ئىنجىل 25-قىسىم
«يۇھاننا (3)»نىڭ تەپسىرى
(روسۇل يۇھاننا يازغان ئۈچىنچى مەكتۇپ)
كىرىش سۆز
بۇ قىسقا خەتنىڭ مۇئەللىپى روسۇل يۇھاننا. خەت ئۆزى جامائەتتىكى گايۇس ئىسىملىك بىر قېرىنداشقا يېزىلغاندۇر. خەتكە قارىغاندا، گايۇس «كىچىك ئاسىيا» (ھازىرقى تۈركىيە)دىكى مەلۇم بىر جامائەتكە مەسئۇل بىر يېتەكچى ئىدى. بىزنىڭچە بىرنەچچە يىل بۇرۇن روسۇل يۇھاننا گايۇسنىڭ ئېتىقاد يولىغا كىرىشىنىڭ ۋاسىتىچىسى بولغانىدى (چۈنكى ئۇ بىر قېتىم گايۇسقا «مېنىڭ بالىلىرىم»دىن بىرىنىڭ سۈپىتىدە سۆز قىلىدۇ (4-ئايەت)).
خەتنى يېزىشنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشى مۇنداق: ــ بىرنەچچە قېرىنداش يۇھاننا خىزمەت قىلىۋاتقان جامائەتنىڭ ئۆزى ياكى ئۇنىڭغا يېقىن تۇرغان جامائەتلەر ئارىسىدىن چىقىپ، خۇش خەۋەرنى تارقىتىشقا يول ئالغانىدى. ئۇلار بىرىنچى قېتىم سەپەر قىلغاندا گايۇس ۋە ئۇ خىزمەت قىلىۋاتقان جامائەتتىكىلەرگە يولۇقۇپ قېلىپ، ئۇلار تەرىپىدىن كۈتۈۋېلىنغان. يۇھاننانىڭ يېنىغا قايتىپ كەلگەندە ئۇلار تەبىئىي ھالدا ئۇنىڭغا ۋە جامائەتتىكىلەرگە گايۇسنىڭ مېھماندوستلۇقى، شۇنداقلا سەپىرىگە ياردەم بەرگەنلىكى توغرۇلۇق گۇۋاھلىق بەرگەن.
ئۇلار ھازىر يەنە بىر قېتىملىق «خۇش خەۋەر تارقىتىش سەپىرى» ئۈچۈن يولغا چىقماقچى. شۇنىڭ ئۈچۈن يۇھاننا ئۇشبۇ خەتنى يېزىپ ئۇلارغا: «گايۇسنىڭ يۇرتىدىن ئۆتكىنىڭلاردا ئۇنىڭغا بۇنى تاپشۇرۇپ بېرىڭلار» دەپ تاپىلىغانىدى. خەتنىڭ مەقسىتى گايۇستىن بۇ قېرىنداشلارنىڭ سەپەرنى داۋاملاشتۇرۇشىغا يەنە بىر قېتىم ياردەم بېرىشكە ئۆتۈنۈش ۋە رىغبەتلەندۈرۈشتىن ئىبارەت ئىدى. دېمىسەكمۇ، خەت ھەممىمىزنى خۇش خەۋەر خىزمىتىدە «يولغا چىققان» قېرىنداشلىرىمىزغا ئوخشاشلا ياردەم بېرىشكە جېكىلەيدۇ.
شۇ قېرىنداشلار ئىچىدە بەلكىم گايۇس تونۇمايدىغان بىرى، يەنى دېمىترىئۇس ئىسىملىك قېرىنداش بار ئىدى (12-ئايەت) ۋە خەت ئۇنىڭغا دېمىترىئۇسنى تەۋسىيە قىلىپ تونۇشتۇرىدۇ. دېمىترىئۇس بۇ «خۇش خەۋەر ئەترىتى»نىڭ مەسئۇلىمۇ؟
خەت گايۇسقا يەنە دىئوترەپەس دېگەن بىرسى توغرۇلۇق ئاگاھلاندۇرىدۇ. دىئوترەپەس بولسا گايۇس تۇرغان جايغا يېقىن يۇرتتىكى باشقا بىر جامائەت ئىچىدە كۆزگە كۆرۈنگەن، ئۆزىنى چوڭ تۇتىدىغان بىر كىشى بولسا كېرەك. يۇھاننانىڭ دىئوترەپەس توغرۇلۇق ئەرزى دىئوترەپەسنىڭ «ساختا تەلىمچى» ئىكەنلىكىدىن ئەمەس، بەلكى ئۇنىڭ ھاكاۋۇرلۇق قىلىپ، جامائەت ئۈستىگە ھوقۇقۋازلىق قىلغانلىقى ئۈچۈندۇر. ھالبۇكى، بىركىم توۋا قىلماي ھاكاۋۇرلىشىۋەرسە، ئاخىر بېرىپ ساختا تەلىم بېرىشكە باشلايدۇ. سەۋەبى، ھاكاۋۇر كىشى ھامان ئۆزىنىڭ ئەسكىلىكى ئۈچۈن باھانە ئىزدەپ ھەقىقەتنى بۇرمىلايدىغان بولىدۇ. ئىبلىسنىڭ ئۆزى ئەسلىدە شۇنداق ھاكاۋۇرلىشىشى بىلەن ئاخىرىدا بۈگۈنكى يالغانچى ھالىتىدە قالغان ئەمەسمۇ؟
خەتنىڭ مەزمۇنى: ــ
1. دۇئايىسالام (1-4-ئايەتلەر)
2. گايۇسنى تەرىپلەش (5-8-ئايەتلەر)
3. دىئوترەپەسنىڭ قىلمىشلىرى (9-11-ئايەتلەر)
4. دېمىترىئۇسنى تەرىپلىش (12-ئايەتلەر)
5. ئاخىرقى سۆز (13-15-ئايەتلەر)
••••••••
قوشۇمچە سۆز
(12:1) «دېمىترىئۇسنى بولسا ھەممەيلەن، ھەتتا ھەقىقەتنىڭ ئۆزى ياخشى گۇۋاھلىق بېرىپ تەرىپلەيدۇ. بىزمۇ ئۇنىڭغا گۇۋاھلىق بېرىمىز ۋە گۇۋاھلىقىمىزنىڭ ھەقىقەت ئىكەنلىكىنى سەنمۇ بىلىسەن».
بۇ ئايەتتىكى «ھەقىقەتنىڭ ئۆزى (دېمىترىئۇس توغرۇلۇق) ... گۇۋاھلىق بېرىدۇ» دېگەن قىزىق ئۇچۇرنى ئوقۇغاندا بەزى ئوقۇرمەنلەر ئۇنىڭدىن ئاتلاپ ئۆتۈپ كېتىشى مۇمكىن.
ئاز بولمىغان ئالىملار بۇ سۆزلەرنىڭ مەنىسى ئۈستىدە پەقەت: ــ
«دېمىترىئۇس ھاياتىنى ھەقىقەت ئىچىدە ئۆتكۈزىدۇ؛ شۇنىڭ بىلەن ھەربىر كۆز ئىگىسى ئۇنىڭدا شۇنداق يولدا نامايان بولغان ھەقىقەت ئارقىلىق ئۇنىڭ قانداق ئادەم ئىكەنلىكىنى كۆرەلەيدۇ» دەيدۇ.
گەرچە بۇ باياننى راست (ۋە شۇنداقلا يۇھاننانىڭ كۆرسەتكەن مەنىسى شۇنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ) دەپ ئېتىراپ قىلساقمۇ، يۇھاننانىڭ ئۇشبۇ سۆزلىرىنىڭ ئاددىي ۋە تولۇق مەنىسى بولسا: ــ ھەقىقەت شەخس سۈپىتىدە شۇنداق گۇۋاھلىق بېرىدۇ، دەپ قارايمىز. شۇ شەخس بولسا مۇقەددەس روھتۇر، يەنى بارلىق خۇدانى سۆيگۈچىلەردە ماكان تۇتقان «ھەقىقەتنىڭ روھى»دىن باشقا ھېچكىم ئەمەستۇر. دەرۋەقە بىز «1يۇھ.» 6:5دە «بۇ ئىشلارغا گۇۋاھلىق بەرگۈچى بولسا روھتۇر، چۈنكى روھ ئۆزى ھەقىقەتتۇر» دەپ ئوقۇيمىز.
ئەمدى كىم روھنىڭ شۇنداق گۇۋاھلىقىنى ئاڭلىيالايدۇ، چۈشىنەلەيدۇ؟ دەل شۇ روھقا تولدۇرۇلغانلار ئەمەسمۇ؟ «1يۇھ.» 10:5دە مۇقەددەس روھ مەڭگۈلۈك ھايات توغرۇلۇق بۇ ھايات ئىگىلىرىگە گۇۋاھلىق بېرىدۇ، دېيىلىدۇ. روسۇل پاۋلۇس بىزگە «رىم.» 16:8دە ئوخشاش خەۋەرنى ئېيتىدۇ. ئاخىرقى شۇ ئايەتتە يەنە، مۇقەددەس روھنىڭ ئىنسانلارغا خۇدانىڭ گۇۋاھلىقىنى يەتكۈزۈشى ئۇلارنىڭ ئىنسانىي روھى ياكى ۋىجدانى ئارقىلىق بولىدۇ، دەپ كۆرسىتىلىدۇ («رىم.» 16:8نىمۇ كۆرۈڭ).
شۇڭا خۇدانىڭ مۇقەددەس روھى تەرىپىدىن كەلگەن، جامائەتكە بىۋاسىتە يەتكۈزۈپ ئاتا قىلىنىدىغان گۇۋاھلىق بار دەپ ئىشىنىمىز. بۇ گۇۋاھلىق ھېچ بولمىغاندا بەزى ئەھۋالدا خۇدانى ھەقىقىي سۆيگەن ئادەملەر توغرۇلۇق بېرىلىدۇ، ۋە ھەتتا دائىم بېرىلىشى مۇمكىن. ئۆزىمىزنىڭ تۇيغۇن، سېزىمچان بولماسلىقىمىز ۋە گاللىقىمىز تۈپەيلىدىن بۇ گۇۋاھلىقنى سەزمەي قېلىشىمىز مۇمكىن. ۋەھالەنكى، ئادەملەر بىلەن باردى-كەلدى قىلغىنىمىزدا ئۇلارنىڭ قانداق ئادەم ئىكەنلىكى يۈرۈش-تۇرۇشى ئارقىلىق ھامان بىلىنىدۇ (رەببىمىزنىڭ: «ئۇلارنى (يەنى ساختا ياكى ھەقىقىي پەيغەمبەرلەرنى) ئۆزلىرى چىقارغان مېۋىسىدىن پەرق ئېتەلەيسىلەر» دېگىنىدەك؛ «مات.» 20:7نى كۆرۈڭ). ھالبۇكى، بەزى ئەھۋاللاردا (بولۇپمۇ بىرسى جامائەتتىكى قېرىندىشى ئۈستىدىن شىكايەت قىلغىنىدا) خۇدانىڭ ئاۋازىنى بىۋاسىتە ئاڭلاش ئىنتايىن زۆرۈر بولۇشى مۇمكىن. كىم بىسلۇن، يۇھاننانىڭ دېمىترىئۇسقا قاراتقان بۇ تەرىپلەيدىغان گۇۋاھلىقى بىرسىنىڭ دېمىترىئۇسنىڭ ئۈستىدىن قىلغان سەۋەبسىز بىرەر ئەرزىگە رەددىيە بېرىش ئۈچۈنمۇ تېخى؟
بۇنداق روھىي گۇۋاھلىقنى ئاڭلاش روسۇل پاۋلۇس ئېيتقان «روھلارنى پەرق ئېتىش» دېگەن روھىي ئىلتىپات بىلەنمۇ زىچ مۇناسىۋەتلىكتۇر («1كور.» 10:12). بۇ ئىلتىپات پەقەت يامان روھلارنىڭ (جىنلارنىڭ) ھەرىكەتلىرى (بار بولسا)نى پەرق ئېتىش بولۇپلا قالماي، بەلكى بەزىدە مەلۇم ئىنساننىڭ تۈپ ماھىيىتىنى (رەزىل بولسۇن، پەزىلەتلىك بولسۇن)، يەنى ئۇنىڭ روھى ئىچىدە نېمە دۇنيا بار ئىكەنلىكىنى پەرق ئېتىشتىن ئىبارەتتۇر.