپېرىيەسى قوشۇنلىرىنى ھەيدىۋېتىدۇ، ئاندىن خۇدانىڭ شان-شەرىپى پۈتكۈل زېمىن ئۈستىدە نامايان بولىدۇ! مانا بۇ، مۇخلىسلارنىڭ ئۈمىدلىرى ئىدى. لېكىن دىنىي رەھبەرلەر ھازىر ئۇنى تۇتۇۋالغانىكەن، ئۇ ئۆزىنىڭ كۈچ-قۇدرىتىنى كۆرسىتىش ئۈچۈن نېمە قىلدى؟ ــ ھېچنېمە! بۇ ئادەمنىڭ ئەقلىگە قىلچە سىغمايتتى. نېمىشقا ئۇ ئۇلارنى ئاغزىدىكى بىر سۆز بىلەنلا ئۇرۇپ يوقىتىۋەتمىدى؟! دەرۋەقە، ئۇ ئۇلارغا دەل بېشارەت قىلغاندەك ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئۆزىنى تاشلاپ تارقىلىپ كېتىدۇ: ــ 

«ئاندىن ئەيسا ئۇلارغا:

سىلەر ھەممىڭلار تاندۇرۇلۇپ پۇتلىشىسىلەر، چۈنكى مۇقەددەس يازمىلاردا:

«مەن پادىچىنى ئۇرۇۋېتىمەن،

قويلار پاتىپاراق بولۇپ تارقىتىۋېتىلىدۇ» دەپ پۈتۈلگەن» («مار.» 27:14، «زەك.» 7:13).

ئۇلارنىڭ ئىمان-ئېتىقادى ئاجىزلاپ، نۆلگە چۈشەي دەپ قالىدۇ، ۋە مەسىھ بۇنى ئوبدان بىلەتتى. پېترۇس ئۈچ قېتىم ئۇنىڭدىن تېنىپ كېتىدۇ. لېكىن ئۇ پېترۇسقا:

ــ «ئەي سىمون، سىمون! مانا، شەيتان ھەممىڭلارنى خۇددى بۇغداي تاسقىغاندەك تاسقاپ سىناشنى تىلىگەن. لېكىن ئېتىقادىڭ يوقىمىسۇن دەپ ساڭا دۇئا قىلدىم. ئەمدى سەن توۋا قىلىپ تۈز يولغا قايتقاندىن كېيىن، قېرىنداشلىرىڭنى مۇستەھكەملىگىن» دېگەنىدى (31:22-32).

خۇدانىڭ خىزمىتىدە بولاي دېگەنلەرنىڭ ھەممىسى ئوخشاش جەريان بىلەن «نۆل»گە چۈشۈرۈلمىسە بولمايدۇ. بۇ جەريان بىلەن ئۇلار پېترۇسقا ئوخشاش ئۆزىنىڭ مۇتلەق ئاجىزلىقىنى ھەمدە ئۆز-ئۆزىگە تايىنىشنىڭ پايدىسىزلىقىنى ئۆگىنىدۇ. پەقەت شۇنداق بولغاندا خۇدانىڭ ھەقىقىي كۈچ-قۇدرىتى ئادەمگە كىرىدۇ. بارلىق مۇخلىسلارنىڭ مۇقەددەس روھنىڭ كېلىشى ۋە كۈچلەندۈرۈشى بولمىسا، ئۆزلىرىنى ھېچنەرسە ئەمەس دەپ كۆرۈپ يېتىشى كېرەك ئىدى.

ئەمدى نېمە ئۈچۈن ھەميان، خۇرجۇن ۋە قىلىچلار كېرەك؟ بۇ تەلەپ ئۇلارغا، سىلەرنىڭ ئىمان-ئېتىقادىڭلار چوقۇم مەغلۇپ بولىدۇ دەپ بىلىمەن، دېگەننى ئىسپاتلاپ بېرىش ئۈچۈن ئىدى. ئۇ ئۇلارنى تەلىم بېرىشكە ئەۋەتكىنىدە (9-باب) ئۇلارنىڭ ئىمان-ئېتىقادى يۇقىرى دەرىجىدە ئىدى. ئۇلار خۇدانىڭ ئۇلارنىڭ ھاجەتلىرىدىن پۈتۈنلەي چىقىشىغا ئىشىنەتتى ۋە دەرۋەقە، ئۇنىڭ ئۇنداق قىلىشقا قادىر ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلىغانىدى: «سىلەرنى ھەميانسىز، خۇرجۇنسىز ۋە كەشسىز سەپەرگە ئەۋەتكىنىمدە سىلەرنىڭ بىرەر نەرسەڭلار كەم بولۇپ قالغانمۇ؟...»

لېكىن ئۇلارنىڭ خۇدانىڭ ئوغلىغا بولغان ئىمان-ئىشەنچى يوقالغاندا خۇدا ئۇلارنىڭ بېشىغا ھېچقانداق باشقا سىناقنى چۈشۈرمەيتتى. ئۇ بۇ قاراڭغۇلۇق مەزگىل ئىچىدە ئۇلارغا بەزىبىر سىرتقى يۆلەنچۈك (ھەميان، خۇرجۇن) ۋە بەزىبىر ئۆزىنى (مەسىھنى ئەمەس!) قوغداش تەدبىرىنى (ئىككى قىلىچ) تۇتۇشقا يول قويدى. بىز بۇ ھەقىقەتنى يەنە باشقا سۆزلەر بىلەن ئېيتايلى. خۇدا ئىنسانلارغا ئۆز ئوغلى توغرۇلۇق روشەن گۇۋاھلىق بەرگەن بولسىمۇ، لېكىن ئۇلار خۇدانىڭ ئوغلىغا تېخى ئېتىقاد قىلمىغان بولسا، ئەھۋال قانداق بولار؟ ئىنسان قەلبىدە خۇدانىڭ ئوغلىغا ئېتىقاد مەۋجۇت بولمىسا، ھېچقانداق باشقا ئىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك ھەقىقىي ئىشەنچ-ئېتىقاد قەتئىي مەۋجۇت بولالمايدۇ (مەسىلەن، خۇدانىڭ ئۆزلىرىنىڭ جىسمانىي ھاجەتلىرىدىن چىقىشىغا باغلىغان ئىشەنچ). چۈنكى ئوغۇلغا ئېتىقاد باغلىمىغان بولساق، بىز بارلىق ئېتىقادنىڭ بۇلاق-مەنبەسىنى، يەنى خۇدانىڭ ئۆز ئوغلى توغرۇلۇق: «بۇ مېنىڭ سۆيۈملۈك ئوغلۇم» دېگەن تۈپ سۆزىنى چەتكە قاققان بولىمىز. ئەيسا مەسىھ ئۆزى دەل «خۇدانىڭ سۆز-كالامى» ئەمەسمۇ؟

«گۇۋاھلىق دەل شۇدۇركى، خۇدا بىزگە مەڭگۈلۈك ھاياتنى ئاتا قىلدى ۋە بۇ ھاياتلىق ئۇنىڭ ئوغلىدىدۇر. شۇڭا ئوغۇلغا ئىگە بولغان كىشى ھاياتلىققا ئىگە بولغان بولىدۇ؛ خۇدانىڭ ئوغلىغا ئىگە بولمىغان كىشى ھاياتلىققا ئىگە بولمىغان بولىدۇ» («1يۇھ.» 11:5-12).


43:23 

«ئەيسا ئۇنىڭغا: ــ بەرھەق، مەن ساڭا ئېيتايكى، بۈگۈن سەن مەن بىلەن بىللە جەننەتتە بولىسەن!»

بۇلار رەببىمىز ئۆزى بىلەن تەڭ كرېستكە تارتىلغان ئىككى قاراقچىدىن بىرىگە ئېيتقان سۆزلەر. ئۇ پۈتۈن ئۆمرىنى ئۆز مەنپەئەتىنى دەپ، باشقىلارغا زىيان يەتكۈزۈشى بىلەن ئۆتكۈزۈپ كەلگەن بىر كىشى ئىدى. ئۇنىڭ قاراقچىلىقى ۋە ئوغرىلىقى قانچە ئائىلىنى پاجىئەلىك ئەھۋالغا چۈشۈرگەن، ھەتتا كىشىلەرنىڭ تەنلىرىدە قانچە يارا-جاراھەتلەرنى قالدۇرغاندۇ؟ ئۇنىڭ ئۆيىدە كۆڭلى سۇنۇق قايغۇرۇپ ئولتۇرىدىغان ئاتا-ئانىسى بارمىدۇ؟ بۇنداق ئېغىر گۇناھلارنى كىم يۇيالايدۇ؟! ئۇ ھەرقانداق توۋىغا كېچىكىپ قالغانىدى! ۋە ئەگەر ئۇ بەزى ۋاقىتلاردا تىڭشىغان دىنىي ئەربابلارنىڭ سۆزى توغرا بولسا، كرېستلىنىشنىڭ ئازاب-ئوقۇبەتلىرىدىن كېيىن تېخىمۇ دەھشەتلىك بىر جەھەننەم ئۇنى كۈتەتتى، دەرۋەقە بۇنداق جازالار ئۇنىڭغا مۇۋاپىق كېلەتتى!

ۋە قاراقچىنىڭ يېنىدا كرېستلەنگەن دەل شۇ دىنىي ئەربابلاردىن بىرى بار ئىدى (بۇ قاراقچى شۇنداق ئويلىغان). قاراقچى: «مۇشۇ دىنىي ئەربابلارنىڭ ھەممىسى بىر جاڭگالنىڭ بۆرىلىرى، ساختىپەزلەر! بۇ كىشىگە خوپ بوپتۇ! ئۇ ھەتتا ئۆزىنى «قۇتقۇزغۇچى» دەپ جاكارلىغانغۇ! نېمىدېگەن قۇۋ!» ــ دەپ ئويلىشى مۇمكىن.

لەشكەرلەر ۋە دىنىي ئەربابلار ئەيسانىڭ ئالدىدا تۇرۇپ ئۇنى مازاق قىلغىنىدا، ئۇ ۋە ئىككىنچى قاراقچىمۇ ئۆز ئاۋازلىرىنى مازاققا قوشتى («مات.» 24:27). لېكىن ئەيسا ھېچقانداق جاۋاب بەرمەيتتى. ئۇ ھەتتا لەشكەرلەر ئەيسانىڭ قول-پۇتىغا مىخلارنى قېقىۋاتقاندا، ئۇنىڭ ئۇلار ئۈچۈن: «ئاتا، ئۇلارنى كەچۈرگىن! چۈنكى ئۆزلىرىنىڭ نېمىنى قىلىۋاتقىنىنى بىلمەيدۇ!» دەپ دۇئا قىلىۋاتقىنىنى ئاڭلىغانىدى.

پەلەستىندىكى ھەربىر يەھۇدىي ئۆز يۇرتداشلىرىنىڭ رىملىقلارنىڭ قولىدا كرېستلىنىشىگە گۇۋاھچى بولغان. بۇ چاغدا شۇنچە كۆپ لەنەتلەر، شۇنچە كۆپ قارغاشلار پەلەكنى قاپلىغانىدى! قاراقچى بۇ كىشىگە قاراپ، ئۇ قانداقمۇ ھېچنېمە دېمەي سۈكۈتتە تۇرالىغاندۇ؟ ــ دەپ ئويلاپ قالغاندۇ. چۈنكى ئەيسا ئۆزىنىڭ بۇ ئۆلۈمدىكى دەھشەتلىك شەرمەندىلىككە قالغانلىقىغا، قىپيالىڭاچ قىلىنغانلىقىغا ۋە ئۆزىگە ھاقارەتلەر تۆكۈلگەنلىكىگە قارىماي سۈكۈتتە تۇراتتى. ئۇنىڭ شەخسىدىن ھەتتا بۇ قاراقچىمۇ كۆرۈپ يېتىدىغان بىرخىل شان-شەرەپ ۋە سالاپەت ئۇرغۇپ چىقىپ تۇراتتى. ئۇنىڭ بېشىنىڭ ئۈستىگە «مانا يەھۇدىيلارنىڭ پادىشاھى، ناسارەتلىك ئەيسا» دېگەن بىر شىكايەت بېكىتىلگەنىدى. قاراقچى: «گەرچە بۇ كىشى ئازاب-ئوقۇبەت تارتقۇچى بولسىمۇ، بۇنداق دەھشەتلىك ھالەت ئۈستىدىن غالىب كەلگۈچىدەك تۇرىدىغۇ؟» ــ دېگەن ئويغا كەلگەن بولسا كېرەك. قاراقچى نۇرغۇن «مۆتىۋەرلەر» ۋە «ئەربابلار»نى كۆرگەن بولسىمۇ، لېكىن ئۇ بۇ كىشىدە ئۇلاردىن باشقىچە بىر شاھانە سالاپەت چىقىپ تۇرغانلىقىنى كۆردى. «ئۇنىڭ سۆز-ھەرىكىتى دەرۋەقە پادىشاھنىڭكىدەكتۇر! ئۇنىڭ پۈتۈن قىياپىتى «پادىشاھ» دېگەن سۆزگە پۈتۈنلەي باشقىچە بىر مەنىنى يۈكلەيدىكەن؛ ئۇنىڭ بېشىدىكى ھېلىقى شىكايەت ئەمەلىيەتتە ھەقىقەت ئىكەن!» ــ دەپ ئويلىغان بولۇشى مۇمكىن.

«ئۇلارنى كەچۈرگىن» دېگەن ھېلىقى دۇئاسى توغرۇلۇق ئويلىغانسېرى قاراقچى تېخىمۇ تەسىرلەندى. ئۇ بۇ كىشىنىڭ دەرۋەقە خۇدانى «ئاتام» دەپ چاقىرىپ نىدا قىلغانلىقىنى، ئانىسى مەريەمنى روسۇل يۇھانناغا ئامانەت قىلغانىلىقىنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆردى («يۇھ.» 26:19). كىم شۇنداق ئەشەددىي ئازابلار ئاستىدا ئۆزىدىن باشقا بىرەركىمنىڭ غېمىنى يەيدۇ؟! قارىغاندا، «مېھىر-مۇھەببەت» دېگەن ئىش دەرۋەقە مەۋجۇتكەن! ئۇ ھېچقاچان شۇنداق بىر ئىش بارلىقىنى ئويلاپ باقىمىغان. مانا، مۇشۇ يەردە ئۇ ئۆزىگە ئۇۋال قىلىپ، ئەرز قىلغانلارغا مېھىر-مۇھەببەت كۆرسىتىدىغان بىر گۇناھسىز ئادەم! شۈبھىسىزكى، بۇ ئادەمدە خۇدا باردۇر ياكى ئۇ ئۆزى خۇدالىق بىر ئادەمدۇر!

ۋە شۇنداق ئويلىغاندا قېرىندىشىمىز بولغان بۇ قاراقچى ئەيساغا قاراپ رەھىم-شەپقەت ئىزدەپ تىلىدى ۋە بىز يۇقىرىدا ئوقۇغان سۆزلەر بىلەن رەھىم-شەپقەت ئۇنىڭغا ئىجابەت قىلىندى. بۇ رەھىم-شەپقەتنىڭ ئۇ ھېچقانداق «ساۋابلىق ئىش» (خۇدا ئالدىدا «ساۋابلىق ئىش مەۋجۇت ئەمەس) ياكى ياخشى ئەمەل قىلمىغان ھالدا ئۇنىڭغا سۇنۇلغانلىقىغا دىققەت قىلغىنىمىز تۈزۈك. بۇ قاراقچى ئۆزى نىجاتنىڭ باشتىن ئاخىرغىچە ساپلا خۇدانىڭ شەپقىتىدىن چىققان ئىلتىپات ئىكەنلىكىگە ئىسپاتتۇر. بىز ئۇنىڭغا ئېرىشىشكە ھېچقانداق «ياخشى ئىش» قىلالمايمىز، ۋە «قىلالايمىز» دەپ ئويلىساق، بۇ خۇداغا ھاقارەت بولىدۇ. كېرەك بولغىنى پەقەت ئۆزىمىزنى ئەيسانىڭ قولىغا تاپشۇرۇشىمىزدىن ئىبارەتتۇر.

قەدىرلىك ئوقۇرمەن، رەببىمىزنىڭ: «بۈگۈن سەن مەن بىلەن بىللە جەننەتتە بولىسەن!» دېگىنىگە دىققەت قىلسىڭىز ياخشى بولىدۇ. ئۇنىڭ بۇ بايانى بىزگە، مەسىھگە ئېتىقادتا بولغان بولساق، ئۆلگەن دەقىقىدە روھىمىز دەرھال خۇدانىڭ دەرگاھىغا كىرىدۇ، دەپ كۆرسىتىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە، كېيىنكى بىر كۈنى (قىيامەت كۈنى) روھىمىز تىرىلگەن يېڭى بىر تەن بىلەن كىيدۈرۈلىدۇ («2كور.» 1:5-10، «1كور.» 51:15-58نى كۆرۈڭ).

ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ باياندىن «ئەيسا ئۆلگەندىن كېيىن دوزاخقا چۈشۈپ گۇناھلىرىمىزنى كۆتۈرگەن» دېگەن تەلىمنىڭ ئەمەلىيەتتە تولىمۇ بىدئەتلىك بىر بىلجىرلاش ئىكەنلىكى كۆرۈنىدۇ. بىز مەسىھنىڭ گۇناھلىرىمىزنى (ۋە شۇنداقلا بۇ گۇناھلارغا تېگىشلىك بارلىق دوزاختىكى ئازابلارنى) كرېستلەنگەن ۋاقىتلار ئىچىدە كۆتۈرگەن، دەپ ئىشىنىمىز. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئاخىرىدا: «ئىش تاماملاندى!» دەپ جاكارلايتتى («يۇھ.» 30:19).