ئىنجىل 4-قىسىم 


«يۇھاننا»نىڭ تەپسىرى


(«يۇھاننا بايان قىلغان خۇش خەۋەر»)



كىرىش سۆز

روسۇل يۇھاننانىڭ ئەيسانىڭ تەرجىمىھالىنى تەسۋىرلىگەن مەزكۇر بايانى توغرۇلۇق ئىنجىلدىكى «تۆت بايان»غا بولغان كىرىش سۆزىمىزنى ئاۋۋال كۆرۈڭ. مۇشۇ يەردە بىز پەقەت ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئېسىگە سالىمىزكى، يۇھاننا رەببىمىزنىڭ ئون ئىككى روسۇلىدىن بىرى ئىدى. ھالبۇكى، ئۇنىڭ بۇ يازغان بايانىدا ئۆزىنى ئىسمى بىلەن كۆرسەتمەيدۇ، پەقەت ئۆزىنى «ئەيسا سۆيگەن مۇخلىس» دەپ چاقىرىدۇ. بۇنىڭدىن، بۇ ئۇنىڭ مەسىھنىڭ ئۇنىڭغا ئالاھىدە ئامراق ئىكەنلىكىنى، ياكى مەلۇم جەھەتتىن ئۇنى باشقا مۇخلىسلاردىن ئەۋزەل كۆرىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ، دەپ ئويلاپ قالساق بولمايدۇ (چۈنكى خۇدا ھېچقانداق ئادەمگە يان باسمايدۇ). بەلكى ئۇنىڭ ئەيسا تەرىپىدىن سۆيۈلگەنلىكى ئۇنىڭغا شۇنچە مۆجىزىلىك ۋە تىلسىمات بولغانكى، بۇ ئىش ئۇنىڭ پۈتۈن ۋۇجۇدىغا ئۈزلۈكسىز تولغانىدى. ھەتتا ئاتمىش يىلدىن كېيىن، بۇ «بايان»نى يازغان ۋاقتىدىمۇ، بۇ ئىش ئۇنىڭدا يەنىلا چوڭقۇر تەئەججۈپلىنەرلىك ئىز قالدۇرۇلغانىدى.

ئوقۇرمەنلەر ئۈچۈن ئىنجىلدىكى «كىرىش سۆز»ىمىزدىن مۇشۇ يەردە يەنە سۆز كەلتۈرىمىز: ــ 

«يۇھاننانىڭ بايانىدىكى بىرىنچى ئايەتنى ئوقۇغاندا، ئۇنىڭ يېزىش نۇقتىئىنەزىرىنىڭ باشقا بايانچىلارنىڭكى بىلەن پۈتۈنلەي ئوخشىمايدىغانلىقىنى بىلىپ يېتىمىز. ماركۇس بايانىنى چۈمۈلدۈرگۈچى يەھيانىڭ «تارىخ سەھنىسىگە تۇيۇقسىز چىقىش»ى بىلەن باشلايدۇ («مار.» 1:1-18). ماتتا بايانىنى ئىبراھىمنىڭ ۋە داۋۇتنىڭ ئەيسانىڭ ئەجدادلىرى ئىكەنلىكى بىلەن باشلايدۇ («مات.» 1:1-17). لۇقا بايانىنى ئەيسانىڭ ھەقىقىي ئىنسان ئىكەنلىكىنى تەكىتلەپ، ئەيسانىڭ نەسەپنامىسىنى ئادەمئاتىمىز بىلەن باشلايدۇ («لۇقا» 23:3-38). يۇھاننا بولسا بايانىنى بۇلار بىلەن ئەمەس، بەلكى «دەسلىپىدە» يەنى «ھەممىدىن بۇرۇن» بولغان ئىشلار بىلەن باشلايدۇ: ــ «ھەممىدىن بۇرۇن «كالام» (سۆز) مەۋجۇت ئىدى. ئۇ خۇدا بىلەن بىللە ئىدى ھەم ئۆزى خۇدا ئىدى» («يۇھ.» 1:1). روشەنكى، ئۇ ئۆز بايانىدا كىتابخانلىرىم ئاللىقاچان ماتتا، ماركۇس ياكى لۇقانىڭ بايانلىرىنى ھەتتا باشقىلارنىڭكىنى ئوقۇپ ئۆزلەشتۈرگەنلىكى تۇرغان گەپ دەپ ئويلايدۇ. ئۇشبۇ باياندا ئۇ مەسىھنىڭ تولۇقراق بىر تەرجىمىھالىنى يېزىشنى مەقسەت قىلغان ئەمەس؛ بەلكى ئۇ ئۆزى بىزگە ئۇقتۇرغاندەك، مەسىھنىڭ بىرنەچچە ئالاھىدە سۈپەتلىرىنى ئايان قىلىدىغان، ئۆزى زور ئەھمىيەتكە ئىگە دەپ قارىغان مەلۇم ۋەقەلەر («ئالامەت بەلگىلەر»، «مۆجىزىلىك ئالامەتلەر» ياكى «كارامەت بەلگىلەر»)نى ۋە ۋەز-تەلىملەرنى تاللىۋېلىپ، ئۇلارنى بىز ئۈچۈن خاتىرىلەيدۇ. مانا ئۇنىڭ بايانىدىكى ئەڭ ئاخىردىن ئېلىنغان بىر جۈملە: ــ «ئەيسا مۇخلىسلىرىنىڭ ئالدىدا بۇ كىتابتا خاتىرىلەنمىگەن باشقا نۇرغۇن مۆجىزىلىك ئالامەتلەرنىمۇ كۆرسەتتى. لېكىن مۇشۇلار سىلەرنى ئەيسانىڭ مەسىھ، شۇنداقلا خۇدانىڭ ئوغلى ئىكەنلىكىگە ئىشەنسۇن ھەم بۇ ئارقىلىق ئۇنىڭغا ئېتىقاد قىلىپ، ئۇنىڭ نامى ئارقىلىق ھاياتلىققا ئېرىشسۇن، دەپ يېزىلدى» (30:20-31). شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ بايانىنى مۇقەددەس يازمىلار ئىچىدە ئاساسەن تېخى ئېتىقاد قىلمىغانلار ئۈچۈن يېزىلغان بىردىنبىر قىسىم، دېگىلى بولىدۇ.

شۇڭا بۇ بايان ئۇنىڭ خۇدا ئالدىدا ئۇزۇن ئىستىقامەت قىلىپ، تولىمۇ ئەستايىدىللىق ۋە ئېھتىيات بىلەن (شۇنداقلا ئىشىنىمىزكى، مۇقەددەس روھنىڭ كۆرسەتمىسى بىلەنمۇ) مەسىھنىڭ ئىچكى ھاياتى ۋە تەلىمىنىڭ جەۋھىرىنى ئايان قىلىدىغان ۋەقەلەر ۋە بايانلار توغرۇلۇق چوڭقۇر ئويلىنىپ تاللىشىنىڭ نەتىجىسىدۇر.

2-بابتا، مەسىھ سۇنى شارابقا ئايلاندۇرغان مۆجىزىنى يارىتىدۇ. ئالتە چوڭ ئىدىش سۇ بىلەن تولدۇرۇلغان بولۇپ، ئىچىدىكى سۇ ئۇسۇلۇپ مېھمانلارغا توشۇلغاندا، شارابقا ئايلاندى. شاراب مۇقەددەس يازمىلاردا مول، خۇشال ھاياتنىڭ سىمۋولىدۇر («زەب.» 15:104): ــ

«ئۇ (خۇدا) ئادەمنىڭ كۆڭلىنى خۇش قىلىدىغان شارابنى،

ئىنسان يۈزىنى پارقىرىتىدىغان ماينى چىقىرىدۇ؛

ئىنساننىڭ يۈرىكىگە نان بىلەن قۇۋۋەت بېرىدۇ».

 يۇھاننانىڭ بايانىدا، مەسىھ بىلەن ئۇچراشقانلىقى ئارقىلىق ھاياتى پۈتۈنلەي ئۆزگەرتىلگەن ئالتە شەخس ئالاھىتەن تەسۋىرلىنىدۇ. كۆپ مەسىھىي ئالىملار يۇھاننانى «سۇ شارابقا ئايلاندۇرۇلغان ئالتە ئىدىش»نى شۇ ئالتە شەخسكە ئوخشىتىدۇ، دەپ قارايدۇ. دەرۋەقە شۇ ئالتە شەخسنىڭ «سۇ»دەك تەمسىز ھاياتى ئەيسا بىلەن ئۇچرىشىش بىلەن «شاراب»دەك ھاياتقا ئايلانغان.


ئۇ ئالتە شەخس بولسا: ــ

(1) پەرىسىي نىكودېمۇس (1:3-21)

(2) سامارىيەلىك ئايال (4:4-42)

(3) بەيت-ئەسدادىكى پالەچ ئادەم (1:5-16)

(4) زىنا ئۈستىدە تۇتۇلغان ئايال (1:8-11)

(5) يېرۇسالېمدىكى كور ئادەم (1:9-41)

(6) لازارۇس (ئۆلۈمدىن تىرىلگەن) (1:11-57)


يۇھاننا پەقەت مەسىھنىڭ ئۇلۇغلۇقى ياكى ئەمىلىنىڭ مەلۇم تەرىپىنى ئالاھىدە كۆرسەتكەن يەتتە كارامەتنى («مۆجىزىلىك ئالامەت»نى) تاللاپ خاتىرىلەيدۇ: ــ

(1) توي زىياپىتىدە سۇنى شارابقا ئايلاندۇرۇش (1:2-11) (مەسىھ خۇشاللىق كەلتۈرگۈچىدۇر)

(2) ھۆكۈمدارنىڭ ئوغلىنى ساقايتىش (46:4-54) (مەسىھ يىراق يەرلەرنىڭمۇ ئىگىسىدۇر)

(3) بەيت-ئەسدادىكى پالەچنى ساقايتىش (1:5-16) (مەسىھ شىپانىڭ ئىگىسىدۇر ــ پالەچ 38 يىل ماڭالمىغان ئىدى)

(4) بەش مىڭ ئادەمنى تويدۇرۇش (1:6-14) (مەسىھ ئۆزى بىز ئۈچۈن «ھاياتلىق نان»دۇر).

(5) مۇخلىسلار كېمىدە ئولتۇرغاندا ئۇلارنىڭ يېنىغا سۇ ئۈستىدە مېڭىپ بېرىش (15:6-21) (مەسىھ ئالەمنىڭ شەيئىلىرىنىڭ ئىگىسىدۇر)

(6) يېرۇسالېمدىكى كور ئادەمنى ساقايتىش (1:9-41) (مەسىھ «دۇنيانىڭ نۇرى»دۇر)

(7) لازارنى ئۆلۈمدىن تىرىلدۈرۈش (1:11-57) (مەسىھ «تىرىلىش ۋە ھايات»تۇر)

بۇ مۆجىزىلەرنىڭ ھەممىسىنىڭ ھاياتىمىزغا مەڭگۈ روھىي ئەھمىيىتى باردۇر. يۇھاننانىڭ مەقسىتى بىزنى بۇ ئىشلار توغرۇلۇق ئويلاندۇرۇش، ئەلۋەتتە!

بۇ مۆجىزىلەرنىڭ ھەممىسىگە ئەڭ چوڭىنى قوشۇش كېرەك: 

(8) مەسىھنىڭ تىرىلىشى!


«مىس.» 15:3-16دە پەرۋەردىگارنىڭ نامى «مەن ئۆزۈمدۈرمەن» دەپ ئايان قىلىنىدۇ. «يۇھاننا»دا مەسىھنىڭ بۇ نام بىلەن ئۆزىنى ئايان قىلىشتىكى يەتتە مۇھىم بايانى خاتىرىلەنگەن: ــ


(1) «مەن ھاياتلىق ناندۇرمەن» (35:6)

(2) «مەن دۇنيانىڭ نۇرىدۇرمەن» (12:8، 5:9)

(3) «مەن ئىشىكدۇرمەن» (7:10، 9)

(4) «مەن ياخشى باققۇچىدۇرمەن» (11:10)

(5) «مەن تىرىلىش ۋە ھاياتتۇرمەن» (25:11)

(6) «مەن يول، ھەقىقەت ۋە ھاياتتۇرمەن» (6:14)

(7) «مەن ھەقىقىي ئۈزۈم تېلىدۇرمەن» (1:15)


بۇ قىسقا تونۇشتۇرۇش سۆزى ئىچىدە يەنە شۇنى كۆرسىتىش بەك مۇھىمكى، يۇھاننا بىزنىڭ ئەيسانىڭ ھەم يۈز پىرسەنت ئىنسان ھەم يۈز پىرسەنت خۇدانىڭ تەبىئىتىدە بولغانلىقىنى چۈشىنىشىمىزنى خالايدۇ. بۇ، ئەيسانىڭ ئىنسان تەبىئىتىدە بولغانلىقىنى ئايدىڭ قىلىپ كۆرسەتكەن ئايەتلەردىن (مەسىلەن 14:1) ھەمدە ئۇنىڭ چارچاپ كەتكەنلىكىنى، ئۇسساپ كەتكەنلىكىنى كۆرسەتكەن ئايەتلەردىنمۇ كۆرۈنىدۇ (6:4-7، 28:19).

يۇھاننا بۇ بايانىنى قاچان يازغان؟ تۈرلۈك تارىخىي ئىسپاتلاردىن قارىغاندا، بۇ بايانىنى بىرىنچى ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا، بەلكىم مىلادىيە 90-95-يىللار ئارىلىقىدا يازغان. دېمەك، ئۇ بۇ ۋەقەلەرنى يۈز بېرىپ ئاتمىشچە يىلدىن كېيىن، قېرىغان ۋاقتىدا يازغان. شۇڭا بەزى ئېتىقادسىز ئادەملەر مەسخىرە قىلىپ: «بۇ قېرى ئادەم بۇ ۋەقەلەرنىڭ ھەممىسىنى قانداق ئېسىگە كەلتۈرەلەيدۇ» دەپ گۇمانىنى بىلدۈرىدۇ. تەرجىمانلاردىن بىرى بىر قېتىم سەكسەن ياشقا كىرگەن بىر پروفېسسورنىڭ «يۇھاننا» توغرۇلۇق لېكسىيە ئوقۇغانلىقىنى، شۇنداقلا دەل شۇ مەسىلىنى تىلغا ئالغانلىقىنى ئەسلەيدۇ. ئۇ پروفېسسور 80 ياشقا كىرگەن بولۇپ، ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ بىرىنچى يىللىقتىكى ساۋاقداشلىرىنىڭ ئىسىملىكىنى يوقلىمىدىكى تەرتىپ بويىچە ھەممىسىنى يادلاپ بەرگەن ئاندىن: ــ «مەن 80 ياشقا كىرگەن بولساممۇ، شۇنداق ئۇششاق-چۈششەك ئىشلارنى ئېسىمدىن چىقارمىغان يەردە، روسۇل يۇھاننانىڭ ئۆز ھاياتىنى مۇتلەق ئۆزگەرتكەن، ئۆزىنى خۇدانىڭ پادىشاھلىقىغا ئېلىپ بارغان مۇشۇنداق كۈچلۈك ۋەقەلەرنى ئېسىدە تۇتۇشىنى ئەجەبلىنەرلىك ئىش ھېسابلىغىلى بولامدۇ؟ ئۇنىڭ ئۈستىگە، يۇھاننا ئۆزى بىز ئۈچۈن مەسىھنىڭ «ياردەمچى، يەنى مۇقەددەس روھ سىلەرگە ھەممىنى ئۆگىتىدۇ ھەم مېنىڭ ئېيتقان ھەممە سۆزلىرىمنى ئېسىڭلارغا كەلتۈرىدۇ» دېگەن ۋەدىسىنى خاتىرىلەيدۇ» ــ دېدى.


مەزمۇن: ــ

1. ئەيسا مەسىھ ــ خۇدانىڭ كالامىدۇر (1:1-18)

2. يەھيا پەيغەمبەرنىڭ ئەيساغا گۇۋاھلىق بېرىشى (19:1-34)

3. ئەيسانىڭ دەسلەپكى مۇخلىسلىرى (35:1-51)

4. ئەيسانىڭ «يەتتە مۆجىزىلىك ئالامەت»ى (2-11-بابلار)

5. ئەيسانىڭ بۇ دۇنيادىكى ھاياتىنىڭ ئاخىرقى ھەپتىسى. ئاخىرقى ئاخشامدىكى سۆھبەت (12-17-بابلار)

6. ئەيسانىڭ تۇتۇلۇشى، سوراققا تارتىلىشى، ئۆلۈشى، دەپنە قىلىنىشى (18-19-بابلار)

7. ئەيسانىڭ تىرىلىشى ۋە مۇخلىسلىرىغا كۆرۈنۈشى (20-21-بابلار)




••••••••


قوشۇمچە سۆز


1:1 «كالام»

«ھەممىدىن بۇرۇن «كالام» بار ئىدى؛ كالام خۇدا بىلەن بىللە ئىدى ھەم كالام خۇدا ئىدى».

رەببىمىز نېمىشقا «كالام» ياكى «خۇدانىڭ كالامى» دەپ ئاتىلىدۇ؟

يالغۇز مۇشۇ ئۇلۇغ تېمىنىڭ ئۆزى ئۈستىدە ھەتتا مىڭلىغان كىتاب يېزىلغان دېسەك، ئاشۇرۇۋەتكەن بولمايمىز. مۇقەددەس كىتابنىڭ بىرىنچى جۈملىسىدىن خۇدا بارلىق مەۋجۇداتلارنى سۆز قىلىشى ئارقىلىق، قىسقىچە سۆزى بىلەن يارىتىدۇ، دەپ ئۆگىنىمىز: ــ 

«خۇدا: ــ «نۇر بولسۇن» دېدى. ۋە نۇر بولدى».

سۇلايمان پادىشاھ «خۇدا بارلىق شەيئىيلەرنى ئۆز دانالىقى بىلەن ياراتقان» دېگەن ۋەھىينى بىزگە يەتكۈزىدۇ. «پەند-نەسىھەتلەر»دىكى 8-9-بابلاردا بۇ «دانالىق»نىڭ ئەمەلىيەتتە بىر زات ئىكەنلىكى بىزگە ئايان قىلىنىدۇ. يۇھاننا مۇشۇ يەردە بۇ زاتنىڭ يەنە «كالام» دەپ ئاتىلىدىغانلىقىنى ئۇقتۇرىدۇ.

«يۇھاننا»دىكى مۇشۇ 1-بابتا «خۇدانىڭ كالامى»نىڭ خۇدالىق تەبىئىتى ئايان قىلىنىدۇ. ئۇ ئۆزى ھېچ يارىتىلغان ئەمەس، بەلكى خۇدا بىلەن ئەزەلدىن بىللە بولۇپ كەلگەندۇر. بۇ ئىش بولۇپمۇ 3-ئايەتتىن كۆرۈنىدۇ: ــ 

«ئۇ ئارقىلىق بارلىق مەۋجۇداتلار يارىتىلدى ۋە بارلىق يارىتىلغانلارنىڭ ھېچبىرى ئۇنىڭسىز يارىتىلغان ئەمەس». بۇنداق دېيىشىنىڭ مەقسىتى، «كالام»نى ھېچ يارىتىلغان ئەمەس، دەپ چۈشىنىشىمىز ئۈچۈن، شۇنداقلا 1-ئايەتنى بىزگە چۈشەندۈرۈش ئۈچۈندۇر: ــ

«ھەممىدىن بۇرۇن «كالام» بار ئىدى؛ كالام خۇدا بىلەن بىللە ئىدى ھەم كالام خۇدا ئىدى».

بۇ بايان بىزگە چۈشىنىش تەس ياكى چۈشىنىش مۇمكىن ئەمەس تۇيۇلغىنى بىلەن، لېكىن ئۇنىڭغا: ــ «ھەممىگە قادىر قاچان ئۆز سۆزىسىز بولغان؟» دېگەن بۇ سوئالنى قويساق، بەلكىم چۈشىنىشلىكرەك بولىدۇ. «خۇدا مەلۇم ۋاقىتلاردا ھېچنېمە ئويلىمايدۇ» دېگىلى بولمىغىنىغا ئوخشاش «خۇدا ئۆز سۆزىسىز مەۋجۇت تۇرىدۇ» دېيىشكە بولمايدۇ.

قانداقلا بولمىسۇن، چۈشەنسەكمۇ، چۈشەنمىسەكمۇ، ئاددىي ئىنسان بولغان بىزلەر خۇدانىڭ روھى بىلەن تولغان روسۇللىرى ئارقىلىق ئېيتقان ئۆزى توغرىسىدىكى بارلىق بايانلىرىنى شەرتسىز قوبۇل قىلىشىمىز ھەم شۇ بايانلارغا تولۇق ئىشىنىشىمىز لازىمدۇر. ئىشەنسەك، ئاندىن كېيىن چۈشىنىمىز، دەپ قارايمىز.

«ئىبرانىيلارغا»نىڭ مۇئەللىپى مۇشۇ ئىشلارنى مۇنداق ئىپادىلەيدۇ: ــ 

«خۇدا بۇرۇنقى زامانلاردا ئاتا-بوۋىلارغا پەيغەمبەرلەر ئارقىلىق تۈركۈم-تۈركۈم بويىچە ۋە نۇرغۇن يوللار بىلەن سۆز قىلغان بولۇپ، مۇشۇ ئاخىرقى كۈنلەردە بولسا بىزگە ئوغلى ئارقىلىق سۆزلىدى. ئۇ ئوغلىنى پۈتكۈل مەۋجۇداتنىڭ مىراسخورى قىلىپ بېكەتكەن، ئۇنىڭ ئارقىلىق كائىناتلارنى ياراتقان» («ئىبر.» 1:1-2).

بۇ ئىشلاردىن ھەم سۆزلەردىن خۇدا بىز بىلەن شەخسەن ئالاقە قىلىشنى خالايدىغانلىقىنى كۆرىمىز. ئۆز پەيغەمبەرلىرىنىڭ ئاغزى بىلەن ئېيتقان سۆزلەر ئارقىلىق ئۇ «ئىنسانلار مېنىڭ بىلەن تولۇق ئالاقىدە بولسۇن» دېگەن مەقسىتىگە يېتەلمىگەنلىكى ئۈچۈن، ئۇ ھەتتا ئۆزىنى بىزگە «تىرىك كالام» بىلەن ئىپادىلىمەكچى بولدى. بۇ تىرىك كالام «ئىنسان بولدى» (14:1) ۋە ئۇ: «مېنى كۆرگەن كىشى ئاتىنى كۆرگەن بولىدۇ» (9:14) دېگەنىدى. ئۇنىڭ بارلىق سۆزلىرى ھەمدە بارلىق ئىش-ھەرىكەتلىرى، ئەمەللىرى خۇدانىڭ دەل قانداق بىر خۇدا ئىكەنلىكىنى روشەن كۆرسىتىپ بېرىدۇ.


3-باب 3-8-ئايەتلەر

«يۇقىرىدىن تۇغۇلۇش» ياكى «قايتىدىن تۇغۇلۇش» ياكى «سۇدىن ھەم روھتىن تۇغۇلۇش»

باشقا يەرلەردە (مەسىلەن ئەزاكىيال ۋە يەرەمىيا پەيغەمبەرلەردىكى «قوشۇمچە سۆز»ىمىزدە) بىز خۇدانىڭ قەدىمكى خەلقىگە ۋەدە قىلغان، ئۇلار بىلەن تۈزمەكچى بولغان «يېڭى ئەھدە»سى توغرۇلۇق تەپسىلىي توختالدۇق. شۇ «يېڭى ئەھدە» بويىچە ئادەملەر روھىي ھاياتقا ئىگە بولۇپ، شۇ ھايات ئارقىلىق خۇدانىڭ ئالاقىسىدە ياشىيالايتتى. ئۇنداق يېڭى ھاياتتا خۇدانى خۇرسەن قىلىش ئۈچۈن، ئىنسانلارنىڭ تىرىشىپ-تىرمىشىشى كېرەك ئەمەس بولىدۇ؛ خۇدا ئۆزى بىزلەردە ياشىشى بىلەن ئۆز-ئۆزىنى خۇرسەن قىلىدۇ. روسۇل پاۋلۇس بۇ ئەھدىنىڭ ئۆزىدە بولغان ئەمەلىيىتىنى كۆرسىتىپ: ــ «مەن مەسىھ بىلەن بىللە كرېستلەنگەنمەن، لېكىن مانا، ياشاۋاتىمەن! لېكىن ياشاۋاتقىنى مەن ئەمەس، بەلكى مەندە تۇرۇۋاتقان مەسىھدۇر. ۋە مېنىڭ ھازىر ئەتلىرىمدە ياشاۋاتقان ھايات بولسا، مېنى سۆيگەن ۋە مەن ئۈچۈن ئۆزىنى پىدا قىلغان خۇدانىڭ ئوغلىنىڭ ئىمان-ئېتىقادىدىندۇر» ــ دەيدۇ («گال.» 20:2).

يۇھاننا 3-بابتا خاتىرىلەنگەن، رەببىزمىزنىڭ نىكودىمغا ئېيتقان سۆزلىرى شۇ روھىي ھاياتنىڭ ئادەمدە باشلىنىشىنى كۆرسىتىدۇ؛ بۇنداق «تۇغۇلۇش» جىسمانىي تۇغۇلۇشقا ئوخشاش ئەمەلىي ۋە روشەن بولىدۇ؛ پەقەت ئۇ ئادەمنىڭ تېنىدە ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ روھىدا يۈز بېرىدۇ. شۇ تۇغۇلۇش بولغاندىن كېيىن بىر كىشىنى «يۇقىرىدىن تۇغۇلغان» ياكى «قايتىدىن تۇغۇلغان» دېگىلى بولىدۇ.

رەببىمىز «بەرھەق، بەرھەق، مەن ساڭا شۇنى ئېيتىپ قويايكى، ھەم سۇدىن، ھەم روھتىن تۇغۇلمىغىچە، ھېچكىم خۇدانىڭ پادىشاھلىقىغا كىرەلمەس!» دېگەن ئىبارە بىلەن نېمىنى كۆرسەتتى؟ 

بۇ سۆز قارىتىلغان كىشى نىكودىم ئىدى. ئۇ كىم؟ ئۇ پەرىسىي، يەنى يەھۇدىي خەلقى ئىچىدە مۇقەددەس قانۇندا ئەڭ قاتتىق تۇرىدىغان مەزھەپتىن ئىدى. رەببىمىزنىڭ ئۇنى «سەن ئىسرائىلنىڭ ئۆلىماسى تۇرۇپ ...سەن؟» دېگىنى ئۇنىڭ ئاز دېگەندىمۇ يەھۇدىي ئۆلۈمالىرى ۋە تەۋرات ئۇستازلىرى ئىچىدە ئەڭ بىلىملىك ئادەملەردىن بىرى (ھەتتا ئەڭ بىلىملىك ئادەمنىڭ ئۆزى) ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ. 

ئەمدى ئەيسانىڭ ئۇنىڭغا ئېيتقان سۆزلىرىگە يەنە قارايلى: ــ 

«سەن ئىسرائىلنىڭ ئۆلىماسى تۇرۇپ، بۇنىمۇ بىلمەمسەن؟ بەرھەق، بەرھەق، مەن ساڭا شۇنى ئېيتىپ قويايكى، بىز بىلگىنىمىزنى ئېيتىمىز ۋە كۆرگىنىمىزگە گۇۋاھلىق بېرىمىز، لېكىن سىلەر بىزنىڭ گۇۋاھلىقىمىزنى قوبۇل قىلمايسىلەر. سىلەرگە زېمىندىكى ئىشلارنى ئېيتسام ئىشەنمىگەن يەردە، ئەرشتىكى ئىشلارنى ئېيتسام قانداقمۇ ئىشىنىسىلەر؟».

بىرىنچى سوئال، 11-ئايەتتىكى «بىز» كىمنى كۆرسىتىدۇ؟ بىزنىڭچە رەببىمىز مۇشۇ سۆز بىلەن ئۆزىنىڭ ئالدىدا ماڭغان ئۇلۇغ «جار قىلغۇچى» يەھيا پەيغەمبەر (ۋە شۇنداقلا بەلكىم باشقا ئىلگىرىكى پەيغەمبەرلەر) بىلەن بىرلىكىنى ئىپادىلەۋاتىدۇ، دەپ ئويلايمىز.

ئىككىنچى سوئال، نېمىشقا رەببىمىز داڭقى چىققان بۇ ئۆلىما نىكودىمغا شۇنداق قاتتىق تەنبىھ تەلەپپۇزى بىلەن سۆز قىلىدۇ؟

 بىز رەببىمىزنىڭ يەھۇدىي ئاقساقاللار ۋە باش كاھىنلار بىلەن بولغان سۆزلىشىشلىرىدىن («مات.» 23:21-27) ئېنىق كۆرىمىزكى، بۇ ئادەملەر يەھيانىڭ «گۇناھلارغا كەچەرۈم ئېلىپ كېلىدىغان، توۋا قىلىشنى بىلدۈرىدىغان سۇغا «چۆمۈلدۈرۈش»» خەۋىرىنى («لۇقا» 3:3) رەت قىلىپ، ئۇنىڭ «چۆمۈلدۈرۈش»ىنى قوبۇل قىلمىغانىدى. ئۇلار بىرىنچىدىن، ئۆزلىرىنى ھەققانىي ئادەملەر دەپ قاراپ، «يەنە نېمە ئىشلارغا توۋا قىلىشىمىزنىڭ ھاجىتى بار» دەپ ئويلايدۇ. ئىككىنچىدىن، «خۇدا مۇسا پەيغەمبەر ئارقىلىق بېكىتكەن، مۇقەددەس ئىبادەتخانىدىكى «قۇربانلىق تۈزۈمى»دىن ھالقىپ، سۇغا چۆمۈلدۈرۈلۈشنىڭ نېمە ھاجىتى بار؟»، «ئىنسان گۇناھ قىلسا، خۇدا ئەسلىدە بېكىتكەن بۇ قۇربانلىقلار ئارقىلىق كەچۈرۈمگە ئېرىشىپ، پاك قىلىنىدىغۇ؟!»، دەپ ئويلاپ، ئىبادەتخانىدىن چىقىپ، يېرۇسالېمنى تاشلاپ، چۆل-باياۋانغا ئۇزۇن سەپەر قىلىپ تۆگە تېرىسى بىلەن كىيىنگەن، چېكەتكە ۋە ھەرە ھەسىلى يەيدىغان مۇشۇنداق ياۋايى بىر كىشىنى ئىزدەپ، ئۇنىڭ ئالدىدا ئۆزىنى تۆۋەن قىلىشنىڭ نېمە ھاجىتى؟ ــ دېگەنىدى.

نىكودىمنى يەھيانىڭ گۇۋاھلىقىغا ئىشەنمىگەن بۇ تۈركۈم ئادەملەرنىڭ ئىچىدە بار، دەپ قارايمىز؛ شۇنىڭ بىلەن رەببىمىز بۇ ئەڭ ئاساسىي خەۋەرنى قوبۇل قىلمىغانلىقى ئۈچۈن ئۇنىڭغا تەنبىھ بېرىدۇ: ــ 

«سىلەرگە زېمىندىكى ئىشلارنى ئېيتسام ئىشەنمىگەن يەردە، ئەرشتىكى ئىشلارنى ئېيتسام قانداقمۇ ئىشىنىسىلەر؟»

شۇ سەۋەبتىن «سۇدىن ۋە روھتىن تۇغۇلۇش»تىكى سۇنى بولسا، مۇشۇ يەردە يەھيا پەيغەمبەر ئېلىپ كەلگەن «چۆمۈلدۈرۈش» سۈيى دەپ قارايمىز. بۇ سۇ توۋا قىلىشنى ۋە خۇدانىڭ سۆزىگە ئىتائەت قىلىشنى بىلدۈرىدۇ (خۇدانىڭ سۆزى بەزى ۋاقتىدا ««داسنىڭ سۈيى» بولغان سۆز-كالام» دەپ ئاتىلىدۇ «ئەف.» 26:5). نىكودىم «ئىسرائىلنىڭ ئۆلىماسى» بولۇپ، خۇدانىڭ يەرەمىيا ۋە ئەزاكىيال پەيغەمبەرلەر ئارقىلىق ئايان قىلغان «يېڭى ئەھدە»سىدىكى روھىي ھايات توغرۇلۇق ۋەدىلىرىنى، شۇنداقلا شۇ روھىي ھاياتنىڭ مۇتلەق زۆرۈر ئىكەنلىكىنى چۈشىنەلىشى كېرەك ئىدى. بىرسى بۇ ھەقىقەتنى ئىنتايىن ئاددىي سۆزلەر بىلەن ئىپادىلىگەن: ــ

«ئەگەر شۇ دەسلەپكى ئەھدە (يەنى مۇسا ئارقىلىق كەلگەن مۇقەددەس قانۇن) كەم-كۈتىسىز بولسا ئىدى، كېيىنكىسى (ئىككىنچىسى، يېڭىسى) ئۈچۈن ئورۇن ئىزدەشنىڭ ھېچقانداق ھاجىتى بولمىغان بولاتتى» «ئىبر.» 7:8.

نىكودىم يېڭى ئەھدىدىكى روھىي ھاياتقا ئېرىشىشكە «سۇدا چۆمۈلدۈرۈش» دېگەن بىرىنچى قەدەمنى بېسىشقا رازى بولمىغان يەردە، قانداقمۇ ئۇنىڭدا ئەھدىنىڭ ئىككىنچى قىسمى، يەنى «روھتىن تۇغۇلۇش» بولسۇن؟

ئەمەلىيەت بۈگۈنكى كۈندىمۇ شۇنداق. روھتا تۇغۇلۇش، يەنى روھىي ھاياتقا ئېرىشىش توۋا قىلمىغان ياكى خۇدانىڭ سۆز-كالامىغا كەمتەرلىك بىلەن بويسۇنمىغان كىشىدە ھەرگىز بولمايدۇ. خۇدا «روھىمنى سۇغا چۆمۈلدۈرۈلمىگەن كىشىگە بەرمەيمەن» دېمىگەن؛ لېكىن ئۆزى ئەمر قىلغاندەك سۇغا چۆمۈلدۈرۈشنى قوبۇل قىلىشقا، شۇنداقلا خەلق-ئالەم ئالدىدا مەسىھكە بولغان ئېتىقادىنى ئېتىراپ قىلىشقا نارازى بولغان كىشىگە بولسا ئۇ مەڭگۈلۈك ھاياتنى ھەرگىز ئاتا قىلمايدۇ، دەپ ئىشىنىمىز («مار.» 16:16). 

«ئەفەسۇسلۇقلارغا»، «كولوسسىلىكلەرگە» ۋە «پېترۇس (1)»دىكى «قوشۇمچە سۆز»ىمىزدە «چۆمۈلدۈرۈش» توغرىسىدا قىلغان بايانلىرىمىزنىمۇ كۆرۈڭ.

(ئىزاھات: ــ 11-ئايەتتىكى «بىز» توغرۇلۇق بەزى ئالىملار ئەيسانىڭ بۇ سۆزى ئۆزىنى ھەم ئاتىنى كۆرسىتىدۇ، دەپ قارايدۇ. ئۆزى ھەم خۇدا توغرۇلۇق سۆزلىگەن كىشى «بىز» دەپ ئېيتسا، ئۇنداقتا ئۇ ئۆزىنى خۇداغا ھەمراھ قىلغان بولىدۇ، ئەلۋەتتە. ھەتتا مۇسا پەيغەمبەرمۇ ئۆزىنى خۇدا بىلەن يېقىن ئالاقىدە قويۇپ «بىز» (يەنى، «خۇدا ۋە مەن»، دېمەكچى) دېسە بولمايتتى («چۆل.» 10:20-12 ۋە «قان.» 51:32). ھالبۇكى، رەببىمىز شۇنداق دېيەلەيتتى، دەپ قارايمىز («يۇھ.» 20:17-22). شۇنداقتىمۇ، رەببىمىز خىزمىتىنىڭ بۇ ئاۋۋالقى باسقۇچلىرىدا «بىز» دېگەن سۆز بىلەن ئۆزى بىلەن خۇدانى كۆرسەتكەن بولسا، نىكودىمغا چۈشىنىشلىك بولاتتىمۇ؟ بىز ئۇنىڭغا چۈشىنىشلىك بولمايتتى، دەپ قارايمىز).


مول ھوسۇل ئۈچۈن كىم «تېرىغۇچى»؟ (35:4-38)

«سىلەر: «ھوسۇل يېغىشقا يەنە تۆت ئاي قالدى» دەۋاتمامسىلەر؟ مانا، سىلەرگە ئېيتايكى، بېشىڭلارنى كۆتۈرۈپ ئېتىزلارغا قاراڭلار، زىرائەتلەر سارغىيىپ ئورۇشقا تەييار بولدى! ۋە ئورمىچى ئىش ھەققىنى ئالىدۇ ۋە مەڭگۈلۈك ھاياتقا توپلانغان ھوسۇلنى يىغىدۇ، شۇنىڭ بىلەن تېرىغۇچى بىلەن ئورمىچى تەڭ شادلىنىدۇ. چۈنكى بۇ ئىشتا «بىرى تېرىيدۇ، يەنە بىرى يىغىدۇ» دېگەن سۆز ئەمەلگە ئاشۇرۇلىدۇ. مەن سىلەرنى ئۆزۈڭلار ئەمگەك سىڭدۈرمىگەن ھوسۇلنى يىغىشقا ئەۋەتتىم؛ باشقىلار ئەمگەك قىلدى ۋە سىلەر ئۇلارنىڭ ئەمگىكىنىڭ مېۋىسىنى ئېلىشقا نېسىپ بولدۇڭلار».

بۇ ئايەتكە بەرگەن ئىزاھاتمىزنى قايتىلايمىز: ــ مەسىھنىڭ بۇ سۆزى بويىچە، كىم «تېرىغان»؟ بىزنىڭچە ئۇلار: (1) تەۋرات دەۋرىدىكى خۇدانىڭ مۇقەددەس بەندىلىرى، بولۇپمۇ پەيغەمبەرلەر؛ (2) پەيغەمبەرلەرنىڭ بېشارەتلىرىنى ئەتىۋارلاپ ئۇلارنى كۆچۈرگەن ۋە ئىسرائىللارغا (شۇنداقلا سامارىيەلىكلەرگىمۇ) ھەم ئۆگەتكەن، خۇداغا سادىق بولغان تەۋرات ئۇستازلىرى؛ (3) يەھيا پەيغەمبەر ۋە مۇخلىسلىرى بولسا كېرەك. بۇ ئۈچ تۈركۈم كىشىلەرنىڭ ھەممىسى خەلققە خۇدانىڭ سۆز-كالامىنى ئامانەت قىلىپ قالدۇرۇپ، ئۇلارنى مەسىھنىڭ كېلىشىگە، شۇنداقلا ئۇنىڭغا ئېتىقاد قىلىشقا تەييارلىغانىدى. (4) بۇلاردىن باشقا يەنە مەسىھنىڭ ئۆزىمۇ «تېرىغۇچى» ئىدى. 

مەسىھنىڭ تېرىغىنى (1) ئىسرائىلغا خۇدانىڭ سۆز-كالامىنى تېرىشى؛ (2) ئۆزىنى «ئۇرۇق»تەك پىدا قىلىپ، قۇربانلىققا تېرىشى ئىدى. ئىككىنچى «تېرىش» ئەڭ چوڭ ۋە ئەڭ ئۇلۇغ «تېرىش» بولۇپ، پۈتكۈل دۇنيا ئۈچۈن خۇداغا يېقىن مۇناسىۋەتتە بولۇشقا يول ئاچقانىدى. «يۇھ.» 24:12دە كۆرسىتىلگەنكى ــ «بەرھەق، بەرھەق، مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتىپ قويايكى، بۇغداي دېنى تۇپراق ئىچىگە چۈشۈپ ئۆلمىگۈچە، ئۇ ئۆزى يەنىلا يالغۇز قالىدۇ؛ لېكىن ئۆلسە، مول ھوسۇل بېرىدۇ».

مۇقەددەس روھ ئۆزلىرىگە كەلگەندىن كېيىن روسۇللار بۇ «تېرىش» دېگەن سۆزنىڭ مەنىسىنى تېخىمۇ چوڭقۇر چۈشەنگەن بولسا كېرەك. چۈنكى ئۇلار خۇش خەۋەرنى دەسلەپكى ۋاقىتلاردا جار قىلىشلىرى بىلەنلا، زور «ھوسۇل»نى ئورغان. مەسىلەن، «روس.» 41:2دە 3000 كىشى، 4:4دە 5000 ئەركەك كىشى ئېتىقاد قىلغانلىقى بايان قىلىنغان. 

رەببىمىزنىڭ «تېرىغۇچى»لار توغرۇلۇق بۇ سۆزلىرى «يۇھاننا» 4-بابتا خاتىرىلەنگەن ۋەقەلەر بىلەنمۇ زىچ مۇناسىۋەتلىك بولسا كېرەك، ئەلۋەتتە. كېيىن سامارىيە شەھىرىدە ۋە ئەتراپىدا فىلىپنىڭ خۇش خەۋەرنى يەتكۈزۈشىنىڭ ۋاسىتىسى بىلەن كۆپ ئادەملەر مەسىھكە ئېتىقاد قىلىشى بىلەن شۇ يەردىمۇ «مول ھوسۇل» بولغان («روس.» 1:8-25). 

سامارىيەدە بولغان بۇ «مول ھوسۇل»نىڭ تېرىغۇچىسى شۈبھىسىزكى، رەببىمىز ئۆزىدۇر. «يۇھاننا» 4-بابتا خاتىرىلەنگەندەك، ھوسۇلنىڭ ئۇرۇقى بولسا دەل ئۇنىڭ يالغۇز بۇ ھاجەتمەن سامارىيەلىك ئايال بىلەن بولغان سۆزلىشىشىدىن ئىبارەت، خالاس. 


11:10، 14 «ياخشى پادىچى ئۆزۈمدۇرمەن» 

«ياخشى پادىچى» ۋە باشقا «قويچىلار» توغرۇلۇق

گرېك تىلىنى ئۆگەنگەنلەر بىلىدۇكى، بۇ سۆزلەر رەببىمىزنىڭ «مەن بىردىنبىر ياخشى قويچى» دېگەن مەنىنى روشەن كۆرسىتىدۇ. ئۇنىڭ بۇ سۆزلىرى بىلەن ئۆزىنىڭ تەۋراتتىكى «يەر.» 1:23-8 ۋە «ئەزاكىيال» 34-بابتا ئېيتىلغان بېشارەتلەردە دەل ئالدىن ئېيتىلغان پادىچى بولغانلىقىنى كۆرسەتكەن، دەپ ئىشىنىمىز. تەۋراتتىكى بۇ ئىككى قىسىمدا خۇدا «ئىسرائىلنى بېقىش» ۋەزىپىسىنى ئۆز ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك بولغان «قويچىلار»نى، يەنى ئۇلارنىڭ پادىشاھلىرى، كاھىنلىرى ۋە پەيغەمبەرلىرىنى ئەيىبلەيدۇ. ئۇلار بېقىشنىڭ ئورنىدا ھوقۇقلىرىنى ئۆزىنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈن ئىشلەتكەنىدى. بۇ ئەھۋالغا ئاساسەن، خۇدا يەرەمىيا پەيغەمبەر ئارقىلىق: (1) ئۆزىنىڭ ئىسرائىلنى بېقىش ئۈچۈن داۋۇتنىڭ نەسلىدىن بولغان «ھەققانىي شاخ» دەپ ئاتىلىدىغان بىرسىنى تۇرغۇزىدىغانلىقىنى؛ (2) شۇنداقلا، ئىسرائىلنىڭ بۇ كىشىنى «پەرۋەردىگار ھەققانىيلىقىمىز» دەپ ئاتايدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. ئەزاكىيال ئارقىلىق پەرۋەردىگار ئۆزىنىڭ كېلىپ ئىسرائىلنى باقىدىغان قويچى بولىدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.

شۇڭا، رەببىمىزنىڭ «ياخشى قويچى ئۆزۈمدۇرمەن» دېگەن مۇشۇ بايانى: ــ

 (1) ئىسرائىلغا قويچى بولۇشقا تېگىشلىك بولغانلارنى (ئىسرائىلنىڭ كاھىنلىرى ۋە ئۇستازلىرى، يەنى پەرىسىيلەر ھەم سادۇقىيلارنى) ئەيىبلەش؛ 

(2) شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئۆزىنىڭ خۇدالىق تەبئىيىتىنى كۆرسىتىشى ئىدى.

مەسىھنىڭ سۆزلىرى يەنە «ھەقىقىي قويچى» ۋە ئۇنىڭ ئەمەللىرى، شۇنداقلا ئۇنىڭ بېشىغا چۈشىدىغان پاجىئەلىك ۋەقەلەرنى كۆرسەتكەن تەۋراتتىكى باشقا بېشارەتلەر بىلەن باغلىقتۇر ــ «زەبۇر» 23-كۈي، 1:80، «يەش.» 11:40، «مىك.» 1:5-4 ۋە «زەك.» 7:13 ۋە باشقىلار. ئوقۇرمەنلەر ئۆزى مۇشۇلارنى كۆرۈپ يېتەلەيدۇ.


(35:11) نېمىشقا ئەيسا لازارۇسنىڭ قەبرىسى ئالدىدا كۆز يېشى قىلدى؟

بىز رەببىمىزنىڭ كۆز ياشلىرىنىڭ سەۋەبلىرىنى چۈشەنسەكمۇ، چۈشەنمىسەكمۇ، ھەربىر ھېسسىيات ئىگىسى ئۇنىڭ دوستى لازارۇسنىڭ قەبرىسىنىڭ ئالدىغا كەلگىنىدە كۆز يېشى قىلغانلىقىنى ئوقۇغىنىدا تەسىرلەنمەي قالمايدۇ. بۇ ئىشتا رەببىمىزنىڭ ھەقىقىي ئىنسان ئىكەنلىكىنى سېزىمىز ۋە شۇنداقلا قەلبىمىزدە خۇدا بىزنىڭ دەرد-ئەلەملىرىمىزنى بىز ئويلىمىغان دەرىجىدە چوڭقۇر چۈشىنىدۇ، دېگەن بىر ئۈمىد پەيدا بولىدۇ.

بۇنداق سېزىمگە كېلىشىمىز توغرىدۇر. 33:11دە ۋە 38دە رەببىمىزنىڭ «روھىدا قاتتىق پىغان چېكىپ، كۆڭلى تولىمۇ بىئارام بولغانلىقى» توغرۇلۇق ئوقۇيمىز. گرېك تىلىدا «پىغان چېكىش» بەزىدە «زور غەزەپلىنىش» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. شۇڭا بەزى ئالىملارنىڭ: «رەببىمىز لازارۇسنىڭ ئۆلۈشى ۋە دەپنە قىلىنىشىدا پۈتكۈل ئىنسانىيەتنىڭ پاجىئەلىك ئەھۋالىنى كۆرگەن ــ دېمەك، ئۇلارنىڭ شەيتاننىڭ ئالدامچىلىقى بىلەن گۇناھقا تېيىلىپ كېتىشى ۋە بۇنىڭدىن چىققان بارلىق گۇناھلىرى، ئازاب-ئوقۇبەتلىرى ۋە ئۆلۈمىنى بىر دەقىقىلا كۆرۈپ، بۇ پاجىئەگە قاتتىق غەزەپلەنگەن» دېگىنى شۈبھىسىزكى، خاتا ئەمەس. ئىنسانلارنىڭ تېيىلىپ كېتىشىنى تۈگىتىش، ئۇلارنى قۇتقۇزۇش مەسىھنىڭ پۈتكۈل ئۆمرىنىڭ تۈپ تۈرتكىسى ۋە مەقسەت-مۇددىئاسى ئىدى. كرېستتىكى ئۆلۈمى بولسا بۇلارنىڭ ئۇلۇغ ئەمەلگە ئاشۇرۇلۇشى ۋە غەلىبىسىدۇر.

 ئەمما ئۇنىڭ كۆز ياشلىرىدا يەنە باشقا ئامىللار بارمىدۇ؟

بەزىلەر ئەيسانىڭ كۆز يېشى مارتا، مەريەم ۋە ماتەم تۇتقان باشقا يەھۇدىيلارنىڭ قەلبىدىكى ئېتىقادسىزلىقىدىن بولغان ئازاب-ئوقۇبىتى تۈپەيلىدىن ئىدى، دەيدۇ. ئۇلارنىڭ دېمەكچى بولغىنى، مارتا، مەريەم قاتارلىقلار خۇدا كەلگۈسىدە ئۆزىگە سادىقلارنى ئۆلۈمدىن تىرىلدۈرىدىغانلىقىغا تولۇق ئىشەنمىدى. ئەمما بىزنىڭچە، مارتانىڭ سۆزلىرىگە قارىغاندا (24-ئايەت) ئۇ بۇ ھەقىقەتتىن گۇمانلانغان ئەمەس.

دەرۋەقە، باشقا بىرسىنىڭ ئۆلۈمىگە يۈزلىگىنىدە، يەنى يائىرۇسنىڭ كىچىك قىزىنى ئۆلۈمدىن تىرىلدۈرۈشكە ماڭغاندا («ماتتا» 9-، «ماركۇس» 5-، «لۇقا» 8-باب) ئەيسا ھازا تۇتقۇچىلاردىن «نېمىشقا يىغلايسىلەر؟ ئۇ ئۇخلاۋاتىدۇغۇ» دەپ ئەيىب تەرزىدە سورىغان ۋە شۇنىڭ بىلەن ئۇلار ئۇنى مازاق قىلغان («مار.» 39:5). شۇ سورۇندىكىلەردە، شۈبھىسىزكى، سەبىي بالىلار ئۆلگەندە، روھلىرى خۇدانىڭ دەرگاھىغا ھايالسىز بارىدىغانلىقىدىن گۇمان قىلىدىغان ئىمانسىزلىق مەۋجۇت ئىدى.

 چۈنكى ئىنسانلارنىڭ قەبرىسىنىڭ يېنىدا ئىككى خىل يىغلاش باردۇر. بەزىلىرى ئۈمىدسىزلىكتىن «ئۆلگۈچى زادى قەيەرگە بارىدىغاندۇ؟» دەپ يىغا-زار قىلىشىدۇ. يەنە بەزىلەر «سۆيۈملۈك ئادىمىمىز مەسىھگە ئېتىقادىنى باغلىغان، شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇنىڭ روھى بۇ دۇنيادىن كەتكەندە مەسىھ بىلەن بىللە ئارامدا بولىدۇ» دەپ بىلىپ، يىغلىشى مۇمكىن. بۇ ھەر ئىككىلىسىدە نورمال جۇدالىق ئەلىمى مەۋجۇتتۇر. بۇنداق ئىشنى روسۇللىرىمىزدا كۆرمەمدۇق؟ پاۋلۇس قەدىرلىك دوستى ئېپافرودىتنىڭ سەكراتقا چۈشۈپ قالغانلىقى توغرۇلۇق سۆزلەپ: ــ 

«ئۇ دەرۋەقە كېسەل بولۇپ ئەجەلگە يېقىنلىشىپ قالدى؛ لېكىن خۇدا ئۇنىڭغا رەھىم قىلدى؛ ھەم مېنىڭ دەردىمنىڭ ئۈستىگە دەرد بولمىسۇن دەپ يالغۇز ئۇنىڭغىلا ئەمەس، بەلكى ماڭىمۇ رەھىم قىلدى» ــ دەيدۇ («فىل.» 27:2). ئېپافرودىت ئۆلۈپ كەتكەن بولسا، پاۋلۇس ئۇنىڭ كېتىشىگە يىغلىماسمىدى؟ ئۆزىگە يېقىن بولغانلاردىن، ھەتتا قىسقا ۋاقىت ئايرىلىپمۇ، ئۇ دەرد-ئەلەمدە قالمىغانمىدى؟ («1تېس.» 17:2) ۋە ئەگەردە بۇنداق ئايرىلىش قەبرە بىلەن بولغان بولسا قانداق بولاتتى؟

تېسالونىكالىقلارنىڭ جامائىتىگە ئۆزلىرىنىڭ بۇ دۇنيادىن كەتكەن سۆيۈملۈك قېرىنداشلىرى توغرۇلۇق روسۇل پاۋلۇس مۇنداق يازىدۇ: ــ 

«ئەي قېرىنداشلار، ئۈمىدسىزلىك ئىچىدە ياشاۋاتقان باشقا ھەممىسىدەك، ئاراڭلاردىكى ئۆلۈمدە ئۇخلاپ قالغانلارغا قايغۇرۇپ ھەسرەت چەكمەسلىكىڭلار ئۈچۈن ئۇلارنىڭ ھالى توغرۇلۇق خەۋەرسىز قېلىشىڭلارنى خالىمايمىز» (13:4). شۇنىڭ بىلەن بۇ سۆزلەردىن ئۇنىڭ «ھېچ ماتەم قىلىپ يىغلىماڭلار» دەپ ئەمەس، بەلكى «ئېتىقادسىزلاردەك ماتەم قىلىپ يىغلىماڭلار» دېگەنلىكىنى چۈشىنىمىز. چۈنكى ئۇلارنىڭ روھى مەسىھنىڭ ھۇزۇرىدا مەڭگۈلۈك شادلىق ۋە ئاراملىققا ئۆتتى، دەپ بىلىپ ئېتىقادتا ئۆلگەنلەر ئۈچۈن خۇشال بولۇشىمىزغا توغرا كېلىدۇ؛ لېكىن ئۆزىمىز ئۇلاردىن ۋاقىتلىق جۇدا بولغاچقا ئەلۋەتتە قايغۇرىمىز. بىز كۆپ باشقا ئەھۋاللاردا ئوخشاشلا كۆز يېشى قىلغان ھالدا خۇشال بولۇشىمىز مۇمكىن؛ خۇددى روسۇل پاۋلۇسنىڭ بىر قېتىم ئېيتقىنىدەك: «دەرد-ئەلەم تارتقىنىمىز بىلەن، ئەمما دائىم شاد-خۇرامدا تۇرىمىز» («2كور.» 10:6).

ئەمدى رەببىمىزنىڭ كۆز ياشلىرى نېمە سەۋەبتىن چىققان؟ يۇقىرىدا ئېيتقىنىمىزدەك، ئۇنىڭ بۇ كۆز ياشلىرى ئۇنىڭ مارتا، مەريەم قاتارلىقلارنىڭ خۇدانىڭ مۇقەددەس بەندىلىرىنى قايتىدىن تىرىلدۈرىمەن دېگەن ۋەدىسىگە بولغان قانداقتۇر بىرخىل ئىشەنمەسلىكىدىن ئەمەس ئىدى. 

بىز ئەيسا «سەن سۆيگەن دوستۇڭ كېسەل بولۇپ قالدى» دېگەن خەۋەرنى ئاڭلىغاندىن كېيىن، لازارۇسنىڭ ئەھۋالى، شۇنداقلا ئۇنىڭ ئىككى سۆيۈملۈك ھەدىسىنىڭ ھالى ئەيسانىڭ كۆڭلىدىن بىر دەقىقە چىقىپ كەتكەن، دەپ خىيال قىلىپ قالامدۇق؟ ھالبۇكى، بىز بىزگە غەلىتە تۇيۇلىدىغان مۇنداق سۆزلەرنى ئوقۇيمىز: ــ 

«ئەيسا مارتا، سىڭلىسى ۋە لازارۇسنى تولىمۇ سۆيەتتى. شۇڭا ئۇ لازارۇسنىڭ كېسەل ئىكەنلىكىنى ئاڭلىغان بولسىمۇ، ئۆزى تۇرۇۋاتقان جايدا يەنە ئىككى كۈن تۇردى» (5-6-ئايەت).

ئۇ مۇخلىسلىرىغا چۈشەندۈرۈپ: ــ

«بۇ كېسەلدىن ئۆلۈپ كەتمەيدۇ، بەلكى بۇ ئارقىلىق خۇدانىڭ ئوغلى ئۇلۇغلىنىپ، خۇدانىڭ شان-شەرىپى ئايان قىلىنىدۇ»، دەيدۇ (4-ئايەت). ئۇ ئۆزى نېمە قىلىدىغانلىقىنى بىلەتتى. شۇنىڭ ئۈچۈن 6-ئايەتتە: «شۇڭا ئۇ لازارۇسنىڭ كېسەل ئىكەنلىكىنى ئاڭلىغان بولسىمۇ، ئۆزى تۇرۇۋاتقان جايدا يەنە ئىككى كۈن تۇردى» دېگەنلەرنى ئوقۇيمىز. ئۇ: «مارتا ۋە مەريەمنىڭ ئىنىسىنى ئۆلۈمدىن تىرىلدۈرۈشۈمدىن بولىدىغان خۇشاللىقى مەن ھازىر بېرىپ، ئىنىسىنى كېسەلدىن ساقايتىشىمدىن بولىدىغان خۇشاللىقىدىن كۆپتىن كۆپ زىيادە بولىدۇ، دەپ بىلەتتى. ھالبۇكى، ئۇ دوستىنىڭ كېسەل ئازابلىرى، ئۇنىڭغا قاراپ تۇرۇۋاتقان ئىككى ھەدىسىنىڭ دەرد-ئەلەملىرى، دوستىنىڭ سەكراتتا بولغان ئازابلىرى ۋە ئاخىردا ھەدە-سىڭىلنىڭ ئۇنى يەرلىككە قويغاندا بولغان قايغۇسىنى ئويلىسا، ئۇنىڭغا ئېغىر كەلمەمتى؟ ئەمدى ھازىر سۆيۈملۈك مارتا ۋە مەريەمنىڭ يېنىغا كەلگەندە، ئۇلارنىڭ بېشىدىن ئۆتكۈزگەن غەم-قايغۇ ۋە ئىنىسىدىن جۇدا بولغىنىدىن ھازىر بولغان قايغۇسىنى سەزگەندە ئۇ تەسىرلەنمەي قالامتى؟ ئەيسانىڭ يىغلىشى ئۇنىڭ ئۇلارنىڭ قايغۇسى بىلەن تولۇق بىر ئىكەنلىكىنى بىزگە كۆرسەتمەمدۇ؟ گەرچە ئۇلار ھازىرلا زور خۇشاللىققا چۆمۈپ كېتىدىغان بولسىمۇ، شۇ خۇشاللىق يېرىگە يېتىش ئۈچۈن ئۇلار «يىغلاش جىلغىسى»دىن ئۆتكەن ئەمەمسۇ؟

ئۇنداقتا، خۇدا گەرچە ئۆزىنىڭ نامەلۇم، ھەتتا چۈشەندۈرگۈسىز سەۋەبلىرى بىلەن ئۆز مۇقەددەس بەندىلىرىنى ھەرخىل ئازاب-ئوقۇبەتلەر ۋە سىناقلاردىن ئۆتكۈزىدىغان بولسىمۇ، ئۇ بىزنىڭ تارتقان بارلىق ئوقۇبەتلىرىمىزدە بىز بىلەن بىللە بولۇپ، بىز بىلەن تەڭ ئازابلىنىدۇ (ھەتتا بىز ئازابلانغان دەرىجىدىن ئارتۇق ئازابلىنىدۇ) دەپ ئىشەنمەمدۇق؟ («يەش.» 5:63). چۈنكى مەسىھنى كۆرگەن ئادەم ئاتىنى كۆرگەنمۇ بولىدۇ. ۋە بۇنداق ئېتىقادتا بىباھا تەسەللى بولمامدۇ؟ بۇنداق ئېتىقادتا لازارۇس، مارتا ۋە مەريەم كۆرگەندەك، خۇدانىڭ يولىدا «بىزنىڭ بىر دەقىقىلىك ۋە يېنىك جاپا-مۇشەققەتلىرىمىز»نىڭمۇ ئۇلۇغ، شان-شەرەپلىك نەتىجىسى بولىدۇ، دېگەن ئۈمىدىمىز بار بولمامدۇ؟ («2كور.» 17:4).


21-20:12 نېمىشقا ئەيسا ئۆزىنى ئىزدەپ كەلگەن گرېكلەر بىلەن كۆرۈشۈشنى لايىق كۆرمەي، شۇ ۋاقىتتا مۇنداق سىرلىق سۆزلەرنى ئېيتتى: ــ 

«ئىنسانئوغلىنىڭ شان-شەرەپتە ئۇلۇغلىنىدىغان ۋاقىت-سائىتى يېتىپ كەلدى. بەرھەق، بەرھەق، مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتىپ قويايكى، بۇغداي دېنى تۇپراق ئىچىگە چۈشۈپ ئۆلمىگۈچە، ئۇ ئۆزى يەنىلا يالغۇز قالىدۇ؛ لېكىن ئۆلسە، مول ھوسۇل بېرىدۇ» (23-24

رەببىمىزنىڭ ئۆتۈپ كېتىش ھېيتىغا كەلگەن بۇ گرېكلەر (شۈبھىزىسكى، تەۋرات ئېتىقادىنى قوبۇل قىلغان گرېكلەر)نىڭ ئۆزىنى ئىزدىگىنىنى ئاڭلاپ كۆڭلىدە خۇشال بولغانلىقىغا گۇمان قىلمايمىز. لېكىن ئۇنىڭغا نىسبەتەن بۇ ئىش ئۇنىڭ ۋاقتى-سائىتى كەلگەنلىكىگە يەنە بىر ئىشارەت ئىدى. چۈنكى ئۇ ئىلگىرى: «مەن پەقەت يولدىن تېنىگەن قوي پادىلىرى بولغان ئىسرائىل جەمەتىدىكىلەرگە ئەۋەتىلگەنمەن» دېگەنىدى («مات.» 24:15). شۇڭا بۇ ئىش ئۇنىڭ ۋەزىپىسىنىڭ ھازىر تاماملىنىشقا ئاز قالغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. پەيغەمبەرلەرنىڭ بېشارەتلىرىدىن ئېنىقكى، مەسىھنىڭ ۋەزىپىسىنىڭ «يات ئەللەر» (يەھۇدىي ئەمەسلەر)گە بولغان ئىككىنچى قىسمى ئۇنىڭ ئۆلۈمدىن تىرىلىشى بىلەن باشلىنىدۇ؛ دېمەك، مەسىھ روھى بىلەن خىزمەتكارلىرى ئارقىلىق نىجاتنى يات ئەللىكلەرگە جاكارلايدۇ. «ئەف.» 17:2، «زەب.» 21:22-31، 9698100-كۈي، «يەش.» 6:42-12، 1:49-5 ۋە باشقىلارنى كۆرۈڭ.

شۇنىڭ بىلەن ئەيسا خۇدانىڭ شۇ نىجات پىلانىنىڭ ئىككىنچى قىسمىنىڭ ئەمەلگە ئاشۇرۇلۇشى ئۈچۈن ئۆزىنىڭ ئۆلۈش ۋاقتىنى يېتىپ كەلدى، دەپ بىلگەچكە، «بۇغداي دېنى تۇپراق ئىچىگە چۈشۈپ... ئۆلۈشى كېرەك...» دېگەن سۆزلەرنى ئېيتتى. ئۇ ئۆلسە، روھ كېلىدۇ؛ روھ كەلسە روسۇللىرى ۋە مۇخلىسلىرى نىجاتنى بارلىق ئەللەرگە (جۈملىدىن ھازىر «بىز ئەيسا بىلەن كۆرۈشسەك...» دېگەن مۇشۇ گرېكلەرگە) جاكارلاشتىن ئىبارەت ئۇلۇغ ۋەزىپىنى باشلايدۇ. مۇشۇ گرېكلەر دەرۋەقە «ئەيسا بىلەن كۆرۈشىدۇ» ــ بىراق روھىي جەھەتتىن ئېيتقاندا، پەقەت مەسىھ خۇدا ئۆزىگە تاپىلىغىنىغا ئۆلۈم ئارقىلىق تولۇق ئىتائەت قىلسا، ئاندىن بۇ ئىمكانىيەت بولاتتى.

مۇشۇ يەردە يەنە ئېيتماقچىمىزكى، رەببىمىز مۇشۇ يەردە باشقىلارنى شەيتاننىڭ پادىشاھلىقىدىن قۇتقۇزۇش ۋە ئۇلارنى خۇدانىڭ پادىشاھلىقىدا روھىي ھاياتتا مۇستەھكەم قىلىشقا بىردىنبىر يولنى بىزگە ئاشكارە قىلىدۇ. بىز باشقىلارنىڭ نىجات تېپىشى ئۈچۈن مەسىھ ئۆزى قىلغاندەك، ئۆزىمىزنى پىدا قىلىپ «بۇغداي دېنى يەرگە چۈشۈش»كە رازى بولۇشىمىز لازىمدۇر.


31:12 «ئەمدى دۇنيانىڭ ئۈستىگە ھۆكۈم چىقىرىلىش ۋاقتى كەلدى»

قايسى تەرەپتە «دۇنيانىڭ ئۈستىگە ھۆكۈم چىقىرىلىش ۋاقتى كەلدى» ۋە شۇنداقلا «ھازىر بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمدارىنىڭ تاشقىرىغا قوغلىنىش ۋاقتى كەلدى»؟ شەيتان ھازىرمۇ دۇنيادا كۆپ ھەرىكەتلەرنى قىلىدۇ ئەمەسمۇ؟ ئۇ تېخىچە ئۆزىنىڭ «ئەللەرنى ئازدۇرۇش»تىن ئىبارەت رەزىللىكىنى داۋام قىلمامدۇ؟ ئۇنىڭ ئاخىرقى سوراققا تارتىلىشى مۇقەددەس يازمىلاردا، بولۇپمۇ ئىنجىلنىڭ «ۋەھىي» قىسمىدا ئايان قىلىندى، ئەلۋەتتە؛ بىراق روشەنكى، ئۇنىڭ مەسىھنىڭ مىڭ يىللىق سەلتەنىتى ئۈچۈن «باغلىنىش»ى ۋە ئاخىر بېرىپ «ئوت كۆلى»گە تاشلىنىشى پەقەت مەسىھنىڭ دۇنياغا قايتا كېلىشىدىن كېيىنلا بولىدۇ.

شۈبھىسىزكى، رەببىمىز يۇقىرىقى بۇ بايانى بىلەن كرېستتىكى ئازابى ۋە ئۆلۈمىنىڭ نەتىجىسىنى كۆزدە تۇتىدۇ. مەسىھنىڭ بۇ بايانىنى چۈشىنىشىمىز ئۈچۈن بىزمۇ ئۇنىڭ ئۆلۈمىنى ۋە نەتىجىسىنى كۆزدە تۇتۇشىمىز لازىم.

بىرىنچىدىن، ئۇنىڭ ئۆلۈمى بىلەن «دۇنيانىڭ ئۈستىگە ھۆكۈم چىقىرىلىش» يۈز بېرىدۇ. بۇنداق «ھۆكۈم چىقىرىلىش»نى مەسىھنىڭ دۇنياغا قايتىپ كەلگەندىن كېيىنكى «سوراق تەختى» ئالدىدا ئىنسانلارنىڭ ئەمەللىرىنىڭ ئۈستىگە چىقىرىدىغان ھۆكۈم ۋە جازا چۈشۈرۈشى («ماتتا» 25-باب، «ۋەھىي» 19-باب) ئەمەس دەپ قارايمىز. بەلكى مەسىھنىڭ ئۆلۈمى ئارقىلىق بۇ دۇنيانىڭ خۇداغا ۋە ئۇنىڭ شاپائىتى بىلەن قارشىلاشقانلىقى ۋە ھەقىقىي تەبىئىتى پاش قىلىنىپ، خۇدانىڭ دۇنيانىڭ ئۈستىدىكى ھۆكۈمىنىڭ تېگىشلىك ئىكەنلىكى ئاشكارىلىنىدۇ. مەسىھدە خۇدانىڭ تۈپ مېھرىبانلىقى مۇجەسسەملەشتۈرۈلۈپ ئىنسانىيەتكە يېقىن كەلدى ــ «قول تەگكۈدەك يىقىن» دېگىلى بولىدۇ ــ ئىنسان بولغان مەسىھ ئەيسادىن ئۆزىگە يولۇققانلارغا پەقەت ئىلتىپات، رەھىم-شەپقەت ۋە مېھرىبانلىق كېلەتتى. ئۇ قەيەرگە بارمىسۇن ئۇلار شىپا، تەسەللى تاپاتتى، تۈرلۈك جىن-شەيتانلاردىن قۇتۇلۇپ چىقاتتى. ئۇ ئۆزى خۇدانىڭ ئىنسانىيەتكە باغلىقان مېھىر-مۇھەببىتىنىڭ رەددىيىسىز ئىسپاتىدۇر. بىراق ئومۇمەن ئېيتقاندا، ئىنسانىيەت («دۇنيا») ئۇنىڭغا قانداق ئىنكاس بىلدۈردى؟ ــ رەت قىلىپ ئۆلتۈرۈش، خالاس.

ئۇنى ئوچۇق-ئاشكارە رەت قىلغان يەھۇدىي خەلقىنى ھەممىدىن رەزىل بىر تۈركۈمى دەپ قارىماسلىقىمىز كېرەك ــ مۇقەددەس كىتاب بويىچە ئۇلار مۇشۇ جەھەتتە پەقەت پۈتكۈل ئىنسانىيەتنىڭ ۋەكىلى بولغان، خالاس. ھەرقانداق باشقا مىللەتمۇ شۇنداق قىلماي قالمايتتى. پۈتكۈل دۇنيانىڭ ۋەكىلى بولغان يەھۇدىي خەلقى بارلىق بېشارەتلەر، چۆمۈلدۈرگۈچى يەھيانىڭ گۇۋاھلىقى ۋە مەسىھنىڭ ئۆزىنىڭ مۆجىزىلىرىنى كۆرۈپ تۇرۇپ، ئۇنىڭدا خۇدانىڭ مېھرىبانلىقىنىڭ مۇجەسسەملەشكىنىنى بىلىپ تۇرۇپ، ئۇنى چەتكە قاققان. شۇنىڭدەك، ئىنسانىيەت ئۆز ۋەكىلى ئارقىلىق خۇدانى، يەنى خۇدانىڭ ۋەكىلى مەسىھنى رەت قىلىپلا قالماي، بەلكى ئۇنى ئەڭ رەھىمسىز، ئەڭ ئادالەتسىز، ئەڭ يىرگىنچلىك يول بىلەن رەت قىلغان. يەھۇدىيلارنىڭ قانۇنى بويىچە مەسىھنىڭ سوراققا تارتىلىشىنى ئوتتۇز تەرەپتە قانۇنسىز ھېسابلاش كېرەك ئىدى؛ ھەتتا رىم قانۇنى بويىچە مەسىھنىڭ سوراققا تارتىلىشى مۇتلەق قانۇنسىز ئىدى.

بۇ ئىشلارغا قاراپ مۇقەددەس يازمىلاردا دائىم ئۇچرايدىغان «دۇنيا» ياكى «بۇ دۇنيا» دېگەن ئاتالغۇنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى چۈشىنىپ يېتىمىز. «دۇنيا» خۇداغا ۋە خەلقىگە، شۇنداقلا ئۇنىڭ نىجات نىشانلىرىغا دائىم قارشى تۇرىدىغان تۈزۈمدۇر. ئۇنىڭغا ئىسلاھات ئېلىپ بېرىش ياكى ئۇنى ئۆزگەرتىشنىڭ مۇمكىنچىلىكى يوق؛ ۋەھالەنكى، خۇدانىڭ خەلقىنىڭ سادىقلىقى ۋە گۇۋاھلىقى بىلەن ئۇنىڭدا بولغان رەزىللىكنى تىزگىنلەش ياكى بەزىدە ۋاقىتلىق چېكىندۈرۈش مۇمكىن بولىدۇ. مەسىلەن، 18- ۋە 19-ئەسىردە ياۋرۇپا ۋە ئامېرىكىدىكى جامائەتلەرنىڭ ئۆتۈنۈشلىرى ۋە ھەرىكەتلىرى بىلەن دۇنيادىكى قۇللۇق تۈزۈم كۆپ يەرلەردە يوق قىلىۋېتىلگەن. ھازىر بولسا قۇللۇق تۈزۈم ئىسلامىيەت دۇنياسىدىكى بەزى يەرلەردىلا يەنىلا تېپىلىدۇ؛ بىراق غەربىي دۆلەتلەرنىڭ ئاھالىلىرى خۇدانىڭ سۆز-كالامىنى داۋاملىق رەت قىلسا (ھازىر قىلىۋاتقىنىدەك) ئۇ يەرلەردىمۇ بۇ تۈزۈم تېز ئارىدا قايتىدىن پەيدا بولىدۇ.

ئەمدى «ھازىر بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمدارىنىڭ تاشقىرىغا قوغلىنىش ۋاقتى كەلدى» دېگەننى قانداق چۈشىنىشىمىز كېرەك؟

بىز بۇ باياننىڭ مەنىسىنى: ــ (1) شەيتاننىڭ شىكايەت ۋە تۆھمەت قىلغىلى خۇدانىڭ دەرگاھىغا كىرىش پۇرسەتلىرى چەكلەندى؛ (2) ئۇنىڭ ئىنسانلارنىڭ ھەقىقەتنى بىلىپ يېتىشىگە توسقۇنلۇق قىلىش ئۈچۈن ئوي-پىكىرلىرىنى كونترول قىلىپ باغلىۋېلىشى چەكلەندى، دەپ قارايمىز.

بىرىنچى جەھەتتىن ئايۇپنىڭ دەۋرىدە شەيتاننىڭ خۇدانىڭ ئالدىغا ئەركىن ھالدا كىرىپ، مۇقەددەس بەندىلىرى (بولۇپمۇ ئايۇپ)نىڭ ئۈستىدىن شىكايەت قىلىش ھوقۇقى بولغان بولۇشى مۇمكىن، دەپ ئەسلەيمىز. ئەمەلىيەتتە شەيتاننىڭ شىكايەتلىرى خۇدانىڭ دەسلەپتە ئۇنى ئەرشتىن ھەيدىۋەتكەنلىكىنىڭ ئۈستىدە قىلىنغانىدى: «قارا، سەن ئايۇپقا باشپاناھ بولىسەن، ئۇنى قوغدايسەن. لېكىن ئۇ سېنى ھەقىقىي سۆيمەيدۇ. ئۇ باشقا ئىنسانلارغا ئوخشاش بىر گۇناھكار، خالاس. ئۇنى كەچۈرۈم قىلغان ۋە باشقا ئىنسانلارنى كەچۈرۈم قىلغان يەردە، مېنى ئەرشتىن قوغلىۋېتىشكە نېمە ھەددىڭ بار؟ ئۇنىڭدا نېمە ھەققانىيلىق بار؟» ــ دېگەندەك.

مەسىھنىڭ كرېستتە بولغان ئۆلۈمى ئەلۋەتتە بۇ شىكايەتكە تولۇق رەددىيىدۇر. خۇدا ئىنسانلارنى كەچۈرۈم قىلالايدۇ، چۈنكى ئۇ ھەققانىيلىق بىلەن ئۇلارنىڭ تېگىشلىك جازاسىنى مەسىھ ئارقىلىق ئۆز ئۈستىگە ئېلىپ بەدەل تۆلىگەن. كرېستتىن كېيىن ئىبلىس خۇدانىڭ كەچۈرۈمى توغرىسىدا شىكايەت قىلغۇدەك ھېچقانداق باھانە-سەۋەب تاپالماي قالدى. ھەتتا ئەرشلەرنىڭ ئۆزىمۇ ئۇنىڭ تۆھمەت-شىكايەتلىرىدىن پاكلاندى («ئىبر.» 23:9).

ئىككىنچى جەھەتتە، مەسىھنىڭ كرېستتىكى ئۆلۈمى شەيتاننىڭ قانداقتۇر «ئادەمئاتا ۋە ھاۋائانا گۇناھ سادىر قىلىپ ماڭا بويسۇنغان بولغاچقا، پۈتكۈل ئىنسانىيەت مېنىڭكىدۇر» دېگەن ئاغزىنى تۇۋاقلاپ، ئۇنىڭ ئولجىسى بولغان ئىنسانىيەتنى ئۇنىڭدىن تارتىۋالغان، دەپ ئىشىنىمىز («كول.» 15:2). شۇڭا جامائەت خۇش خەۋەر جاكارلىغاندا ئاڭلىغۇچىلار ھەقىقىي چۈشەنسۇن، شەيتاننىڭ ئولجىسى خۇداغا قايتۇرۇلسۇن، دەپ دۇئا قىلىشىنىڭ ئاساسى باردۇر. بۇ ئىش 9:16-11دە تىلغا ئېلىنغان مۇقەددەس روھنىڭ خىزمىتىگىمۇ باغلىق، تۆۋەندە ئۇ توغرۇلۇق توختىلىمىز.


13-باب: رەببىمىزنىڭ مۇخلىسلىرىنىڭ پۇتلىرىنى يۇيۇشى ــ ئۇنىڭ ئەھمىيىتى نېمە؟

8-ئايەتتە پېترۇس رەببىمىزنىڭ ئۇنىڭ پۇتلىرىنى يۇيۇشىنى رەت قىلىدۇ. رەبنىڭ ئۇنىڭغا بولغان جاۋابى مۇتلەق قەتئىي ئىدى: ــ 

«پېترۇس: ــ سەن مېنىڭ پۇتۇمنى يۇساڭ ھەرگىن بولمايدۇ! ــ دېدى.

ئەيسا ئۇنىڭغا جاۋابەن: ــ سېنى يۇمىسام، مېنىڭ بىلەن تەڭ نېسىۋەڭ بولمايدۇ، ــ دېدى»

بۇ جاۋاب بىزگە رەببىمىزنىڭ بۇ قىلغىنى پەقەت كىچىك پېئىللىق بىرخىل خىزمەتلا ئەمەسلىكىنى كۆرسىتىدۇ. پەقەت كىچىك پېئىللىققا ئۈلگە بولغان بولسىمۇ، بۇ ئىش بارلىق مۆمىن بەندىلىرىگە كىچىك پېئىللىق بىلەن بىر-بىرىمىزنىڭ خىزمىتىدە بولۇشقا مەڭگۈلۈك قىممەتلىك ئۈلگە بولاتتى. «ئاراڭلاردا كىم ئۇلۇغ بولاي دېسە، ھەممىڭلارغا قۇل بولسۇن» دېگۈچى بولسا ئۆزى بۇ سۆزىنىڭ ھەممىدىن ئۈستۈن تۇرىدىغان ئۈلگىسىدۇر. لېكىن رەببىمىزنىڭ پېترۇسقا: «سېنى يۇمىسام، مېنىڭ بىلەن تەڭ نېسىۋەڭ بولمايدۇ» دېگەن مۇتلەق جاۋابى بىزگە بۇ ئىشتا تېخىمۇ چوڭقۇر بىر گەپ بار، دېگەننى كۆرسىتىدۇ. «يۇھاننا»نىڭ بايانىدىكى بۇ قىسىم «بۇ دۇنيادىكى ئۆز ئادەملىرىگە كۆرسىتىپ كەلگەن مېھىر-مۇھەببىتىنى ئاخىرغىچە تولۇق كۆرسىتىپ تۇردى» دېگەن تونۇشتۇرۇش سۆزى بىلەن باشلانغاچقا، ئۇنىڭ بۇ جاۋابى ۋە ئۇلارنىڭ پۇتلىرىنى يۇيۇشىنى ئۇنىڭ ئۆلۈمى بىلەن باغلىق دەپ ئويلىماي قالمايمىز. 12-ئايەتتە: «ــ سىلەرگە نېمە قىلغىنىمنى ئۇقتۇڭلارمۇ؟» دېگەن سوئالى بۇ چوڭقۇر مەنىنى كۆرسىتىدۇ. شۇڭا، ئۇنىڭ پېترۇسقا: «بەدىنى يۇيۇلۇپ، تامامەن پاكىز بولغان ئادەم پەقەت پۇتلىرىنى يۇسىلا قايتا يۇيۇنۇشىنىڭ ھاجىتى بولمايدۇ» (10:13) دېگەن سىرلىق گېپىنى ئۇنىڭ ئۆلۈمى بىلەن باغلاپ چۈشىنىش كېرەك.

ئۇ 3:15دە ئۇلارغا: «سىلەر مەن سىلەرگە يەتكۈزگەن سۆزۈم ئارقىلىق ئاللىبۇرۇن پاك بولدۇڭلار» دەيدۇ. دېمەك، ئۇلار مەسىھنىڭ سۆزىگە ئىشىنىپ قوبۇل قىلغانلىقى تۈپەيلىدىن خۇدانىڭ ئالدىدا پاك ۋە ھەققانىي دەپ ھېسابلىناتتى. لېكىن كامىل بولۇش ئۈچۈن يەنە بىر قەدەم مېڭىشى كېرەك ئىدى ــ ئۇلار ئۇنىڭ ئۆزلىرى ئۈچۈن خار قىلىنغان ئۆلۈمىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك بولىدۇ. بۇنى قوبۇل قىلمىسا ئەيسا دېگەندەك ئۇلارنىڭ «مېنىڭ بىلەن تەڭ نېسىۋىسى بولمايدۇ».

ۋە ھەربىر ئىنسان ئوخشاشلا كىشىنىڭ ئىشەنگۈسى كەلمەيدىغان ئاشۇ ئىشقا ئىشەنچىنى باغلىشى كېرەككى، خۇدانىڭ ئوغلى بىزنى ھەممە داغ-نۇقساندىن پاكلاندۇرۇش ئۈچۈن ئۆزىنى تۆۋەن قىلىپ كرېستتىكى ئۆلۈمىدە بىزنىڭ خىزمىتىمىزدە بولغان. كرېستلەپ ئۆلتۈرۈش جازاسى ئىنسانلار ئىجاد قىلغان بارلىق ئۆلۈم جازالىرى ئىچىدە ئادەمنى ئەڭ خار قىلغۇچى جازادۇر. روسۇل پاۋلۇسنىڭ دېگىنىدەك، ھەممىمىز «كرېست بىزارلىقى»نى رەت قىلماي، خۇدانىڭ شۇ يولدا بىزنى سۆيگەنلىكىنى قوبۇل قىلىشىمىز كېرەك؛ بولمىسا، بىزنىڭ «ئۇنىڭ بىلەن تەڭ نېسىۋىمىز بولمايدۇ».

رەببىمىز ئاخىردا، ھەممىمىز ئوخشاش يولدا بىر-بىرىمىزگە خىزمەت قىلىشىمىز كېرەك، دەيدۇ. بۇ سۆزى بىزنى پەقەت كىچىك پېئىللىق خىزمەت كۆرسىتىپلا قالماي، بەلكى ئۆزىنىڭ بىز ئۈچۈن قىلغىنىدەك، بىر-بىرىمىز ئۈچۈن پىدا بولۇپ، ھەتتا خارلىنىپ ئۆلۈشكە تەييار بولۇشىمىزنى چاقىرىدۇ.


32-31:13 

«يەھۇدا تاشقىرىغا چىقىپ كەتكەندىن كېيىن، ئەيسا مۇنداق دېدى:

ــ ئەمدى ئىنسانئوغلى ئۇلۇغلىنىدىغان ۋاقىت-سائەت يېتىپ كەلدى ۋە خۇدا ئۇ ئارقىلىق ئۇلۇغلىنىدۇ. ۋە ئەگەر خۇدا ئۇنىڭدا ئۇلۇغلانسا، خۇدامۇ ئۆزىدە ئۇنى ئۇلۇغلايدۇ، شۇنداقلا دەرھال ئۇنى ئۇلۇغلايدۇ».

ئەيسا قانداق يولدا «ئۇلۇغلىنىدۇ» ۋە خۇدا قانداق تەرەپتە «ئۇنىڭدا ئۇلۇغلىنىدۇ»؟

بۇ سۆزلەرنى ئوقۇغىنىمىزدا خىياللىرىمىز بەلكىم مەسىھنىڭ ئۆلۈمدىن تىرىلىشى ۋە ئاسمانغا كۆتۈرىلىشىگە ئاتلاپ ئۆتۈپ، بۇ ئىشلار ئۇنىڭ ئۇلۇغلىنىشى بولسا كېرەك دېيىشىمىز مۇمكىن. لېكىن ئۇنىڭ كرېستتىكى ئۆلۈمىدىمۇ بىرخىل شان-شەرەپ يوقمۇ؟ خۇدا ئەزەلدىن ئۇنىڭ بۇ ئۆلۈم يولىدىكىدەك ئۇلۇغلىنىپ باقمىغان ۋە كېيىن يەنە شۇ يولدا ئۇلۇغلىنامدۇ؟

مەسىھنىڭ بېشىغا تاقىغان تىكەنلىك تاج ۋە ئۇنىڭ ئۈستىگە بېكىتكەن تاختاي، شۈبھىسىزكى، ئۇنىڭغا رەھىمسىز ئاھانەت كەلتۈرۈش ئۈچۈن قىلىنغان؛ لېكىن ھەممىگە قادىر بۇ ئىشلارنى پۈتۈنلەي باشقا مەنىدە ئاللىقاچان بېكىتكەنىدى. ئىنسانلار كېيگەن تاجلار ئىچىدە ئەيسا كېيگەن تىكەنلىك تاجدىن شەرەپلىك تاج بولۇپ باققانمۇ؟ تىكەنلەر بولسا ئىنساننىڭ گۇناھىنىڭ نەتىجىسى بولغان لەنەتنى كۆرسىتىدۇ («يار.» 18:3). ئۇ بىزنى دەپ شۇ لەنەتنى كۆتۈرىدۇ ــ لېكىن پادىشاھ سۈپىتىدە كۆتۈرىدۇ. ھەرقانداق جەڭ مەيدانىدا ئەيسانىڭ كرېستتە گۇناھ، ئىبلىس ۋە ئۆلۈمنىڭ ئۈستىدىن قازانغان غەلىبىسىدىن ئۇلۇغ بىر غەلىبە بولۇپ باققانمۇ؟ شۇنىڭدەك مەسىھنىڭ كرېستىدىن ھەرقانداق پاداشاھنىڭ تەختى شەرەپلىك بولۇپ باققانمۇ؟ مۇتلەق خار قىلىنىشقا يۈزلەنگەندە شۇنداق سالاپەت ۋە شاھانىلىك بىلەن ئۆزىنى تۇتۇۋالغان ئەيساغا تەڭداش كىشى بولۇپ باققانمۇ؟

خۇدانىڭ كرېستتە ئۇلۇغلىنىشىغا كەلسەك، ئۇنىڭ مېھىر-مۇھەببىتىنىڭ ئۇزۇنلۇقى، كەڭلىكى، چوڭقۇرلۇقى ۋە ئېگىزلىكى ھېچقانداق باشقا يەردە ئۇنداق روشەن نامايان قىلىنىپ باققان ئەمەس. ئۇنىڭ گۇناھقا قاراتقان نەپرىتى، ئۇنىڭ مۇكەممەل پاك-مۇقەددەسلىكى ۋە ھەققانىيلىقى بىزنىڭ گۇناھلىرىمىزنى ئۆز ئۈستىگە ئالغان ئوغلىغا قاراتقان جازاسىدەك شۇنداق روشەن نامايان قىلىنىپ باققان ئەمەس. ئۇنىڭ ھەقىقەتەن ھەممىگە قادىر ئىكەنلىكى ئوغلىنىڭ ئۆلۈمىدە نەچچە يۈزلىگەن بېشارەتلەر ۋە مۇقەەددەس قانۇنىدىكى بېشارەتلىك بەلگىلىمىلەرنىڭ ئەمەلگە ئاشۇرۇلغانلىقى بىلەن شۇنداق مۇكەممەل ۋە ئاجايىب ھالدا كۆرۈنۈپ باققان ئەمەس. ئۇنىڭ كرېستتە كۆرسەتكەن سەۋر-تاقىتى باشقا يەردە ھېچقاچان شۇنداق ئايان قىلىنىپ باققان ئەمەس.

ئەيسا مەسىھنىڭ ئۆلۈمدىن تىرىلىشىدە خۇدا دەرۋەقە ئۇنى ئۇلۇغلايدۇ ــ مۇخلىسلىرى، پەرىشتىلەر ۋە بارلىق ئەرش-ئاسمانلارنىڭ كۈچ-ھوقۇق ئىگىلىرىنىڭ كۆز ئالدىدا ئۇنى ئۇلۇغلايدۇ. ئاندىن ئۇنى ئەرشكە كۆتۈرۈشى بىلەن بۇ ئۇلۇغلاش جەريانى يەنە بىر باسقۇچ ئالغا بېسىلىدۇ («فىل.» 1:2-11). رەببىمىزنىڭ ئۇلۇغلىنىشى ئۇنىڭ ئىنسان سۈپىتىدە ئاتىغا بولغان مۇكەممەل ئىتائەتمەنلىكى تۈپەيلىدىن بولغانلىقىنى ھەرگىز ئۇنتۇمايلى ــ رەببىمىز ۋە ئاكىمىز ئەيسا مەسىھ خۇدانىڭ ئوڭ يېنىدا ئولتۇرغۇزۇلغاندۇر («ئىبر.» 11:2). ئۇنىڭ ئۈستىگە مۇقەددەس روھ جامائەتكە كەلگەندە ئۇنىڭ شان-شەرەپلىرى ۋە پەزىلەتلىرىنى ئاۋۋال بىزگە ئايان قىلىپ، ئاندىن بىز ئارقىلىق دۇنياغا كۆرسەتكىنىدە، ئۇ دۇنيا ئالدىدا يەنە بىر يولدا ئۇلۇغلىنىدۇ.

ئالدىمىزدا مەسىھنىڭ تېخى ئايان قىلىنمىغان كۆپ شان-شەرەپلىرى ــ مىڭ يىللىق سەلتەنىتى ۋە ئۇنىڭدىن يىراق ئۆتۈپ، «يېڭى ئاسمان، يېڭى زېمىن»دا بولىدىغان، ھازىر ئىنسانىي كۆزلەر يېتەلمەيدىغان شەرەپلىرى بىزنى كۈتىدۇ.

 ئامىن!


4-2:14 «ئاتامنىڭ ئۆيىدە نۇرغۇن ماكانلار بار. بولمىغان بولسا، بۇنى سىلەرگە ئېيتقان بولاتتىم؛ چۈنكى مەن ھەربىرىڭلارغا ئورۇن تەييارلاش ئۈچۈن شۇ يەرگە كېتىپ بارىمەن. مەن سىلەرگە ئورۇن تەييارلىغىلى بارىدىغانىكەنمەن، چوقۇم قايتىپ كېلىپ، سىلەرنى ئۆزۈمگە ئالىمەن؛ شۇنىڭ بىلەن، مەن قەيەردە بولسام، سىلەرمۇ شۇ يەردە بولىسىلەر. سىلەر مېنىڭ قەيەرگە كېتىدىغانلىقىمنى ۋە ئۇ يەرگە بارىدىغان يولنى بىلىسىلەر».

ئىزاھاتىمىزدا كۆرسەتكىنىمىزدەك، رەببىمىزنىڭ بۇ سۆزلىرى ئېتىقاد قىلغۇچىلار ئۈچۈن ئۆزىنىڭ كرېستتىكى ئۆلۈمىدىن كېيىن ۋۇجۇدقا كەلگەن يېڭى ئەھۋالغا باغلىق، دەپ قارايمىز. ھەربىر ئېتىقاد قىلغۇچى ئۈچۈن ھازىر بىر «روھىي تۇرالغۇ» بار ــ خۇدا بىلەن يېڭى ئالاقىدە بولۇش. بۇ ئالاقە ھەربىر ئېتىقاد قىلغۇچى ئۈچۈن باشقا-باشقا بولۇپ، خۇدا ئۆيىدە تۇرغاندەك بىزدە تۇرىدىغان ۋە بىز ئۇنىڭدا تۇرىدىغان ھالەتتىن ئىبارەت. بۇ سۆزلەردە كۆزدە تۇتۇلغىنى جەننەتتە بولغان مەلۇم بىر جىسمانىي ئۆي-ئوردا ئەمەس، بەلكى يېڭى ھايات، يېڭى بىرخىل ھاياتنى ئۆتكۈزۈشتىن ئىبارەت. دەرۋەقە، خۇدانىڭ تاللىغانلىرى ئۈچۈن جەننەتتە مۇشۇنداق جىسمانىي ئوردىلار بار بولۇشى مۇمكىن؛ لېكىن مۇشۇنداق «ئوردىلار» ئەيسا ئۆلۈپ، مۇقەددەس روھ كەلگەندىن كېيىنكى، خۇدا بىلەن بولىدىغان يېڭى مۇناسىۋەتنىڭ چوڭقۇرلۇقى ھەم قىممەتلىكى بىلەن سېلىشتۇرغاندا، ھامان ئىككىنچى ئورۇندا تۇرىدۇ. شۇنداق بولۇپلا قالماي، بۇ كۆپ «روھىي تۇرالغۇ»لار جىپسالاشتۇرۇلغاندا خۇدانىڭ ئۆيى (جامائەت) بولىدۇ؛ بىزنىڭ خۇدا بىلەن يېڭى مۇناسىۋەتىمىز باردۇر، بىر-بىرىمىز بىلەن يېڭى مۇناسىۋەتىمىز باردۇر.


12:14 «بەرھەق، بەرھەق، مەن سىلەرگە شۇنى ئېيتىپ قويايكى، ماڭا ئىشەنگەن كىشى مېنىڭ قىلىۋاتقان ئەمەللىرىمنى قىلالايدۇ؛ ۋە بۇلاردىنمۇ تېخىمۇ ئۇلۇغ ئەمەللەرنى قىلىدۇ، چۈنكى مەن ئاتىنىڭ يېنىغا قايتىپ كېتىمەن».

رەببىمىزنىڭ «تېخىمۇ ئۇلۇغ ئەمەللەر» دېگىنىدە قانداق ئەمەللەرنى كۆزدە تۇتىدۇ؟ بىز ئۇنىڭ ياراتقان مۆجىزىلەردىن تېخىمۇ ئۇلۇغ مۆجىزىلەرنى كۆرسىتىمىزمۇ؟ ئۇنىڭ سۆزلىرىگە قارىغاندا جاۋابىمىز «شۇنداق» بولۇشى كېرەكتۇر. ئىنجىلدىكى «روسۇللارنىڭ پائالىيەتلىرى»گە قارىغاندا، روسۇللار دەرۋەقە شۇ چاغلاردا خۇدانىڭ كۈچ-قۇدرىتىنى ئايان قىلغان كۆپ كارامەت مۆجىزىلەرنى كۆرسەتكەنىدى ۋە بۇ مۆجىزىلەرنىڭ رەببىمىز يەر يۈزىدە يۈرگۈزگەن مۆجىزىلەرگە ئوخشاپ كېتىدىغانلىقى بىزگە ئايان بولىدۇ. مەسىلەن، ئۇلارنىڭ ئارىسىدا كېسەللەرنى ساقايتىش، جىنلارنى ھەيدىۋېتىش ۋە ھەتتا ئادمەملەرنى ئۆلۈمدىن تىرىلدۈرۈش بار ئىدى. بۇ ئالامەت-كارامەتلەر روسۇللارنىڭ يەتكۈزگەن ئەيسا توغرۇلۇق خۇش خەۋىرىنى تەستىقلىغان ئاجايىب ئىسپات بولۇپ، ھەممىمىز ئۇلارنى مىننەتدارلىق بىلەن قوبۇل قىلىمىز، ئەلۋەتتە. ھالبۇكى، بۇ مۆجىزىلەرنى رەببىمىزنىڭ ئەمەللىرىگە «ئوخشاپ كېتىدىغان» دېگىنىمىز بىلەن راستتىن ئېيتساق «تېخىمۇ ئۇلۇغ» دېگىلى بولامدۇ؟ شۇنداق بىر خۇلاسىگە كېلىشىمىز كېرەككى، رەببىمىزنىڭ بۇ سۆزلىرى پۈتۈنلەي باشقىچە بىر ئىشنى ــ يەنى مۇقەددەس روھنىڭ كۈچ-قۇدرىتى بىلەن خۇش خەۋەرنى يەتكۈزۈپ، كىشىلەرنى يېڭى ھاياتقا ئېرىشتۈرۈش ۋاسىتىسى بولۇشىمىزنى كۆرسىتىدۇ.

رەببىمىزنىڭ دەرۋەقە تەلىم بېرىپ سۆز قىلىشى، شۈبھىسىزكى، ئاڭلىغۇچىلار ئۈچۈن ئۆمۈرۋايەت ئەڭ ئاجايىب ئىش بولغان بولسىمۇ، كرېستتىكى ئۆلۈمىدىن ئىلگىرى ئۇ ھېچكىمنى ئۆزىنىڭ ئاتا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى ئىچىگە كىرگۈزەلمەيتتى. لېكىن مۇقەددەس روھ تۆكۈلگەندىن كېيىن ھەربىر خۇش خەۋەرچى ۋە تەلىم بەرگۈچىنىڭ ئادەملەرنى خۇدا بىلەن بىللە بولۇش ئۈچۈن مەڭگۈلۈك ھاياتقا كىرگۈزۈش ۋاسىتىسى بولۇشتەك بىباھا شەرىپى باردۇر. بۇنىڭ سەۋەبى «چۈنكى مەن ئاتىنىڭ يېنىغا قايتىپ كېتىمەن» ــ ۋە ئۇ ئاتىنىڭ يېنىغا بارغانلىقى تۈپەيلىدىن، مۇقەددەس روھ كېلىدۇ.


1:15 رەببىمىز «ھەقىقىي ئۈزۈم تېلى» بولغاندىن كېيىن، «ساختا» ياكى پور-پۈچەك ئۈزۈم تېلى بولامدۇ؟ 

رەببىمىزنىڭ «ھەقىقىي ئۈزۈم تېلى ئۆزۈمدۇرمەن» دەپ ئېلان قىلغىنى بىزگە تەۋرات دەۋرىدە خۇدا ئەسلىدە كۆپ قېتىم ئىسرائىلغا «سەن مېنىڭ ئۈزۈم تېلىمسەن» دېگەنلىكىنى ئەسلىتىدۇ. خۇدانىڭ ئىسرائىلغا بولغان مۇھىم بىر مەقسىتى شۈبھىسىزكى، ئۇلارنىڭ باشقىچە ئىش-ھەرىكەتلىرى ئارقىلىق دۇنيادىكى بارلىق ئەللەرگە ئۆز گۇۋاھچىلىرى ۋە ۋەكىللىرى بولۇشىدىن ئىبارەت ئىدى. ئۇ ئىبراھىمغا «سەن ئارقىلىق يەر يۈزىدىكى بارلىق ئەل-جەمەتلەر بەخت-بەرىكەت تاپىدۇ» («يار.» 2:12) دېگەن ئەمەسمۇ؟ بۇ ۋەدىگە ئىبراھىمنىڭ ئەۋلادلىرى بولغان ئىسرائىل ۋارىسلىق قىلغان ئەمەسمۇ؟ ئۇ ئەسلىدە ئىسرائىلغا «سەن مېنىڭ قۇلۇم ئىسرائىل، سەندە ئۇلۇغلىنىمەن» دېمەكچى بولغان ئەمەسمۇ؟ («يەش.» 3:49). بۇ تېمىدا يەنە «2تار.» 32:6-33، «مىك.» 1:4-5، «يەش.» 2:2-5، «زەك.» 23:8نى كۆرۈڭ. 

ھالبۇكى، ئىسرائىل كۆپ ۋاقىتلاردا خۇداغا ئىبادەت قىلىپ ئۇنىڭ ئۈچۈن يات ئەللەردە گۇۋاھچى ۋە ئۈلگە بولۇشنىڭ ئورنىغا، ئەكسىچە بۇتلارغا چوقۇنۇپ، ئىش-ھەرىكەتلىرى ئەتراپتىكى بۇتپەرەس ئەللەرنىڭكىدىن تېخىمۇ بۇلغىنىپ كەتكەنىدى. شۇنىڭ ئۈچۈن خۇدا ئۇلارغا ئەزاكىيال پەيغەمبەر ئارقىلىق مۇنداق سۆزلەرنى قىلىشقا مەجبۇر بولىدۇ: ــ «مەن بۇ ئىشنى سىلەرنى دەپ ئەمەس، ئى ئىسرائىل جەمەتى، بەلكى سىلەر بارغان ئەللەر ئارىسىدا بۇلغىغان ئۆز پاك-مۇقەددەس نامىم ئۈچۈن قىلىمەن» («ئەز.» 23:8).

دېمەك، ئىسرائىل خۇدانىڭ خۇرسەنلىكى ئۈچۈن مېۋە بېرىدىغان ئۈزۈم تېلى بولمىدى («يەش.» 5-باب، «يەر.» 21:2-22، «ئەز.» 15-باب، «ھوش.» 1:10، «زەب.» 8:80-18نى كۆرۈڭ). ھالبۇكى، ئىسرائىل گۇناھقا پېتىپ خۇدانىڭ مەقسىتىنى ئورۇنلىمىغاچقا، مەسىھ ئۆزى خۇدانىڭ بارلىق ئارزۇ-ئىستەكلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرىدۇ، ئۇنىڭدا تۇرغانلار «كۆپ مېۋە بەرگۈچىلەر» بولىدۇ («يۇھ.» 5:15، 8). ئۇ «ھەقىقىي ئۈزۈم تېلى» بولىدۇ.


مۇقەددەس روھنىڭ خىزمىتى (7:16-11)

«ئەمما مەن سىلەرگە ھەقىقەتنى ئېيتىپ قويايكى، مېنىڭ كېتىشىم سىلەرگە پايدىلىقتۇر. چۈنكى ئەگەر كەتمىسەم، ياردەمچى سىلەرگە كەلمەيدۇ. ئەمما كەتسەم، ئۇنى سىلەرگە ئەۋەتىمەن. ئۇ كەلگەندە، بۇ دۇنيادىكىلەرگە گۇناھ توغرىسىدا، ھەققانىيلىق توغرىسىدا ۋە ئاخىرەت سورىقى توغرىسىدا ھەقىقەتنى بىلگۈزىدۇ. ئۇ ئۇلارنى گۇناھ توغرىسىدا بىلگۈزىدۇ، چۈنكى ئۇلار ماڭا ئېتىقاد قىلمىدى. ئۇلارنى ھەققانىيلىق توغرىسىدا بىلگۈزىدۇ، چۈنكى ئاتامنىڭ يېنىغا قايتىپ بارىمەن ۋە سىلەر مېنى يەنە كۆرەلمەيسىلەر. ئۇلارنى ئاخىرەت سورىقى توغرىسىدا بىلگۈزىدۇ، چۈنكى بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمدارى ئۈستىگە ھۆكۈم چىقىرىلدى».

ئەيسانىڭ: «مېنىڭ كېتىشىم سىلەرگە پايدىلىق» دېگىنى شۈبىسىزكى، روسۇللارغا (ھەم بىزگىمۇ) بەك ھەيران قالارلىق ئىش بولدى. چۈنكى ئۇ ئۇلارغا ھەمراھ بولغىنىدا ھەممە ئىش ئوڭۇشلۇق ئىدى؛ «ئۇستازىمىز ھەرقانداق قىيىن ئەھۋالغا تاقابىل تۇرالايدۇ» دېگەندەك ئۇلاردا ئۇنىڭ ئارقىلىق بىرخىل ئىشەنچ-خاتىرجەملىك بار ئىدى. ھالبۇكى، ئۇ ئۇلاردىن ھەتتا قىسقا بىر ۋاقىت ئايرىلسا، ئۇلار كۈچسىز قالغاندەك بولاتتى. مەسىلەن، ئۇ ئۇلاردىن ئايرىلىپ تاغقا چىقىپ قايتىپ كەلگەندە، ئۇلارنىڭ جىن چاپلاشقان بىر بالىغا مەدەت يەتكۈزەلمىگەنلىكى كۆرۈنىدۇ («مات.» 1:17-22). ئۇنىڭ ھازىرلىقى ئۇلارنىڭ بارلىقى ئىدى ــ ئۇ ئۇلارنىڭ ئۇستازى، يولباشچىسى، باشپاناھى، رىغبەتلەندۈرگۈچىسى، قۇتقۇزغۇچىسى ۋە ھەممىدىن بەك ئۇلارنىڭ تەسەللى بەرگۈچىسى، كۈچەيتكۈچىسى ۋە دوستى ئىدى. ئۇ قانداقسىگە «مېنىڭ كېتىشىم سىلەرگە پايدىلىق» دېسۇن؟

ئەلۋەتتە، ئۇ ئۆزى بۇ ئىشنى چۈشەندۈرىدۇ. ئۇ «كېتىشى» كېرەك ــ ئاۋۋال بىر يولىلا ئىنسانلارنىڭ گۇناھىنىڭ مەسىلىسىنى بىر تەرەپ قىلغىلى كرېستكە كېتىشى كېرەك، ئاندىن ئۆزىگە ئېتىقاد قىلغۇچىلارغا مۇقەددەس روھنى ئەۋەتكىلى كرېستتىن قەبر ئارقىلىق ئەرشكە، ئاتىسىنىڭ يېنىغا كېتىشى كېرەك ئىدى. چۈنكى ئۇنىڭ كرېستتىكى ئۆلۈمى ئادەملەرنىڭ مۇقەددەس روھنى قوبۇل قىلىشىغا ئىمكانىيەت يارىتىپ بېرىدۇ. بۇ شۇنىڭغا بەدەل تۆلىگىنى ئىدى. بىز مۇنداق بىر خۇلاسىگە كەلمەي قالمايمىز: ــ


(1) خۇدا مەسىھنى ئۆز ۋەكىلى بولۇشقا ئەۋەتتى؛ ئۇ بولسا «سۆز-كالام»دۇر.

(2) رەببىمىز مۇقەددەس روھنى جامائىتىگە ئۆز ۋەكىلى بولۇشقا ئەۋەتىدۇ. ئەيسا روسۇللىرىغا ھەمراھ بولغاندا ئۇلارغا نېمە بولغان بولسا مۇقەددەس روھ جامائەتكىمۇ شۇ بولىدۇ. ئۇنىڭ دېگىنىدەك: «مەن سىلەرگە باشقا بىر ياردەمچى ئەۋەتىمەن» (16:14). گرېك تىلىدا «باشقا بىر...» بولسا «ماڭا ئوپ-ئوخشاش باشقا بىر» دېگەن ئۇقۇمنى كۆرسىتىدۇ. دېمەك، مۇقەددەس روھ ئۇلارغىمۇ «ئۇستاز، يولباشچى، باشپاناھ، رىغبەتلەندۈرگۈچى، ساقايتقۇچى، تەسەللى بەرگۈچى، كۈچەيتكۈچى ۋە دوستى بولىدۇ. چوڭ پەرقى شۇ بولىدۇكى، ئەيسا ئۇلار «بىلەن بىللە» ئىدى، لېكىن مۇقەددەس روھ «ئۇلاردا» يەنى «ئۇلارنىڭ ئىچىدە» ياشايتتى. بۇ ئۇنىڭدىن تېخىمۇ چەكسىز ئەۋزەل بولمامدۇ؟

(3) مەسىھ جامائىتىنى ئۆزىگە ۋەكىل بولۇشقا ۋە شۇنداقلا ئاتىغا ۋەكىل بولۇشقا «پۈتكۈل دۇنيا»غا ئەۋىتىدۇ.

جامائەت مەسىھنى دۇنياغا جاكارلىغاندا مۇقەددەس روھ رەببىمىز 8-11دە ئېيتقان خىزمەتلەرنى قىلىپ، ئادەملەرگە بۇ خەۋەرنىڭ راست ئىكەنلىكىگە گۇۋاھلىق ۋە جەزملىك يەتكۈزىدۇ: ــ 


(1) ئۇ بۇ دۇنيادىكى كىشىلەرنى گۇناھ توغرىسىدا بىلگۈزىدۇ، «چۈنكى ئۇلار ماڭا ئېتىقاد قىلمىدى». ئادەملەرنى دوزاخقا ئەۋەتىدىغان گۇناھ دەل مۇشۇدۇر. ئادەملەرنىڭ دوزاخقا چۈشۈشىنىڭ بىرىنچى سەۋەبى گۇناھكار ئىكەنلىكى ئەمەس، بەلكى ئەيساغا ئېتىقاد قىلىشنى رەت قىلغانلىقى، يەنى خۇدانىڭ نىجاتىنى رەت قىلغانلىقى ئۈچۈندۇر.

(2) ئۇ ھەققانىيلىق توغرىسىدا بىلگۈزىدۇ، «چۈنكى ئاتامنىڭ يېنىغا قايتىپ بارىمەن ۋە سىلەر مېنى يەنە كۆرەلمەيسىلەر». 

رەببىمىز بۇ دۇنيادا بولغاندا ھەققانىيلىقىنىڭ مۇكەممەل ۋەكىلى ئىدى. لېكىن ئۇ بۇ دۇنيادا بولمىسا، ئادەملەر خۇدانىڭ ھەققانىيلىقىنى قانداق چۈشىنىدۇ؟ خۇدانىڭ بۇ مەسىلىگە بولغان جاۋابى بىرىنچىدىن جامائەت ئارقىلىق مەسىھنىڭ ھەققانىيلىقىنى ئايان قىلىشتىن ئىبارەت بولىدۇ. ئەيسا ئاۋۋال «مەن دۇنيانىڭ نۇرىمەن» دەيدۇ («يۇھ.» 12:8) بىراق ئاندىن «سىلەر دۇنيانىڭ نۇرىسىلەر» دەيدۇ («مات.» 14:5). جامائەت مۇقەددەس روھقا تولغان بولسا مەسىھنىڭ ھەققانىيلىقىنى ئايان قىلىدۇ؛ ئۇنىڭ ئۈستىگە جامائەت سادىقلىق بىلەن خۇدانىڭ سۆز-كالامىنى جاكارلىغاندا مۇقەددەس روھ ئۆزى ئادەملەرنىڭ ۋىجدانلىرىدا ئىشلەپ، ئۇلارنى قايىل قىلىپ، «خۇدانىڭ ھەققانىيلىقى» بولغان مەسىھ توغرۇلۇق بىۋاسىتە گۇۋاھلىق بېرىدۇ («1كور.» 30:1).

(3) ئۇ دۇنيادىكى كىشىلەرنى ئاخىرەت سورىقى توغرىسىدا بىلگۈزىدۇ، «چۈنكى بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمدارى ئۈستىگە ھۆكۈم چىقىرىلدى».

يۇقىرىدا ئېيتقىنىمىزدەك، «بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمدارى» (شەيتان) مەسىھنىڭ كرېستتىكى ئۆلۈمى ئارقىلىق پاش قىلىندى ۋە شۇنىڭدەك ئۇنىڭ خۇداغا ۋە ئىنسانلارغا قارا چاپلىماقچى بولغان بارلىق شىكايەتلىرى ۋە باھانىلىرى ئېلىپ تاشلاندى. رەببىمىزنىڭ ئازاب تارتىشى بىلەن شەيتان سوراققا تارتىلىپ ئۈستىگە چىقىرىلىدىغان ھۆكۈم-جازا ھەممىگە ئېنىق ئېلان قىلىنغاندۇر. ۋە شۇنداق بولغاندا، شەيتاننىڭ پادىشاھلىقى ئاستىدا ياشىغانلار (يەنى، مەسىھنىڭ ئېتىقادى ئارقىلىق خۇدانىڭ پادىشاھلىقىغا كىرمىگەنلەر)نىڭ ھەممىسى ئوخشاش سوراق ھۆكۈمى ئاستىدا تۇرماقتا. خۇدانىڭ سۆز-كالامى جاكارلانغادا، مۇقەددەس روھ ئاڭلىغۇچىلارغا بۇ كېلىدىغان ھۆكۈم-جازا توغرۇلۇق ۋىجدانلىرىدا گۇۋاھلىق بېرىدۇ.


13-12:16 «سىلەرگە ئېيتىدىغان يەنە كۆپ سۆزلىرىم بار ئىدى؛ لېكىن سىلەر ئۇلارنى ھازىرچە كۆتۈرەلمەيسىلەر. لېكىن ئۇ، يەنى ھەقىقەتنىڭ روھى كەلگەندە، ئۇ سىلەرنى بارلىق ھەقىقەتكە باشلاپ بارىدۇ. چۈنكى ئۇ ئۆزلۈكىدىن سۆزلىمەيدۇ، بەلكى نېمىنى ئاڭلىغان بولسا، شۇنى سۆزلەيدۇ ۋە كەلگۈسىدە بولىدىغان ئىشلاردىن سىلەرگە خەۋەر بېرىدۇ».

تۆۋەندىكىدەك ئىككى سوئال مۇشۇ سۆزلەردىن چىقىدۇ: ــ


(1-سوئال) ئۇلار ئاڭلاپ كۆتۈرەلمەيدىغان ئىشلار نېمە؟ بىز بۇلارنى ھازىر بىلىمىزمۇ؟

بۇنىڭغا ئىنجىلنىڭ كېيىنكى قىسىملىرىدىن جاۋاب چىقىدۇ. روسۇللارغا نىسبەتەن بۇ ئىشلار بولۇپمۇ: ــ (1) مەسىھنىڭ ئۆز شەخسىيىتى توغرۇلۇق تولۇق ۋەھىي-ھەقىقەتلەر؛ (2) ئۇنىڭ كرېستتىكى قۇربانلىق خىزمىتى توغرۇلۇق ۋەھىي-ھەقىقەتلەر؛ (3) «يات ئەللىكلەر» (يەھۇدىي ئەمەسلەر)نىڭ جامائەتتە يەھۇدىي قېرىنداشلىرى بىلەن تەڭ مەسىھدە بولغان بايلىق ۋە مىراسقا ئورتاق مىراسخورلار ئىكەنلىكى توغرۇلۇق ۋەھىي-ھەقىقەتلەردىن ئىبارەت، دەپ قارايمىز. بۇ ئىشلار توغرۇلۇق «روسۇللارنىڭ پائالىيەتلىرى»دىكى «كىرىش سۆز»ىمىزدە بولغان بايانلىرىمىزنىمۇ كۆرۈڭ.

بۇ ئىشلارنىڭ ھەممىسىنى روسۇللارنىڭ ئۆزلىرى سالام خەتلىرىدە بىزگە شەرھ قىلىپ بېرىدۇ؛ چۈنكى رەببىمىز ئۇلارغا بۇلارنى جامائەتكە ئۆگىتىش ۋەزىپىسىنى قالدۇرغان (مەسىلەن، «ئەف.» 5:3نى كۆرۈڭ).

ئۇنىڭ ئۈستىگە ھەممىمىز ئۈچۈن خۇداغا ئىتائەت قىلغانسېرى ۋە ئۇنىڭ بىلەن ماڭغانسېرى ئۇنىڭدىن كەلگەن چۈشەنچىلەر ۋە بىلىملەر چوڭقۇرلىشىدۇ؛ شۇنىڭ بىلەن ھەربىرىمىز ئۈچۈنمۇ «سىلەرگە ئېيتىدىغان يەنە كۆپ سۆزلىرىم بار ئىدى؛ لېكىن سىلەر ئۇلارنى ھازىرچە كۆتۈرەلمەيسىلەر» دېگەن سۆزلەر بەلكىم توغرىدۇر... لېكىن كۆڭلىمىز تەييار بولغاندا «مۇقەددەس روھ ئۇلارنى ساڭا كۆرسىتىدۇ».


(2-سوئال) رەببىمىزنىڭ بۇ ئايەتلەردە: «لېكىن ئۇ، يەنى ھەقىقەتنىڭ روھى كەلگەندە، ئۇ سىلەرنى بارلىق ھەقىقەتكە باشلاپ بارىدۇ. چۈنكى ئۇ ئۆزلۈكىدىن سۆزلىمەيدۇ، بەلكى نېمىنى ئاڭلىغان بولسا، شۇنى سۆزلەيدۇ ۋە كەلگۈسىدە بولىدىغان ئىشلاردىن سىلەرگە خەۋەر بېرىدۇ» دەپ بەرگەن ۋەدىسى پەقەت بىرىنچى ئەسىردىكى شۇ ئون بىر روسۇللار ئۈچۈنلا (ۋە بەلكىم باشقا روسۇللار ئۈچۈن) ياكى بارلىق دەۋردىكى ئىشەنگۈچىلەر ئۈچۈن ئىناۋەتلىك بولامدۇ؟

بۇ ئاخىرقى سوئالغا يۇھاننانىڭ بىرىنچى سالام خېتىدىن سۆز ئالساق تولۇق جاۋاب بولىدۇ: ــ

«ۋە سىلەر بولساڭلار، سىلەر ئۇنىڭدىن قوبۇل قىلغان مەسىھلىگۈچى روھ سىلەردە تۇرىۋېرىدۇ، سىلەر ھېچكىمنىڭ ئۆگىتىشىگە موھتاج ئەمەسسىلەر؛ بەلكى ئەنە شۇ مەسىھلىگۈچى روھ سىلەرگە بارلىق ئىشلار توغرۇلۇق ئۆگىتىۋاتقاندەك (ئۇ ھەقتۇر، ھېچ يالغان ئەمەستۇر!) ــ ھەم ئۆگەتكەندەك، سىلەر داۋاملىق ئۇنىڭدا ياشايدىغان بولىسىلەر» («1يۇھ.» 27:2 ــ سەل ئاددىيلاشتۇرۇلغان).

بۇ سۆزلەر بىرىنچى ئەسىردىكى «ئاددىي» ئىشەنگۈچىلەرگە ۋە ئۇلاردىن كېيىنكى ھەربىر دەۋردىكى ئىشەنگۈچىلەرگە ئېيتىلغان (دېگۈمىز كېلىدۇكى، خۇدا ئالدىدا ھېچكىم «ئاددىي» ئەمەستۇر). شۈبھىسىزكى، مۇقەددەس روھنىڭ بىرىنچى روسۇللارغا بولغان يېتەكچىلىكى ۋە تەلىمى ئىنتايىن ئالاھىدە؛ بىز ئۇلارنىڭ سالام خەتلىرىدىن ئۇلار قوبۇل قىلغان شۇ ۋەھىي ۋە تەلىملەردىن بەھرىمەن بولىمىز. لېكىن روسۇل پاۋلۇس بىزگە ئېيتقاندەك: ــ «ئەمما «جانغا تەۋە» كىشى خۇدانىڭ روھىنىڭ ئىشلىرىنى قوبۇل قىلمايدۇ، چۈنكى بۇ ئىشلار ئۇنىڭغا نىسبەتەن ئەخمىقانىلىكتۇر؛ ئۇ ئۇلارنى ھېچ چۈشىنىپ يېتەلمەيدۇ، چۈنكى ئۇلار روھ بىلەن پەرق ئېتىلىپ باھالىنىشى كېرەكتۇر. روھقا تەۋە كىشى ھەممە ئىشلارغا باھا بېرەلەيدۇ...» («1كور.» 14:2، 15).

خۇدانىڭ سۆز-كالامىنى ھەقىقەت بىلەن چۈشىنىشىمىز ئۈچۈن، ئەسلىدە شۇ ھەقىقەتلەرنى قوبۇل قىلغان روسۇللارغا شۇلارنى ئۆگەتكەن مۇقەددەس روھقا تايانغاندەك، بىزنىڭمۇ ئۇنىڭغا تايىنىشىمىز لازىم.

ئۇنىڭ ئۈستىگە رەببىمىزنىڭ: «ئۇ، يەنى ھەقىقەتنىڭ روھى كەلگەندە، ئۇ سىلەرنى بارلىق ھەقىقەتكە باشلاپ بارىدۇ» دېگەن ۋەدىسىگە قايتىدىن قارىشىمىزغا توغرا كېلىدۇ. دېمەك، ھەممىمىز ئۆزىمىزنىڭ ئۆگەنگۈچىلەرنىڭ ئورنىدا بولغانلىقىمىزنى بىلىپ يېتىشىمىز كېرەك («مۇخلىس» دېگەن سۆز «ئۆگەنگۈچى»دۇر). مەسىھدە بولۇپ بىز «ئاللىقاچان ئۆگەنگەنمەن» دېگەن بارلىق ئىشلارنى سەبئىي بالىدەك بولۇپ قايتىدىن ئۆگىنىشىمىز لازىم. خۇدا ئۆز روھى بىلەن پەقەت ئۇنىڭ سۆز-كالامىنى چۈشىنىشكىلا ئەمەس، بەلكى ئەمەلىيەتتە قانداق قىلىپ ئۇنىڭغا ئەمەل قىلىشقا ئۆگەتمىسە بولمايدۇ. رازى بولساق ئۇ بىزگە ئىش-خىزمىتىمىزنى قانداق قىلىپ ئۆزىنىڭ شان-شەرىپىگە كەلتۈرۈش، ئائىلىدىكىلىرىمىزنى قانداق سۆيۈش، باشقىلارغا قانداق سۆز قىلىش، بالىلىرىمىزدىن قانداق خەۋەر ئېلىش، ۋاقىتلىرىمىزنى قانداق ئىشلىتىش، ۋەدىلىرىمىزدە قانداق تۇرۇش ۋە ئۇ بىزگە يولۇقتۇرغانلارنىڭ ھەممىسىگە قانداق مۇھەببەت كۆرسىتىشنى ئۆگىتىدۇ.

«ئۇ... كەلگۈسىدە بولىدىغان ئىشلاردىن سىلەرگە خەۋەر بېرىدۇ».

بىز بۇ ۋەدىنى بىرىنچىدىن، روھنىڭ روسۇللارغا كەلگۈسىدە بولىدىغان ئىشلارنى ــ بولۇپمۇ جامائەتكە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى ئاشكارە قىلىشىنى كۆرسىتىدۇ، دەپ قارايمىز. بۇ ئىشلار بەلكىم جامائەتنىڭ ئۆسۈپ كېڭىيىشى، جامائەت ئىچىدە «چوڭ يېنىش (چېكىنىش)»نىڭ پەيدا بولۇشى ۋە مەسىھنىڭ تېز ئارىدا دۇنياغا قايتىپ كېلىش ۋاقتىغا ئاگاھ بولۇشنى كۆرسىتىدىغان ئالامەتلەرنىڭ كۆرۈنۈشىنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى مۇمكىن. ئىككىنچىدىن، بۇ ۋەدىنى خۇدانىڭ ھەقىقەتكە تەشنا بولغانلارغا بولغان چاقىرىقىغا، شۇنداقلا ئۇلارنىڭ ئۇنىڭ خىزمىتىدە قانداق رولدا بولىدىغانلىقىغا قارىتا بىرخىل چۈشەنچىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، دەپ ئويلايمىز. بۇ ئىش خۇدا بىزدە كېلەچەك توغرۇلۇق بولغان قانداقتۇر بىر قىزىققاقلىقىمىزنى قانائەتلەندۈرۈش ئۈچۈن ئەمەس (گەرچە ئۇ بەزىدە خىزمەتكارلىرىغا كەلگۈسىدە يۈز بېرىدىغان بەزى ئىشلارنى كۆرسەتسىمۇ)، بەلكى ئالدىمىزدا تاللايدىغان يوللارغا ئەڭ ياخشى قارار چىقىرىشىمىز ئۈچۈندۇر.


ئەيسانىڭ تىرىلگەندە ماگداللىق مەريەمگە كۆرۈنۈشى ۋە ئۇنىڭغا دېگەنلىرى توغرۇلۇق

«ئەيسا ئۇنىڭغا : ــ ماڭا ئېسىلمىغىن! چۈنكى مەن تېخى ئاتامنىڭ يېنىغا چىقمىدىم. بېرىپ قېرىنداشلىرىمغا: مېنى «سىلەرنىڭمۇ ئاتاڭلارنىڭ، يەنى مېنىڭ ئاتامنىڭ، سىلەرنىڭ خۇدايىڭلارنىڭ، يەنى مېنىڭ خۇدايىمنىڭ يېنىغا چىقىمەن!» دەيدۇ، ــ دەپ يەتكۈزگىن» ــ دېدى» (17:20).

نېمىشقا رەببىمىز مەريەمگە: «ماڭا ئېسىلمىغىن!» (گرېك تىلىدا «ماڭا تەگىۋەرمە») دېدى؟ بىز بۇنى «مېنى كېچىكتۈرمىگىن» دەپ تەرجىمە قىلساقمۇ بولاتتى. رەببىمىزنىڭ بۇ گېپىنى سۆزمۇسۆز چۈشىنىش كېرەك، دەپ قارايمىز ــ دېمەك، ئۇ قەبرىدىن چىقىپ دەل ئەرش-ئاسمانلارنى شەيتاننىڭ ئەلمىساقتىن بۇيانقى ئاسىيلىقىدىن بولغان بۇلغاشلىرىدىن ۋە تۆھمەت-شىكايەتلەردىن پاكىزلاش ئۈچۈن ئاتىسىغا قايتىۋاتقانىدى («ئىبر.» 23:10).

 بۇ پىكىر شۇ ئاخشامدىكى ئىشلار بىلەن تەستىقلىنىدۇ؛ چۈنكى ئۇ مۇخلىسلىرىنىڭ يېنىغا كەلگەندە ئۇلارغا «ئېسىلما» (ياكى «تەگىۋەرمە») دېگەندەك سۆزنى قىلماي، بەلكى ئۆز قوللىرىغا ۋە بىقىنىغا قاراشقا ۋە تېگىشكە تەكلىپ قىلىدۇ («لۇقا» 33:24-49، «يۇھ.» 19:20-29). بۇنىڭ ئۈستىگە ئۇ شۇ كەچتە ئۇلارنىڭ ئۈستىگە پۈۋلەپ: «مۇقەددەس روھنى قوبۇل قىلىڭلار» دېدى. ئۇ ئەسلىدە ئۇلارغا چۈشەندۈرۈپ، ئاتامنىڭ يېنىغا قايتمىسام مۇقەددەس روھ سىلەرگە كەلمەيدۇ، دېگەنىدى؛ ۋە ئۇنىڭ مەريەمگە بولغان سۆزلىرى بويىچە ئۇ دەل ئاتىنىڭ يېنىغا قايتىۋاتقانىدى. بۇ «روھنى پۈۋلەپ بەرگىنى»دىن كېيىن ئۇ ئۇلارغا مۇقەددەس روھنىڭ ئۈستىگە تولۇق چۈشۈشىنى يېرۇسالېمدا كۈتۈشنى بۇيرۇدى («لۇقا» 49:24، «روس.» 4:1-8، 4:2). شۇڭا ئۇنىڭ ئۇلارغا بۇ «مۇقەددەس روھنى پۈۋلەپ بېرىشى» (گرېك تىلىدا ۋە ئىبرانىي تىلىدا «روھ» ۋە «نەپەس» دېگەنلەر بىر سۆز بىلەنلا ئىپادىلىنىدۇ) بولسا، بەلكىم ئۇلارغا كېلىدىغان روھتىن تېتىتىپ قويۇش ۋە ئۇلارغا روھنىڭ «تولۇق كېلىشى» ئۈچۈن ئۇلارنى تەييارلىغىنى بولسا كېرەك ئىدى.

شۇڭا بىز ئېتىقادچىلار ئادەتتە ئېيتىدىغان «رەببىمىزنىڭ ئاسمانغا كۆتۈرۈلۈشى» دېگەن ئىش («لۇقا» 51:24، «روس.» 9:1) ئەمەلىيەتتە تەۋراتتىكى پەيغەمبەرلەر بېشارەت قىلغان مەسىھنىڭ «ئاسمانغا كۆتۈرۈلۈشى» ئەمەس ئىدى، دەپ قارايمىز. رەببىمىز ئاللىقاچان مەريەمگە ئېيتقىنىدەك ئاسمانغا چىققان ۋە «خۇدانىڭ ئوڭ يېنىغا ئولتۇرغۇزۇلغان» ئىدى. لۇقا بىز ئۈچۈن خاتىرىلىگەن ئۇنىڭ «ئاسمانغا كۆتۈرۈلۈشى» («لۇقا» 51:24)، روسۇللارغا ۋە مۇخلىسلىرىغا ئۇنىڭ دەرھەقىقەت «خۇدانىڭ ئوڭ يېنىغا ئولتۇرغۇزۇلغان»لىقىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن بولدى، دەپ قارايمىز.

بۇنىڭ بىلەن ئىنتايىن ھەيران قالارلىق شۇ خۇلاسىگە كەلمەي قالمايمىزكى، رەببىمىز ئاتىغا قايتىپ كۆتۈرۈلۈشىنى ئۆزى ئۈچۈن قايغۇغا چۆمگەن «ئەرزىمەس» ھېسابلىنىدىغان بىر خوتۇنغا، يەنى «ئۇنىڭدىن يەتتە جىننى ھەيدىۋەتكەن ماگداللىق مەريەم»گە («لۇقا» 2:8) گەپ قىلىش ئۈچۈن توختىتىپ قويغان. بۇ مۇقەددەس تېما ئۈستىدە كۆپ سۆزلەرنى قىلالايدىغان بولساقمۇ، مۇشۇ يەردە پەقەت شۇنى بايقايمىزكى، ئۇنىڭ ئۆلۈمدىن تىرىلىشىگە بىرىنچى گۇۋاھچى بولۇش ئىمتىيازى ئۇنىڭ ئۇلۇغ روسۇللىرىنىڭ ھېچقايسىسىغا ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ مۇھەببىتىدە كۆيۈپ پىشقان بىچارە بىر ئايالغا تەقدىم قىلىنغان. ئۇنىڭ مەسىھگە بولغان مۇھەببىتى شۇنچە كۈچلۈككى، ئۇنىڭسىز ئۇ ئۆزىنى يوقىتىپ، بارغۇدەك ھېچيېرى يوق بولۇپ قالغانىدى.


11:21 «سىمون پېترۇس كېمىگە چىقىپ، تورنى قىرغاققا تارتىپ چىقاردى. تور چوڭ بېلىقلار بىلەن تولغان بولۇپ، جەمئىي بىر يۈز ئەللىك ئۈچ بېلىق بار ئىدى. بېلىق شۇنچە كۆپ بولغىنى بىلەن، تور يىرتىلمىغانىدى».

نېمىشقا يۇھاننا مۇشۇ يەردە دىققىتىمىزنى «بېلىق شۇنچە كۆپ بولسىمۇ، تور يىرتىلمىغانىدى» دېگەن پاكىتقا تارتماقچى بولىدۇ؟ جەزملەشتۈرىمىزكى، ئۇ بۇ ئىش بىلەن ئىلگىرىكى بىر ئىشنى ئۇنىڭ ئېسىگە ئېنىق كەلتۈردى. شۇ چاغدا ئۆزى، ئىنىسى ياقۇپ، سىمون ۋە ئاندرىياس ئەيسانىڭ سۆزى بىلەنمۇ نۇرغۇن بېلىقلارنى تۇتقان: ــ

«ئۇ كېمىلەردىن بىرىگە، يەنى سىموننىڭكىگە چىقىپ، ئۇنىڭدىن كېمىنى قىرغاقتىن سەل يىراقلىتىشنى ئىلتىماس قىلدى. ئاندىن ئۇ كېمىدە ئولتۇرۇپ توپ-توپ خالايىققا تەلىم بەردى. سۆزى تۈگىگەندىن كېيىن، ئۇ سىمونغا: 

ــ كېمىنى چوڭقۇرراق يەرگە ھەيدەپ بېرىپ، بېلىقلارنى تۇتۇشقا تورلىرىڭلارنى سېلىڭلار، ــ دېدى.

سىمون ئۇنىڭغا جاۋابەن: ــ ئۇستاز، بىز پۈتۈن كېچىچە جاپا تارتىپ ھېچ نەرسە تۇتالمىدۇق. بىراق سېنىڭ سۆزۈڭ بىلەن تورنى سالسام سالاي، دېدى.

ئۇلار شۇنداق قىلىۋىدى، نۇرغۇن بېلىقلار تورغا چۈشتى؛ تور سۆكۈلۈشكە باشلىدى» («لۇقا» 3:5-6).

شۇ چاغدا «تور يىرتىلىشقا باشلىدى». نېمىشقا؟ شۇ چاغدا مەسىھ پېترۇسقا «تورلىرىڭلارنى («تورۇڭلارنى» ئەمەس) سېلىپ، بېلىقىڭلارنى تۇتۇڭلار» دېگەنىدى. پېترۇس بولسا: «ئۇستاز، بىز پۈتۈن كېچىچە جاپا تارتىپ، ھېچ نەرسە تۇتالمىدۇق. بىراق سەن دېگەنىكەنسەن، تورنى (بىر تورنى، دېمەك) سالسام سالاي» دېگەن جاۋابى بىلەن ئۆز ئىشەنچىمنى كۆرسەتتىم، دەپ ئويلىغان بولۇشى مۇمكىن ئىدى. بىراق ئەمەلىيەتتە ئۇنىڭ ئىشەنچى تولۇق ئەمەس ئىدى؛ ئۇ ئېھتىمال مەسىھنىڭ سۆزىگە ئانچە دىققەت قىلماي «تورلارنى» دېگەننى «تور» دەپ ئاڭلىغان ياكى ئېھتىمالغا تېخىمۇ يېقىن بولغىنى: «بۇ كىشىنىڭ بېلىقچىلىق توغرۇلۇق ئانچە خەۋىرى بولمىغاچقا، بىر تورنىلا تاشلىسام ئاندىن ئۇنى ئىسپاتلىيالايمەن» دېگەن ئويدا بولغان بولۇشى مۇمكىن. چۈنكى گالىلىيە كۆلىدىكى بېلىقلار ئادەتتە كۈندۈزدە چوڭقۇرلۇققا شۇڭغۇپ كېتىدۇ، شۇڭا كۈندۈزدە ئۇلارنى تۇتۇش مۇمكىن ئەمەس؛ كېچە بولسا بېلىقچىلىق ۋاقتىدۇر.

(ئىزاھات: ــ ئەڭ مۇكەممەل ۋە ئىشەنچلىك كونا كۆچۈرمىلەردە «لۇقا» 5:5-ئايەتتە «تورنى سالسام سالاي» دەپ پۈتۈلگەن. باشقا ئاز بىر قىسىم تېكىستلەردە «تورلارنى سالسام سالاي» دەپ پۈتۈلگەن).

ئالدىنقى قېتىم، ئۇ ۋە ھەمراھلىرى مەسىھنىڭ گېپىگە تولۇق كىرمەي، بېلىقلارنىڭ كۆپ بولۇشى تۈپەيلىدىن تورى يىرتىلىپ كېتىپ، پەقەت ئازراقلا بېلىق تۇتالىغانىدى. ئۇ چوقۇم بۇ ئىشتىن «ئۇستازىمىزنىڭ گېپىنى تولۇق ئاڭلىشىمىز كېرەك» دەپ چوڭ بىر ساۋاق ئالغانىدى.

ئىككىنچى قېتىم تورغا چۈشكەن بېلىقلار ئوخشاش كۆپ بولسىمۇ، لېكىن ئۇلارنىڭ تورى يىرتىلمىغانىدى. تورنىڭ يىرتىلماسلىقى قېرىندىشىمىز يۇھانناغا ئۆزلىرىنىڭ بېلىقنى تۇتقىنىغا ئوخشاش مۆجىزىلىك بىر ئىش كۆرۈنەتتى ۋە ئۇ بۇنى بىز ئۈچۈن خاتىرىلەيدۇ. لېكىن رەببىمىز بۇ قېتىمدا پەقەت «تورۇڭلارنى (بىر تور) سېلىڭلار» دېگەنىدى. ھالقىلىق ئىش ئۇنىڭ سۆزىدۇر.

خۇدا بىزگە دېگىنىنى تولۇق، توغرا ئاڭلىغۇدەك قۇلاقلارنى، شۇنداقلا ئۇنىڭ سۆز-كالامىغا بولغان تولۇق ئىمان-ئىشەنچنى بەرگەي!


15:21 «ئۇلار ناشتا قىلغاندىن كېيىن، ئەيسا سىمون پېترۇستىن:

ــ يۇنۇسنىڭ ئوغلى سىمون، سەن مېنى بۇلاردىنمۇ چوڭقۇر سۆيەمسەن؟ ــ دەپ سورىدى».

بۇ سوئالدا «بۇلار» كىملەرنى ياكى نېمىلەرنى بىلدۈرىدۇ؟ بۇ ئۇلار تۇتقان بېلىقلارنى، ياكى بولمىسا پېترۇسنىڭ ئەسلىي كەسپى بولغان بېلىقچىلىقنىڭ ئۆزىنى كۆرسىتەمدۇ؟ بىز ئۇنداق ئويلىمايمىز. ئەمدى رەببىمىزنىڭ مەنىسى: «سېنىڭ مېنى سۆيگىنىڭ سېنىڭ بۇ مۇخلىسلارنى سۆيگىنىڭدىن ئارتۇقمۇ؟» دېگەندەك بولۇشى كېرەكمۇ؟ بىز يەنە ئۇنداق ئويلىمايمىز. چۈنكى پېترۇستا رەبنىڭ بىرىنچى ئورۇندا تۇرىدىغانلىقى ئۈستىدە ھېچقانداق مۈجمەللىك يوق ئىدى. لېكىن ئېسىمىزدە باركى، رەببىمىز ئۆزىنىڭ تۇتۇپ بېرىلىشى توغرۇلۇق سۆزلىگەندە ئۇلارغا: «ھەممىڭلار بۈگۈن كېچە مېنى تاشلاپ قېچىپ كېتىسىلەر» دەپ ئاگاھلاندۇرغاندىن كېيىن، پېترۇس بىرىنچى بولۇپ رەددىيە بەرگەن: ــ

«لېكىن پېترۇس ئۇنىڭغا:

ــ ھەممەيلەن تاندۇرۇلۇپ پۇتلاشسىمۇ، مەن ھەرگىز پۇتلاشمايمەن، دېدى.

ئەيسا ئۇنىڭغا: ــ مەن ساڭا بەرھەق شۇنى ئېيتىپ قويايكى، بۈگۈن، يەنى بۈگۈن كېچە خوراز ئىككى قېتىم چىللىغۇچە، سەن مەندىن ئۈچ قېتىم تانىسەن، ــ دېدى.

لېكىن پېترۇس تېخىمۇ قەتئىيلىك بىلەن ئۇنىڭغا:

ــ سەن بىلەن بىللە ئۆلىدىغان ئىش كېرەك بولسىمۇ، سەندىن ھەرگىز تانمايمەن، ــ دېدى. قالغان ھەممە مۇخلىسلارمۇ شۇنداق دېيىشتى» («مار.» 29:14-31).

شۇنىڭ بىلەن پېترۇسنىڭ: «ھەممەيلەن تېيىلىپ پۇتلاشسىمۇ، مەن ھەرگىز پۇتلاشمايمەن» دەپ تۇرۇپ، ئۆزىدىن ئۈچ قېتىم تانغىنىدىن كېيىن رەببىمىز ئۇنىڭغا بۇ ئاددىي سوئالنى قويىدۇ: ــ 

«سەن مېنى بۇلاردىنمۇ چوڭقۇر سۆيەمسەن؟» ــ يەنى، «يۇنۇسنىڭ ئوغلى سىمون، سېنىڭ مېنى سۆيۈشۇڭ (چوڭ گەپ قىلغىنىڭ بىلەن) بۇلارنىڭ مېنى سۆيۈشىدىن چوڭقۇرمۇ؟».

پېترۇس ئۇنىڭدىن ئۈچ قېتىم تايانغاندىن كېيىن رەببىمىز بۇ سوئالنى ئۇنىڭغا ئۈچ قېتىم قويىدۇ.

خۇدا ئۆز يوللىرىدا بىزنىڭ ئۆز ئاجىز تەبىئىيىتىمىز توغرۇلۇق ئۆز-ئۆزىمىزنى ئالدىشىمىزغا ياكى «ئىخلاسمەنلىكىمىز» ياكى «سادىقلىقىمىز» توغرۇلۇق پوچىلىق قىلىشنى داۋاملاشتۇرۇشىمىزغا يول قويمايدۇ. بۇنىڭغا بىز ئىنتايىن مىننەتدارمىز. ئۇ ھەتتا بىز پېترۇستەك ئۇنىڭدىن تېنىپ كەتكسەكمۇ، بىزنى ئەسلىگە كەلتۈرەلەيدۇ. پەقەت ئۇنىڭ بىزدىن سورىغان سوئاللىرىغا سەمىمىيلىك بىلەن جاۋاب بېرىپ، گۇناھ-سەۋەنلىكىمىزنى ئوچۇق ئىقرار قىلساقلا، ئۇ بىزنى ئۆزگەرتەلەيدۇ. ئىنجىلدىكى «بايانلار»دا ئۇچرىغان ئىككىلىنىپ، تەمتىرەپ كەتكەن پېترۇسنى «روسۇللارنىڭ پائالىيەتلىرى»دە ئۇچرىغان جاسارەتلىك دادىل پېترۇسقا ئايلاندۇرغۇچى خۇدا بىز ئۈچۈن ئوخشاش ئىشنى قىلىشقا قادىردۇر.