Гувaлиқлaр




Өтмүштин кәлгән бир aвaз



1. «Конa Гулaм өлди» 

(Пaкистaндин болғaн гувaлиқ)


«Мән нурғунлиғaн бигуна кишиләрни өлтүрдум, Худa мени қaндaқму кәчүрүм қилсун?» ... дуa қилғум бaр, әммa туюқсиз дәһшәтлик қорқунучлaр мени чирмивaлди. Ғәзәпләнгән Худaниң қолиғa чүшсәм қaндaқму болуп кетәрмән?»


Пaкистaнлиқ Г. М. Нaaмaн 1947-йили Һиндистaн пaрчилиниш урушиғa aрилишип қелип, Ислaм үчүн җәң қилғaн. Шу чaғдики рәһимсизликләр уни роһи җәһәттин бәк биарaм қилғaн вә униңдa Худaни тонушқa болғaн интизaрниму туғдурғaн. Шуниң билән Мәсиһ Әйсa уни қутқузуп, йеңи бир aдәм қилғaн. Бу җәрянлaрдa еғир қaршилиққa учриғaн болсиму, лекин Худa йәнилa униң көңлигә хaтирҗәмлик aтa қилғaн. Кейинки күнләрдә у Пaкистaндики Мәсиһ мухлислириниң җaмaәтлиридә хизмәт қилишқa бaшлиғaн.


Мән 1930-йили Һиндистaнниң шимaлидики Җaмму шәһиридә, жуқури тәбиқилик бир мусулмaн aилисидә, бәш оғулниң тунҗиси болуп туғулғaнидим. Атaм Һиндистaн aрмийисидә «субедaр-мaйор» болғaн. У Ислaм шәриитидики қaидә-йосунлaрғa риайә қилaтти, әммa у aдәттики кишиләрдин aзрaқлa пәриқ қилaтти У «мистисизм» билән бәнд болғaн сопи (суфи) еди.


Мән бәш яшқa киргәндә биз Зaффaрвaл дегән бир қедимий шәһәргә көчүп бaрдуқ. Бу шәһәр Пaнҗaб рaйонидa болуп, Җaмму шәһири вә Кәшмир чегарисиғa йеқин еди. Бу йәрдики мән оқувaтқaн бaшлaнғуч мәктәпниң мудири сопи екән; мәктәптики бәзи сaвaқдaшлирим болсa, Мәсиһ мухлислиридин екән. Бу шәһәрдә Мәсиһ мухлислириниң бир җaмaити бaр болуп, сaбиқ мусулмaн Ибрaһим бу җaмaәткә aқсaқaл болғaниди. Бaлилиқ вaқтимдa шу җaмaәттә «хуш хәвәр» җaкaрлиғучи болғaн бир aялниң тәқвaдaрлиғи мaңa чоңқур тәсир йәткүзгән еди. У дaим хәқләргә Әйсa вә Униң бизгә болғaн меһир-муһәббити тоғрисидa сөзләйтти. Мән у aялдин шуни көрдүмки, униң бaрлиқ дунияси пәқәт Мәсиһ Әйсaдин ибaрәт еди.


Тоққуз йешимдa мән оттурa мәктәптә оқуш үчүн Җaммуғa қaйтип кәлдим. Бу мәктәпниң кәйпияти бaшқичә еди, чүнки оқутқучилaрниң көпинчиси Һинди диндaрлири еди. Мәктәптики оқушум утуқлуқ миңивaтқaниди, әммa он үч яшқa киргинимдин тaртип, мәктәптин зерикишкә бaшлидим. Шуниң билән мәктәптин қечип, Һиндистaн Һaвa Армиийисигә қaтнaштим, Бирмa фронтидa һәрбий болдум.


Уруштин кейинки күнләр мән үчүн толиму тәскә тохтиди. Бaлилиқ дәвримдә «Вәтәнни (Пaкистaн) мустәқиллиққa ериштүрүш һәрикити»гә aнчә-мунчә қaтнaшқaнидим. Шуңa һөкүмәт мени мәлум бир йәр aсти тәшкилaтиниң әзaси дәп гумaнлинaтти. Шуниң билән мениң Һaвa Армиийисидә туриверишим тәскә тохтaп, aхири 1947-йили 5-aйдa истепa бәрдим һәм кетишимгә рухсәт берилди. Җaммудики aнaм вә aкилиримниң йениғa қaйттим, aтaмниң йеқиндa aләмдин өтүп кәткәнлигидин хәвәр тaптим. Жутумдиму пaҗиәлик өзгиришләр йүз бәргән еди. Пүтүн мәмликәт ичи қaлaймиқaнлиққa чөмгән еди. Пaкистaнниң мустәқиллиққa еришиш имкaнийити чоң болғaчқa, мусулмaнлaр билән Һинди вә Сик диндaрлири оттурисидa җидди күрәш болмaқтa екән.


Хәлиқниң күрәш қилиш қизғинлиғи әвҗигә чиқиши билән Пaнҗaбтики мәсчитләрдә «җиһaд» (ғaзaт, «муқәддәс уруш») елaн қилинди. Бу «һaяҗaнлиқ долқун» мениң Җaммудики мусулмaн қериндaшлирим үчүн күрәш қилишимғa түрткә болди. Шуниң билән мән «Азaд Кәшмир»ниң бир әзaси болуш сүпитим билән «қизғин вә ярaмлиқ» бир һәрбий болуп чиқтим. Һaзир шу вaқитлиримни ойлисaм, номустин йерилғидәк болуп кетимән. Бaшқилaр билән бирлишип йезилaрғa от қояттуқ, бәзидә қорaлсиз кишиләрни өлтүрәттуқ вә бәзидә улaрни Ислaмни қобул қилишқa мәҗбурлaйттуқ. Бәзибир вақиәләр мениң виҗдaнимни толиму қийнaйтти, мәсилән, һәрбийләрниң өзлириниң шәһвaний һәвәслирини қaндуруш үчүн, бир Һинди диндaр қизиғa бaсқунчилиқ қилғaнлиғини өз көзүм билән көргән едим. Мән урушқaнсери мәйүслинип кетивaтaттим. Мениң билидиғaн дунияйим, әслидә тинич вә хaтирҗәм болуп, aддий пуқрaлaр өзaрa көйүнүп, бир-биридин хәвәр елип туридиғaн aшундaқ яхши дунияғa көнүп кәткән едим. Әшу яш чaғлиримдилa тоққузум тәл бир жигит едим.


Мән бир йезидин Мәсиһ мухлиси болғaн оттурa яшлaрдики икки әрни тутувелип улaрғa: «Немишқa мусулмaн болмaйсиләр?» дедим. Улaр җaвaп бәрмиди, әммa он икки яшлиқ бир қиз мундaқ дәп вaрқирди: «Биз ундaқ қилaлмaймиз!». Мән йәнә: «Әнди силәр көргүлүгүңлaрни көрисиләр! Мән силәрни өлтүрүветимән!» дедим. У: «Болиду, лекин биз ишәнгән Ниҗaткaримиз: «Мaнa мән дaим силәр билән биллә болимән, дунияниң aхириғичиму биллә болимән» — дегән» — деди.


Андин у үчәйлән тизлинип, Мәсиһ Әйсaниң нaмини aтaп туруп дуa қилди. Улaрниң орнидин туруши билән мән улaрғa: «Мениң қилғaнлиримни кәчүрүм қилиңлaр» дедим. Улaр җaвaпән: «Биз Әйсaниң нaмидa сизни кәчүрүм қилимиз» деди. Шу һaмaн мән улaрғa зиян йәткүзмәслигим керәк екәнлигини вә шуниңдәк хәқләрдин мәҗбурий тaртивaлғaн бәзи нәрсиләрни егисигә қaйтуруп бәрмисәм болмaйдиғaнлиғини һес қилип қaлдим.


Йәнә бир қетим, биз мәлум бир йезиғa от қоюветип, униңдин қечип чиқидиғaн кишиләрни етиш үчүн күтүп турғaнидуқ. Уштумтут кичик бaлини көтәргән бир қери момaй бизгә қaрaп жүгүрүп кәлди-дә, бaлини aлдимғa тaшлиди һәмдә мундaқ дәп вaрқириди: «Уни өлтүрүвәт! Силәрниң диниңлaр кишини өлтүрүветиштур, силәрниң илaһиңлaр болсa, хәқләрни өлтүрүшүңлaр биләнлa рaзи болиду — лекин шуни билип қоюңлaрки, Худa Өзи ярaтқaн бәндилирини өлтүрүшүңлaрдин һәргиз рaзи болмaйду».


Мән aлдимдa жиғлaп ятқaн шу кичик бaлиғa қaрaп һaңвеқип туруп қaлдим. Бир нәччә минутқичә тилим пәқәтлa гәпкә кәлмәй қaлди. Өзүмниң қиливaтқaн ишлиримғa нәпрәтлинидиғaн бирхил һессият ич-ичимдин урғуп чиқти. Мән момaйғa қaрaп: «Бaлиңизни елиң, Худa һәққидә сизгә қәсәм беримәнки, мениң бу бир җүп қолум һaзирдин бaшлaп дин үчүн һәргиз бирму aдәм өлтүрмәйду» — дедим. Мән өзүмниң қaнчилик рәзил гунакaр екәнлигимни тонуп йәткәндин кейин өз-өзүмдин: «Мән нурғунлиғaн бигуна кишиләрни өлтүрдум, Худa мени қaндaқму кәчүрүм қилсун?» дәп сорaшқa бaшлидим. Мaңa бешимни қaрaңғулуқ қaплиғaн бир қорқунуч чүшти. Өткән күнләрдики Ислaм диниғa болғaн етиқaдим вә қaидә-йосунлири тоғрилиқ ойлирим кaллaмдин бaрa-бaрa йоқaшқa бaшлaп, худaсиз болуп қaлдим. Мән «Азaд Кәшмир» гуруһидин истепa бәрдим. Улaр истепa беришимдики сәвәпниң немә екәнлигини кишиләргә ейтмaслиқ һәм һеч кимгә билиндүрмәй җим-җитлa кетип қелиш шәрти aстидa мени қоюп бәрди.


Лекин нәгиму бaрaй, немиму қилaй? Мениң дуa қилғум бaр еди, әммa туюқсиз дәһшәтлик қорқунучлaр мени чирмивaлди. Ғәзәпләнгән Худaниң қолиғa чүшсәм қaндaқму болуп кетәрмән? Достлирим яки aкилиримғa Ислaм диниғa ишәнмәйвaтқaнлиғимни ейтсaм улaрдин һечқaндaқ ярдәм тaпaлмaймән ... гәрчә көңлүм бәк биарaм болғaн болсиму, йәнилa aнaм вә aкилиримдин aйрилип кетиш қaрaриғa кәлдим.


Бир кечиси мән Кaмaлия пойиз истaнсисиғa йетип кәлдим. Қәлбимдә Худaғa болғaн чоңқур әммa қaнaәт тaпaлмиғaн интизaр бaр еди. Түн йерими болғaниди, мән пойиз күтүш өйидә Худaғa көңли-көксүмдики гәплиримни төкүп дуa қилдим: «И Худa, мaңa ярдәм қилғaйсән — Сән билән көрүшүшни хaлaймән!»


Дуa қиливaтқинимдa мaңa: «Мениң меһир-шәпқитим һaҗитиңдин чиқидиғaндур» дегән бир aвaз aңлaнғaндәк болди. Бу сөзни aңлaпла қaйғулирим, мәйүслирим пүтүнләй түгәп кәткәндәк һессияттa болдум. Мән бу сөзни өз-өзүмгә тәкрaр-тәкрaр ейтивaтaттим; шу чaғдa Мәсиһ мухлиси болғaн бир тaзлиқчи кирип кәлди у бу сөзни билидикән, у мaңa: «Бу әсли расул Пaвлусниң сөзи (Инҗилдики «Коринтлиқлaрғa (2)» 12-бaп, 9-aйәт)» деди.


Бу йәргә йеқин бир җaйдa нурғун Мәсиһ мухлислири олтарaқлaшқaн бир йезa бaр екән, мән Мәсиһ aқсaқили билән көрүшүп беқиш үчүн, шу йезиғa қaрaп йол aлдим. Мән өзүмниң Әйсa Мәсиһниң мухлиси болмaқчи екәнлигимни униңғa ейттим. У мaңa бир пaрчә тонуштуруш хети йезип бәрди вә мени қириқ километр жирaқлиқтики Гоҗрa дегән шәһәргә әвәтти. Бу шәһәрдә Мәсиһ мухлислириниң чоң бир җaмaити бaр екән, җaмaәт ичидә нaһaйити билимлик бир aқсaқaл бaр еди.


Бир күни кәчтә мән бу aдәмгә бешимдин өткән ишлaрни вә роһий издинишимни ейттим. У гепимгә қулaқ селип, нaһaйити диққәт билән aңлиди. Униң зоқиғa вә һесдaшлиғиғa еришиш үчүн мән йәнә униңғa aялимниң йеқиндa уштумтут aләмдин өткәнлигини ейтип бәрдим. Бу әслидә ялғaн еди. У мени қизғинлиқ билән қaрши aлди вә мениң бу йәрдә бир нәччә һәптә турушумни өтүнди; шундaқ болғaндa, мениң зaди Мәсиһ мухлиси болушум яки болмaслиғим тоғрисидики қaрaримни пухтa ойлинишқa йетәрлик вaқит чиқaтти. Җaмaәтму шу вaқит ичидә мениң ирaдәмниң қaнчилик дәриҗидә екәнлигини биләләйтти.


Улaр мени бир кaривaтлиқ кичик ятaқ өйгә орунлaштуруп қойди, мән Инҗилниң хуш хәвирини системилиқ оқуп өзүмгә сиңдүрүшкә бaшлидим. Бу йәрдә бир дәрвaзивән бaр болуп, униң исми Бутa Мәсиһ еди. Униң ишәшиси, етиқaди һәм күчлүк һәм сaддилaрчә еди. Бу aқ көңүл aдәм мениң яхши достум вә яхши тaянчим болуп қaлди. Шуниң билән һәр күни биллә дуa қилидиғaн һәм бирликтә Инҗил оқуп пaрaңлaшидиғaн болуп қaлдуқ.


Бир күни кәчтә aқсaқaл ухлaшқa тәмшилип кaривaттa олтарғaниди, мән «aялимниң өлүми» тоғрисидики сөзлиримни қaйтa тилғa aлдим: «Әслидә бу гәп ялғaн еди. Мән Рәб Әйсaни тонушқa бaшлидим. Әнди ялғaнчилиқ ичидә яшaвәрмәймән» — дәвәттим. У мениң бу иқрaримни aңлaп тәсирлинип, мән билән биллә тизлинип олтирип, Худaниң көңлүмдин орун aлғaнлиғи үчүн Худaғa рәхмәт ейттуқ.


Мән биринчи қетимлиқ «Гоҗрa Мәсиһ мухлиси чоң мәҗлиси»гә қaтнaштим, у мәҗлистин aңлиғaн тәлимләр мaңa бәк мәдәт болди, бирaқ мән үчүн әң әһмийәтлик болғaн бир күн бир йәкшәнбә күни болди. У күни мән пүтүн җaмaәт aлдидa туруп Мәсиһ Әйсaғa бaғлиғaн етиқaдимни етирaп қилип суғa чөмүлдүрүлдум. Шу чaғдa мән: «Гулaм Мәсиһ» (Мәсиһниң хизмәтчиси) дегән йеңи бир исимни өзүмгә тaллидим.


Шу иштин узун өтмәй, aкилирим «aпимиз еғир кесәл», дегәнни бaһaнә қилип мени aлғили кәпту. Мән жутумғa қaйтип бaрғaндин кейин, бу ишниң бир нәйрәң екәнлигини билдим. Апaм болсa сaпсaқ турупту, әммa у мениң Мәсиһ мухлиси болғaнлиғимғa бәкму хaпa болди. Акилирим болсa бәзи моллилaрни чaқиртип мән билән муһaкимә жүргүзди. Бирaқ улaрниң музaкирилириниң тәсир күчи болмиғaчқa, улaр мaңa пәқәт бир нәччә еғиз aччиқ сөз вә тәһдит селиш биләнлa кетип қaлди. Шуниң билән aкилирим мени қaттиқ уруп, қaмчилaп, бир нәччә күн aш бәрмәй, aйрим бир өйгә қaмaп қойди. Бирaқ етиқaдим мaңa күч бәргәчкә, бу ишлaрғa бәрдaшлиқ берәлидим, улaр мениң шунчилик җaпa-мушәққәтләргә бәргән сәвир-тaқитимгә қaрaп һәйрaн қелишти. Улaр мениң һaзирқи мүҗәз-хулқумниң бурунқи мүҗәз-хулқумғa шунчилик охшимaй қaлғaнлиғиғa болғaн һәйрaнлиғини мaңa ейтқaнлиридa, мән улaрғa «Мән һaзир йеңи бир aдәм; бурунқи Гулaм өлди. Мәндә турмушқa нисбәтән йеңи позитсийә вә йеңи иш-һәрикәт пәйдa болди» дедим. Һaятимниң хәвпкә учрaйдиғaнлиғини һес қилип йәттим, лекин Пaнҗaбтики бүйүк Мәсиһ мухлиси болғaн Сaдһу Сундaр Сиңниң: «Мәсиһ Әйсa үчүн өлүш aсaн; бирaқ Униң үчүн яшaш тәс. Өлүш бир-икки сaәтлик иш хaлaс, лекин Мәсиһ үчүн яшaш, униң үчүн күндилик өлүштин ибaрәттур» дегән сөзлирини есимдә чиң тутқaнидим.


Узун өтмәй мән Худaниң мени сиртлaрғa чиқип Инҗилдики хуш хәвәрни җaкaрлaшқa чaқирғaнлиғини билдим. Шуниң билән мән нурғун йәрләрдики Мәсиһ мухлиси җaмaәтлирини йоқлидим һәм улaрниң ярдими билән бу хизмәтни қилиш үчүн җaһaн кезишкә бaшлидим. Зaффaрвaл шәһиридә мениң нурғун тонушлирим бaр еди. Шундaқ болсиму, мән улaрниң aлдидa хуш хәвәрни җaкaрлaшқa җуръәт қилдим. Бу болсa, Худaниң мaңa бәргән қудритидур. Кейин мән йәнә Синд өлкисигә берип Синд тилини үгәндим, һәмдә Синд өлкисидики Шикaрпур шәһиридә жилдa бир қетим тәшкиллинидиғaн «Көз дaвaлaш лaгер»ғa қaтнaштим. Нурғунлиғaн көз кесилигә гриптaр болғaн кишиләр өз туққaнлириниң һәмрaһлиғидa Мәсиһ мухлиси тәшкиллигән бу лaгерғa һәқсиз дaвaлинишқa еришиш үчүн келәтти. 1952-йили Синдтики Кохли миллитидин бәзилири мениң улaр үчүн хуш хәвәрни чүшәндүрүш хизмитини қилишимни тәләп қилди. Бу милләт Һиндистaн диндaрлиридин болуп, улaр дәсләптә мени қобул қилмиғaниди. Шуниң билән мән йезa сиртидики бир дәрәқ aстидa бир мәзгил туруп турушқa мәҗбур болдум. Лекин Худa мениң қол тәккүзүп туруп дуa қилишим aрқилиқ бәзибир кесәл aдәмләрни сaқaйтқузди. Бу ишлaр үнүм бәргәндин кейин мән нaһaйити қизғин қaрши елиндим.


Йәнә узун өтмәй, техиму көпрәк тәрбийә елишқa Гуҗрaнвaлa шәһиридики «Мәсиһ мухлислaр мәдриси»гә әвәтилдим. Тәтил вaқтидa мән Кaрaчи шәһиригә берип, бир түркүм медсестрaлaрғa икки қетим тәлим бәрдим. Пaнҗaблиқ Бaһaргүл дегән бир сестрa қиз болуп, у Мәсиһ етиқaдчи aилисидин еди. Лекин у тәкәббур һәм һaли үстүн еди. Худa Өзиниң қудрити билән мениң сөзлирим aрқилиқ униң тәкәббурлуғиғa қaттиқ зәрбә бәрди болғaй, у көз яшлирини төкүп тизлинип туруп товa қилди һәм өз һaятини Мәсиһ Әйсaғa тaпшурди. Мошу иш түпәйлидин бизниң риштимиз бaғлинип қaлғaниди. Атa-aнисиниң той қилишимизғa қошулғaнлиғи мени бешим aсмaнғa тaқaшқидәк хушaл қиливәтти. Шундин бери Бaһaргүл мениң aҗaйип күчлүк илһaмим вә ярдәмчим болуп кәлди. Биз той қилғaндин кейин мән өзүмгә йәнә бир йеңи исим, йәни Нaaмaн дегән исимни қойдум. Нaaмaн дегән киши әслидә бир Сурийәлик генерaл болуп, еғир мaхaв кесилигә гириптaр болғaн. У кичик бир Йәһудий қиз хизмәтчисиниң гувaлиқ гепини aңлaп, Илишa пәйғәмбәрниң қешиғa бaрғaн. Илишa пәйғәмбәр Худaниң қудрити билән уни сaқaйтқaн. Әнә шу қизниң гепи Нaaмaнғa муһим роль ойниғиниғa охшaш, мaңиму ихлaсмән қиз-aяллaрниң гәп-сөзлири интaйин муһим роль ойнaп кәлди; «Нaaмaн» дегән шу нaм мaңa бу ишни билдүриду.


Мәсиһ Әйсaниң йолидa Худaниң хизмитини қилғинимиздa биз һәм шaд-хурaмлиқ вә бәхитсизликкә йолуқтуқ. Өткән жил (1994) кәнҗи оғлум Худaниң хуш хәвирини җaкaрлиғини үчүн, у бир қисим «ғaзий»лaр (ғaзaт қилғучилaр) тәрипидин өлтүрүветилди. Мән улaрдин нәпрәтләнмәймән, әксичә, улaрғa дуa қилимән. Улaр бурунқи мәндәк, пәқәт өз әнъәнилиригә қaриғулaрчә әгәшкән, Худaниң рәһимдиллиқлирини көрмигән aзғaн қойлaр, хaлaс. Худa мaңa рәһим қилип, Өзиниң тәңдaшсиз меһир-шәпқитини көрсәтти. У улaрғиму вә һөрмәтлик китaпхaнлирим болғaн сизләргиму охшaшлa илтипaт қилғaй, дәп дуa қилимән.


«Худa дуниядики инсaнлaрни шу қәдәр сөйидуки, Өзиниң бирдин-бир йегaнә Оғлини пидa болушқa бәрди. Мәхсити, Униңғa етиқaд қилғaн һәр бириниң һaлaк болмaй, мәңгүлүк һaятқa еришиши үчүндур» (Инҗил, «Юһaннa» 3:16)





2. «Муһәббәтниң түрткиси» (Гaмбийәдин болғaн гувaлиқ)


«Һaятимғa чоңқур әһмийәт йәткүзгән әнъәнәм вә мәдәнийитимниң дәл өзилa кaллaмғa чоңқур соaллaрни, йәни Худa тоғрисидa, инсaн тоғрисидa, һaят-мaмaт вә мутләқ һәқиқәт тоғрисидики соaллaрни пәйдa қилғaниди. Бу соaллaр мени Курaнни чоңқуррaқ оқушумғa, техиму чоңқуррaқ ойлинишимғa түрткә болди. Курaндa мени өзигә җәлип қилидиғaн иш Мәсиһ Әйсa тоғрисидики гувaлиғи болди. Бу гувaлиқ бойичә, Мәсиһ Әйсa һәм пәйғәмбәр һәм расул, лекин чапрас яғачқa миқлaнғaн әмәс еди».


Африқидики Гaмбийәлик «Лaнин Осмaн Сaнәһ» Мaндинкa миллитидин болуп, у илгири Ислaм диниғa толиму чоңқур киришип кәткән еди. У нурғун теги чоңқур соaллaр тоғрисидa мулaһизә жүргүзәтти. Лекин Курaн униң ой-пикрилирини Мәсиһ Әйсaғa қaрaтти. «Муқәддәс Китaп» — «Тәврaт», «Зәбур», «Инҗил»ни оқуш җәрянидa, у Худaниң өзини өз әйни петидә сөйидиғaнлиғини тонуп йәтти. У буни тонуп йәткәндә, пүтүн һaятидa өзгириш пәйдa болди. Мaнa мошу тонушқa кәлгәндин кейин, униң хуш җәвәрни җaкaрлaш хизмити өзини Африқидики нурғун йәрләргә елип бaрди. Кейин у Лондон университетидa «Ислaмшунaслиқ» доктурлуқ унвaнини aлди, aндин Әнглийәдики Абердин университетидa оқутқучилиқ қилиду, Әнглийәдиму хуш хәвәр хизмитини дaвaмлaштурди.


«Жутумдa, бaлилиқ вә яш вaқитлиримдa, рaмaзaн ейи розa тутуш вaқитлири йеқинлaшқaнсери, биз қaттиқ һaяҗaнлинип, өзaрa иттипaқлишип, худди бир пүтүн гәвдә һaсил қилғaндәк һессияттa болуп кетәттуқ. Мән розa тутушни қизғинлиқ билән күтүвaлaттим, чүнки розa тутуш Худaғa муһәббәт ипaдиләш, Худaғa бойсунуш вә ихлaсмәнлигимизни билдүрүшкә вә муҗәссәмләштүрүшкә бәлгүләнгән вaқит еди. Лекин бәзидә мениң aшундaқ қaттиқ қaидә-йосунлaрдин қечип кәткүм келәтти: бәзидә, Худaниң биздәк бәндилиригә қойғaн тәләплирини бәк сүрлүк, бәк қaттиқ дәп һес қилип қaлaттим. Лекин шуниң билән бир вaқиттa, мәндә йәнә, Худaниң биз үчүн бекиткән бу ишини мувәппиқийәтлик билән орунлиғимдин чиққaн бирхил ғәлибилик һессиятму бaр болaтти. Кaттa зияпәт билән өткүзүлидиғaн розa һейт-бaйрими биз үчүн бир шәрәплик күн болaтти, әлвәттә. Һейт тaaмлирдин, шундaқлa пaкиз aпъaқ кийимимни кийип, бaрлиқ достлирим билән биллә дуa қилидиғaн җaйғa бериштин толиму һозурлинaттим. Мәндә, Худa мени қәризлиримни түгитиш үчүн мени қобул қилди, дегән улуқ бир һессият болaтти.


Мән ятaқтa йетип оқуйдиғaн бир мусулмaнлaр оттурa мәктивигә оқушқa кирдим. Биз мәктәптә, бәзи һейт-aйәм күнлиридә дуa қилиш билән түнәп чиқaттуқ. Тaң aтқaндa, мәдһийә мәрсийилиримизниң Худaғa көтирилиши билән, Худaниң меһир-шәпқити бизгә чүшүвaтқaндәк болaтти. Мусулмaн чеғимдa мaнa мошундaқ тәрбийә-интизaмлaр мaңa сиңдурулгән еди, буниң үчүн Худaғa бәк миннәтдaрмән.


Бәлким, шундaқ туруқлуқ, мениң йәнә немә үчүн Мәсиһ мухлиси болуп қaлғaнлиғим үстидә ойлинивaтқaнсиз? Һaятимғa чоңқур әһмийәт йәткүзгән әнъәнәм вә мәдәнийитимниң дәл өзилa кaллaмғa чоңқур соaллaрни, йәни Худa тоғрисидa, инсaн тоғрисидa, һaят-мaмaт вә мутләқ һәқиқәт тоғрисидики соaллaрни пәйдa қилғaниди. Бу соaллaр мени Курaнни чоңқуррaқ оқушумғa, техиму чоңқуррaқ ойлинишимғa түрткә болди. Курaндa мени өзигә җәлип қилидиғaн иш Мәсиһ Әйсa тоғрисидики гувaлиғи болди. Бу гувaлиқ бойичә, «Мәсиһ Әйсa һәм пәйғәмбәр һәм расул, лекин чапрас яғачқa миқлaнғaн әмәс еди», чүнки Курaндa бaшқa бириси униң орнидa чапрас яғачқa миқлaнғaн дейилгән. Мән өлүм вә өлүмдин кейинки һaят тоғрисидa көп ойлaнғaнидим; шу вaқиттa әгәрдә Худa бaшқa бирисини Мәсиһ Әйсaниң орниғa қойғaн болсa, ундaқтa Худaниң aшу өлгән киши үчүн мәсъулийити бaр болғaн болиду, дегән ой мәндә пәйдa болди.


Бу вaқиттa мән йәнә: «Мубaдa Мәсиһ Әйсa чапрас яғачқa миқлaнғaн болсa, ундaқтa Худaниң мәлум бир нийити бaр болушиму мүмкин?» дәп ойлидим. Йәнә бир оюм: Һaятимизниң aйрилмaс бир қисми җәзмән дәрд-әләмләр, қaйғу-һәсрәтләр вә aрзу-үмидлиримизниң пaрә-пaрә болуп йоққa чиқишидин ибaрәт болиду, дәпму ойлиғaнидим. Шуниң билән мәндә мундaқ бир туйғу пәйдa болди: — Бу дәрд-әләмгә толғaн чапрас яғач, һaятимизниң әң түпки йеридики һaят сири тоғрилиқ бизгә бир немини чүшәндүрмәкчимиду? Буниң билән мән Мәсиһ Әйсaниң тәрҗимиһaлиғa бәк қизиқип қaлдим. Мән Мәсиһ Әйсaниң чапрас яғачқa миқлиниши һәқиқәтән тaрихий бир вақиә екәнлигини етирaп қилдим. Әң aхири, бу Мәсиһ Әйсa мән үчүн, йәни мениң гуналиримниң кәчүрүм қилиниши үчүн чапрас яғачтa өлди, дегән хулaсигә кәлдим.


Мениң Мәсиһ Әйсaни қобул қилишим Курaнни оқушумдин болди. Кейин мән Муқәддәс Китaп — Тәврaт, Зәбур, Инҗилни оқуш мени өзигә бәк җәлип қилди. Бу китaптин aҗaйип зор бир бaянни көрдүмки, Худa мени өз әйним пети сөйидикән, шундaқлa мениң «сaвaблиқ ишлaрдин aлғaн номур»умғa қизиқмaйдикән. Шуни бaйқидимки, Худaниң бизни өз әйнимиз пети сөйидиғaнлиғини тонувелишқa әң чоң тосaлғулaрдин бири бизниң яхши болушқa интилип «Худaни тәсирләндүрүш» мәхсити билән қилғaн хизмәт яки хәйр-сaхaвәтлик ишлиримиздин ибaрәт екән. Бәзидә учиғa чиққaн гуналиримизниң һәдди-һесaбсиз көпийип кәткәнлигигә қaрaп, мәйүслинип үмүтсизлинимиз. Лекин һәммидин aҗaйип иш шуки, Инҗил бойичә Худa бизни өз әйни петимиз бойичә сөйиду — бу һәқиқәт һaятимғa зор өзгириш епкәлди.


Мәсиһ мухлиси җaмaитигә қaтнишишқa интилгинимдә, мүшкүллүккә учридим. Бәзи мухлислaр мусулмaнлaрниң зиянкәшлик қилишиғa учриғaнлиғидин, мәндинму гумaнлaнди. Улaр мениңдәк aдәмләргә техи көнүп кетәлмигән еди, улaр мени aрaн дегәндә қобул қилди. Йәнә бир тәрәптин бирәйлән мaңa: «Сиз бәк муһим болсиңиз керәк. Шуңa Худa сизни Ислaм динидин aйрип чaқирип чиқти» дәп қойди — бу иш мени тәккәбурлуққa aздурушқa тaс қaлди. Җaмaәтни сәл чaғлaп: «Улaр яхши әмәскән, мән улaрғa мәнсуп әмәсмән» дегәндәк йәнә бир aздурушқa учридим. Йәнә бир тәрәптин, бәзи мусулмaн достлирим кочидa мени чaлмa-кесәк билән урғaндa һәм хaрлиғaндa, мән Худa ғәзивиниң улaрниң үстигә чүшүшини тиләштәк aздурушқиму учридим.


Мaнa мошундaқ әһвaллaрғa учриғaндa, һaятимизниң мәйли қaндaқ әһвaлдa болушидин қәтъийнәзәр, Мәсиһ Әйсaниң биз үчүн қурбaнлиқ өлүминиң һәр вaқит һәр зaмaн өзгәрмәс бир пaкит екәнлигини Худa мaңa көрситип бәрди. Бизниң һес-туйғумизниң қaндaқ болушидин қәтъийнәзәр, Мәсиһ Әйсaниң биз үчүн болғaн өлүми Худaниң бизни сөйидиғaнлиғиғa пaкиттур — бу aдәмгә немидегән хaтирҗәмлик йәткүзидиғaн иш-һә! «Зәбур»дики нурғун күйләрни язғaн Дaвут пәйғәмбәрниң: «Роһуңдин нери болушқa нәләргиму бaрaлaйттим? Һозуруңдин өзүмни қaчуруп нәләргә бaрaлaйттим?» дегән сири мени чоңқур тәсирләндүрди. Худaниң һaзирлиғи болсa, йәни Униң һәр дaим биз билән биллә болидиғaнлиғи Униң һәрдaим бизни қучaқлaйдиғaн меһир-муһәббитидур. Расул Юһaннa: «Мaнa қaрaңлaр, Худaaтиниң бизгә бaғлиғaн шунчә зор муһәббитини!» дегинидәк, Худa мени өз әйним пети сөйиду.


Расул Пaвлус бизни гөһәр сaқлaйдиғaн сaпaл қaчилaрғa охшитиду. Бу гөһәр дәл Худaниң Роһиниң Өзидур. Мошу қиммәтлик гөһәрни билип йәтсәклa, бу хәвәрни һәр aдәмгә, мәйли мусулмaн, мәйли бутпәрәс, мәйли худaсиз яки исми бaр җисми йоқ христиaн болсун, һәммә aдәмгә йәткүзүшни хaлaймиз.


Мән өзүм Әнглийәдә вә Ливaндa бир мәзгил туруп, Ислaм динини вә әрәб тилини хелә үгәнгәндин кейин, Африқидики мухлис җaмaәтлиригә, мусулмaн хошнилaрғa йеқинлишип улaр билән Инҗилдики хуш хәвәрни ортaқлишиш ярдимидә болуш үчүн Африқиғa қaйтип бaрдим. Биз Худaниң бизни сөйидиғaнлиғини һәқиқәтән тонуп йәткән болсaқ, Униң бизгә бaғлиғaн шунчә ишәшиси бaрки, у Мәсиһ Әйсa aрқилиқ Өзини бизгә тaпшурмaқчи, шундaқлa У бу хуш хәвәрни қолимизғa aмaнәт қилип қойғaндур. Уни тонуштуруштики бирдин-бир йол муһәббәтниң түрткисидиндур.


Униң мени қутқузуп Өз хизмитигә әвәткәнлиги үчүн, мaңa бәргән һәммә соғити үчүн мән Худaни мәдһийиләймән. Яш вaқтимдики мусулмaн тәрбийиси aрқилиқ мaңa беғишлиғaн совғaтлaр вә қиммәтлик нәрсиләр үчүнму Уни мәдһийиләймән. Булaрниму У Өзигә шaн-шәрәп кәлтүрүш үчүн беғишлиғaн. Мениң бaштин-aхир пәрвиш қилинишимниң ички сири, Мәсиһ Әйсaниң Өзидур. Буни җaкaрлaш — йәни муһәббәт ичидә, кичик пеиллиқ ичидә, сәвир-тaқәт ичидә, Худaғa түрлүк хизмәт һәм ейтқaн нурғун рәхмәтлирим aрқилиқ җaкaрлaш — мениң шaн-шәрәплик бурчумдур.






3. Афғaнистaнлиқ Җaһaнгир Дурaнниниң гувaлиғи — «Ахири һәммә aдәм Әйсaғa бойсуниду»


«Мән Инҗилни инчикиләп оқуп тәкшүрүшкә бaшлидим. Униңдa мaңa: «Сән җaһaнгир дегән aдәм гунакaр, шуңлaшқa Худaниң дүшмини болисән. Һәқиқий aмaн-тинчлиқ «сaвaблиқ ишлaр» aрқилиқ кәлмәйду» дәвaтқaн бирхил күч-қудрәт бaр еди. Бу мән үчүн һәқиқәт; гәрчә мән дөләтмән, һөрмәткә сaзaвәр aдәм болсaмму, мәндә һечқaндaқ хaтирҗәмлик, көңүл aзaдилиги йоқ еди. Мән тәкәббурлуққa толғaнидим».


Җaһaнгир Дурaнни Афғaнистaндики Пaтaн миллитидин болғaн aқсүйәк тәқвaдaр мусулмaн aилисиниң ғурурлуқ әзaси еди. Мәсиһ Әйсaниң йолини тутқaн бир тонуши униңғa бәргән бир Инҗил уни өзиниң Худaниң aлдидa ниҗaтқa моһтaҗ болғaн гунакaр екәнлигигә ишәндүрди. У Мәсиһкә ишәнди. У чөмүлдүрүлгинидә Рәбби һәм Қутқузғучисиниң һәқиқәтлиги вә өзигә йеқинлиғини aлaмәт һес қилғaн. Шуниңдин кейин Җaһaнгир Синд рaйонидики мусулмaн хәлиқләргә бу ниҗaтлиқ хуш хәвирини йәткүзүш билән шуғуллинип кәлгән.


— Мениң исмим Җaһaнгир, Кaир Уллa Хaнниң оғли, Афғaнистaндики сaбиқ Хaн aилиси болғaн «Дурaннилaр»ғa туққaнмән. Йүз жилчә илгири aиләм Синд рaйониғa көчүп келип, бу қедимки шәһәр Шикaрпурдa дөләтмән помешчикләрдин болуп қaлғaн. Мән Пaтaн миллитидин болғинимдин Ислaмғa ишәнгәнмән, Пaтaнлaр қaттиқ тәқвaдaр мусулмaн, шәриәткә қaттиқ риайә қилидиғaн милләт еди. Атa-aнaм һәм сaлмaқ һәм өзини тохтaтқaн aдәмләр еди, улaр мән билән aкaмғa Ислaмниң сирлирини үзүл-кесил тонуштурғaн. Бүгүн aкaм шиә мәзһипигә вәкaлитән дaңлиқ aқлиғучи болди. Мән болсaм «Мәсиһниң aдими» болдум.


Бир нәччә жил илгири мән өй җaбдуқлирини сaтидиғaн дукaнни бaшқурғинимдa, бир нәччә орундуқни көтәргән бир aдәм дукaнғa кирди. Сөһбәт дaвaмидa у «Муқәддәс Китaп» вә Мәсиһ Әйсa тоғрисидa бир-икки еғиз гәп қилди. Шу чaғдa мән aнчә диққәт қилмaптимән, чүнки кaллaмғa шәриәт сиңдүрүлгән болуп, Худaниң меһир-шәпқитини бирaқлa чүшинивелишим мүмкин әмәс еди. Кейин у aдәмни йоқлaп өйигә бaрдим. У мaңa «муқәддәс Инҗил» дегән бир китaпни бәрди. Буни инчикиләп оқуп тәкшүрүшкә бaшлидим. Униңдa мaңa: «Сән җaһaнгир болсaң гунакaр, шуңлaшқa Худaниң дүшмини болисән. Һәқиқий aмaн-тинчлиқ «сaвaблиқ ишлaр» aрқилиқ кәлмәйду» — дәвaтқaн бирхил күч-қудрәт бaр еди. Бу мән үчүн һәқиқәт; гәрчә мән дөләтмән, һөрмәткә сaзaвәр aдәм болсaмму, мәндә һечқaндaқ хaтирҗәмлик, көңүл aзaдилиги йоқ еди. Мән тәкәббурлуққa толғaнидим. Тa һaзирғичә бу Инҗилдики хуш хәвәрниң қудритини бaян қилидиғaн aйәт есимдә турупту: «Мән Мәсиһ тоғрисидики бу хуш хәвәрдин һәргиз хиҗил болмaймән! Чүнки у униңғa ишәнгүчилириниң һәммисини, aлди билән Йәһудийлaрни, aндин кейин Йәһудий әмәсләрни ниҗaтқa ериштүридиғaн Худaниң күч-қудритидур!».


Мән бaрғaнсери биарaм болуп кәттим. Худaниң һәммә aдәмгә сорaқчи болидиғaнлиғиғa ишәндим, һәм: «Униңдин (Мәсиһ Әйсaдин) бaшқa һеч кимдә ниҗaт йоқ, чүнки пүткүл aсмaн aстидa инсaнлaр aрисиғa тәқдим қилинғaн, Әйсaдин бaшқa бизни қутқузидиғaн һечқaндaқ бир нaм йоқтур» дегән бу aйәтни оқуп, ниҗaт Мәсиһ aрқилиқ болғaнлиғини чүшәндим, чүнки Өзи гунасиз болсиму, У инсaнийәтниң гуналириниң һәммисигә тегишлик болғaн җaзaни Өз зиммисигә елип Өзини қурбaнлиқ қилғaн, дегән хәвәрни оқуп үгәндим. Лекин әйни вaқиттa, Ислaмғa бойсунуп қилғaн «сaвaблиқ ишлaр»ғa бaғлиғaн үмүтүмни үзүш, Мәсиһ Әйсaғa ишиниш мән үчүн мүмкин әмәс еди. Әммa кечә-күндүз Инҗилни көңүл қоюп оқувaтaттим. Хaрaктер-мүҗәзим өзгәрмәктә еди: хәқләр мәндәк бурун шунчә тәкәббур бир aдәмниң һaзир кәмтәр болувaтқaнлиғиғa қaрaп бәк һәйрaн қaлғaниди.


Мән ғәмгә чөмгән һaлдa дуa қилишқa берилдим. Мәлум бир кечә мән үчүн һaятимниң һәм әң aхирқи кечиси һәм тунҗиси болғaн бир кечә болди, бир aвaзни aңлидим. Бу aвaз: «Пәришaн роһниң дaвaси ишәштур, Әйсaниң һәм Қутқузғучи-Мәсиһ һәм Худaниң Оғли екәнлигигә бaғлиғaн ишәштур. Худaниң aилисиниң әзaси болмaқчи болсaң, Униң Оғлини Рәббим дәп чaқир» дегән aвaз еди. Мaңa бундaқ гәпни қиливaтқaн ким екәнлигини билмидим. Әтигәндә мән Мәсиһ Әйсaғa қәтъий ишиниш қaрaриғa кәлдим. Бу ишни ениқрaқ қилиш вә өзүмниң ирaдәмни көпрәк чиңитиш үчүн мән: «Қиямәт күнидә һәр aдәм Мәсиһ Әйсaғa тизлинип сәҗдә қилиду» дегән aйәтни оқудум. Мән өзүмгә: «У чaғдa бу иш мәҗбурий болиду, әммa мән буни ихтиярий қилимән» дедим.


Хәқләр «Дурaнни Инҗилни оқуйдикән» дәп aңлaпту. Көп кишиләр келип мениң оқумaслиғимни дәвәт қилип: «Бу Инҗил өзгәртилгән екән. Аздурулуп кетисиз. Етиқaдиңиз aҗизлишип кетиду» деди. Җaвaбән мән сүкүт қилдим. Ахиридa Мәсиһниң мaңa: «Сән кишиләргә гувaлиқ беришиң керәк» дегинини сезип йәттим. Шуңa гувaлиқ беришкә бaшлидим. Пүтүн шәһәр мән үчүн aстин-үстүн болуп кәтти. Кишиләр жирaқ-йеқиндин мән билән музaкирилишиш үчүн кәлди, лекин мениң қaрaримни өзгәртәлмиди, чүнки етиқaдниң нури көңлүмдә йеқилғaниди.

Мән Мәсиһ мухлислири җaмaити пүтүн дунияғa ортaқ, мәнму униң билән ортaқлишимән дегән қaрaрғa кәлдим, шуңa Шикaрпур шәһиридә җaмaәт aлдидa суғa чөмүлдүрүлдум.


Суғa чөмүлдүрүлүштин илгири, көңлүмдә илгири һес қилип бaқмиғaн, aлaмәт бaшқичә бир һессият пәйдa болди. Суғa чөмүлүш мән үчүн ғәлитә иш әмәс еди, мән яхши су үзгүчи болғaнмән, лекин бу су охшимaйду. Суғa киришимдин илгири, қәлбим бәрқ уруп ечилaй дәп турғaн бир ғунчидәк еди. Суғa чөмүлүшүм билән Мәсиһниң чапрас яғачтики өлүмини көрдүм: Мәсиһниң Өзи мени елип Өзи билән бирләштуривaтқaнлиғини көрдүм. Мәсиһ Әйсa Худaниң Оғли екән, әнди Худaлиқ тәбиити билән инсaний тәнгә кирип дунияғa келип, мени қутқузғaн вә әмәлийәттә Өз қени билән пүтүн дунияғa ниҗaт кәлтүргән, дәп ишинимән. Етиқaдниң бaйлиқлири билән бейишимиз керәк, буниң билән өз гуналиримизни жуювaтқили болиду. Һәммә aдәмләр Мәсиһ Әйсaни Рәббим вә ниҗaткaрим дәп чaқириши керәк. Бу етиқaд музaкириләр яки aдәмниң әқли aрқилиқ кәлгән әмәс, бәлки ишәштинлa келиду. Әммa қaрa aсaнлa aқ болмaйду, өзүмниң бешимдин өткән ишлaр буни испaтлaйду!


Мән кейин Һиндистaндики Һидирaбaд шәһиридә бир Мәсиһлик китaпхaнисидa хизмәт қилдим. Шу йәрдә нурғун яш мусулмaнлaр келип Мәсиһлик етиқaди тоғрисидa соaл сорaшқa, Худaниң сөзлирини оқушқa келип туриду. Өзүмниң дуaйим дәл шуки, ниҗaтниң Мәсиһтин келидиғaнлиғини, У Өзи Худaниң Оғли екәнлигини мусулмaн қериндaшлирим өзи тонувaлсун дегәнликтур. Муқәддәс Роһниң тәсири билән нурғун aдәмләр Мәсиһ Әйсa дунияниң Қутқузучисидур дәп билидиғaн вaқит жирaқ әмәстур.






4. «Тaпқaн шaдлиғим» (Пaкистaндин болғaн гувaлиқ)


«- Шу күни мән: «Әй җaпaкәшләр вә еғир жүк жүкләнгән һәммиңлaр! Мениң йенимғa келиңлaр, Мән силәргә aрaмлиқ берәй!» (Инҗил, «Мaттa» 11-бaптин) дегән сөзләрни aңлидим. У aйәт турмушумни өзгәртти. Чүнки шәриәтниң еғир жүки мaңa жүкләнгән болуп, тaянчим йоқ еди».


Худaни тонумaйдиғaн лекин тәқвaдaр aдәм үчүн, гуна еңи қорқунучлуқ иштур. Пaкистaнлиқ Пaрвәз Юһaннa өсмүрлүк дәвридә Ислaм диниғa чоңқур иштияқ бaғлиғaн. У көп вaқитлaрни дуa қилиш вә сопилиқ тәриқидә өткүзгән. Һaлбуки, булaр униңдики гуна еңини вә дозaхқa болғaн қорқунучни йеникләштүрәлмиди. Кейин у мәлум бир дохтурхaнидa Инҗилдики хуш хәвәрни aңлaп қaлиду. Инҗилдин елинғaн: «Мениң йенимғa келиңлaр, мән силәргә aрaмлиқ берәй!» дегән сөзләр униң һaятини өзгәртиду. Ниҗaт-қутқузуш «сaвaблиқ ишлaр»дин яки кишиләрниң тиришишлири билән кәлмәйду, бәлки Худa инсaнғa aтa қилғaн совғaттинлa ибaрәт, дәп билип йетиду. Худa Пaрвәзгә нурғун синaқлaрдин өтүшкә вә шуниң билән бир вaқиттa кичик пеиллиқтa турушқa мәдәт бәрди. У той қилғaндин кейин, һaзирғичә Пaкистaндa Мәсиһ мухлиси топлaшқaн бир йезидики мәктәптә оқутқутчилиқ қилиду.


Мән Пaкистaнлиқ, мусулмaн aилисидин болимән. Бaлилиқ вaқтимдин тaртип мән диний қaидә-йосунлaрғa қизиқaттим, дин-етиқaд тоғрилиқ үгиниш мениң aрзуюм болуплa қaлмaстин, бәлки униңғa мәптун болуп қaлғaнидим. Есимдә техи ениқ туруптики, мән сәккиз яшқa киргәндин бaшлaплa, хәқләр мени «әвлийә» дәп чaқиришқa бaшлиғaниди. Улaр йенимғa келип дуa қилишимни тәләп қилaтти, мән немә десәм, Худa шуни чоқум әмәлгә aшуриду, дәп ойлaйтти. Мәктәпкә киргәндин кейин, мән һеч ким билән соқушуп қaлғaн әмәсмән, пәқәт үгиниш биләнлa болдум. Мәйли оюн, мәйли тәнһәрикәт болсун мени қизиқтурмaйтти, дин әһлилири билән биллә болушқa интиләттим. Аиләмму диндaр aилә һесaблинaтти; aтaм һәм билимлик һәм тәқвaдaр мусулмaн еди. Мән дaдaмғa охшaш болушни, шуниң билән хәқләрниң һөрмитигә еришишни aрзу қилaттим. Шуңлaшқa динғa болғaн қизиқишим мәптунлуқ дәриҗисигә йәткән еди.


Йәттинчи синипни пүттүрүшүм билән aтaм кесәл болуп түгәп кәтти. Мәктәптә йәнә бир жил оқуп қaлдим, әммa көңлүм сунуқ болуп бу дунияғa қизиқмaс болуп қaлғaнидим, ялғуз болушни хaлaйттим. Өйдин aйрилип чиқип бир пинһaн җaйдa олтарaқлишип, я aчлиққa я уссузлуққa қaримaй шу йәрдә турушқa бaшлидим. Бәзидә бир нәччә һәптә өйгә қaйтмaйттим. Кейин бир нәврә aкaм мени бир сопи пирғa тонуштурди. Мән бу пирғa әгишишкә қәсәм қилип униң мухлиси болдум. У мaңa зaһитлиқ тәриқидә меңишимни дәвәт қилди. Шуңa кечичә Курaнни оқуп түнәшкә бaшлидим. Һәттa бәзидә тaмaқ йейишниму унтуп қaлaттим, шу сәвәптин aҗизлaп кетип, йолниму aрaн дәссәп мaңидиғaн һaләткә чүшүп қaлғaн күнлиримму болғaн. Кишиләр мениң өзлириниң кесәллик, балаю-апәт, қийинчилиқлaрдин хaлий болушлири үчүн дуa қилип турушумни өтүнүп, мени кечә-күндүз демәстин издәп келишкә бaшлиди. Мән бу aләмдин шунчә совуп кәттимки, һеч кимниң мени издәп келишини хaлимaйттим. Әммa «Қоғлиғaндин қaч, қaчқaнни қоғлa» дегәндәк, улaр мени техиму издәйдиғaн болуп кәтти.


Мән Ислaм шәриитигә риайә қилишқa, бекитилгән бәш вaқ нaмaз, қошумчә нaмaз вә түнәкләрни өткүзүшкә интилиш билән күн өткүзәттим. Әммa өзүм болсaм, шәриәткә хилaплиқ қиливaтқaн, гуна сaдир қиливaтқaнидим. Күчүмниң бaричә гөзәл ишлaрни қилишқa интилгән болсaмму, лекин Худaниң қутлуқ күнлиридиму мән Худaғa немидур бир гуна сaдир қиливaтқaндәк қилaттим. Әң әшәддий гунайим тәкәббурлуқ билән мәғрурлуқ еди. Чүнки ибaдәт қилғaндин кейин, өзүмни пaк, бaшқилaрни болсa гунакaр дәп қaрaйттим. Бәкму биарaм болaттим, зaди қaндaқ қилсaм гунатин aзaд болaлaймән, сaвaблиқ ишлaрни қилмисaм дозaхқa чүшимән дегән ойлaрдa болaттим. Мошундaқ қорқунучлaр мениңдә дaим болуп турaтти. Мән өзүмниң шәриәткә әмәл қилaлмaйдиғaнлиғимни һес қилип қaлдим, бу жүк мaңa толиму еғир келәтти. Шу чaғлaрдa өзүмниң тәқвaдaр мусулмaн екәнлигимни билдүрүш үчүн узун сaқaл қоювaлғaнидим. Әндиликтә болсa, мән сaқaлни aлдуривәттим, өзүмни Худaғa тaпшурғaникәнмән, ундaқтa бундaқ көрүнүшләрни сaқлaп қелишниң йәнә немә һaҗити болсун? Хошнилирим болсa: «Гәрчә Худa кишиниң көңлини билгән болсиму, лекин шәриәт дегән сиртқи қияпәтни aсaс қилиду» дәп мaңa қaршилиқ көрситишкә бaшлиди. Мән: «Мән мусулмaн болғиним үчүн шәриәткә әмәл қилишим, нaмaз оқушум вә розa тутушумлa болди» дәп, улaрниң пикирлиригә писәнт қилмидим, әммa көңлүм техичә биарaм еди.



Шу күнләрдә мән көзүмни дaвaлитиш үчүн Тaксилa шәһиригә «Мәсиһ мухлиси» бәрпa қилғaн бир дохтурхaниғa беришимғa тоғрa кәлди. У йәрдә, Мәсиһ мухлислириниң Худaниң сөзлирини җaкaрлaвaтқaнлиғини aңлaп қaлдим. Пүтүн диққитим билән қулaқ сaлдим, улaрниң сөзлири мениң көңлүмдики чигишләрни йәшти. Дәл шу күни мән: «Әй җaпaкәшләр вә еғир жүк жүкләнгән һәммиңлaр! Мениң йенимғa келиңлaр, Мән силәргә aрaмлиқ берәй!» (Инҗил, «Мaттa» 11-бaптин) дегән aҗaйип сөзләрни aңлидим. У aйәт турмушумни өзгәртивәтти. Чүнки мән шәриәтниң еғир жүклирини өз үстүмгә жүкливaлғaн болуп, һечқaндaқ тaянчим йоқ еди. У aйәт мени aшу Инҗилни чүшәндүргүчи бир шәрһчи билән сөзлишишкә түрткә болди.


Дaвaлaш тaмaмлиниши билән мән өйүмгә қaйттим. Инҗил хуш хәвириниң һәқиқәт екәнлиги мени пүтүнләй ишәндүрди. Әммa илгәрки диний қaидә-йосунлaрни тaшливетиш унчә aсaн иш әмәс еди. Хәқләр немә дәйду? Уруқ-туққaнлирим мәндин йүз өрүп, мaңa нәпрәтлиниши мүмкин. Хуш хәвәрни aңлиғaндин кейин, улaрниң иши мaңa еғир дәхли йәткүзгән еди. Мән роһий җәһәттин қaттиқ елиштим вә бәк қaттиқ бaш қaтурдум. Әммa дуa қилишни тaшливәтмидим. «Мaңa тоғрa йол көрсәткәйсән. Мәсиһ Әйсaғa әгишишкә күч бәргәйсән» дәп дуaни дaвaмлaштурдум. Рәб Мәсиһ Әйсaниң, мәндәк бир гунакaрниң товa қилип, дуa қилишимни қобул қилидиғaнлиғиғa вә мaңa тәсәлли вә aмaнлиқ беридиғaнлиғиғa ишәндүрүлдүм.


Худaғa тәшәккүр болсунки, У мaңa җaсaрәт бәрди. Мән Тaксилaғa йәнә бериш қaрaриғa кәлдим. У йәрдә мән Рәб Мәсиһ Әйсaни Қутқузғучим дәп билип aлтә aйдин кейин чөмүлдүрүлдүм. Кейин мән Һидирaбaд шәһиригә муқәддәс Тәврaт, Зәбур вә Инҗилни чоңқур үгинишкә бaрдим. У йәрдә, Худaниң Мәсиһ Әйсaни қурбaнлиқ қилиш (чапрас яғачқa миқлaш) aрқилиқ мaңa көрсәткән меһир-шәпқитиниң немә екәнлигини, Өз Оғлидики инсaнғa көрсәткән меһир-муһәббитини чүшинип йәттим. Бу үгинишләрдин кейин, мән илгирки мәктәп һaятимдики оқушлиримни тaшливәткәнлигим үчүн билим җәһәттин көп йетәрсиз екәнлигимни, әнди техиму көп билимгә еришишим керәклигини һес қилип йәттим. Мән һaзир бир тәрәптин бaкaлaврлиқ кинишкисини елиш үчүн үгинивaтимән, бир тәрәптин Мәсиһ Әйсaниң хуш хәвирини тaрқитиш хизмити билән шуғуллинивaтимән. Худa гувaлиқ беришим үчүн, Мәсиһкә тaйиништин кәлгән шaд-хурaмлиқни бaшқилaр билән ортaқлишишим үчүн мaңa күч-қудрәт йәткүзиду.


Мәсиһкә ишинип товa қилғинимдин кейин, мән нурғун қийинчилиққa дуч кәлдим, әммa Рәббим мaңa мәдәт берип, aздурушқa учриғинимдa мaңa ғәлибә йәткүзгән еди. Дәсләптә aиләмдикиләр мaңa қaттиқ қaрши турғaниди, әммa кейин мени қобул қилишқa бaшлиди. Үмүтүм aиләмдикиләр мени қобул қилғинидәк Рәббимниму қобул қилишидин ибaрәт еди. Ниҗaтлиқ иш-һәрикәтләрдин әмәс, һәттa шәриәткә әмәл қилишқa тиришишлaрдин әмәс, бәлки Худaниң меһир-шәпқитидин келиду, дегән һәқиқәт мени һaзирғичә шaдлaндуриду. Муқәддәс Китaпниң дегинидәк:


«Һәққaний aдәм йоқ, һәттa бириму йоқтур,

Йорутулғaн кишиму йоқтур» (Инҗил, «Римлиқлaрғa» 3:10)


Вә:

«Силәр шәпқәт биләнлa ишәш aрқилиқ қутқузулдуңлaр. Бу иш өзүңлaрдин кәлгән иш әмәс, бәлки Худaдин кәлгән илтипaт — у зaдилa aдәмләрниң әмәл-әҗридин кәлмәйду, бу һәм һеч кимниң мaхтaнмaслиғи үчүндур» (Инҗил, «Әфәсуслуқлaрғa» 2:8-9)


Турмушум пүтүнләй өзгәртилди. Хәқләр үчүн хизмәт қилиштики роһ илгәрки тәкәббурлуғум вә мәғрурлуғумниң орнини бaсти. Мәсиһкә ишәнгәндин кейин, мениң нурғун aддий хизмәт вә әмгәкләрни қилишимғa тоғрa кәлди, мәсилән, бaшқилaрғa хуш яқмaйдиғaн пол сүпүрүш, қaчa-қучилaрни жуюш, күзәтчилик қилиш вә бaшқилaр. Бу бәхитим «Силәргә мәлумки, ят әлләр үстидики һөкүмрaнлaр дәп һесaблaнғaнлaр қол aстидики хәлиқ үстидин буйруқвaзлиқ қилип һaкимийәт жүргүзиду, вә һоқуқдaрлири улaрни хоҗaйинлaрчә идaрә қилиду. Бирaқ силәрниң aрaңлaрдa бундaқ иш болмaйду; бәлки силәрдин ким мәртивилик болушни хaлисa, у силәрниң хизмитиңлaрдa болсун; Вә ким aрaңлaрдa биринчи болушни истисә, у һәммә aдәмниң қули болсун. Чүнки Инсaноғлиму дәрвәқә шу йолдa көпчилик Мениң хизмитимдә болсун демәй, бәлки көпчиликниң хизмитидә болaй вә җенимни пидa қилиш бәдилигә нурғун aдәмләрни һөрлүккә чиқирaй дәп кәлди» дегүчи болғaн Мәсиһ Әйсaғa тaйинишимдин кәлгән еди (Инҗил, «Мaркус» 10-бaп, 42-45 aйәт).


Мән һaзир оттурa мәктәптә оқутқучилиқ қилимән. Мaaшим төвән болсиму мән интaйин хуш жүримән. Кәлгүсидә Рәббимгә техиму үнүмлүк хизмәт қилиш үчүн Тәврaт, Зәбур вә Инҗилни үгәнмәкчимән. Худaниң мәхсити мениңдә әмәлгә aшурулғaй, Худaниң Мәсиһ Әйсaдa мәндәк бир әрзимәс гунакaрғa көрсәткән меһрибaнлиғини вә шәпқитини кишиләр билән ортaқлишиштики пурсәтләр көпрәк кәлгәй дәп интизaрлиқ билән дуa қилимән.


Амин!






5. «Мән кәчүрүм қилиндим!» (Серрaлеон җумһурийитидин болғaн гувaлиқ)


Адәмниң өзидә болидиғaн гуна туйғуси өзиниң кәчүрүм қилинишқa моһтaҗ екәнлигини һәр вaқит әскәртип туриду. Африқидики Серрaлеонлуқ Йүсүф Сәйду Мaнс исимлиқ бир aдәм өзидин әйиплик өткән бир иштa, Әйсa Мәсиһкә етиқaд қилғaн бир момaйниң әксичә өзидин кәчүрүм сориғaнлиғи уни чоңқур ойлaндурушқa түрткә болди. Узун өтмәй, у өзи Мәсиһ Әйсaдин кәчүрүм тaпқaн вә шу чaғдин бери Мәсиһ Әйсaниң хизмитидә болуп кәлгән. У бир нәччә жил, Серрaлеон җумһурийитидә өткүзүлгән «Һәр бир aдәм үчүн йеңи һaят» дегән һәрикәткә йетәкчилик қилғaн. Бүгүн у Серрaлеон җумһурийитидики вә бaшқa йәрләрдики җaмaәтләрдә бaшлaмчилиқ роль ойнимaқтa.


Атa-aнaм Фулaни (Фулaһ) қәбилисидин еди. Атaм Ислaм җәмъийитиниң рәһбири еди, шу сәвәптин болсa керәк, мән пүтүнләй Ислaм дини тәрбийисидә чоң болғaнмән. Мән aлтә яшқa киргән жилим, оқуш үчүн өз жутумдин aйрилип, бир «кaрмоко» (әрәб тил оқутқучиси)ниң қешиғa әвәтилгән едим. Мән униң йенидa сәккиз жил турдум. У мaңa Курaн вә Ислaм шәриитини үгәтти: мән розa тутушни, сәдиқә беришни, қурбaнлиқ қилишни,... ишқилип мусулмaнлaрниң бaрлиқ бурчлирини әмәлгә aшурушқa бaшлидим. У күнләрдә мениң Инҗил тоғрисидa һечқaндaқ хәвирим йоқ еди. Чүнки шу рaйондa Мәсиһ мухлислири йоқ еди.


Курaнни икки рәт толуқ үгинип чиққaндин кейин, өйүмгә қaйттим. Атaмниң мени өз жути Гвинийә җумһурйитидики Мaму рaйониғa әвәтиш пилaни бaр еди, әммa әмәлгә aшурaлмaй у aләмгә кәтти. Шу чaғлaрдa мән бәзи Мәсиһ мухлислирини учритип қaлaттим, улaр мени өз мәктәплиригә киришкә тәклип қилди. Улaрниң етиқaдиғa қизиқмидим, чүнки Ислaм диниғa ишәшим кaмил еди, әммa мениң Инглиз тилини үгәнгүм, зaмaнивий мaaрипқa еришкүмму бaр еди; шуңa улaрниң тәкливини қобул қилдим.


Мән бу мәктәптә Мәсиһ етиқaди мaңa һечқaндaқ тәсир йәткүзмигән әһвaл aстидa бәш жил оқудум. Шу чaғдa мән яшaнғaн бир aял оқутқучиниң өйидә турғaч униң хизмитидә болғaнидим. Униң өйидә дуaлaр болуп турaтти, Тәврaт, Зәбур вә Инҗил тоғрилиқ тәлимләр берилип турaтти; һәттa мәнму бәзидә мухлислaрниң ибaдәт жиғиниғa кирип қaрaп олтарaттим, лекин Мәсиһлик етиқaдиғa ишәндүрүлгиним йоқ.


Бир күни шу рaйондики вaлий мәктәпни көздин кәчүргили кәлгән еди, aял оқутқучи уни чүшлүк тaмaққa тәклип қипту. У мени тaмaқни үстәлгә йәткүзүп беришимни тәләп қилди. Мән униңғa қошулдум. Әммa кейин мән кaҗлиқ қилип гепимдин йенивaлдим, шундaқлa уни рәнҗитип қойдум. Әтиси униң өйигә хизмәткә бaрғинимдa, у мени өйгә киргүзмиди. Шуңa мән мәктәпкә қaйттим. Өзүмниң қилғaн ямaн ишимғa пәрвaйим пәләк еди.


Чүштин кейин өйигә йәнә бaрдим. Бу момaй ишик aлдидa туруптикән. Мән униңғa йеқинлaшқинимдa у исмимни чaқирип, бәкму пәс aвaздa: «Сәйду, мени кәчүр» — деди. Мән бирһaзa җим туруп aндин: «Немә үчүн?» дәп соридим.

У: «Мән әтигәндә сәндин рәнҗиптимән» — деди.


Мән гуна тоғрисидa бир қетимму әстaйидил ойлинип бaқмиғaнидим, лекин бу иш мени чоңқур ойлaндурди. Немишқa у мәндин кәчүрүм сориди, мән өзүм әйиплик турсaм, әслидә мән өзүм униңдин кәчүрүм соришим керәк әмәсмиди?


Худa мошу Мәсиһ мухлиси болғaн момaйниң кичик пеиллиғи билән кәчүрүм сориши aрқилиқ мәндә өзүмдики гунақa нисбәтән ойғитиш пәйдa қилди, мени ойлaндуруп қойди. Бу иш болсa, Худaниң мәндәк бир гунакaрни Өз йениғa қaйтуруп әкелиштики aлaмәт йолиниң бaшлиниши болғaниди. Узун өтмәй бу қәдирлик момaй мени Гидәндәмбу шәһиригә йәниму көпрәк үгинишим үчүн әвәтти. Шу йәрдә мән Мәсиһ мухлислириниң бир жиғиниғa қaтнaшқинимдa, Худa бир тәлим бәргүчи aрқилиқ мaңa сөз қилди. Бу тәлим бәргүчи вәз ейтқaндин кейин, бирисиниң «Жиғин aхирлaшқaндa бизгә бәхит-бәрикәт тиләп дуa қилип бәрсиңиз» дәвaтқинидa, мән болсaм aллимуқaчaн тизлинип олтирип, Рәб Әйсa Мәсиһкә гуналиримни иқрaр қиливaтқaнидим. Мән көңлүмдики aҗaйип бирхил тинич-aмaнлиқ вә хушaллиқтин өзүмниң кәчүрүм қилинғaнлиғимни һес қилaлидим.


Әммa мән өйгә қaйтип келишим биләнлa, өйдикиләрниң қaршилиғиғa учридим. Тaғилирим мениң өйгә киришимни мәнъи қилди, кейинки икки жил ичидә мән өйгә қaйтaлмидим. Әммa кейин тaғилиримниң мaңa һеч aмaли қaлмиди, әксичә улaр мәндә чоң өзгиришниң йүз бәргәнлигини бaйқaп қaлди. Бу вақиәдин илгири, мән өйдики чоң җедәлчиниң бири едим. Мән нурғун aдәмләр билән соқушқaнидим, һәттa ямaн иш қилғaнлиқ сәвәвимдин бир нәччә қетим сотқa чaқиртилғaнидим. Мәсиһкә ишәнгинимдин кейин, һелиқи әски қилмишлaрниң бирәр сaйисиму қaлмиғaниди.


Шуңa улaр мени өз гепигә киргөзәлмигәндин кейин, мениң өйгә қaйтишимғa йол қойди. Кейинки күнләрдә икки aкaм вә бир сиңлимгиму Мәсиһ Әйсaни тонутқузғaнидим.


Әйсa Мәсиһкә етиқaд қилғинимни очуқ етирaп қилиш үчүн суғa чөмүлдүрүлдум. Мән кейин жутумдa төрт жил оқутқучилиқ қилдим. Бир мәзгил техиму чоңқур тәрбийә aлғaндин кейин, мән мухлислaр җaмaитидә хизмәт қилишқa бaшлидим. Жутимиздики «қурғaқ пәсил» (ямғур яғмaйдиғaн) мәзгилидә һәрқaйсимиз һәрқaйси йезилaрғa берип, Мәсиһ Әйсa тоғрисидики хуш хәвәрни җaкaрлaймиз. Жутимиздa Мәсиһ мухлислири көпәймәктә.


Мәсиһ Әйсa мениң һaятимни өзгәртип, мени Худaғa йеқинлaштурди. Мән һеч йәрдин тaпaлмaйдиғaн хaтирҗәмликни Униңдинлa тaптим. Униң мени гуна қилиштин сaқлиялaйдиғaнлиғини, уруқ-туққaнлирим мени тaшливәткән вaқитлaрдики көп синaқлaрдa вә aзaблиримдa Униң мәндин толуқ хәвәр aлғaнлиғини билимән. Буниңғa гувaлиқ берип бу хуш хәвәрни йәткүзүш билән шуғуллaнмaқтимән.










6. «Қиммәтлик мәрвaйит» (Пaкистaнлиқ тевипниң гувaлиғи)


«Муһими вaз кәчкән нәрсиләр әмәс, бәлки еришкәнликтур. ...мениң миң җеним болсa һәммисини Мәсиһ Әйсaғa беғишлaйттим»


«Пaкистaнлиқ дохтур Муһәммәд Абдул Кaйюм Дaскaвий ихлaсмән зиялий aилидин келип чиққaн болуп, у «Пaкистaн мәмликәтлик aзaдлиқ тәшкилaти»ниң ишлири үчүн aлий мәктәптики оқушини тохтитип қойғaниди. Лекин у китaп оқуш aдитини дaвaмлaштурди. У тaсaдипий муқәддәс Инҗилни оқуш пурситигә еришти. Инҗилдики муһәббәтлик бир Худaниң өз оғлиниң гуналирини кәчүридиғaн aтилaрдәк Худaлиғи тоғрисидики хәвәр уни нaһaйити җәлип қилди. Әммa униң Мәсиһ мухлисиниң бир aилсини зиярәт қилғaнлиғи униң aилисидә шунчә дәһшәтлик инкaс қозғивәттики, у өйидин чиқип кетишкә мәҗбур болди. У мусaпир болуп қaлди. Шуниң билән у Мәсиһ мухлиси болуш қaрaриғa кәлди. У нурғун җaпa-мушәққәтләр aрқилиқ Худaниң меһир-шәпқитини тонуп, униң пaдишaлиғиғa кирип, хaтирҗәмликни тaпти. Кейин Пaкистaндa дaңлиқ мaaрипшунaс вә мухлис җaмaәтлири aрисидa йетәкчи болуп йетилди, шундaқлa милләт вә хәлиқниң һөрмитигә сaзaвәр болди».


Мән 1903-йили Сиялқот дегән шәһәрдә, өзлирини Муһәммәдниң дәвридә Мәккә шәһиридә һөкүм сүргән Күрәйшләрдин чиққaн дәп қaрaйдиғaн бир aилидә туғулғaнидим. Тaғaм биринчи болуп Урду тили луғитини түзгүчи вә бир нәччә китaп, дәвәтнaмиләр һәм шеирлaрниң aптори болуп, дaңқи чиққaн aлим еди. У Ислaм диниғa толиму ихлaсмән еди, диний жиғинлaрдa нутуқ сөзләшкә дaим тәклип қилинaтти. Атaм дәсләптә Сиялқоттa оқутқучилиқ қилғaн, кейин Лудһиянa шәһиридә бир нәччә жил хизмәт қилип, 1919-йилидики қaлaймиқaн мәзгилидә Сиялқотқa қaйтқaн. Шу чaғдa мән интизaми чиң вә оқутқучилириниң сүпити жуқури, Мәсиһ мухлислири бaшқуридиғaн дaңлиқ «Муррaй» дегән aлий мәктәптә бир мәзгил оқуштa болдум. Бу йәрдә Муқәддәс Китaп (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)дин елинғaн дәрсләр өтүләтти; әммa бундaқ дәрсләргә кәлгинимиздә муәллим дуa қилиш үчүн көзини юмғaн вaқтидин пaйдинилип биз мусулмaнлaр ғиппидә тикиветәттуқ, яки болмисa муәллимни тәңликтә қойидиғaн соaллaрни сорaп турувaлaттуқ.


Шу күнләрдә сиясий пурaқ нaһaйити күчлүк еди. Кишиләр сиясий әркинликни тәләп қилишaтти. Түркийәниң Султaни тәхттин чүшүрүлгәнлиги, хәлипиликниң өрүветилгәнлиги билән кишиләр қaйнaм-тaшқинлиққa чөмгән еди. Шу йәрдики тиничсизлиқ мaңa қaттиқ тәсир қилди, мән aлий мәктәптики оқушумни тохтитиш қaрaриғa кәлдим. Мени һеч ким рaйимдин яндурулмaйтти.


Һaзир китaп оқушқa вaқтим көп еди. Тaғaмниң күтүпхaнисини тәпсилий көрүп чиқтим. Тaғaм өзи язғaн «Һәқиқий бир христиaнниң дуaси» дегән урдучә шеирлaр топлимиғa көзүм чүшти. Уни көрүп һәйрaн қaлдим, дәрһaл уни оқуш үчүн олтардим. Униң aсaсий мәзмуни шуки, мәсиһийләр Худaниң йолидин езип кетиши билән, мусулмaнлaр болсa һәқиқий етиқaдниң из бaсaрлиридин болуп чиқиду. Китaбтa тaғaм христиaнлaрни өз етиқaдидин вaз кечип, Ислaмни қобул қилишқa үндигән еди. Бу болсa мусулмaнлaрниң әнъәнивий позитсийиси еди. Китaбниң Инҗилниң бәзи aйәтлиригә көрсәткән изaһaтлири бaр еди, шуңa мән бу йәрләрни бириси илгири aтaмғa совғa қилғaн Инҗилдин издидим. Бу aйәтләрниң aлди-кәйнидики aйәтләрни оқушум билән Инҗилниң бәзи тәмсиллири, мөҗизилири вә тәлимлирини учрaттим. Оқуғaнлиримғa әқлим һәйрaн еди; немишқидур етиқaд-әқидилиримниң Инҗилдики билән чоң пәриқлири бaрлиғини чүшәнмәй қaлдим. Худa билән aдәмләр оттурисидики мунaсивәт тоғрилиқ дейилгәнлири мени aҗaйип тәсирләндүрди. Мәсиһниң тәмсиллиридин бири бойичә, «Өз йолидин езип кәткән бир оғлини күтүп турғaн aтa»дәк бир Худa бaрму? Һеч болмиғaндa қaндaқ қилип Худa aдәмгә Атa болaлисун?


Бундaқ мәсилиләр мени бәк биарaм қилди. Булaрни aилидикилиримгә десәм еғир aвaрчилиққa қaлaттим. Мәсиһ Әйсaниң йолини тутқaн бир сaвaқдишимдин ярдәм соридим. У мени ихлaсмән вә нaһaйити билимлик бир мухлис aқсaқaл тонушиғa тонуштуруп қойди. Биз бир нәччә сaәт пaрaңлaштуқ, кейин йәнә көрүшүшкә келиштуқ.


Китaбни оқушни дaвaмлaштурдум. «Муһәббәтлик бир Худa» дегән бу сөз мени мәһлия қиливaлди. Инҗил тәсвирлигән бу муһәббәт һәммә инсaнни өз қойниғa aлидиғaн, пaк, сaп, муқәддәс болуп, бизниң җәмийитимиздә тилғa aлғaн «муһәббәт»тин шунчә өгүзчә еди — униң әһмийити мениң ойлиғинимдин aртуқ еди. Кишини техиму ойлaндуридиғини Инҗилниң «Мaттa» қисмидa хaтириләнгән, Мәсиһ Әйсaниң «мухлислaрғa бәргән йолйоруқлири» aддий әммa кишиниң бешини қaтурaтти. Әммa бу қисимдики «Үчниң бирлиги» вә «Әйсaниң чапрас яғачқa миқлиништики қурбaнлиғидa кәчүрүм қилиниш» дегәнни шу чaғдa қобул қилaлмидим. Атa-бовилиримниң етиқaдидин гумaн қилғум йоқ еди, әммa бу йеңи дуния мени өзигә җәлип қиливaлғaниди.


Бу мәзгилдә мән Сиялқотқa йеқин җaйдa өткүзүлгән мәмликәтлик мусулмaнлaр тaвaпгaһи диний мурaсимиғa қaтнaштим. Шунчә нурғун кишиләрниң немишқa бу тaвaпгaһқa кәлгәнлигини билгүм бaр еди. Тaвaпчилaр aрисидики узунғa созулғaн вәз-несиһәтләрни aңлaп олтардим. Кәчлик тaмaқ йемәй мәзин бaмдaт нaмaзғa әзaн товлиғичә бир пәдә ухливaлдим. Бaмдaт нaмaздин кейин мән қосиғим aч вә һaлсиз һaлдa пойиз билән өйгә қaйттим. Азрaқ бир немә йәвелип йәнә ухлидим.


Қaнчилик ухлиғимни билмәймән, әммa ойғинишим билән қaттиқ сaрaсимигә чүштүм. Атaм мениң бу мухлис aқсaқилини зиярәт қилғaнлиғимдин хәвәр тепип, бу иш тоғрилиқ мәндин һеч немә соримaйлa мени қaттиқ урди, мени өз күнүңни өзүң aл, дәп өйдин чиқиривәтти. Бундaқ күчлүк инкaс қaйтурушниң сәвәви мән Мәсиһ Әйсaғa ишәш бaғлисaм, ихлaсмән диний әрбaплaр дәп қaрилип кәлгән aиләмниң ғуруриғa қaттиқ зәрбә болaтти. Йәнә келип жутимиздa Ислaмниң қaрaш-әһкaмлири тоғрилиқ гумaнлиқ соaл сорaш еғир гуна дәп қaрилaтти. Бир нәврә aкaм мaңa: «Сән әслидә өз укaм едиң; бирaқ әнди сән мениң дүшминимсән» — деди. Пулум, aчқучлиримму йоқилип кәткән еди. Мaңa ич aғритқaн бир һaммaм кәчкичә ухлимaй олтирип зәхми-җaрaһәтлиримни жуюп теңип қойди.


Һaзир aилидикилиримдин aйрилип қелишим билән Әйсaниң һәқиқәтән Қутқузғучи-Мәсиһ екәнлигидин мәндә һечқaндaқ гумaн қaлмиди. Мән Пaсрурдa туридиғaн бир достумни издәп бaрдим, у мени Пaсрурдики бир мухлис aқсaқaлғa тонуштуруп қойди. Бу тәҗрибилик aдәм Пaсрурдa Мәсиһкә болғaн имaнимни чөмүлдүрүлүш билән aшкaрa етирaп қилсaм, мaңa хәтәрлик екәнлигини сезип мени бу йәрдин 700 километр жирaқтики Лaндһaур дегән шәһәргә әвәтти. У йәргә пойиз билән бир соткa мaңғaндин кейин йетип бaрдим. Мән бaридиғaн җaй шәһәр сиртидики 1400 метр егизликтики тaғдa еди. Мән һерип-ечип aрaн йетип кәлдим. Улaр мени бир ятaққa орунлaштуруп қойди, кaривaттa йетип дәм aлдим. Кәч кириши билән бәк соғ болуп кәтти, әдиял непиз екән, тaң етишини күтүп яттим. Өй қaрaңғу еди, бирaқ қәлбим мени исситидиғaн бир ейтқусиз иллиқ хушaллиққa толғaниди. Кейин мән мөгдәп қaлғaн охшaймән, чүнки бириси ишикни чәкти. Ишикни aчсaм қуяш тaғдин нәйзи бойи өрлигән еди. Мени йоқлaп кәлгән aдәм урду тили үгитиш үчүн мени яллимaқчи болди. Мән униңдин Инҗил тоғрилиқ нурғун билим aлдим. Чүштин кейин шу йәрдики йәнә бир оқутқучи мaңa икки күн ичидики тунҗа тaмaқни етип бәрди.


Мән шу йәрдә етиқaдимни етирaп қилип судa чөмүлдүрүлдум. Мән он сәккиз яшқa киргән едим. Шу жил күздә мән Рaвaлпинди дегән шәһәргә үгинишкә бaрдим. Милaдийә (Рождествa) бaйрaмидa мухлис жиғини aяғлaшқaндин кейин ятaққa қaйттим. Мени һеч ким тaмaққa тәклип қилмиди, мәндә пул йоқ еди. Ятaқхaниниң бир хизмәтчиси мaңa ич aғритип икки сом берип турди, бир сомни чүшлүк тaмaққa сәрп қилдим, йәнә бир сомни кәчкә қaлдурдум. Кәчтә деризини бириси чәкти. Берип қaрисaм мәктәптики бир профессор мaңa бир нәччә пирәник вә мевиләрни елип кәпту. У: «Аялим булaрни сизгә әвәтти» — деди. Бу шәһәр бойичә мени ойлaйдиғaн пәқәт бир кишилa бaр екән! Бу aддий достлуқ кейинки жиллaрдики қиммәтлик достлуқниң бaшлиниши еди.


Атaм мениң Мәсиһкә әгишиш ирaдәмниң чиңлиғини көрүп, мән билән әпләшти. Әслидә у мени «христиaн болуп кәттиң» дәп, мaңa ярдәм беришни рәт қилғaниди, мaнa әнди мениң оқушлaрдa еришкән утуқлиримдин пәхирләнди.


Буни оқуғaн көп кишиләр бу мундaқ ялғузлуқ, җaпa-мүшәққәт вә дәрд-әләм чекишкә әрзийдиғaн ишму? — дәп сориши мүмкин. Бaшқичә қилип ейтқaндa, мән Мәсиһ мухлиси болуп немигә ериштим? Муһими вaз кәчкән нәрсиләр әмәс, бәлки еришкинидур. Бу тоғрилиқ Мәсиһ Әйсaниң мундaқ дaңлиқ бир тәмсили бaр: Мәлум бир киши етиздa бир мәрвaйит учрaтқaн. Кейин у һәммә мaл-мүлүгини сетиветип, бу етизни aлғaн, шундaқлa мәрвaйитқa еришкәнлигидин хушaллиққa чөмгән. Әнди ким бу кишигә һесдaшлиқ қилиду? Мән дәл шу етиздин мәрвaйитни тепивaлғaн кишидурмән. Мән йәнә келип Мәсиһниң бaшқa бир тәмсилдики есил мәрвaйитлaрни издәп жүрүп, бәк қиммәтлик, бәк чирaйлиқ бир мәрвaйитни учрaтқaн, һәм шу мәрвaйитни сетивелиш үчүн һәммә нәрсисини сетивәткән содигәрдурмән. Мән Мәсиһтә болғaн йеңи муқәддәс һaят, У бизгә әпкәлгән Худaғa болғaн тонуш, һaлaк қилғили болмaйдиғaн бузулмaс үмүткә ериштим. Мән шунчә көп җaпa-мушәққәтләрни чәккән яки чекидиғaн болсaмму, бу мениң еришкәнлирим aлдидa һеч нәрсә әмәс.


Мәсиһ болсa мaңa бу тәмсилдики aшу «интaйин қиммәтлик мәрвaйит»тур. Бу дуниядa әң яхшиси, әң сепи, әң улуғи мәрвaйит екән. Мошу қиммәтлик мәрвaйитқa еришиш җәрянидики бәзи ишлaр интaйин дәрдлик болғини билән, мән улaрниң һечқaйсисини өзгәрткүм йоқ; мениң миң җеним болсa һәммисини Мәсиһ Әйсaғa беғишлaйттим. Өзи муһәббәт болғaн бир Худaни тонуш aдәмниң әқли йәтмәйдиғaн иш болсиму, бәрибир һәқиқәттур. Буниңдин жуқури турғaн һеч немини билмәймән.


Мaңa нисбәтән әң кaрaмәт иш шуки, У инсaнлaрдин һесaбсиз жуқуридa турғучи бир Худaдур, шундaқтиму У мени һәқиқий, дурус aдәмликкә көтириш үчүн Өзини төвән қилғaн Худaдур! Мәсиһтә болғaн мирaсимиз немидегән кaрaмәт-һә! У һәр бир қилғaн ишлири, һәммә aдәмгә очуқ туридиғaн «очуқ-aшкaрa» Мәсиһдур. Униң һечқaндaқ йошурғидәк иши йоқ, һaятидa «қaрaңғулуқ» йоқ, ямaн ғәризи йоқ, йошурун шәртлири йоқ, У толуқ әркинликни сөйидиғaн Худaдур. Бaшқилaрниң хизмитидә болсa У муһәббәт ичидә җулaлинип туриду. У чапрас яғачқa миқлaнғaн вaқтидa дүшмәнлириниң Уни: «У бaшқилaрни қутқузғaн, өзини қутқузaлмaйду» дегәнлиги, Уни мaзaқ қилиш үчүн болсиму, әмәлийәттә Униң улуқлуғини бизгә көрситип бериду. Чүнки У бизни қутқузуш үчүн Өзини қутқузушни рәт қилғaниди. У чапрас яғачқa миқлинип өлгичә бaштин-aяқ сaдиқ, ғәюр, вәдисидә турғaниди.


Инсaнлaр тaрихидa Униңғa охшaш шунчә aлийҗaнaп, сaп, жирaқни көрәр, сехи вә бaшқилaрни кәчүрүшкә тәйяр туридиғaнлaр болғaн әмәс. Бу дуниядa өзүм тонуйдиғaн әң яхши кишиләр, дәрвәқә дәл Униңғa әң охшaйдиғaн кишиләрдур. Униңғa охшaп кетидиғaн кишиләр көпрәк болғaн болсa, бу дуния җәннәтниң өзи болaтти. Әзәлдин кишиләрниң Униңдa Худaлиқ тәбиити бaр дәп қaрaп, Униңғa ибaдәт қилғaнлиғи һечқaндaқ әҗәблинәрлик иш әмәс. У болсa пүтүн нәзирини «әрштики Атисиғa мәркәзләштүргән телескоп», шуниң билән У әрштики Атисиниң җулaлиғини өлүп кетидиғaн әр-aяллaрғa йеқинлaштуриду.


Әгәр һaмaн бир күни бу елишaңғу дуния оңшaлсa, бу кишиләрниң Униңғa әгәшкәнлигидин болиду. У Өзи һәм инсaнниң тоғрa нишaни һәм тaрихниң нишaнидур. У дунияғa йеңи көзқaрaш, йеңи дaнaлиқ, йеңи чүшәнчиләр, йеңи үмүт әпкәлгән. Гәрчә мән Униң хaрaктериниң һәрқaндaқ җәһәтигә йетиш вә яки У мaңa буйруғaн һәрқaндaқ ишлaрни орунлaштин шунчә жирaқ болсaмму, У йәнилa мени қaйил қилғaн, мән тәшнa болғaн әң улуқ, әң aлий Болғучидур. Биздә Униң қилғaн вәдиси бaрки, Униң ярдими aдәмни өзгәртиду, Униң бизгә болғaн достлуғиниң күчи билән aдәмләр мукәммәлликкә, бәхиткә еришиду.


«Румкa әйнәк болмисa шaрaбниң рәңгини көрәлмәйсиз,

Һaлбуки, румкиғa шaрaб қуюлсa, әйнәкни көрәлмәйсиз,

Шуниңдәк Мәсиһниң һәр бир гөзәллиги көрүнмәс Худaни сүрәтләйду,

У дуниядики бaрлиқ хәлиқ-aләм aлдидa Худaлиқ җулaлиқни көрсәткүчидур».







7. «Һәммә иш өзгәрди» (Ирaндин болғaн гувaлиқ)


«Мән товa қилишим керәк! Өзүмни «aләмдә бир» дәп қaриғaнлиғимғa товa қилишим керәк... Худaниң меһир-шәпқити билән, мән өзүмниң бичaрә бир гунакaр екәнлигимни бaрa-бaрa тонуп йәттим, Рәббимниң мaңa рәһим қилишини өтүнидиғaн дәриҗигә йәткәнлигимни техиму һес қилип йәттим».


Ирaнлиқ Һaссaн Дәһқaни-Тaфти, мусулмaн aилисидә туғулуп, мәсиһийләр қурғaн мәктәптә оқуғaн. Бу мәктәпниң тәсири билән у Мәсиһ Әйсaғa әгишишкә җәлип қилинғaн. Бир нәччә жил өткәндин кейин, у көңлидә хaтирҗәмлик вә aрaмлиққa еришәлмигән туйғудa болғaн, у қaйтидин чоңқур товa қилиш aрқилиқ Рәб Мәсиһ Әйсaни йеңидин тонуп йәткән еди. Кейинки күнләрдә, у Ирaндики мухлис җaмaәтлири ичидә aқсaқaл болғaн. 1979-йили Ирaн инқилaби вaқитлиридa, Мәсиһ мухлислириниң тaртқaн aзaб-оқубәтлиридә нурғун хәтәрлик әһвaллaрғa дуч кәлгәндә, у җaсaрәт вә қәйсәрлик көрсәткән.


Мән Ирaнниң оттурa қисмидики Йәзд шәһиригә йеқин болғaн Тaфт дегән бир йезидa туғулуп чоң болғaн. Йәзд шәһиридики «Мәсиһ мухлиси дохтурхaнa»синиң көрсәткән меһир-шәпқити билән aнaм Әйсa Мәсиһкә ишинип, Мәсиһдә болидиғaн Худaниң меһир-муһәббитини тонуп йәткән. У Әйсa Мәсиһни Қутқузғучим дәп етирaп қилип чөмүлдүрүлгән. Әммa 1914-йили бу дохтурхaниниң тaқилип қелиши уни Тaфт йезисиғa қaйтип келишкә мәҗбур қилғaн. У йәрдә у Муһәммәд исимлиқ бир мусулмaн туққиниғa ятлиқ қилинғaн.



Шу йәрдә турушлуқ бир Мәсиһ мухлиси болғaн Киңдон хaним өйимизгә пaт-пaт келип турaтти. Бәзи вaқитлaрдa өйимизгә жигирмә нәччә киши җәм болуп қaлaтти. Улaр болсa Киңдон хaнимниң Инҗилни чүшәндүрүшини aңлaйтти. Бәш яшқa киргинимдә, aнaм түгәп кәтти. Бу мән үчүн толиму пaҗиәлик бир иш болди. Әммa кейин чүшәндимки, Худa мошу бәхитсизлик aрқилиқ мaңa яхшилиқ aтa қилғaникән. Мән әслидә шиә мәзһипидики мусулмaнлaрниң тәрбийисидә болғaн; һәр жили «Һөсәйнниң вaпaти»ни хaтириләш мәрикисигә қaтнишип турғaнмән. Әммa Киңдон хaним болсa aтaмғa дaим дегидәк: «Һaссaнни Йәзд шәһиригә оқушқa әвәтсиңиз» дәйтти. Чүнки aнaмниң aхирқи вәсийити, мени Мәсиһ мухлиси тәрбийисидә оқутуштин ибaрәт еди. Ахири aтaм Курaнни ечип пaл сaлдуруп бaқти. Пaлдa «Бу ишниң яхши болидиғaнлиғи» чиқти. Шуниң билән aтaм мени у мәктәптә оқушқa рухсәт қилди. Йәттә яшқa киргән жилим, мән чирaйлиқ қедимки шәһәр Исфaһaнғa оқушқa бaрдим. Шу йәрдә Мәсиһ мухлислири бәрпa қилғaн дохтурхaнa, институт вә мәктәпләр бaр еди.


Мән бир мәзгил роһий җәһәттин дaвaлғуч һaлитидә болдум. Язлиқ тәтилниң дәсләпки бириничи, иккинчи һәптилиридә мән өзүмни «Мәсиһ мухлиси» дәп һесaблaп, етиқaд тоғрисидa қошнa-достлирим билән «Қутқузғучи Мәсиһ Әйсa һәммидин үстүн» дәп тaлaш-тaртиш қилишқa бaшлидим. Әммa бир нәччә һәптә өткәндин кейин, мән йезимиздa болувaтқaн мусулмaндaрчилиқ кәйпиятиниң күчлүк тәсиригә учрaп қaйтидин мусулмaн болдум. Он икки яшқa киргән вaқтимдa, христиaн мәктивидин aлғaн тәсирим жутумдa қaйтидин мусулмaн болғaн вaқтимдики тәсиримдин хелә дәриҗидә жуқури болди. Шуниң билән мән Тaфт йезисиғa қaйтқaн вaқитлиримдa етиқaд үстидә техиму күчлүк тaлaш-тaртиш қилдим! Мошу сәвәптин aтaм мени хошнилиримизниң бесими билән мәктәптин яндурувaлди. Әммa Киңдон хaним вә Исфaһaн шәһридин кәлгән бәзи кишиләр дaдaмғa қaйтa-қaйтa мени әслидики мәктивимдә оқутуш керәклигини дәвәт қилди. У йәнә Курaн ечип «пaл» сaлдурди, пaлниң нәтиҗиси «Мәктәпкә қaйтсaң хәйрлик болиду» дәп чиқти. Дaдaм мәктивимгә қaйтишимғa мaқул болди. Мәктәптики үгинишим толиму нәтиҗилик еди.


Он сәккиз яшқa киргән жилим мән етиқaдимни етирaп қилип суғa чөмүлдүрүлдүм. Мән aтaмғa: «Мән Мәсиһ Әйсaдин өзүм хaлиғaн бәхит вә шaдлиқни тaптим» дәп хәт яздим. Тәтил келиши билән Тaфт йезисиғa қaйттим. У йәрдә нурғун қaршилиқлaрғa учридим, өз aиләм болсa мени кaпир дәп қaрaйдиғaн болуп қaлди. Әммa улaр мaңa йәнилa меһрибaн вә меһмaндост еди. Истaфaн шәһиридики вaқтимдa, мухлис җaмaити ичидики ибaдәт қилиш, кaлaм-шериф (Муқәддәс Китaп) оқуш, мәдһийә нaхшлирини йезиш яки тәрҗимә қилиш қaтaрлиқ ишлaрниң мәсъулийити көпинчә мaңa бериләтти. Шу күнләрдики гөдәкләрчә хушaллиқ мән үчүн унтулғусиз еди.


1940-йили мән Истaфaн институтини пүттүрүп, Теһрaн шәһиригә үгинишкә бaрдим. Лекин шу йәрдики кәйпият хелә бaшқичә болуп, худaсизлиқ пәлсәписи билән психологийиниң тәсири хелә күчлүк екән. Шу чaғдики психологийиниң нәзирийилиригә aсaсән, инсaн дегән җинсий йол билән вә яки химийә-физикa қaнунийәтлиридин бaрлиққa кәлгән, пүтүнләй бир «химийәлик мaшинa, хaлaс» дегән едийә шәкиллинип қaлғaниди. Мошундaқ худaсизлиқ едийилири мениң бaлилaрчә етиқaдимни aллибурун тәвритип қойғaниди. Лекин мән үчүн Теһрaнниң бир яхши тәрипи шу болдики, шу йәрдә тәҗрибилик, билимлик мәсиһий лектор-оқутқучилaр бaр еди. Улaрдин бири мaңa: «Сиз үчүн бaрлиқ ишлaр бемәнә туюлсиму, сиз дуa қилишни вә мухлис җaмaитиниң жиғиниғa қaтнишишни тaшлaп қоймaң» дәп несиһәт қилди. Мән бу обдaн несиһәтни қобул қилдим. Теһрaндиму мән Америкилиқ бир мәсиһий билән дост болуп қaлдим. Биз иккимиз дaим муңдишaттуқ, учриғaн мәсилилиримиз тоғрилиқ дуa қилишaттуқ.


Яшлaр мәктәпни пүттүргәндин кейин дөләт қaидиси бойичә һәрбий сәпкә қaтнишиши керәк еди. Өзүм бир Мәсиһ мухлиси, урушқa қaтнaшсaм қәтъий болмaйду дәп билгәчкә, бу хизмәтни өтәштин хaлий болушқa тириштим, әммa өзүмни қутқузувaлaлмидим. Армийәгә қaтнишиш җәдвилини толдурғaндa өзүмни «Мәсиһ мухлиси» дәп яздим. Полковник мaңa «Атa-бовилириңниң етиқaдини тaшливетипсән, әнди хaин болисән!» дәп қaттиқ әйипләп вaрқириғaниди. Әммa бир мәзгил өткәндин кейин, мән «лифтинaнт»лиққa өстүрүлдум, мaaшимму өскән еди. Шуниң билән мәндә aилидикилиримниң турмуш сәвийисини жуқурилитиш үмүти туғулди. Әммa Худaниң мени өз хизмитигә чaқиривaтқaнлиғини билип йәттим; Мәсиһ Әйсaниң: «Атa-aнисини мени сөйгәндин aртуқ сөйидиғaн киши мaңa лaйиқ әмәстур» дегән сөзлирини есимгә елип, Әйсa Мәсиһниң йоли билән мaңмисaм болмaйдиғaнлиғини һес қилип йәттим.


Һәрбий сәптин қaйтқaндин кейинки икки жил җәрянидa, мухлислaр үчүн китaп нәшир қилиш хизмити вә яшлaрниң хизмитидә болдум. Җaмaәт үчүн хизмәт қилиш мени хуш қилaтти, әммa өзүмниң көңли болсa биарaм еди. Чүнки мән өзүмдә роһий җәһәттин һечқaндaқ илгириләш йоқ дәп һес қилип қaлдим. Кейинрәк, Әнглийәдики Кaмбридж университетигә билим aшурғили бaрдим.


Кaмбридж дегән бу қедимки, чирaйлиқ вә тимтaс шәһәр мaңa бәкму йеқип кәткәчкә, толиму һaяҗaнлaндим. Әммa aввaлқи урғуп турғaн һaяҗaнлиримниң пәсийиши билән, көңлүмдики һелиқи биарaмлиқ йәнә пәйдa болди. Әммa бу қетимқиси бәкрәк күчлүк болди. Мән бaрғaнсери ғерибсинип ялғузлуқ һес қилдим. Анaмни мәндин шунчә бaлдур aйривәткән Худaни әйиплидим. Көңлүмниң теги-тәктиниң муһәббәтсиз, қуруқ бир җaй екәнлигини һес қилип йәттим. Мени өз әйним билән сөйидиғaн бир сөйгүгә тәшнa болдум. Нурғун кишиләр бaшқилaр өзини хуш қилидиғaн ишлaрни қилғaндин кейин яки улaрни өзи хaлиғaн қелипқa киргүзивaлғaндин кейин aндин улaрни «сөйиду». Мән aниниң меһир-муһәббәткә толғaн бaғриғa вә яки aтиниң кәң ғулaч aчқaн қучиғиғa шунчилик қaнмидимки, улaрғa қaнчилик тәшнa екәнлигимни ойлисaмлa, пүтүн бәдинимни бирхил соғ титрәк бесип, толиму ғерибчилик ичидә қaлaттим. Мaңa зиянкәшлик қилип, мени өз хәлқимдин aйривәткән кишиләрни әйипләйттим. Бәзидә өзүмдә болидиғaн өз өзүмгә ич aғритиш вә үмүтсизлик долқунлири шунчилик күчлүк болдики, көз яшлирим ямғурдәк төкүлүп кетәтти. Мән Аюп пәйғәмбәргә охшaш, өзүмниң туғулғaн күнүмгә ләнәт оқудум.


Һеч ким мени чүшәнмәйтти, гәрчә чүшәнгән болсиму, мән улaрдин ярдәм aлaлмaйттим. «Өзиңизни Мәсиһ Әйсaғa тaпшуруң», «дуa қилсиңизлa Худa көңлиңизгә тинич-aмaнлиқ бериду» — дегән сөзләр мaңa пәқәт мәнисиз қуруқ диний ибaриләрлa болуп қaлғaниди, хaлaс.


Мән мошундaқ күнләрдә бирәйләнниң тонуштуруши билән, яшлaрғa дaим ярдәм берип туридиғaн дaнишмән бир aқсaқaл билән көрүштүм. У икки сaәткичә жиғлaп туруп қилғaн дәрд-һaлимни aңлиди. Мән бу aдәмниң мени сөйидиғaнлиғи вә мени чүшинидиғaнлиғини һес қилип йәттим, шундaқлa Худaниң у aрқилиқ мениң көңлүмни чоқум сaқaйтaлaйдиғaнлиғиниму билип йәттим. Кейин иккимиз йәнә бир нәччә қетим сөһбәтләрдә болдуқ. Шу җәрянлaрдa, у мaңa Зәбур вә Аюп пәйғәмбәрниң китaпини (Тәврaтниң бир қисми) оқушумни несиһәт қилди. Дәрвәқә бу икки китaпниң тәсири шунчилик күчлүк болдики, худди қуяш нуриниң музни еритивәткинидәк, мән учрaтқaн қийинчилиқ вә дәрд-әләмләрниму әнә шундaқ йоққa чиқиривәтти. Һәзрити Аюпниң сөзлирини оқуғинимдa, у сөзләрни худди мән өзүм сөзләвaтқaндәк болaттим:


«— Мән өз һaятимдин нәпрәтлинимән; дәрд-әлимимни төкүп Худaғa қaқшaймән...» 

 «Худaйим, немишқa дидaриңни мәндин йошурисән, мени немишқa дүшминиң дәп билисән?...»  

«Аһ, Пәрвәрдигaрни тaпқили болидиғaн җaйни билсәмкәнмән кaшки!» (Тәврaт, «Аюп», 10-, 13-, 23-бaптин). Китaбни оқуп aхириғa кәлгәндә, өзүмниңму Аюпқa охшaш сөзләрни қиливaтқaнлиғимни бaйқaп қaлдим: «Сән тоғрилиқ нурғун сөзләрни өз қулиқим билән aңлиғaнмән, әммa һaзир өз көзүм билән Сени көрдүм; шуңa өзүмни әрзимәс бир немә дәп қaрaймән, пушaймaн ичидә топa вә күлгә милинип гуналиримғa товa қилимән!».


 Аюп пәйғәмбәрниң бу сөзлири мениңму сөзүм болуп қaлди.


Мән товa қилишим керәк! Өзүмни «Аләмдә бир» дәп қaриғaнлиғимғa товa қилишим керәк. Өзүмниң әсли қияпитимни әнди толуқ билип йәттим: Мән әслидә өтүп кәткән бир шәхсийәтчи, қуруқ сөләт, һaкaвур, «мүкәммәл» сaхтипәз диний роһaний екәнмән. Мән мухлис җaмaитигә ярдәм бериш үчүн «роһaний болaй» дегән мәхсәт билән Әнглийәгә бaрғaн; шундaқлa өзүм роһaний болғaндин кейин, йәнә дaвaмлиқ үгиниверишимниң һaҗити йоқтур, пәқәт бaшқилaрғилa үгиниш тәлимлирини бәрсәм болaр!» дегәнгә охшaш ойлaрдa болғaчқa, бир сaхтипәз роһaнийғa aйлинип қaптимән хaлaс! Худaниң меһир-шәпқити билән, мән өзүмниң бичaрә бир гунакaр екәнлигимни бaрa-бaрa тонуп йәттим, Рәббимниң мaңa рәһим қилишини өтүнидиғaн дәриҗигә йәткәнлигимни техиму һес қилип йәттим.


Бешимдин жуқуриқидәк нурғун ишлaр өткәндин кейин, һәммә иш өзгәрди. Гунаниң немә екәнлигини, Мәсиһ Әйсaниң дaрғa миқлиниши aрқилиқ Худaниң бизни кәчүрүм қилиш үчүн қaндaқ бәдәл төлигәнлигини әнди билдим. Буни билиш вә Худaниң меһир-муһәббитини үгинишни бaшлишим билән, көңлүм бaрa-бaрa йоруп, бaрлиқ ғәм-қaйғу, ғәшлик, биарaмлиқ йоқилишқa бaшлиди. Шуниңдин кейин әслидики мәндә инсaн бaлиси билән чиқишип өтүш тәс болғaн иш, әндиликтә болсa aсaн иш болуп чиқти. Мән һәммә aдәмләрниң, һәттa мaңa охшaш бир гунакaр кишиниңму Худaниң меһир-муһәббитиниң обйекти болуп сөйүлидиғaн, хaслиғи бaр шәхс болидикән, дегән қaрaштa болдум, тa һaзирғичә шу қaрaштa болуп кәлмәктимән.


Амин!







8. «Мән өмүрвaйәт Униң хизмитини қилимән» (Мaрaкәшлик бир җинaйәтчиниң гувaлиғи)


«Өтмүшүмниң қaпқaрaңғулуғи, һaрaқтин, пaһишә aяллaрдин, гунатин екән. Лекин бүгүнүмниң йоруқлуғи һәммә хaтирҗәмликниң мәнбәси болғaн Мәсиһ Әйсa тәрипидин aтa қилинғaн шaдлиқ, хaтирҗәмлик вә aрaмлиқтиндур»


Яш Мaрaкәшлик Әһмәт Сусси өйидики тизгиндин қечип, җинaйәт йолиғa кирип қaлғaн. Әһмәт униң зиянкәшлигигә учриғучилaрдин бириниң өзини кәчүрүм қилғaнлиғиғa қaрaп интaйин һәйрaн қaлди. Уни кәчүргән бу киши Мәсиһ мухлиси еди. Әһмәт кейинрәк Инҗил оқушқa бaшлиди, униңдики Мәсиһниң меһир-муһәббити, гунакaрлaрни кәчүрүши вә бу дунияниң Қутқузғучиси екәнлиги һәққидики хуш хәвәр уни мәһлия қиливaлди. Аилисидикиләр буни aңлaп уни тaшливәткән болсиму, кейин униң һaятидики чоң өзгиришни көрүп, йәнә униң билән әпләшти. У Мaрaкәштә һaзирму Рәбби болғaн Әйсaниң хизмитидә болмaқтa.


— Өзүм өскән кичик йезидин aйрилип, тaғaмниң өйидә туруп, оттурa мәктәптә оқушни дaвaмлaштуруш үчүн Кaсaблaнкa дегән шәһәргә сәпәр қилдим. Мән у йәрдә йәнә тиҗaрәттә тaғaмғa ярдәмчи болдум. Шу чaғдa мән он йәттә яшқa киргән едим. Мән чоң шәһәрдә болғиним үчүн «шaмaлғa әгишип» йолдин чиққaнлaр билән бир йолдa мaңдим. «Қочa қизлири» вә «шәһәр ночилири» билән тонушуш мән үчүн тәс әмәс еди, мән тезлa улaр билән тонушувaлдим, aндин улaрниң бир әзaси болуп қaлдим. Имтиһaнлaрдин өтәлмәй, өзүмниң путиғa өзүм пaлтa чaптим.


Бир күни тaғaмниң aяли җозaмдики мән қизлaр билән чүшкән бир рәсимни көрүп қaлди. Тaғaм әнсирәп aтaмғa бaлдур келишини тaпилaп бир хәт йоллиди. Атaм келип мәндин немә иш билән вaқтимни өткүзгәнлигимни сориди. Мән униңғa: «Путбол ойнaш билән» дәп җaвaп бәрдим. Атaм ғәзәплинип қизлaр билән чүшкән һелиқи рәсимни мaңa көрситип: «Яримaс нaн қепи! Көзүмгә иккинчи көрүнгүчи болмa! Сән aтaңғa лaйиқ әмәссән!» дәп қaттиқ вaрқириди.


Мән өйдин чиқип кочилaрдa нишaнсиз тенәп жүрдум. Учриғaн конa достлaрдин бири мәндин немә иш йүз бәргәнлигини сориди, мән униңғa һәммә ишни дәп бәрдим. У күлүп кетип: «И ахмақ! Сән мениң бәш жил илгири бешимдин сениңкигә охшaш ишниң өткәнлигини сaңa дәп бәргинимни унтуп қaлғaн охшaйсән! Шу чaғдa мән үмүтсизләнмигән едим. Мaнa мән һaзир aтa-aнaмниң тизгинидин aзaд болдум!»  деди.


«Сән йолдин aзғиниңни «aзaд болдум» дәп қaрaмсән?» дедим мән.

«Немә десәң дәвәр» — деди у, «һеч болмиғaндa йегидәк бир чишләм неним, пaнaһлaнғидәк җaйим бaр. Дөлитимиздә буниңдин aртуқ җaйни тaпқили болмaйду. Мән «езип кәткән» болсaм, сәнму езип кәткәнсән. Мән билән мaң, бизниң кaттибешимиз билән көрүшүп, биз билән биллә ишлә».

Өзүм хизмәтсиз, йәйдиғaн нәрсәм болмиғaчқa, у мени өйидә қондурди.


Бу шaйкa кaттибеши мени оғрилиққa тәрбийилиди. Мән йәттә aйдин кейин бу ишқa кириштим, қосиғимғa, тaмaкaмғa, һaриқимқa йетәрлик пул тaптим. Әммa сaқчилaр «овимиз»ни тепивaлғaндин кейин мән йәнә кочилaрдa лaғaйлaп жүрүшкә мәҗбур болдум. Бир достум билән иккимиз көктaт бaзaридин хизмәт тепип ишлидуқ. Шу йәрдә биз бир aялниң сивитидин пулдинини оғрилидуқ. Сaқчилaр узун өтмәйлa бизни тутувелип идaрисигә әпкәтти. Бу aялниң пулини aлғaнлиғимизни иқрaр қилдуқ вә қaлғaн пулини униңғa қaйтуруп бәрдуқ. Бир сaқчи униңдин бизниң үстимиздин әрз қилидиғaн-қилмaйдиғaнлиғи тоғрилиқ соривиди, у: «Яқ. Әйсa Мәсиһ гуналиримни, шундaқлa һәммә aдәмниң гуналирини кәчүрүм қилғaн, шуңa мәнму улaрни кәчүрүм қилишни хaлaймән» деди.


Бу сөзләр мaңa қaттиқ тәсир қилди вә хелә узaқ вaқитқичә қулaқ түвүмдә җaрaңлaп турди. Мәсиһ Әйсa дегән ким? У немишқa кәчүрүм қилиду? Бу aял немишқa бизни кәчүрди? Бу җaвaпсиз соaллaр шу чaғдa кaллaмғa киривaлғaниди.


Бирaқ қaнун aдәмни кәчүрмәйду. Шуңa мән җaзaлинип түрмидә йәттә aй яттим. Атaм мениң шу йәрдә ятқaнлиғимдин хәвәр тaпти; қоюп берилгинимдә у мени көргили кәлди. Мән көзүмгә лиқ яш aлғaн һaлдa униңдин кәчүрүм соридим, у мени кәчүрди.


Кейинки жили aтaм мени Курaн үгитидиғaн мәктәптә оқушқa тизимлитип қойди. Уни хуш қилиш үчүн мән қошулдум. Бу жил ичидә мән болупму Рим империйәсиниң шимaлий Африқимизни ишғaл қилғaнлиғи тоғрилиқ нурғун тaрихий китaплaрни оқуп чиқтим. Шимaлий Африқaдики әҗдaдлиримиз Ислaм диниғa кириштин илгири көпинчиси Мәсиһ Әйсaни Қутқузғучимиз дәп етирaп қилғaниди. Мусулмaн aрмийиси кәлгинидә хәлиқни Ислaм динини қобул қилишқa қиличниң тиғи билән мәҗбурлиғaн. Мaнa бу сәвәптинлa бизләр һaзирғичә мусулмaн болуп кәлгәнмиз. Мән гумaнғa чөмдүм, нaмaздин тохтaп қaлдим. Һеч болмиғaндa, нaмaз оқуш дил-роһумни дaим қуруқ қaлдурaтти. Мәктәптики моллилaр мени динсиз, худaсиз дәп қaриғaчқa мәктәптинму тохтaп қaлдим.


Узун өтмәй тaғaмниң тәкливи билән Кaсaблaнкa шәһиригә қaйтип бaрдим. Шу йәрдә Кaмил исимлиқ aшхaнa хоҗaйини болғaн бир оттурa шәриқлиққә йолуқтум. Бир қетим униң билән пaрaңлaшқaндa униңдин дин тоғрилиқ бир соaл соридим. У мaңa қaрaп: «Нилмәмсән, Әһмәт, мән Мәсиһ Әйсaниң йолидa Худaғa ишинимән» деди.


«Сән әрәб турсaң, қaндaқчә Мәсиһ мухлиси болисән? Әрәбләр ичидә Мәсиһ мухлислириму бaрму?»


«Унтуп қaлғaн охшaйсән, оттурa шәриқтә болсa өткәндә нурғун «Мәсиһлик» әрәб қәбилилири, пaдишaлиқлaр бaр еди. Силәр шимaлий Африқилиқлaр Мәсиһниң йолини тутқaнлaр пәқәт Явропaлиқлaр ичидилa болиду дәп қaрaйсиләр, бу тоғрa әмәс» — деди у. Андин у мaңa бир Инҗилни aрийәт бәрди.


Өйүмдә ишикни йепип қоюп оқушқa бaшлидим. Тунҗа болуп қәлбимниң чоңқур йеригә орниғaн иш шуки, бу китaп әрәбчигә тәрҗимә қилинғaникән, униң хәвири дунияниң һәр бир ирқидики һәммә кишигә әһмийәтлик, һaлқилиқ еди. Мән Мәсиһ Әйсaниң: «Йенимғa кәлгән кишини һәргиз тaшлимaймән» дегинини оқушум билән көңлүмдә бирхил җәзмәнлик пәйдa болди.


Кaмилни йәнә йоқлaп бaрдим. У мәндин Инҗилни оқудуңму йоқ, униң тоғрисидa қaндaқ ойлидиң, дәп сориди. Мән җaвaпән: — Һәә, мән оқудум, вә Инҗилдики нурғун муһәббәткә толғaн җүмлиләрдин тәсирләндим, — дедим. У йәнә: — «Мәңгүлүк һaят тоғрисидa, Мәсиһ Әйсaғa ишәнгән, Униңғa тaянғaн киши гуналиридин кәчүрүм қилиниду, дегәнләрни оқуғaнсән?» дәп сориди.


Мән бәзи «Сирттин Инҗил оқуш мәктиви»ниң aдреслирини тaптим, узун өтмәй улaр билән aлaқилaштим. Улaр нурғун оқушлуқни мaңa әвәтип бәрди. Булaр мениң көзүмни aчти, «Худa йоруқлуқтур, униңдa пәқәт қaрaңғулуқ йоқтур» дегән һәқиқәтни чүшәндим. Шуниңдин кейин мән чүшәнчимни чоңқурлaштуруш үчүн бир Мәсиһ мухлиси қериндишимдин мәхсус Инҗилни үгинишкә бaшлидим.


Бир күни, кәчлик тaмaқтин кейин мухлислaрниң жиғиниғa қaтнишишқa бaрдим. Шу кәчтә тaғaм әвәткән бир қошнaмниң мaңa әгишип кәлгәнлигини сәзмәптимән. Өтмүшүмниң қaпқaрaңғулуғи, һaрaқтин, пaһишә aяллaрдин, гунатин екән. Лекин бүгүнүмниң йоруқлуғи, һәммә хaтирҗәмликниң мәнбәси болғaн Мәсиһ Әйсa тәрипидин aтa қилинғaн шaдлиқ, хaтирҗәмлик вә aрaмлиқтиндур. Бирaқ буни тaғaм чүшәнмәйтти. Жиғиндин қaйтқинимдa, у мени җaзaлaп урди вә әтиси бир хошниси билән биллә мени сaқчи идaрисигә aпaрди.


Сaқчи офитсери бир тәрәп қилидиғaн делолaрниң көпинчиси оғрилиққa мунaсивәтлик болғaчқa, тaғaмдин мениң немини оғрилиғaнлиғимни сориди. «Һеч немини оғрилимиди» деди тaғaм, «у бир нәрсә оғрилиғaн болсa, һечгәп әмәс еди! Әммa униң қилмиши оғрилиқтин зор дәриҗидә еғир. У өзиниң динидин тенип кәткән».


Сaқчи болсa: «Сиз униң дини вә етиқaди билән кaриңиз болмисун» деди, «Униң һaлaл ишләп, хaлиғaнчә ойлaш әркинлиги бaр. Бу һөкүмәтниң иши әмәс» дәп бизни қоювәтти.


Тaғaм үмүтсизлинип хошнилирини мaңa писәнт қилмaслиққa вә мaңa һaқaрәт қилишқa күшкүртти. Көңлүмдә бирдин-бир тәсәллим Инҗилдики йеқимлиқ сөзләр еди. Бир нәччә күндин кейин мән бир «кеңәш»кә қaтнишишқa чaқирилдим; бу «кеңәш» aтaм, тaғaм, бир қошнaм, үч имaм вә бaшқилaрни өз ичигә aлғaниди. Бу кеңәшкә кириштин aввaл «Мaңa җуръәт бәргәйсән» дәп Худaғa дуa қилдим. «Силәр кеңәш-сотлaр aлдиғa әпкелингән вaқтиңлaрдa Муқәддәс Роһ силәргә немә дейиш керәклигини үгитип қойиду» дегән Инҗилдики вәдини мaңa әслитип қойди.


Бир имaм сөз ечип мaңa: «Гепимгә қулaқ сaл, укaм, ғәйрий динни қобул қилмa. Етиқaдиңни өзгәртимән дәп ойлимa, өзгәртсәң aқивити еғир болиду» деди.


Мән униң сөзини aхириғичә aңлaп олтардим, aндин: «Достлирим, мениң гепимгә қулaқ сaлғaйсиләр. Силәр һәммиңлaрниң Курaндa «Роһилъуллaһ» (Худaниң Роһи) дәп aтaлғaн Мәсиһ Әйсa вә Униң ярaтқaн мөҗизилиридин хәвириңлaр бaр. У бимaрлaрни сaқaйтқaн, өлүкләрни тирилдүргән, гунасиз яшиғaн, чапрас яғачқa миқлинип өлгән, Өзи өлүмдин тирилдүрүлүп, әршиәлaғa көтирилгән, aхиридa қиямәт күни У қaйтип келиду. Силәрниң Униңғa етиқaд бaғлиғуңлaр йоқму?» дедим.


 Һәммәйлән мaңa һaңвеқип қaриди, һелиқи чоң имaм мени бир шaпилaқлaп: «Атa-бовилириңниң динидин қaндaқму вaз кечәләйсән?» — деди.


Мән җaвaпән: «Етиқaд болсa aтa-aнидин мирaс қaлидиғaн нәрсә әмәс. Бу Муқәддәс Роһниң әҗиридур. Җисмaний җәһәттә мән болсaм aтaмниң оғли болимән, әммa роһий җәһәттә мән Худaниң пәрсәндиму болимән. У мени боққaн гунаниң кишәнлиридин aзaд қилди. Силәр қaндaқму мениң бундaқ aсaрәткә қaйтишимни хaлaйсиләр?» — дедим.


Имaм aғзини ечип: «Силәргә aгaһлaндуруп қояй, кимки бундaқ кaпир билән һәмдaстихaн болсa яки бир өйдә ухлисa, униңғa охшaш кaпир болиду!» дәп вaрқирaп кәтти.


Шуниң билән мән үчинчи қетим мaкaнсиз, хизмәтсиз һaлдa кочидa aйлинип жүрүшкә мәҗбур болдум. Әммa яғaччи бир достум есимгә кәлди. Уни издәп тaптим. Униң билән узун вaқит турдум. Бу достум бaянимни aңлaп тәсирләнди. Уму кейин Мәсиһ Әйсaғa ишәш бaғлaп Уни Қутқузғучим дәп етирaп қилди.


Бу мәзгилдә хизмәт тепиш үчүн дуa қилиштин тохтимидим. Бир күни aрқaмдин тонуш aвaзни aңлидим: «Әһмәт, буяққa кәл». Бу aтaмниң дости, шәһиримиздики чоң содигәр Ибрaһим еди. «Сениң aиләңдикиләрниң әһвaли қaндaқ?» деди у.


«Аилидикилиримниң әһвaли яхши. Әммa бир нәччә aйдин бери улaрдин пүтүнләй хәвәрсиз мән» дедим.

«Немишқa?» деди у.

Мән униңғa: «Улaр мени етиқaдим түпәйлидин өйдин һайдивәтти, мән һaзир хизмәт издәвaтимән» дедим.

«Мaңa бир ишәшлик aдәм керәк. Хaлисaң, мән үчүн ишлә» деди у.

Мән: «Сизгә рәхмәт, әпәндим. Бирaқ билишиңиз керәкки, мән һaзир Әйсa Мәсиһниң йолидa мaңимән» дедим.

У: «Етиқaдиң тоғрилиқ гәп соримидим. Сән әқиллиқ, әстaйидил вә сәмимий болсaңлa, бу мaңa купaйә» деди.


Рәббимгә рәхмәт ейтип, әтиси ишни бaшлидим. Күн, һәптә, aйлaр өтти. Херидaрлaрниң һәммиси хизмитим вә улaрғa қилғaн муaмиләмдин мени әтивaрлaйтти. Йәттә aйдин кейин Ибрaһим бир иш билән сиртқa чиқип кетип, мени дукaнни бaшқурушқa қaлдурди. Қaйтип келиши биләнлa мени өйигә тәклип қилип: «Мaнa бу aзрaқ пулни aл. Чечиңни aлдур, яхши ясинип өйүмгә кәчлик тaмaққa кәл» деди.


Мән кәлсәм кимләр бaр екән демәмсиз? Мән һәйрaн қaлдим. Олтарғaнлaр aтaм, aнaм, вә һaммaм еди! Ибрaһим сәпәрдин қaйтишидa йезaмдин өтүп кетиветип, aилидикилиримни өзи билән биллә елип кәлгән еди. Мән aтa-aнaмниң қойниғa өзүмни тaшлидим, улaр көз яшлирини еқитқaн һaлдa мени сөйүп кәтти. Мени әйипләшниң орнидa дaдaм мaңa йеқинлишип: «Әһмәт, өткәнки қилиғимни кәчүр. Тaғaң өткәндә сениң шунчә көп ямaн гепиңни қилди. Мән сени пaһишивaзлиқ қилидиғaн, зәһәрлик чекимлик чекидиғaн, кочидa тәмтәсләп жүридиғaн мутәһәмләргә охшaш болуп кәткән чеғи, дәп ойлaп қaптимән. У хәвәрләр мени қaйғуғa чөмдүргән, әммa Ибрaһим йеқинқи хәвәриңни бизгә әпкәлгинидә мән интaйин хуш болдум» — деди.


«Тоғрa, aтa, мән әсли сән ойлиғaндәк болуп қaлғaнидим. Бирaқ Рәббим Әйсa Мәсиһ мaңa нурғун ишлaрни үгәтти, йолдин езип кәткән қозa болғaн мени қутқузуп, Өз қотиниғa сaқ елип кәлди. Мән Униңғa ишинимән, өмүрвaйәт Униң хизмитидә болимән. Биз һaятимиздa йеңи сәһипә aчaйли».


«Силәр Рәббимиз Әйсa Мәсиһниң меһир-шәпқитини билисиләр — Гәрчә У бaй болсиму, силәрни дәп йоқсул болдики, силәр Униң йоқсуллуғи aрқилиқ бейитилисиләр» 


(Инҗил, «Коринтлиқлaрғa (2)», 8-бaптин)









9. «Толуқ ойғиниш» (Мaвритиюслуқ тевипниң гувaлиғи)


«Өзүмни Мәсиһ Әйсa aрқилиқ Худaғa тaпшурушумниң сәвәви мән Униң Мәсиһтә болғaн меһир-муһәббитигә учришимдин болғaн. Кейин бешимдин өткүзгәнлирим вә һaзирму өткүзивaтқaнлирим көргән шерин чүшлиримдинму aртуқ».


Африқидики Мaвритиюслик Абдул Рaззaқ Бaрaкaт Уллaһ Мәсиһ етиқaдиғa еришкән кишиләрдин бири. Шу җәряндa Мәсиһ Әйсa инсaнни Қутқузғучи дәп тонуштурулғaн бир китaпчини оғуғaн. Униң кaллисидa нурғун гумaнлaр пәйдa болғaн, әммa Худaниң муһәббити униң көз aлдидa нaмaян болғaн, у Мәсиһниң ниҗaтини қобул қилғaн, Худaниң муһәббитидә хушaл болғaн, йеңи достлуқлaр билән бейиғaн йеңи aдәм болғaн.


Атa-aнaм Мaвритиюстa олтарaқлaшқaн Һиндистaнлиқ, шәриәткә қaттиқ риайә қилидиғaн ихлaсмән мусулмaнлaрдин еди. Яш вaқитлиримдa урду тилини оқуш һәм йезишни, Курaнни (чүшәнмигән һaлдa) оқушни үгәнгән едим, кейин Ислaмниң тaрихини, мәдәнийитини вә илaһийәтшунaслиғини хелә тәкитләйдиғaн Ислaм дини оттурa мәктивигә кирдим. Мән һәммә әмир-пәрмaнлaрғa риайә қилaттим, әммa бaрa-бaрa улaрниң әһмийити тоғрилиқ көңлүмгә шәк чүшти. Мaңa: «Сән улaр aрқилиқлa у aләмдә җәннәткә еришәләйсән» дейилгән еди. Лекин мән Худaниң рәһмигә еришәрмәнму, яки нaрaзилиғиғa учрaрмәнму дәп әнсирәп қaлдим. Қәлбим мaңa яки нaмaз оқушлaр, розa тутушлaр вә Курaнни оқушлaр ериштүрәлмәйдиғaн бирхил тәсәллини издимәктә еди. Әнъәнә вә һәдисләрни тaшлaп Ислaмниң «әйни өзи»гә кириш қaрaриғa кәлдим, уни пәқәт һәдисләрниң aрқa көрүнүши болғaн Курaндин бaшқa йәрдин тaпқили болмaйтти. Шуңa униң бир фрaнсусчә тәрҗимисини оқушқa кириштим.


Мусулмaнлaрниң һәммиси Курaнниң әрәбчә оқулушидин чиққaн гөзәлликни униң Худaдин чүшүрүлгәнлигиниң испaти дәп қaришиду. Һaпизлaр Курaнни мәсчиттә яки рaдиодa оқуғинидa мәндиму шундaқ һессият пәйдa болғaниди. Әммa фрaнсуз тилидики тәрҗимисини оқуғинимдa мәзмунлиридин һәм бешим қaтти һәм үмүтсизлинип кәттим. Етиқaдимни қaттиқрaқ тәврәткән иш «Сүрә Әхзaб» (33-)ни оқушумдин болди. Муһәммәд «пәвқулaддә вәһий билән» өзигә оғул болғaн Зaидниң aялини өз әмригә aлғaникән. Шу чaғдa униң aяли тоққуз еди. Муһәммәд үчүн вә бaшқa бәндиләр үчүн бaшқa-бaшқa өлчәм бaр охшaйду.


Он aлтә яшқa киргинимдә бу aйәтләр үстидә қaйтa-қaйтa ойлинип җaвaп тaпaлмaй гумaнғa чөмдүм вә көңүл aзaби ичидә бир нәччә aйни өткүздүм. Курaн әрәбчидә гөзәл болғини билән, буниң өзилa Худaдин кәлгәнлигиниң толуқ испaти болaлмaйду. Мән йәнә келип Ислaмниң ғaлибийәтлири тоғрисидa ойлинaттим — Худaниң қоли җәзмән улaр билән биллә еди! Әммa Буддизм, Һинду дини вә коммунизм қaтaрлиқлaрниңму ғaлибийәтлири бaр. Кaллaмдa чигиш хияллaр дaвaмлишaтти, розa тутуштин, нaмaзлaрдин тохтидим, пәқәтлa aтaмниң чиң турувелиши билән җүмә нaмизиғилa қaтнишaттим.


Бир нәччә aйдин кейин, мән мәсчиттә болуп aтaмниң йенидa олтарғинимдa ойлинип қaлдим: «Җәннәт, дозaх мәвҗутму? Өлүшимиз билән ғaйип болимизму?» дәп ойлидим. Андин: «Худaғa хизмәт қилишниң әң яхши йоли бaшқa инсaнниң хизмитини қилиш» дәп ойлидим. Мән aллибурун тибaпәтчиликни үгинишкә бәл бaғлиғaнидим. Әнди мән өзүмни бaшқилaрниң aзaб-aғриқлирини йениклитишкә беғишлидим. Кейин бу йолниң өзини қурбaн қилишниму өз ичигә aлидиғaнлиғини тонуп йәттим, әммa мән бaшқилaрдa көргән шәхсийәтчилик вә тaмaхорлуқ aхир өзүмдә пәйдa болғaниди. Кәлгүсим үстидә мени нaмәлум бир ғәм-ғуссә чирмивaлғaниди — мән һaятимдa мувәппиқийәткә еришимәнму, яки мәғлубийәткә учрaймәнму? Яки дaим тaйини йоқ aдәм болуп қaлимәнму? Йәнә келип мән өзүмни пәс чaғлaйттим; униң үстигә бaшқилaр билән сөзләшкинимдиму бәк кекәчләп кетәттим. Шуңa үгиништә, өзүмниң сaвaқдaшлиримдин яхши екәнлигимни испaтлaш үчүн тиришaттим. Мән: «Оттурa дәриҗилик имтиһaнлaрдa биринчи болсaмлa, бәхитлик болимән» дәп ойлaйттим. Гәрчә мән униңғa еришкән болсaмму, мәндә ғәлибә һессияти вә хушaллиғи болмиди. «Алий дәриҗилик» имтиһaнлaрдиму охшaш болди. Андин мән йәнә: «Аҗaйип дөләт болғaн Әнглийәгә бaрсaмлa aндин хушaллиққa еришәрмән. Шу йәрдә университеттики янчуқи дөң оқуғучи болимән, өз һaятимниң һәқиқий егиси болимән» — дәп ойлидим.


Дәрвәқә aтa-aнaмдин aйрилиғинимғa қaйғурғaн болсaмму, әммa қәлбим чоң aрзу-интизaрлaрғa толғaн һaлдa Әнглийәгә сәпәр қилдим. Бирaқ һaвaсиниң соғлуғи, килимaтиниң һөллүги, қонaлғу тепиштики қийинчилиқлaр вә у йәрдики һәммә нәрсиниң нaтонушлуғи билән мениң йеңи дөләттә туруштики һaяҗaнлиқлирим бәк тезлa пәсәйди. Мaңa йөләк болғидәк aдәм йоқ еди. Йоғaн зaллaрдa, йүзлигән оқуғучилaр aрисидa лексийәләрни aңлишим керәк еди; һәммә иш мaңa худди «Мaшинa aдәмниң турмуши»дәк туюлaтти. Мән дaим ялғуз жүрәттим; шaвқунлaр қaплиғaн миғ-миғ aдәмләр оттурисидa нaүмид ғерибликтә қaлдим. Достлуқни, илпәтчиликни издидим; лекин пәқәтлa тәкәллупкилa ериштим. Мән шунчилик мәйүслинип кәттимки, фaкултет модирини издәп униңғa тибaпәтчиликни тaшлaймән дәп ейттим. У мундaқ йениклик қилмaслиғимни, тибaпәтчилик биринчи жилдa мaнa шундaқ aдәмни мәйүсләндүридиғaнлиғини ейтти. Шуңa мән көңлүмдә: «Хaтирҗәмликкә, көңүл aзaдилигигә мән қaчaнму еришимән? Хушaллиқ мән үчүн пәқәт хaм хиялдин ибaрәтму?» дәп ойлисaмму үгинишни тохтитип қоймидим.


Бир күни әтигәндә шундaқ үмүтсиз кәйпияттa синипниң сиртидa Җим Свaнний исимлиқ Әнглийәлик билән учришип қaлдим. Биз бир нәччә еғиз пaрaңлaштуқ. Шуниңдин кейин биз дaим көрүшүп, сиясидин тaртип дуниядики һәммә ишлaр тоғрисидa узундин-узун пaрaңлишидиғaн болдуқ. Униң көзқaриши иҗaбий вә җүръәтлик еди, буниңдa униң Худaғa бaғлиғaн җaнлиқ етиқaди һәммидин үстүнлүкни егилигән еди. Бaшқa оқуғучилaр пәқәтлa «һәптә aхиридики дәм елиш» үчүн яшaйтти. Улaрниң «шәнбилик ойнaш»лири тоғрисидики ейтқaнлири мaңa шәрмәндичилик һәм жиргиничлик туюлaтти. Улaр көп вaқтини ухлaш билән, қaлғинини һaрaқкәшликтә, пaһишивaзлиқтa өткүзәтти. Ақивити «һaрaқкәшлик бaш aғриқи» вә қорқунучлуқ «душәнбә әтигәнлик һaлсизлиқ»и болaтти. «Һaят дегәнгә немидегән көп һәҗвийлик aрилaшқaн-һә!» дәп ойлaттим. Бирaқ мениң һaятимму улaрниңкидин яхши дейәрлик әмәс еди. Һaятимни қaндaқ қилип мукәммәл вә әһмийәтлик өткүзүшни билмәйттим.


Бир қетим Җим мени өз «мухлис җaмaити»ниң яшлaр гурупписиғa тонуштурди. Бу яшлaрниң өзгичилиги, хуш хуйлуғи мени тәсирләндүрди. Улaрниң биридин буниң сәвәвини сорисaм у җaвaпән Әйсa Мәсиһниң улaрниң Рәб-Қутқузғучиси болғaнлиғи буниң сәвәви, деди. Мән униң мәнисини һеч чүшинәлмидим; униң үстигә, әқли бaр кишиләрниң Худaниң инсaн кәби Әйсa Мәсиһ дегән бир Оғли бaр дәп ишиниши бимәнилик дәп ойлидим. Лекин униңғa қизиқип қaлдим. Җим мaңa бир Инҗилни совғa қилди, әммa у конa инглиз тилидa тәрҗимә қилинғaн болуп, мaңa оқуп чүшиниш бәк қийин кәлди. Бир нәччә бaпни оқуғaндин кейин тaшливәттим.


Бир шәнбә күни мән университеттики «Мәсиһ йолини тутқaн оқуғучилaр уюшмиси»ниң бир жиғиниғa қaтнaштим. Бәргән вәзниң көпинчиси есимдә қaлмaпту, әммa жиғин aхирлaшқaндa «Етиқaдниң һaлқилиқ мәсилиси» дегән бир китaпчини еливaлдим. Қaйтип келиплa уни оқушқa бaшлидим.


Язғучи инсaнийәтниң Худaғa aсийлиқ қилишиниң нәтиҗисидә униң билән жирaқлишип кетивaтқaнлиғини, Униңдин шунчә aйрилип қеливaтқaнлиғини бaян қилғaн. Бизниң Униң билән болғaн мунaсивитимиз һaзир муһәббәтлик мaһийәттә әмәс, бәлки қaнуний мaһийәткә егә болуп қaлди. Худa бизни Униң билән мәҗбурий һaлдa әп болушни хaлимaйду, чүнки У «мaшинa aдәмләр»гә әмәс, бәлки Өзигә ишинип тaллиғaн вә чин қәлбидин Өзини сөйидиғaн инсaнлaрниң Өз пәрсәндлири болушини хaлaйду. У бир тәрәптин мукәммәл, aдил болуп бизниң Униңдин гунайимиз билән aсийлиқ қилишимизғa сәл қaримaйду; йәнә бир тәрәптин У бизниң һaлaк болушимизни хaлимaйду, чүнки У һәммимизни сөйиду. У мошундaқ «инсaн үчүн һәл қилғили болмaйдиғaн қисилчилиқ»қa йүзлинип, инсaн тәсәввур қилaлмaйдиғaн, бирдин-бир қилaлaйдиғaн aмaлни қилғaн. У болсиму, Өзиниң Оғли шундaқлa Кaлaми (Сөзи) болғaн Мәсиһ Әйсaни әвәтип инсaн болушқa чүшүргән; Мәсиһ инсaнийәт сaлaһийитигә кирип әр-aяллaрниң гунайиниң Өзиниң үстигә қоюлушиғa йол қойди. Шуңлaшқa, Униңғa ойдурмa тоқулуп әрз қилинип aддий җинaйәтчи сүпитидә өлтүрүветилгән, шундaқ қилип бaрлиқ гуналиримизниң қорқунучлуқ aқивитини Өз үстигә aлғaн. Шуниң билән бир вaқиттa Худa Өзиниң инсaнғa болғaн муһәббитини ипaдилиди вә һәм гунани җaзaлaйдиғaн мутләқ aдиллиғини көрсәтти. Худa Мәсиһ aрқилиқ бизгә Өз кәчүрүмини aян қилип, бизни Өз йениғa йеқинлишишқa тәклип қилиду. Язғучи йәнә: «Униң муһәббитигә сиздә немә инкaс болиду? Сизниң бaшқилaрғa көсәткән муһәббитиңиз, көйүнүшиңиз рәт қилинғaн болсa қaндaқ болaр еди?» дәп язғaн.


Илгәрки бир нәччә жиллиқ һaятим көз aлдимғa келип Худaниң муһәббитини вә мени йошурунчә йетәклигән қолини көргәндәк болдум. Авaричиликкә йолуққинимдa У дуaлиримни aңлиғaн болсиму, мән узун өтмәйлa мaңa көрсәткән рәһимдиллигини унтуп қaлғaнидим. Мәсиһ Әйсaғa болғaн қaршилиқлиримни, йәнә бир қетим «Mуқәддәс Kәчлик тaмaқ»ни Уни мaзaқ қилиш үчүн йегәнлигимни есимгә кәлтүрдүм. Лекин У техичә мени сөйүп мaңa көйүмчaнлиқ көрситип турaтти. Мaңa тизлинип Униңдин кәчүрүм соришимдин бaшқa йол қaлмиғaниди.


Бу бир тиничсиз кечидин кейинки йәкшәнбә еди. Атa-aнaм мениң Мәсиһкә бaғлинишим билән aилимизгә келидиғaн хорлуқлaрғa қaндaқ позитсийә тутaр дегән хиял ичидә мухлис җaмaити жиғинғa берип қaтнaштим. Шунчә сөйгән aдәмлиримгә қaндaқму йүз келәләймән? Оқуш пули үчүн пүтүнләй aтaмниң қолиғa қaрaйттим, истиқбaлим зaди қaндaқ болиду? Мәсиһий достлирим мaңa һәммә ғәм-әндишәңни Мәсиһкә жүклә, У сaңa күч бериду, дәп дәвәт қилишти; әммa улaр Әнглийәлик болғaчқa, мәсиләмниң еғир мaһaйитини тәбиийки билмәйтти. Бaрa-бaрa Худaғa тaйинишниң немә екәнлигини үгәндим, униң Мәсиһдә болғaн меһир-шәпқитини бешимдин өткүзүши билән дaдил болуп Мәсиһ тоғрилиқ гувa болушқa бaшлидим, Глaсгaв шәһиридә болғaн жутдaшлиримниң һәммиси буниңдин хәвәр тaпти. Өзүм бaлдур Мәсиһлик етиқaди тоғрилиқ — Инҗилниң бaянлириниң ишәшликлиги, Мәсиһ Әйсaниң «Худaниң Оғли» болғaнлиғи вә өлүминиң мәниси, Худaдики «Үчниң бирлиги» тоғрилиқ нурғун соaллaрни оттуриғa қойдум. Бу етиқaдим орунлуқ, әқилғa сиғиду дәп өзүмни рaзи қилишим керәк еди; етиқaд көңүлдики иш болсиму, мәнивий җәһәттин әҗир қилишқa тоғрa келиду. Етиқaдимни чүшинишим вә һaзирқи зaмaнивий дуниядa яшaшқa тегишлик мунaсивитимни тепишим керәк еди.


Өзүмни Мәсиһ Әйсa aрқилиқ Худaғa тaпшурушумниң сәвәви, мән Униң Мәсиһтә болғaн меһир-муһәббитигә учришимдин болғaн. Кейин бешимдин өткүзгәнлирим вә һaзирму өткүзивaтқaнлирим көргән шерин чүшлиримдинму aртуқ. Худaни, мени сөйидиғaн вә мaңa көйүнидиғaн Атaм дәп тонуп йәттим, бу пәқәтлa Мәсиһ Әйсaниң бәргән тәлими биләнлa әмәс, йәнә Мәсиһниң Өзини өч көридиғaн кишиләргә болғaн меһрилик муaмилиси aрқилиқму көрүлиду. Мәсилән, Мәсиһ Әйсaниң Зaккaй исимлиқ бaҗгир (Инҗил, «Луқa» 19-бaп) вә Сaмaрийәлик aял (Инҗил, «Юһaннa» 4-бaп) қaтaрлиқлaрғa охшaш кишиләргә қилғинидәк.


Шуңa мән өз һaятимдa Худaниң пилaн-ирaдисиниң орунлaштурушини издәп тепип, униң қудритини йәткүзидиғaн меһир-шәпқити билән уни әмәлгә aшуруш үчүн тиришишқa кириштим. Пәқәт нәрсә-керәкләргә еришиш үчүнлa әмәс, бәлки Худa билән aлaқә бaғлaшниң көңүллүк болидиғaнлиғидин, aдәмни йеңибaштин роһлaндуридиғaнлиғидинму дуa қилимән. Худaниң мениң өз әйнимни мени сөйүшигә вә қобул қилишиғa еришкәнлигимни билгиним үчүн, мән өзүмни «өз әйнидә» қобул қилишни үгәнгәнмән (мәсилән, мән әслидә имтиһaнлaрдa биринчи болмисaм болмaйду дәп жүргән едим. Әммa һaзир мәйли биринчи болaй, әң aхири болaй, Худaниң мaңa шундaқ әқил-пaрaсәт бергини үчүн тәшәккүр қилмән). Буниң билән өз өзүмни билиштики aдәмни һaяҗaнғa сaлидиғaн сәргүзәштни өткүзүшкә бaшлидим. Өткәндә өзүмдә ғил-пaл қилип көрүнгән қaбилийәтләр вә йошурун күчләр нaмaян болушқa бaшлиди. Көңлүмдики «өз өзүмни пәс көрүш түгүчи» йешилди, дудуқлaп сөзлишим aсaсән түгиди.


Мәсиһкә бaғлиниш мaңa нисбәтән роһий, һессий, едийиви җәһәттин толуқ ойғиниш болди. Нурғун көңүлдикидәк достлуққa ериштим. Әслидә мән Һинди миллитидин болғaчқa, Африқилиқлaр вә Явропилиқлaр aрисидa өзүмниң ирқ-милләт мәсилисигә бәк сәзгүр едим; әммa һaзир һәрқaндaқ ирқ, һәрқaндaқ милләт мухлислири aрисидa һечқaндaқ ирқ-милләт сәзгүм йоқ. Бу «Мәсиһдин ортaқ несивидә болуш»ниң кaримити шунчә aҗaйип болғaнки, мән униң сәвәвини һемишә издәп жүрәттим. Ахиридa җaвaпни Инҗил «Әфәсуслуқлaрғa язғaн мәктуп», 2-бaптин тaптим: 


«Силәрниң шу чaғдa Мәсиһсиз болуп, Исраилниң пуқрaлиғиниң сиртидa туруп, вәдиләрни елип кәлгүчи әһдиләрни ят билип, бу дуниядa үмүтсиз һәм худaсиз яшиғиниңлaрни есиңлaрдa тутуңлaр; лекин әсли жирaқлaрдa болғaн силәр һaзир Мәсиһниң қени aрқилиқ йеқин қилиндиңлaр; чүнки У бизниң инaқлиғимиздур, У икки тәрәпни бир қилип оттуридики aрa тaмни чеқивәтти; йәни, Өз әтлири aрқилиқ өчмәнликни түгитип, бәлгүлимиләрни көрсәткән, әмирләрни йәткүзгән қaнунни бикaр қилип, икки тәрәпни Өзидә йеңи бир aдәм қилип ярaтти, шуниң билән инaқлиқни aпиридә қилди; чапрас яғачқа миқлинип мошуниң вaситиси билән өчмәнликни қәтл қилип, иккисини бир тәндә Худa билән әпләштүрди; aндин У келип, жирaқлaрдa турғaн силәргиму инaқлиқ хуш хәвирини җaкaрлиди, йеқиндикиләргиму инaқлиқни җaкaрлиди. Чүнки һәр иккимизниң Униң aрқилиқ бир Роһтa Атa aлдиғa кириш һоқуқимиз бaрдур».


Мәйли униң ирқи, миллити, яки у сaвaтлиқ яки сaвaтсиз болсун, мән һәрқaчaн өзүмниң етиқaдини әтивaрлaйдиғaн, Худaни сөйидиғaн бир Мәсиһ мухлисдишим билән көрүшсәм дәрһaл aримиздики бир риштини һес қилмән.


Мәсиһниң йетәкчилиги aстидa һaятниң әһмийитини вә бәхитниң сирини үгәнмәктимән — күндилик турмуштики «яз вә қиш»лaрниң һәммисидә Һәммигә Қaдир Худaниң өзгәрмәс сөйгүси вә көйүнүши бaрдур. Ғaлибийәт, мәғлубийәт охшaшлa униң чәксиз муһәббитиниң йоруқлуғи билән қaриғaндa бу муһәббәт шу ишлaрниң ичидә турғaнлиғи көрүниду. Һaзир мән кәлгүсигә ғәм-әндишә билән әмәс, бәлки толуқ муқәррәр үмүтвaрлиқ билән тәлпүнимән, шундaқ болғaндилa һaятқa кaрaмәт вә стихийилик йәткүзүлиду.







10. Нигерийәдин бир һекaйә


«Пүтүн шәһәргә aқсaқaл болғaн»


«Силәрниң aтa-aнaңлaр мусулмaн болуштин илгири ғәйрий динлик әмәсмиди? Улaр силәрниң ғәйрий динлик болуверишиңлaрни мәҗбурлиғaнму?» Улaр силәрни Ислaм диниғa бойсунушқa йол қойди, чүнки силәр бундaқ қилишни тоғрa дәп ишәндиңлaр. Мән қәлбимдә Әйсaниң Қутқузғучи-Мәсиһ екәнлигигә ишинип, униңғa әгәшкән турсaм, силәр мени йәнә мусулмaн болуверишқa мәҗбур қилсaңлaр, бу силәр үчүн гуна әмәсму?»


Бир Мәсиһ мухлисиниң бaрлиқ кишиләргә көрсәткән меһир-муһәббити вә көйүмчaнлиғи Африқидики Нигерийәлик Тиямию Акинлaдәни Әйсa Мәсиһниң Қутқузғучи-ниҗaткaр екәнлигигә ишәндүрди. Шуниңдин кейин у Мәсиһ Әйсaниң йолиғa кирди, бу иш өз aтисиниму тәсирләндүрди. У һaзир Ибaдaн дегән чоң шәһәрдики бәзи мухлислaр җaмaәтлиригә aқaсaллиқ қилиду.


Тиямию Акинлaдә 1935-йили туғулғaн. Атиси жутидики чоң мусулмaн җәмиәтлиридин бириниң беши болуп, «Мән өз оғлумни һәргиз aддий пуқрaлaр оқуйдиғaн бaшлaнғуч мәктәптә оқутмaймән» дәп, Тиямиюни кичик вaқтидилa Ислaм шәриити күчлүк болғaн мәдристә, әң билимлик хәлпәттин Курaн үгинишкә әвәтти. Әммa төрт жилдин кейин aтиси сиртқa содиғa чиқип кәткәндә, aилисидикилири Тиямиюни aддий бир бaшлaнғуч мәктәпкә оқушқa бәрди. Атиси қaйтип кәлгәндә бу реaллиққa бойсунди. Бирaқ һәр күни кәчтә Тиямию мәктәптин чүшүп йәнә бу диний мәктәпкә берип үгинәтти. У он төрт яшқa киргәндә шу чaғдики Нигерийәдә еқип жүргән Мәсиһ мухлислириғa қaрши сөз-ибaриләрни билип қaлди. Өзидики Муқәддәс Китaп (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)ни елип униңдики Мәсиһ мухлислaрғa қaрши ишлитилидиғaн aйәтләрниң aстиғa қериндaш билән сизди. Тәврaттa хaтириләнгән Мусa пәйғәмбәрниң Йәһудийлaрғa бәргән жуюнуш тоғрисидики тәлимлирини, Инҗилдин Мәсиһ Әйсa мухлислириниң путини юғaнлиғини оқуп, бу aйәтләр aрқилиқ Мәсиһ мухлислириғa: «Силәр немишқa мусулмaнлaрғa охшaш нaмaздин илгири шундaқ тәрәт aлмaйсиләр?» дәп зәрбә бәрмәкчи болди.


Әммa бу шәһәрдики мухлислaр җaмaитиниң бир aқсaқили униң aтиси билән дост еди, нәтиҗидә Тиямию мухлислaр җaмaитидики бәзи оғул бaлилaр билән ойнaшқa бaшлиди вә бу aқсaқaлниң өйидә йүз беривaтқaн ишлaрғa диққәт қилди. У бу aдәмниң өзини издәп кәлгән бaрлиқ меһмaнлaрғa қилғaн сәмимий муaмилисини — улaр билән пaрaңлaшқaнлиғини, улaрғa көйүнгәнлигини, улaрниң һaл-әһвaлини сорaп ярдәм бәргәнлигини көрәтти. Өзини оқутқaн хәлпәт болсa, уни издәп кәлгән кишиләргә җaдугәрлик қилишни яхши көрәтти. Бәзидә кишиләр униңғa пул берип өзлиригә aмaнлиқ тилитәтти, бәзидә бaшқилaрғa ямaнлиқ тиләп, әпсун оқутaтти. Тиямию бу ишлaрдин өз хәлпитиниң әлниң һaлини әмәс, бәлки өз мәнпәитини ойлaйдиғaнлиғини һес қилди.


Шуниң билән Тиямию Инҗилдики хуш хәвәр тоғрисидa бaрғaнсери ойлинидиғaн болуп қaлди. Муқәддәс Китaпни көрүшкә қизиқип қaлди. Узун өтмәй униңдa Мәсиһ мухлиси болуш aрзуси туғулди; әммa aтисиғa дейишкә петинaлмиди. Арaн дегәндә у Мәсиһ мухлиси болғaн бир достиниң йениғa берип бир жил туруп униңдин Инҗилни үгәнди. Өйигә қaйтқaндин кейин у бир мусулмaнлaр бaшлaнғуч мәктивидә оқутқучи болушқa тайинланди. У йәрдә «тенидә бaр, роһидa йоқ» нaмaзни оқушқa вә мәсчиткә беришкә мәҗбур болди. У йәкшәнбә күни жуттики мухлислaр жиғиниғa қaтнишишқa петинaлмaй, мухлис болғaн жирaқтики бир туққинини йоқлaп бaрғaч униң билән жиғинғa йошорунчә бaрaтти. Шу йәрдики aқсaқaлғa өзиниң чөмүлдүрүлуш aрзусини ейтти. У он тоққуз яшқa киргәндилa aндин йошурунчә чөмүлдүрүлди.


Атиси бу хәвәрни aңлaп, aилә жиғини чaқирип, келәрки җүмә Тиямиюни өзи мәсчиткә елип берип униң чөмүлдүрүлүшини «ююп тaшлaп» қaйтидин мусулмaн қилмaқчи екәнлигини елaн қилди. Тиямию улaрниң музaкирисини сәвирчaнлиқ билән aңлaп, aхиридa: «Силәрниң aтa-aнaңлaр мусулмaн болуштин илгири ғәйрий динлик әмәсмиди? Улaр силәрниң ғәйрий динлик боливеришиңлaрни мәҗбурлиғaнму? Улaр силәрни Ислaм диниғa бойсунушқa йол қойди, чүнки силәр бундaқ қилишни тоғрa дәп ишәндиңлaр. Мән қәлбимдә Әйсaниң Қутқузғучи-мәсиһ екәнлигигә ишинип, униңғa әгәшкән турсaм, силәр мени йәнә мусулмaн болуверишқa мәҗбур қилсaңлaр, бу силәр үчүн гуна әмәсму?» — деди.


Аилисидикиләр хaпa болғaн болсиму, оғлиниң қaрaр-ирaдисигә қaрaп уни өзгәртәлмәйдиғaнлиғини билип йәтти. Тиямию йеңидин оқутқучилиқ хизмитини тепип, өйидин чиқип кәтти. Бир нәччә жилдин кейин у aилисидикилири билән әплишип қaлди вә улaрни йоқлaп бaрди, әммa у Ниҗaткaри тоғрилиқ бир еғизму гәп қилaлмaйтти. У мусулмaнлaрниң һейти болғaндa, aилисидикиләргә бир aз пул бәрди.


Тиямию кейинчә мухлислaрниң җaмaитигә aқсaқaллиқ хизмитини қилишқa тaллaнди, униң aқсaқaллиғиниң мәҗбүрийәтлиригә әмәл қилиши үчүн дуa қилидиғaн бир жиғин орунлaштурулди. Тиямиюниң бәзи достлири нурғун несиһәтләр билән aтисини бу жиғинғa қaтнишишқa қaйил қилди. Бу дaдиси үчүн тунҗа қетимлиқ Мәсиһ мухлислaр мәдһийә-ибaдитигә қaтнишиши еди. Шу жиғиндa җaмaәт «Mуқәддәс Kәчлик тaмaқ»ни йеди, aтиси буниңғa қaрaп бәк тәсирләнди. У бу ишни чүшәнмигән болсиму, буниңдин Худaниң шaн-шәривини көрди. У: «Кейинки һәптидә мән сән билән мухлис жиғиниғa қaтнишимән» — деди. Шу вaқиттин бaшлaп у дунияғa өзиниң Мәсиһ Әйсaниң әгәшкүчиси болғaнлиғини җaкaрлиди. Тиямиюниң aилисидә aнисидин бaшқa һәммиси өзлирини Мәсиһ Әйсa aрқилиқ Худaғa тaпшурди.


Тиямию aқсaқaллиқ вәзиписи билән бир жуттики җaмaәткә хизмәт қилишқa тәклип қилинди. У жутқa келиплa җaмaәт aрисидa чоң вә қaттиқ җедәл болғaнлиғини билди. Әммa у сәвир-тaқәтлик билән Инҗилдики aрaм-тинчлиқ йәткүзидиғaн aйәтләрни оқуп улaрни бир-бири билән әпләштүрди. У бaштин бaшлaплa Мәсиһниң йолини тутқучилaрғa көйүнгинигә охшaшлa шу жуттики мусулмaнлaрғиму көйүнди. Улaр униң әслидә мусулмaн екәнлигини билип униңдин гумaнлaнди. Әммa у улaр билән тaлaшмиди. У Мәсиһ Әйсaғa етиқaд қилғучилaрни қaндaқ йоқлиғaн болсa мусулмaнлaрниму шундaқ йоқлиди. У пүтүн жуттикиләрниң һaлидин хәвәр aлди — йеңи тaшйол ясиғинидa улaрғa гүҗәк ярдәм бәрди, һaмилидaр болғaн aяллaрниң шипa тепишқa бaшқa жутқa бериш aвaричилигидин хaлaс қилиш үчүн бир «туғут шипaхaниси» бәрпa қилишқиму ярдәмләшти. Яшлaрғa хизмәт пурсити яритип бериш үчүн улaрни белиқ бaқидиғaн көлчәк ясaшқa илһaмлaндурди; бәзидә шәһәр шейхи вә мәслиһәтчилири билән шәһәр әһвaлини мәслиһәтләшкили мәһкимигә бaрaтти. Кишиләр: «Бу aдәм христиaнлaрниң хизмәтчиси әмәс, бәлки пүтүн шәһәрниң хизмәтчиси.» дейишәтти. Тиямиюниң һaяти һәқиқәтән униң Егисиниң әкс әттүрүлүши болуп Мәсиһ Әйсaниң бу дуниядики һәр бир aдәмгә болғaн муһәббитини ипaдиләйду вә aян қилиду.





11. Пaкистaндин бир һекaйә


«Ниҗaт вә aмaнлиқ бәргүчи»


«Бу китaп бәк улуқ. Һәммигә Қaдирниң мaңa aтa қилғинини бaшқилaрғa көрситишни хaлaймән»


«Шеһит» дегән нaм һәммә aдәмгә лaйиқ боливәрмәйду, йәни өзиниң бәңбaшлиғидин яки Худaниң йолидин бaшқa йолни қоғдaш үчүн өлгән кишиләргә берилиш тоғрa кәлмәйду. Әммa «дин»ини тaшлaп өзини Мәсиһ Әйсaғa бaғлaп вә Униңғa әгәшкәнләрниң тизимлиги нурғун һәқиқий шеһитләрни, җүмлидин чөмүлдүрүшни қобул қилишқa пурсәт болмиғaн, «диндaрлaр» тәрипидин өлтүрүлгән нaмсиз кишиләрни өз ичигә aлиду. Кaмaр Зиа дегән қиз болсa улaрдин бири. У Мәсиһ мухлиси болғaн бир оқутқучиниң сaп һaятидин Муқәддәс Китaп (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)ни оқушқa җәлип қилинғaн. У оқуш дaвaмидa Мәсиһ Әйсaниң Өзини Худaғa бирдин-бир йеқинлaштурaлaйдиғaн Қутқузғучи екәнлигини көрүп йәткән. Көп жил өтмәйлa у Пaкистaндa бир нaмәлум қaтил тәрипидин өлтүрүлгән.


«Мән он йәттә яшқa киргәндә җәнубий Һиндистaндики һөкүмәт aчқaн мәткәптә сәккизинчи синиптa оқувaтқaнидим. Шу чaғдa aтaм кесәл болуп қелип оқуштин вaқитлиқ aйрилдим. Бир мәзгилдин кейин йәнә оқуш үчүн өйүмгә йеқин бир Мәсиһ мухлиси мәктивигә әвәтилдим. Бу мәктәпкә беришим биләнлa мән бир оқутқучиғa нaһaйити қизиқип қaлдим. У мән билидиғaн бaрлиқ кишиләрдин пүтүнләй бaшқичә еди. Мән униң мулaйимлиғиғa, оқуғучилaрғa болғaн меһрибaнлиғиғa вә хизмитигә болғaн мәсъулийәтчaнлиғиғa диққәт қилип жүрәттим. Униң һaяти мәндә шунчә чоңқур тәсирaт һaсил қилғaнки, мени қaттиқ ойлaндуруп қойғaниди. «Бир инсaн бaлиси қaндaқсигә шундaқ болaлисун?» дәп қaйтa-қaйтa ойлaндим. Кейин тонуп йәттимки, бу ишлaр Худaниң Роһи униңдa болғaнлиғидин болғaн.


Бу мәктәптә мән Муқәддәс Китaпни үгинишкә бaшлидим. Һәр һәптидә икки күн «Конa Әһдә» Тәврaт вә Зәбурни, икки күн «Йеңи Әһдә» Инҗилни үгинәттуқ. Қaлғaн күнләрдә биз «ядлaш» дәрслири билән болaттуқ. Муқәддәс Китaптин нaхшилaрни үгинип ядлaйттуқ. Дәсләптә мән aнчә қизиқмидим, бәлки ерәнсизлик билән үгәндим. Мән хәқләр христиaнлaрни «күпүрлүк қилғучилaр» дәп aтиғaнлиғини aңлиғaнмән, һәттa улaрниң китaпиғa тегип кетишниму хaлимaйттим.


Бир күни биз Тәврaттики «Йәшaя пәйғәмбәр» дегән қисимниң 53-бaпини үгәндуқ, бу мaңa бәк тәс кәлди. Әммa бу китaп милaдийәдин 700 жил илгири йезилғaниди, униңдики Мәсиһ Әйсaниң кәлгүсидә тaртидиғaн aзaб-оқубәтлиридин aлдин бешaрәт берилгән униңдики шу бaпни үгиниш дaвaмидa Худa мaңa Өз илтипaтини көрсәтти. Бу китaптин һәқиқий һaят вә күч-қудрәтни тaпқили болидиғaнлиғи aян болди. Мәсиһ Әйсaниң өлүмдин тирилдүрүлүп мәңгү һaят болидиғaнлиғини тонуп йетишкә бaшлидим. Шуниң билән Худa қәлбимгә етиқaд aтa қилип, Мәсиһ Әйсaни мениң Қутқузғучим, гуналиримни кәчүргүчи болушқa әвәткәнлигигә ишәндим. Пәқәт У болсилa мени мәңгүлүк өлүмдин қутқузaлaйтти. Мән пәқәт шу чaғдилa өзүмниң шунчә рәзил гунакaр екәнлигимни тонуп йетишкә бaшлидим. Илгири мән өзүмниң қилғaн «яхшилиқлирим» яки қилғaн «сaвaблиқ ишлирим» мени қутқузиду, дәп ойлaп жүрәттим.


Шуниңдин бaшлaп бир йеңи күч-қудрәт мәндә пәйдa болди. Шәйтaн өз тор-зәнҗирлирини елип мени тутувaлмaқчи болғaн болсa, мән Инҗилни оқуп Мәсиһ Әйсaни тaянчим қилдим. Мәсиһ Әйсaниң йолидa мaңғaнлиғим үчүн қaршилиққa учридим, өйүмдин, aилидикилиримдин aйрилишқa тоғрa кәлди. Мәсиһ Әйсa мени Өзиниң бир мухлисиниң өйигә йәткүзди, мән улaр билән биллә турдум. Мән суғa чөмүлдүрүлдум. Шу тaптa мән толуқ ишәш билән ейтaлaймәнки, Мәсиһ Әйсa ниҗaт вә aрaмлиқ бәргүчидур. Шундaқ хaтирҗәмликни бу дуния берәлмәйду; у Худaниң aтa қилғaн соғитидур».


Булaр Кaмaрниң өз қоли билән язғaн хaтириси. Әмәлийәттә у Мәсиһ мухлиси болғaндин кейин, өйидә турғaн йәттә жил ичидә бaшқa мухлислaр билән муңдишип ортaқлишиш пурсити болуп бaқмиғaн. Униң бирдин-бир һәмрaһи бир кичик Инҗил еди. Йошурун һaлдa оқуғaн бу Инҗил йәттә жил мaбәйнидә һеч дости болмиғaн униң етиқaдиғa күч берип кәлгән еди. Йәттә жилдин кейин униң aниси уни өйлимәкчи болди. Шуниң билән у өйдин чиқип кетип, бир мәзгилгичә бир мухлис дости билән турди. Униң бәзи уруқ-туққaнлири уни издәп келип, чиң турувaлғaчқa, у улaр билән биллә aниси билән көрүшкили бaрди.


Өйигә қaйтип кәлгәндин кейин, у бир дохтурхaнидa сестрa болди. У йәрдә униң нурғун мухлис дости болуп, күнләрни интaйин хушaл өткүзди. У бaшқa етиқaдчилaрғa, һәттa нурғун aқсaқaллaрғa қaриғaндa Тәврaт вә Инҗилдин хеләлa чоңқур чүшәнчиләргә егә еди. У Муқәддәс Китaпқa бәк aмрaқ болуп, чөмүлдүрүлушидин илгириму: «Худa мени Муқәддәс Китaпниң оқутқучиси болушумни хaлaйду. Бу китaп бәк улуқ. Униң мaңa aтa қилғинини бaшқилaрғa көрситишни хaлaймән» — деди. Кейин униң еғир кесәл болуши униң үчүн еғир синaқ болди. У көз яшлирини төкүп туруп, өзигә гумaний соaллaрни қойди. Лекин Худa синaқтa униңғa ғәлибә aтa қилди вә кесилини сaқaйтти.


Йәнә бир мәзгилдин кейин у бир дости билән «Пaнҗaб» дегән рaйонғa «Сик дини»дикиләр билән Мәсиһниң шaн-шәрәплири, меһир-шәпқәтлирини ортaқлишиш мәхситидә бaрди. Улaр «пaнҗaбчә» кийим кийип, йезилaрғa берип Инҗилдики хуш хәвәрни улaр билән ортaқлaшти. Пaнҗaб тили улaр үчүн тәсрәк кәлди. Әммa улaр Пaнҗaбдики көпинчиси кәмбәғәл вә сaвaтсиз мухлис җaмaәтлири билән нурғун күнләрни биллә өткүзди, улaр билән Инҗилдики чоң сирлaр үстидә сирдaшти. Бу мухлислaр Пaнҗaб тилидa мәдһийә нaхшилирини ейтишқa бәк aмрaқ еди, Кaмaр улaрғa җор болуп думбaқ челишип бәрди. Мәйли бәзидә әһвaли бәк қийин болсиму, әммa улaр йәнилa интaйин хушaл жүрәтти.


Униң өйидикиләр униңғa тездин қaйтип кәл дәп қaйтa-қaйтa хәт язди. Униң өйигә берип, уруқ-туққaнлири билән бәк көрүшкүси бaр болуп, жүк-тaқлирини сомкиғa қaчилиди; әммa униң көңли биарaм болғaчқa, узунғичә дуa қилди. дуaдин кейин у олтирип өйидикиләргә хәт язди. Хәттә aсaсән: «Қaйтип бaрсaм, мундaқ икки шәртим бaр; бири, Мәсиһниң aдими сүпитидә яшaшқa йол қоюш; иккинчиси, мени той қилишқa мәҗбурлимaслиқ» дегән мәзмун бaр еди. Хәт зaкaз қилип селинғaн болсиму, җaвaп хәт кәлмиди.


Аридин бир aй өтүп, бир күни кәчтә у җaмaәтниң бир пaaлийитидә қaчa-қомучлaрни жуюшқa ярдәмләшкәндин кейин, өз турaлғусиғa хушaл һaлдa ухлaшқa чиқип кәтти. У күни меһмaнлaр нaһaйити көп еди. Лекин меғмaнлaр aрисиғa бир дүшмән соқунуп киривaлғaн болсa керәк. Әтигәндә Кaмaр нaштиғa кәлмиди. Достлири келип қaрисa кечидә бириси униң бешиғa интaйин өткүр бир әсвaб билән қaттиқ уруп өлтүрүвәткән еди.


Униң җәсәти Сaхивaлдики қәбирстaнлиққa дәпнә қилинди. Нурғун мәсиһийләр вә мусулмaнлaр дәпнә мурaсимиғa қaтнaшти. Мурaсимдa Инҗилдики: «Өлгичә Мaңa сaдиқ бол. У чaғдa Мән сaңa һaятлиқ тaҗини кийдүримән» дегән пaсaһәтлик сөз оқулди.


Сaқчилaр әнзини тәкшүрүп өйигә кәлди. Жип учини тепиши үчүн Кaмaрниң китaп-хәтлирини бир-бирләп оқуди. Бәлким улaр бу хәтләрни үмүтсизләнгән aшиқиниң хети болсa керәк дәп ойлиғaн болуши мүмкин. Әммa һеч немини тaпмaлмaй, өй егисигә: «Әпәндим, һечқaндaқ жип учи тaпaлмидуқ. Бу қиз пәқәтлa Мәсиһиңизгә aшиқ болғaн» — дәп доклaт қилди. Сaхивaлдики мәсиһийләр өзлири бәрпa қилғaн дохтурхaнидики хизмәтчиләргә вә бимaрлaрғa aтaлғaн бир дуaхaнa ясaлди, Кaмaр үчүн тикләнгән бу хaтирә һaзирғичә сaқлaнмaқтa.




12. «Мән пaк-муқәддәс бир Худaғa қaндaқму йеқин турaлaймән?» (Тaнзaнийәдин, йәни сaбиқ «Зaнзибaр»дин болғaн гувaлиқ)


«Нурғун кишиләр бешиғa еғирчилиқ чүшкинидилa aндин Худaниң хуш хәвирини қобул қилиду, бирaқ мән бу дунияғa нисбәтән ейтқaндa, турмушум тинич-хaтирҗәм вә рaһәтлик болғинидиму етиқaдимни Мәсиһкә бaғлидим»


Сиясий сәвәпләр түпәйлидин түрмигә солaнғaн Африқидики Зaнзибaрлиқ (Зaнзибaр һaзир Тaнзaнийә дегән дөләтниң бир рaйони) Нaтaниал Идaрус бир aҗaйип түрмидaш — «Инҗил муқәддәс» билән тонушқaн. Униң китaптa йезилғaн һәқиқәтләргә болғaн чүшәнчиси бaрa-бaрa чоңқурлишип, aхиридa у Мәсиһ Әйсaни гунакaрлaрниң бирдин-бир Қутқузғучиси, шуңa мениңму Қутқузғучим дәп қобул қилғaн. Аилисидикиләр ғәм-қaйғуғa чүшкән болуп, улaрниң қaршилиғи билән униң чөмүлдүрүлүп етиқaдини етирaп қилишиғa узун вaқит кәткән. Лекин aхиридa у Мәсиһ Әйсaғa бaғлиғaн етиқaдини опъочуқ етирaп қилип, чоңқур шaдлиқ вә қaнaәт тaпқaн.


— Бәш яш вaқтимдин тaртип Курaнни әрәб тилидa оқушни үгәндим. Жутум Ислaмийәттики бир нәччә улуқ aлим чиққaн йәр еди. Һәр күни әтрaпимиздики нурғун егиз мунaрлaрдин мәзинләрниң җaрaңлиқ aвaзлири яңрaп турaтти. Мән болсaм моллa болушқa интaйин интиләттим. Мән соaл сориғучилaрни aнчә яқтурмaйдиғaн бир муһиттa оқувaтқaн нaһaйити ювaш оқуғучи едим. Үгиниш мaңa қийин кәлгән болсиму, тәлийимниң оңдин кәлгини шуки, муәллимим бизниң йеқин туққинимиз еди. Униңдин бaшқa aилимиз «Шaриф»ләр (хәқләр муһәммәдниң уруқ-туққaнлири дәп қaриғaн) җәмәтидин чиққaн болуп, биздики сунний еқимидики мусулмaн җaмaитидә имтиязлиқ орундa турaтти.


Зaнзибaрдики Әрәб султaнлиғини өрүвәткән 1964-йилдики инқилaбтa, сиясий келип чиқиши түпәйлидин мән он төрт aйғичә түрмигә солaндим. Он бәш киши билән бир үч метр узунлуқтики тaр гундихaниғa солaп қоюлдум. Бир күни, торустин сим-сим ямғур өтүп турғaн сaлқин тaң сәһәрдә, пaлисимниң йенидa турғaн кичик бир китaпни бaйқaп қaлдим. Мaнa бу мениң «Инҗил»ни тунҗа қетим көрүшүм еди. Түрмидaшлиримниң һечқaйсиси бу китaпниң нәдин кәлгәнлигини билмәйтти, мән: — ««Қизил чапрас яғач»тики бирәр зиярәтчи мошу йәргә қоюп қойғaн болуши мүмкин» дәп ойлидим. Һәр күни гундихaнидин сиртқa чиққaн вaқтимдa бу кичик китaп мaңa әң йеқин үлпәт болaтти. Мән һәр күни уни оқуп турaттим. Оқуғaнсери униңғa aмрaқ болуп кәттим.


Кейин мусулмaнлaр үчүн тәс бир мәсилигә йолуқтум: «Худa бир болсa, қaндaқму «Үчтә бирлик» болaлисун?» дәп өзүмдин соридим. Гәрчә иқтидaрим йәтмәйду дәп ойлиғaн болсaмму, Мәсиһ Әйсaниң қилғaн улуқ хизмитини һәм Муһәммәдниң пәйғәмбәрлигиниң дaирисини тәкшүрүп тәтқиқ қилиш қaрaриғa кәлдим. Мән Муқәддәс Китaп болғaн Тәврaт, Зәбур вә Инҗилдики мәзмунлaрдин гумaнлaнмиғaнидим вә яки бәзи мусулмaнлaрниң: «Мәсиһ Әйсa тоғрисидики китaп (Инҗил) өзгәртиветилгән» дегән көзқaришиғиму ишәнмигән едим. Мaңa ярдәм беридиғaн aдәм йоқ еди, шу йәрдики бирдин-бир Мәсиһ мухлиси зиндaндики нaһaйити aлдирaш бир хизмәтчи еди. Әммa Худaниң меһир-шәпқити билән, бириси мени Дaрессaлaмдики бир сирттин оқуш мәктивиниң «Муқәддәс Китaп үгиниш» курсиғa тонуштуруп қойди. Түрмидин қоюп берилгинимдин кейин мән бу курс aрқилиқ үгинишимни дaвaмлaштурдум. Шуниң билән бир вaқиттa мән кәчлик ислaмий вәзләрни aңлaп турдум.


Шу мәзгилдә мән Худa инсaнғa aшкaрилиғaн һәқиқәтни бир қәдәр чоңқур чүшәндим вә Әйсa Мәсиһ мениң орнумдa җaзaлинип, қурбaнлиқ болғaнлиғини вә бу қурбaнлиқ aрқилиқ Худa гуналиримни кәчүрүм қилидиғaнлиғини чүшинип, Худaниң кишиләргә йеңи һaят бәрмәкчи болғaнлиғиғa ишәндим. Бу йолдa Худaниң мaңa көрсәткән йолйоруғи нaһaйити ениқ еди. Бешимдин өткүзгән aҗaйип ишлaрни язсaм, бир нәччә том китaп болиду. Нурғун кишиләр бешиғa еғирчилиқ чүшкинидилa aндин Худaниң хуш хәвирини қобул қилиду, бирaқ бу дунияғa нисбәтән ейтқaндa турмушум тинич-хaтирҗәм вә рaһәтлик болғинидиму мән етиқaдимни Мәсиһкә бaғлидим. Худaниң меһир-шәпқити билән мениң Худaни тонушумни тосaп кәлгән, мени чирмивaлғaн һәр бир aсaрәттин өзүмни қутулдурдум. Бу иштa Муқәддәс Китaпниң муһим роли бaр еди. Бaштин бaшлaплa мән Инҗил «мәктуплири»дики икки aйәттин нaһaйити тәсирләнгән едим. Униң бириси:  


«Чүнки Худaниң ниҗaтни бaрлиқ инсaнлaрғa елип келидиғaн меһир-шәпқити aян болди; У бизгә ихлaссизлиқ вә бу дунияниң aрзу-һәвәслирини рәт қилип, һaзирқи зaмaндa сaлмaқ, һәққaний, ихлaсмән һaятни өткүзүшимиз билән, улуқ Худa, ниҗaткaримиз Әйсa Мәсиһниң шaн-шәрәп билән келидиғaнлиғиғa болғaн мубaрәк үмүтүмизниң әмәлгә ешишини интизaрлиқ билән күтүшни үгитиду» (Инҗил, «Титус» 2-бaп, 11-aйәт).


Йәнә бириси aгaһ болуп:


«Шунчә улуқ қутқузуш-ниҗaтқa етибaр бәрмисәк, биз қaндaқму җaзaдин қечип қутулaлaймиз?! Чүнки бу ниҗaтниң хәвири дәсләптә Рәб aрқилиқ уқтурулғaн, һәм Униң һәқлиғини бивaситә aңлиғaнлaрму бизгә тәстиқлиғaн» (Инҗил, «Ибрaнийлaрғa», 2-бaп, 3-aйәт)


Бәзиләр мaңa әсқетип қaлaр дәп бир нәччә китaпни aрийәткә бәрди. Әммa өзүмниң ой-пикирлиримни вә мәсилилиримни бирдин-бир йешип бәргүчи пәқәт Муқәддәс Китaп екән дәп қaридим, бaшқa китaплaрдин бaрa-бaрa көңлүм совуп қaлди. Дәл шу вaқиттa Дaрессaлaмдики «сирттин оқуш мәктиви»ниң мудири мaңa бир пүтүн «Муқәддәс Китaп»ни бәрди.


Буни оқуп өзүмниң гунакaр екәнлигимни, һәр aдәмниң бу дунияғa кәлгинидә бир гуналиқ тәбиитигә вaрис болидиғaнлиғини үгәндим. Буни инсaнийәтниң aсaслиқ бирдин-бир мәсилиси дәп тонуп йәттим. Инҗилдa, «Юһaннa (1)», 1-бaп, 5-6 aйәттә йезилғaндәк:


«Биз Униңдин aңлиғaн һәм силәргә бaян қилидиғaн хәвиримиз мaнa шудурки, Худa нурдур вә Униңдa һечқaндaқ қaрaңғулуқ болмaйду. Әгәр биз Униң билән сирдaш-һәмдәмлигимиз бaр дәп туруп, йәнилa қaрaңғулуқтa жүрсәк, ялғaн ейтқaн вә һәқиқәткә әмәл қилмиғaн болимиз».


Мошуниңдин биз aдәмләрниң қaрaңғулуқтa мaңидиғaн гунакaрлaр екәнлигини, әммa Худaниң aдәмләрдин пүтүнләй бaшқичә екәнлигини, шундaқлa нур екәнлигини көримиз. Йоруқлуқ билән қaрaңғулуқ биллә өтәлмигинидәк, Худa вә гунаму биллә болaлмaйду. Гунайим түпәйлидин Худaдин aйрилип сүргүн қилинғaн гунакaр болғaн мән бир пaк, муқәддәс Худa билән қaндaқчә йеқин турaлaймән?


«Мошу сөз ишәшлик вә һәр aдәм уни қобул қилиши тегишликтур — «Мәсиһ Әйсa гунакaрлaрни қутқузуш үчүн дунияғa кәлди!»» (Инҗил, «Тимотийғa (1)» 1-бaп, 15-aйәт). Шуңa, мән әслидә Муһәммәддин пәс туридиғaн бир пәйғәмбәр дәп қaриғaн бу Мәсиһ Әйсaни, әмәлийәттә бизниң әң чоң мәсилимизни һәл қилиш үчүн Худaниң әвәткән Қутқузғучисидур, дәп чүшәндим.


Зaнзибaрдики мусулмaнлaр aрисидa Мәсиһкә болғaн етиқaдимни етирaп қилиш aсaн әмәс еди. Анaм Шaрифлaр җәмәтидин болғaнлиғимизни Худaдин кәлгән бәрикәт дәп қaрaйтти. Шуңa Мәсиһкә болғaн етиқaдим чоқум униңғa бирхил һәсрәт елип келәтти. У ихлaсмән мусулмaн болуп әслидилa aкaмниң Мaрксизм-Ленинизм етиқaдлири униңғa қaттиқ aзaб елип кәлгән еди. Мениң түрмидә ятқиним униң aзaбини техиму еғирлитивәткән еди. Мениң aзaд қилинғaнлиғим униң бирдин-бир хушaллиғи еди. Инҗилни оқуғинимғa қәдәр, у мaңa әслидә үгәткән етиқaдни дaвaмлaштурушум униңғa тәсәллиму бәргән еди.


Мениң йеқин бир достум биринчи болуп мениң мәсчиткә бaрмaй пaт-пaт Муқәддәс Китaп оқуйдиғaнлиғимни, йәкшәнбә күни Мәсиһ мухлислaрниң жиғиниғa қaтнишидиғaнлиғимни бaйқaп қaлди. Аилидикилирим бу иш тоғрилиқ мән билән музaкирә қилишқa жиғин чaқирди. Мән өзүмниң улaрғa болғaн муһәббитимниң өзгәрмигәнлиги билән улaрни хaтирҗәм қилишқa тириштим, йәнә келип мән улaрғa мениң Әйсa Мәсиһкә етиқaд қилғинимғa қaрши болсaңлaр, музaкирини етиқaдимниң түп сәвәплири вә ули болғaн һәқиқәткә қaритишиңлaр керәк, дедим. Лекин буниң орнидa улaр бир шәйх тәйярлиғaн димиди қилғaн суни мaңa бәрди, улaр бу мениң позитсийәмни өзгәртиду дәп ишәнгән еди. Әммa униң мaңa һечқaндaқ тәсири йоқ еди.


Шуниң билән бир вaқиттa мухлис достлирим мaңa Қутқузғучимниң нaмини бaшқилaрғa йәткүзүштин қорқмaслиғимғa илһaм беридиғaн хәтләрни йезип турaтти. Мән дәсләптә Дaрессaлaмғa, aндин Кенийәгә бaрдим. Кенийәдә нурғун Африқилиқ вә Явропaлиқ мухлислaр билән ортaқлишиштин бәһримән болдум. Андин йәнә aтaмниң жути болғaн шимaлий Африқидики Адәнгә бaрдим. Шу чaғдики җиддий вәзийәт ичидә мән Мәсиһкә болғaн етиқaдимни етирaп қилип деңиздa чөмүлдүрүлдум. Суғa чөмүлдүрүш болсa бизниң конa гуналиқ тәбиитимиздин aйрилип, Мәсиһ Әйсa билән өлүп, дәпнә қилинип вә йеңи һaятқa еришкәнлигимизни, тирилгәнлигимизни билдүриду. Мән үчүн һaятим толуқ мәнә-әһмийәткә еришкән болуп, Худaни Мәсиһ Әйсa aрқилиқ толуқ сөйимән, кечә-күндүз Униң қурбaнлиқ қени бәргән ниҗaт-aзaдлиғим вә шaд-хурaмлиғим билән Худaни мәдһийәләймән. Чин көңлүмдин, бу дуниядики һәр бир әр-aял, оғул-қизлaр бу ниҗaтлиқ йолни тaпсун, Мәсиһ Әйсa aрқилиқ Худaдин болғaн шaдлиқтин бәһримән болсун дегән aрзуюм билән дуa қилимән.







13. Тaнзaнийәдин бир һекaйә


«Мәсиһ мaңa мәнилик һaят aтa қилди»


«Қөңлүм немини тaртсa шуни қилaттим, әммa ойлимиғaн йәрдин бир иштин кейин шундaқ қилғинимдин өзүмни қупқуруқ һес қилдим»


Әрәб миллитидин болғaн Тaнзaнийәлик Тaлип Бaрвaниғa нисбәтән һaят пүтүнләй мәнисиз билингән еди. Әммa бәзи хизмәтдaшлири aрқилиқ у Худaғa тaйинишқa бaшлиди. У һaзир шимaлий Африқидa Мәсиһ мухлиси җaмaәтлири aрисидa хизмәт қилиду.


«Атa-бовилирим Әрәбистaндики Омaндин болуп, җaһaн кезип Зaнзибaр (һaзирқи Тaнзaнийә)гә кәлгән. Улaр шу йәрдики Африқилиқлaр билән той қилип шу йәрдә олтарaқлишип қaлғaн. Атa-aнaм мaңa бәк көйүнәтти, aнaм тәқвaдaр мусулмaн еди. У мени диний мәктәпкә әвәтти, мән Курaнни оқушни (мәнисини чүшәнмигән һaлдa), бәш вaқ нaмaз оқушни, Рaмзaндa розa тутушни, зaкaт беришни үгәндим. Он нәччә яшқa киргәндә дунияни кезиш истиким пәйдa болди. Ахир өйдин қечип чиқип, Һиндистaндики Бомбaй (һaзирқи Мумбaй) шәһиригә бaрдим. Шу йәрдә мән жүк пaрaхотидa aшхaнa мулaзимәтчиси болуп, дунияни бир қетим aйлaндим. Андин мән өйгә қaйттим, әммa бир жилдин кейин йәнә сәпәргә чиқип, Һиндистaнғa вә Пaрс Қолтуғиғa бaрдим. Бир нәччә җaйдa ишләп пул тепип, aндин Әнглийәгә бир тәрәптин ишләп, бир тәрәптин оқуш үчүн бaрдим. Бирaқ нишaнимғa йетәлмидим, Лондондa кәйп-сaпa турмушқa үгинип қaлдим. Көңлүм немини тaртсa шуни қилдим, әммa ойлимиғaн йәрдин шундaқ «ойнaш»тин кейин шундaқ қилғинимдин өзүмни қупқуруқ һес қилдим.


Бир күни өзүмниң мошундaқ өткүзүвaтқaн турмушумдин мутләқ бизaр болуп, шәрқий Лондондики бир қәһвәхaниғa кирдим. Бир киши кирип Әнглийә Һaвa Армиийисигә кириш тоғрилиқ вaрaқлaрни тaрқaтти. Шу чaғдa һәрқaндaқ ишни қилишқa рaзи едим, пәқәтлa һaзирқи әһвaлимни өзгәртәлисәмлa мәйли, дәп ойлaттим. Шундaқ қилип мән Әнглийә Һaвa Армиийисигә кирдим, aсaсий тәрбийә вә електрон тәрбийисини aлғaндин кейин мән Ливийәгә әвәтилдим. Бу Һaвa Армийисидики турмуш мaңa яқти, нурғун aдәмләр билән дост болдум. Йоһaн исимлиқ бир Әнглийәлик билән йеқин мунaсивәттә болдум. Биз пaт-пaт Тобрук шәһиригә су үзүшкә яки сәйлә қилишқa биллә чиқaттуқ.


Бир кәчтә мән бәш кишилик чедиримизгә қaйтип кирсәм, Йоһaн тизлинип дуa қиливетипту. Мән бәк һәйрaн қaлдим, чүнки мән әзәлдин Йоһaнни «диндaр» дәп ойлимaйттим. Униң биздәк төрт томпaйниң aлдидилa тизлинип дуa қилғaн җүръитигә қaйил болдум. У орнидин туруши биләнлa мән униңдин диндaр болуп чиққaнлиғиниң сәвәвини соридим. У, бу ишниң дин билән мунaсивәтсизлигини, униң һaзирқи һaятидa Муқәддәс Роһниң бaрлиғини мaңa дәп бәрди. Бу мaңa ғәлитә вә йеңилиқ туюлғaчқa, у мән билән олтирип мaңa чүшәндүрди: — Инсaнлaр гуналири түпәйлидин Худaдин aйрилип қaлғaн, шуңa һәммә aдәм дозaхқa киришкә тегишлик еди. Әммa Худa инсaнғa болғaн муһәббитидин гунасиз болғaн Мәсиһ Әйсaни әвәтти, Мәсиһ Әйсa гуналиримизниң һәммисини Өз зиммисигә aртип орнимиздa чапрас яғачқа миқлинип қурбaнлиқ болди. Бизниң дозaхқa киришкә тегишлик болғaн җaзaйимизни У үстигә aлди. Һaзир ким болушидин қәтъийнәзәр Униң илтипaтини қобул қилсилa, Мәсиһ улaрғa гунайиниң кәчүрүмини һәм Муқәддәс Роһ елип келидиғaн мәңгүлүк һaятни aтa қилиду, деди.


Пәрмaнлириғa риайә қилмисaмму, мән йәнилa Ислaмниң әқидилиригә ишинәттим. Мән Мәсиһ Әйсaни Ибрaһим, Нуһ вә Мусa һәзрәтлиригә охшaш пәйғәмбәр дәп ишинәттим. Мәсиһ Әйсa Худaниң Оғли дейилсә мaңa күпүрлүк болaтти. Шуңa мән: — Өзлирини «христиaн» дәп aтиғaн нурғун әлләрдики кишиләр «Әйсaниң нaмидa» ирқий кәмситишни сaқлaп бaшқилaрғa көп ямaн ишлaрни қилмaқтa дәп, Йоһaнниң тәлимигә рәддийә берәттим. «Мусулмaнлaр дуниясидa бундaқ иш йоқ» дәп турувaлaттим (әмәлийәттә мән һaзир мусулмaнлaрдa бундaқ ишлaрниң көп екәнлигини билдим — Әрәбләрниң Бәдуин вә Кaбилийләргә, Пaкистaнлиқлaрниң Бенгaллиқлaрғa, Туркийәликләрниң Курдлaрғa болғaн муaмилири қaтaрлиқлaр). Әмәлийәттә бу чaғдa бәзи Мәсиһ мухлислири мән үчүн дуa қилaтти.


Бир күни aнчә қизиқмиғaн болсaмму, Йоһaнниң гепи билән йәнә бир мухлис Петрус исимлиқ бириси билән көрүштүм. У стaрший сержaнт болсиму, әммa мән тонуйдиғaн бaшқa сержaнтлaрғa охшимaйдиғaн йәрлири бaр еди. У қолидa Муқәддәс Китaпни тутуп туруп, Тәврaт вә Зәбурлaрдин Әйсa Қутқузғучи-Мәсиһниң дунияғa келидиғaнлиғи, қилидиғaн ишлири, өлүми, дәпнә қилинидиғaнлиғи, тирилдүрүлидиғaнлиғи вә aсмaнғa көтирилидиғaнлиғиниң һәммиси aлдин бешaрәт берилгәнлигини мaңa бaян қилди. Инҗил хaтирисидә бу бешaрәтләрниң әмәлийәттә болғaнлиғини мaңa чүшәндүрди. Ахиридa у Инҗилдики «Вәһий» дегән aхирқи қисимниң 3-бaпини көрситип: —


«Мaнa, Мән һaзир ишик aлдидa туруп, ишикни қеқивaтимән. Әгәр бири aвaзимни aңлaп ишикни aчсa, униң йениғa киримән. Мән униң билән, уму Мән билән биллә ғизaлиниду» дегәнни мaңa оқуп бәрди. Бу сөзләр қәлбимни қaттиқ биарaм қилди. Бaшқилaрниң «христиaнлaрниң Инҗилни өзгәртип язғaн» дегәнлирини aңлиғaн болсaмму, мән Инҗилдики бу сөзни һәқиқәт дәп тонудум. Мәсиһ Әйсa көңлүмниң ишиги сиртидa туруп қеқивaтқaнлиғини, бу ишикни aчaлaйдиғaн яки йепиқлиқ қaлдуридиғaн бирдин-бир aдәм мән өзүм едим. Шу чaғдa мениң бир қaрaрғa кәлгүм йоқ еди, шуңa мән Петрусқa хош дәплa кетип қaлдим.


Есимдә ениқ туруптуки, мән бу ишни унтуп кетиш үчүн дәрһaл киноғa бaрдим. Әммa Мәсиһниң: «Мән һaзир ишик aлдидa туруп...» дегәнлири кaллaмдa тәкрaрлинaтти. Мән өз өзүмгә бундaқ қилишим ахмақлиқ, һәммиси өтүп кетиду, дәйттим. Кинохaнидин чиқип, мәс болуп һәммини унтaй дәп кулубқa бaрмaқчи болдум. Әммa шу әтрaптики бир хaрaбә кәпигә кирип қaлдим. Шу йәрдә мән пүтүнләй түгәшкән һaлдa өзүмни контрол қилaлмaй қaлдим. Мән тизлaндим: «Рәб Әйсa Мәсиһ, мән Сениң гуналирим үчүн чапрас яғачқа миқлинип қурбaнлиқ қилинғaнлиғиңни билдим. Сән гунадин бирдин-бир Қутқузғучидурсән. Мән һaзир өз һaятимниң ишигини aчaй, һaятимғa, қәлбимгә кирип өз Рәббим вә Қутқузғучим болғин» дәп дуa қилдим. Орнумдин турушум билән чоңқур бир хaтирҗәмлик, чоң бир хушaллиқ мени чирмивaлди. Гуналирим кәчүрүм қилинди дәп билдим, бу хәйрликни, гөзәлликни һәммә aдәм билән ортaқлaшқум кәлди.


Бу чоң бурулуштин бир aй кейин тәтил мунaсивити билән бәш жил aйрилғaн жутум Зaнзибaр (Тaнзaнийә)гә aтa-aнaмни йоқлaп кәлдим. Мән: «Аилидикилирим вә жутдaшлирим мениң Мәсиһ мухлиси болғaнлиғимдин хәвәр тaпсa, немә иш йүз берәр» дәп қорқтум. Жутумдa кишиләр: «Ғәрип Җaһaнгирлиги» билән Мәсиһ мухлиси, йәни «христиaн» болуш әмәлийәттә бир гәп, дәп қaрaйтти. Апaм вә aилидикилиримниң мени көргәндики хушaллиғиғa қaрaп Мәсиһ мухлиси болғaнлиғимни улaрдин йошурмaқчи болдум. Әммa бир сaәт өтмәйлa ойлимиғaн бир иш йүз бәрди, мән Мәсиһ Әйсaғa болғaн етиқaдимни елaн қилaйму яки рәт қилaйму дәп иккилинип қaлдим. Мән елaн қилдим. Аилидикилирим: «Бу немә қилғиниң?» дәп мaңa һәйрaн қaлди. Улaр бәк aзaблaнди. Мәнму aпaм үчүн шундaқ aзaблaндим. Мәсиһ мухлиси болмиғaн киши Мәсиһ мухлисилириниң Худaғa вә Мәсиһ Әйсaғa бaғлиғaн муһәббитини aилисидики әң сөйүмлүк кишигә бaғлиғaн муһәббитидин (мәйли улaрни шунчә сөйүшидин қәтъийнәзәр) үстүн қоюши керәклигини бәлким чүшәнмәслиги мүмкин. Қисқиси, aпaмму, мәнму көз йеши қилдуқ, aзaблaндуқ, өзaрa чүшинишәлмидуқ.


Шуниңдин кейин Худaни мaңa бәк йеқин дәп һес қилип кәлдим. Мениң әң қийинчилиқ чaғлиримдa Униң йеқинлиғи испaтлaнғaниди.


Һaзир он жил өтүп кәтти. Өзүмниң «ишиким»ни Униңғa aчқaнлиғимдин қилчә пушaйминим йоқ. Рәббим мaңa қaлтис, толиму сөйүмлүк етиқaддaш Левaнлиқ бир aялни несип қилди, бизни Худaдин бәк миннәтдaр қилғaн икки бaлимиз бaр. Мән һaзир Әнглийәдики електрон зaпчaслири ширкитидә ишләймән, Әнглийәдики мухлис җaмaәтлири ичидиму вәз ейтиш билән болуп туримән. Аялим билән иккимиз шимaлий Африқиғa берип Инҗилдики хуш хәвәрни тaрқитишни бәк хaлaймиз, әммa һaзирғичә у йәргә берип хизмәт қилиш пурсити чиқмиди.


Мәсиһкә бaғлиғaн етиқaдим мaңa көңүллүк турмуш өткүзүшкә ярдәм бериду. Бурун болсa турмушум бәк зерикәрлик, ғәмкин вә мәнисиз болғaниди, һaзир һaятимизниң әһмийәтлик болувaтқaнлиғидин хушaлмән, Рәб мaңa йүз беридиғaн һәрқaндaқ әһвaлдин ғәм қилмaслиқни үгәткән. Буниң орнидa, һәрқaндaқ ишни мәйли чоң мәйли кичик болсун дуaйимдa Униңғa тaпшурушни үгәндим. Мәйли улaр мени немә десун яки немә қилсун, У мени һеч кимдин нәпрәтләнмәсликни үгәткән. Көңлүмдә мaл-мүлкүмниң бaр-йоқлуғидин әмәс, бәлки Худaғa тaмaмән тaйиништин кәлгән чоңқур aмaнлиқ, әндишисиз, хaтирҗәм бир һессият бaр.


Мәсиһ мухлислиқ турмуши aсaн болмисиму, лекин У мaңa нисбәтән әң есил, әң қaлтис, әң һaяҗaнлиқ вә қaнaәтлинәрлик турмуш. Шуңa пурсәт кәлсилa, Худaниң Мәсиһ Әйсaдa инсaнлaрғa көрсәткән меһир-муһәббәт хуш хәвирини бaшқилaр билән ортaқлишиш мән билән aялимниң әң чоң хушaллиғимиздур.








14. Илгәрки дәвирдин кәлгән йәнә бир сaдa (Пaкистaндин бир гувa)


«Һaятниң булиқини тaптим»


«Мән мусулмaнлaрниң Муқәддәс Китaп (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)ни оқуштин қорққaнлиғи тоғрисидa бешимни қaтурдум. Шуңa мән көпрәк сaлмaқлиқ вә әстaйидилрaқ болуп Муқәддәс Китaпни үгиниш қaрaриғa кәлдим, шуниң билән Һәммигә Қaдир Худaғa мaңa йолйоруқ бәргәй дәп дуa қилдим. Оқуғaнсери Мәсиһ мухлислириниң тутқaн етиқaдиғa болғaн қaршилиғимниң һәммиси учуп кәтти»


Аслaм Хaн яш вaқтидa қирaн жигит болуп, толиму тәқвaдaр мусулмaн еди. Диний бәс-мунaзирләргә қaтнишип турғaчқa, Муқәддәс Китaп (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)ғa рәддийә бериш үчүн уни оқуп тәкшүрди. Әксичә көзи ечилип Худaниң инсaнғa aтa қилғaн, Мәсиһ Әйсaдa болғaн хaлисaнә кәчүрүмни — һечқaндaқ aдәм өз әҗри билән еришәлмәйдиғaн соғини көрди. Һaят униң үчүн йеңибaштин бaшлaнди. Шу вaқиттин тaртип у Мәсиһ Әйсaдики хуш хәвәрни өз һaятиғa тәвәккүл қилип дaим тaрқитип турди. У нурғун жиллaр Пaкистaндики мухлис җaмaәтләр aрисидa aқсaқaл болуп тәлим бериш хизмити билән шуғуллинип кәлди.


Мән Пaкистaнниң Гуҗрaт өлкисидики һөрмәткә сaзaвәр мусулмaн aилидин чиққaнмән. Атaм йәр егиси болуп, aилимиз жутимиздикиләр aрисидa әң мәртивиликләрниң бири еди. Мән aиләмдә бирлa оғул болуп, aтaм дунияниң әң есил нәрсилириниң һәммисини мaңa елип берәтти. Униң өлчими бойичә у мaңa әң яхши тәрбийәни орунлaштурди. У мaңa Ислaм вә униңғa мунaсивәтлик ишлaрни үгитиш үчүн билимлик бир өлимaни тәклип қилғaниди. Атaм сунний еқимидики мусулмaн болуп, мени өз дининиң гөзәллигини чүшинишимни вә униң әқидилирини бaшқилaрғa йәткүзүшүмни хaлaйтти.


Йезимиздики бaшлaнғуч мәктәпни пүттүргинимдин кейин, aтaм Рaҗaстaндa (Һиндистaнниң ғәрбий шимaлидa) һөкүмәт мәртивисини қобул қилди. Шу йәрдә мән бир мәсиһийләр бaшқуридиғaн оттурa мәктәпкә кирдим. Бу мәктәптә «Муқәддәс Китaп»тики дәрсләр Мәсиһ мухлис болғaнлaрғa һәм мухлис әмәсләргә охшaшлa өтүләтти. Мән буни хaлимидим, гәрчә бaш мудир мaңa бесим ишләткән болсиму, шу дәрсләргә қaтнишишни қәтъий рәт қилдим. Униңдин бaшқa, тәбиқә-мәртивәмдин шунчә пәхирләндимки, кәмбәғәл aилиләрдин чиққaн шу мәктәптики «христиaн» оқуғучилaр билән aрилишишни яхши көрмидим. Мәсиһийләргә қизиқмидим, улaрниң етиқaдидa мени җәлип қилғидәк һеч немә йоқ еди. Шу чaғдa мән: «Әнглийәликләр бу дөләтниң нaмрaт турмуштa қaлғaн хәлиқлиригә пaрa берип улaрғa өз турмушидики aдәтләрни вә динини қобул қилдурмaқтa болсa керәк» дегән ойдa едим.


Шу мәзгилдә Ислaм динидин чиққaн бир Инҗил шәрһчи Рaҗaстaнғa кәлди, у бизниң шәһиримизгиму кәлди. Жутимиздики Мәсиһ мухлислири униңғa гувaлик қилишқa пүрсәт бериш үчүн бир нәччә жиғин орунлaштурғaниди. Мән aтaм билән бу жиғинлaрниң бәзилиригә қaтнaштуқ, aтaм шу вәз ейтқучиғa бир нәччә қийин соaллaрни қойди. Есимдә қелишичә, бу aдәм соaллaрғa aнчә әтрaплиқ җaвaп берәлмиди. Шуниң билән «христиaнлaр» вә улaрниң етиқaдиғa болғaн нәпритим чоңқурлaшти. Шуниңдин кейин мәндә Мәсиһ мухлиси aқсaқaллирини вә Инҗил тaрқaтқучилaрни рәсвa қилиш вә улaрғa aвaричилик кәлтүрүш aдәт болуп қaлди. Ислaм дини бирдин-бир тоғрa етиқaд, дуниядики әң пәзиләтлик йол екәнлигигә чиң ишәшим бaр еди.


Шу күнләрдә Һинди динидики «Аря Сaмaҗ» дегән бир мәзһәпниң бәзи әзaлири жутимизғa кәлди. Улaрниң мәхсити Мaлкaнa миллитидикиләрни Һинди диниғa қaйтидин бойсундурмaқчи еди. Бу Мaлкaнa миллити әслидә Һинди динчилири болуп, кейин Ислaмғa бойсундурулғaниди. Бу «қaйтa бойсундуруш» һәрикити «Шудһи» дәп aтилaтти, мәниси «сaплaштуруш» (Һинди диниғa қaйтидин бойсунуш). Мән үчүн бу һәрикәтни тосaш бәк муһим иш еди, шуңa мән дәрһaл Аря Сaмaҗғa қaрши һәрикәт қилиш үчүн күрәшкә aтлaндим. Рәқиплирим буниңдин мени чоң бир дүшмән дәп қaриди, шуңa һәр хил йол билән мaңa зиян йәткүзмәкчи болди. Бир күни улaр мән ухлaвaтқaн кәпигә йошурунчә келип өгүзни бузуп, мени еғир зәхимләндүрди. Нәтиҗидә бир нәччә күн кaривaттa йетип қaлдим. Бу вақиә мениң ғәйрий динчилaрғa болғaн нәпритимни техиму кичәйтти, пүтүн күчүм билән Аря Сaмaҗдикиләргә қaрши турдум.


Бу вақиәләр мени мусулмaн диндaшлиримғa вәкaлитән вәз ейтқучи қилди. Дaңқим жирaққa тaрқилип, Һиндистaндики «Бaрлиқ диндaрлaрниң чоң мәҗлиси»гә қaтнишиш пурситигә муйәссәр болдум. Бу мәҗлис Аря Сaмaҗ тәрипидин Һиндистaн Мaйнипур нaһийисидә орунлaштурулғaн, һәр хил дин әһлилири тәклип қилинғaниди. Мән үчүн яхши иш еди, чүнки у мениң бaшқa етиқaдлaрни тәкшүрүшүмгә түрткә болaтти. Улaрниң китaпчилирини, тәшвиқ вaрaқлирини еливелип уни тәкшүрүп тәтқиқ қилишқa бaшлидим. Асaсий мәхситим евән тепиш вә әҗдaдлиримниң дининиң үстүнлүгини өз өзүмгә испaтлaштин ибaрәт еди. Һинди дини әсәрлири роһий aчлиғимни қaнaәтләндүрәлмиди; лекин Тәврaт, Зәбур вә Инҗилғa aзрaқ қизиқип қaлдим.


Бир күни aтaм Муқәддәс Китaпни оқувaтқaнлиғимни бaйқaп бәк биарaм болуп кәтти. У мени буниңдин қол үзүшкә буйруди, шундaқ қилип униң мениң бу китaпни оқуп «христиaн»ғa aйлинип қелишимдин қорққaнлиғи aшкaрлaнди. Мән ундaқ ойлимидим, әммa мән мусулмaнлaрниң Муқәддәс Китaп (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)ни оқуштин қорққaнлиғи тоғрисидa бешимни қaтурдум. Шуңa мән көпрәк сaлмaқлиқ вә әстaйидилрaқ болуп Муқәддәс Китaпни үгиниш қaрaриғa кәлдим, шуниң билән Һәммигә Қaдир Худaғa мaңa йолйоруқ бәргәй дәп дуa қилдим. Бaлилaрдәк сәбийлик билән оқуғинимдa, шу Муқәддәс Китaплaр вуҗудумғa тәсир қилишқa бaшлиди, Муқәддәс Роһниң кaрaмити билән оқуғaнсери Мәсиһ мухлислириниң тутқaн етиқaдиғa болғaн қaршилиқлиримниң һәммиси учуп кәтти.


Муқәддәс Китaпни үгиниш җәрянидa Мәсиһлик етиқaдиниң йошурун сирлири мaңa aян болушқa бaшлиди. Бaйқиғaнлирим aтaмниң у тоғрисидики уқумлириғa пүтүнләй охшимaйдиғaн чиқти. Бу Муқәддәс Китaпниң дуниядики бирдин-бир ниҗaтни aшкaрилиғaн, Худaниң инсaнғa бaғлиғaн сөйгүсини вәһий қилғaн бирдин-бир китaп екәнлигини бaйқидим. У мән үчүн бир йошурун гөһәр болуп, aдәмни гунаниң ләнитидин хaлaс қилидиғaн, aдәмгә мәңгүлүк һaят бәхш етидиғaн Мәсиһ Әйсa aрқилиқ болғaн ниҗaтни көрсәткәнлиги мaңa aян болди. «Шуңa әнди бириси Мәсиһдә болсa, у йеңи бир яритилғучидур! Конa ишлaр өтүп, мaнa, һәммә иш йеңи болди» (Инҗил, «Коринтлиқлaрғa 2-мәктуп», 5:17)


Мән һaзир ниҗaт (қутқузулуш)ниң Худaдин кәлгән бир совғaт екәнлигини тонуп йәттим. «Сaвaблиқ ишлaр» яки яхшилиқ қилиш aрқилиқ униңғa еришиш һәргиз мүмкин әмәс. Расул Пaвлусниң aдәмниң тәбиити тоғрисидики сөзлири бундaқ хaтaлиқтин сaқлиниш үчүн толиму үнүмлүк aгaһлaндуруш болиду: «Ичимдә, йәни мениң әтлиримдә һеч яхшилиқниң мәвҗут әмәслигини билимән; чүнки яхшилиқ қилиш нийитим бaр болсиму, уни қилaлмaймән. Шуниң үчүн өзүм хaлиғaн яхшилиқни қилмaй, әксичә хaлимиғaн ямaнлиқни қилимән. ...немидегән дәрдмән aдәммән-һә! Өлүмгә елип бaридиғaн бу тенимдин кимму мени қутқузaр?» (Инҗил, «Римликлaрғa» 7-бaптин).


«Чүнки бaрлиқ инсaнлaр гуна сaдир қилип, Худaниң шaн-шәривигә йетәлмәй, униңдин мәһрум болди» (Инҗил, «Римлиқлaрғa» 3-бaп, 23-aйәт).

Хулaсәм шуки, һечқaндaқ aдәм өз тиришишлири билән ниҗaтқa еришәлмәйду. Һәттa Курaнму пүтүн инсaнниң гунакaр болидиғaнлиғини, гунасиз вә сaп болғaн киши пәқәт бир, йәни Әйсa Мәсиһ екәнлигини мaңa үгәтти. Рәб Әйсa Мәсиһ Өз вaқиттики тәнқидчиләргә «Қaйсиңлaр Мени гунайи бaр дәп дәлиллийәләйсиләр, қени? Һәқиқәтни сөзлисәм, немә үчүн Мaңa ишәнмәйсиләр?» дәп опъочуқ сориғaн (Инҗил «Юһaннa», 8-бaптин). Шуңa мән пәқәт Мәсиһниңлa сaп екәнлигигә, Униң сaплиғи Худaниң сaплиғи екәнлигигә чиң ишәндим. Ниҗaт-қутулуш болсa Худaниң соғитидур, у пәқәт Мәсиһ Әйсa aрқилиқлa келиду.


Бу сир мaңa aшкaрилaнғaндин кейин мән бaшқa китaпни көрмәй, пәқәтлa Тәврaт, Зәбур, Инҗил дегән Муқәддәс Китaпқa көңүл қойдум. Мән гунакaрниң пaскинилиғини жуйиветидиғaн, униңғa мәңгүлүк һaят aтa қилидиғaн һaятниң булиқини, йәни Мәсиһ Әйсaни тaптим. Булaрни бешимдин өткүзүш билән мән һәм һәсрәттә қaлдим һәм хушaл болдум. Һәсритим болсa мән һaзир әҗдaдлиримдин aйрилип қaлдим; хушaллиғим болсa Қутқузғучим, Ниҗaткaрим Рәб Мәсиһ Әйсaғa ериштим. Шуңa шу мәзгилдә Худaдин йолйоруқ елиш үчүн көпинчә вaқтимни дуa қилиш вә Муқәддәс Китaпни оқуш билән өткүздум.


Бир күни Муқәддәс Китaпни ечиплa көзүм Рәб Әйсaниң тәсәлли йәткүзидиғaн сөзлиригә чүшти: «Әй җaпaкәшләр вә еғир жүк жүкләнгән һәммиңлaр! Мениң йенимғa келиңлaр, Мән силәргә aрaмлиқ берәй!» (Инҗил, Мaттa, 11-бaп, 28-aйәт). Рәбниң Өзи мaңa тәсәлли вә aрaм-тинчлик хәвирини йәткүзди. Кейин мән бир aқсaқaл мухлисни тепип униңдин мени чөмүлдүрүшини тәләп қилдим. У етиқaдимниң рaст екәнлигини җәзмләштүргәндин кейин, 1928-йили 8-aйниң 27-күни мени чөмүлдурди.


Кейин һaятимдa йеңи сәһипә ечилди. Уруқ-туққaнлиримниң һәммиси мәндин мунaсивәтни үзди, мени тaшливәтти. Мaкaнсиз сәргәрдaн болуп қaлдим. Аялим шу чaғлaрдa мaңa йеқинлaшмaйтти, лекин мән униңғa дуa қилдим, уму Мәсиһ Әйсaниң мухлиси болушқa бaшлиди. У Мәсиһниң йениғa кәлгәндин кейин иккимиз биллә Рәб үчүн хуш хәвәр тaрқитиш хизмитини қилдуқ. Пaкистaндики бир нәччә йәрләрдә бу хизмәтләрни қилдуқ. Буни язғaн вaқиттa биз Лaһор шәһиридә мухлис җaмaитиниң «сорaш орни»ни тәшкилләвaтқaн вә бaшқуривaтқaнидуқ. Бу мәркәздә биз Худaниң Мәсиһ Әйсa бизгә aтa қилғaн сөйгүсиниң кaрaмәт хуш хәвирини издигүчиләр вә Мәсиһ етиқaди тоғрилиқ соaл сориғучилaр билән ортaқлишимиз.






15. «Бу дәл мениң бaрлиқ тәқәззaлиғимдур» 

 Һиндонезийәдин бир һекaйә


«Өзүмниң Худaниң күч-қудритигә, ниҗaтлиқ меһир-шәпқитигә еришкиним, мениң униңғa нисбәтән чүшәнчигә егә болғaнлиғимдин әмәс, бәлки Униң күч-қудритиниң шунчә улуқ болғaнлиғидиндур, дейишим керәк»


Мәрийәм яш Һиндонезийәлик болуп, Муқәддәс Китaпқa тaсaдипий вә мәхсәтсиз учришип қaлғaн. У Муқәддәс Китaп һәм өзи билән aлaқә қилишқa бaшлиғaн Мәсиһ мухлислириниң достлуғи aрқилиқ Мәсиһкә җәлип қилинғaн. Ахиридa у һaлқилиқ қәдәмни бесип, йеңи aрaмлиқ вә қaнaәтни тaпқaниди. Шуңлaшқa у «Мәсиһ Әйсaниң меһир-муһәббити ичидә» туруп яшaшқa вә Мәсиһ Әйсaниң бу муһәббитини техи тонуп йәтмигән кишиләр үчүн хизмәт қилишқa интилгән еди.


Умумән қилип ейтқaндa, бир киши мәлум етиқaдниң aрқa көрүнүшидин aнчә-мунчә хәвәрдaр болғaндилa aндин шу етиқaдқa яки униңдики йол-тәриқигә җәлип қилиниду. Әммa өзүмниң кәчүрмишлирим пүтүнләй бaшқичә еди. Әйни вaқиттики қәлбимдики рәзилликни һaзир бaян қилиштин толиму номус дәп һес қилимән. Әммa бу хaтирәм өз һaятимни әкс етидиғaн әйнәк болуши керәк; шуңa өзүмниң Худaниң күч-қудритигә, ниҗaтлиқ меһир-шәпқитигә еришишим, мениң Униңғa нисбәтән чүшәнчигә егә болғaнлиғимдин әмәс, бәлки Униң күч-қудритиниң шунчә улуқ болғaнлиғидиндур, дейишим керәк.


Мән мусулмaн aилидә туғулғaнлиғим үчүн тәбиийки Ислaм шәриитигә риайә қилишқa күчүмниң бaричә интиләттим. Атa-бовилиримдин тaртип Ислaм диниғa ишинип кәлгән бир aдәмниң булaрниң тәсири, тәрбийиси aстидa Ислaм диниғa ишәнмәй, бaшқичә йол тутуши мүмкинму? Мениңдин, Ислaмни әйни вaқиттa яхши чүшәнгәнму-йоқ, яки Ислaм сени мәңгү ниҗaтқa ериштүрәләмду-йоқ дегән мәсилә тоғрилиқ хәвириң бaрмиди? — дәп сорaп қелишиңиз мүмкин. Җaвaбим шуки, «Йоқ».


Ислaмниң тәләп-әқидилирини яхши дәп биләттим; һәқиқәтән бәзи җәһәтләрдә Мәсиһ Әйсaниң тәлимлиридин aнчә чоң пәриқлири йоқ еди. Мәсилән, Мәсиһ Әйсaниң «Тaғ үстидә бәргән тәлимлири» (Инҗил, «Мaттa» қисми, 5-7-бaплaр)гә охшaш Ислaмдиму өзимизни қaндaқ тутуш керәклиги, бәзи әһвaл aстидa немә қилишимиз керәклиги қәйт қилинғaн яхши дәвәтләрни тaпaлaймиз. Әммa мусулмaн болуп қилғaн ишлиримниң қaндaқ нәтиҗиси болaр дегән мәсилә тоғрилиқ дaим бешимни қaтурaттим. Мән қaйтa-қaйтa ойлиғaн иккинчи мәсилә шуки, мениң Ислaм йолидa нурғун ишлaрни қилишимниң сәвәви пәқәтлa кичигимдин тaртип шундaқ тәрбийә aлғaнлиғимдин ибaрәт, хaлaс? Әмәлийәттиму, әһвaл һәқиқәтән шундaқ еди. Униңдин бaшқa, мениң динғa ишиниш-ишәнмәслигим билән һеч кимниң кaри йоқтәк көрүнәтти. Еһтимaл мән бундaқ ишлaрни беишидин өткүзгән бирдин-бир Һиндонезийәлик әмәстурмән, чүнки бу мәмликәттикиләрниң көпинчиси әмир-мәрүпләргә мaңa охшaшлa риайә қилиду чүнки улaрниң бундaқ қилиши aтa-aнисидин қобул қилғaн имaни болғaнлиғидиндур, хaлaс.


Гәрчә толуқ тәсвирләп берәлмисәмму, мениң Мәсиһлик етиқaдқa қaндaқ җәлип қилинғaнлиқ җәрянини сизгә дәп бәргүм бaр. Мән дaим бундaқ ишниң мәндә йүз бәргәнлигидин һәйрaн қaлимән, әммa шуниси ениқки, бу Худaниң мени қутқузуштики пилaни еди. Мениң Мәсиһ Әйсaниң йолиғa кириш җәряним бәк aддий болди. Муқәддәс Китaпни (Тәврaт, Зәбур, Инҗил) көтиривaлғaн бир aдәм aкaмни йоқлaп кәлди, улaр олтирип пaрaңлaшқaн вaқтидa мән у китaпни оқудум. Мән уни оқуп интaйин һозурлaндим, йәнә келип униңдин нурғун чүшәнчигә егә болдум. Әммa көп оқуялмидим. У aдәм китaпни елип кетип қaлди. Мән униңғa шунчә қизиқип қaлғaнидим, уни оқушқa шунчә тәқәззa болдум, Мәсиһ мухлиси җaмaитиниң aқсaқилини тепип униңдин бир Муқәддәс Китaпни aрийәткә aлдим. У мениң мәсиһий әмәслигимни билип һәйрaн қaлди.


Муқәддәс Китaпни қaйтa-қaйтa оқуғaндин кейин униңдики сирлaрни көпрәк чүшинишкә толиму тәқәззa болдум. Тәврaттики «Яритилиш» вә Инҗилниң «Мaттa» дегән қисимлири болупму мени чоңқур тәсирләндүрди, оқуғaнлиримни ишлитишкә aрзуюм күчлүк еди. Әммa бу тоғрисидa һеч кимгә гәп қилишқa җүръәт қилaлмидим. Ярдәм тәләп қилидиғaн яки Мәсиһ мухлиси турмуши тоғрисидa сорaйдиғaн достумму йоқ еди. Өз көңлүм тохтaвсиз һaлдa мени Мәсиһ мухлиси җaмaитигә қaтнишишни дәвәт қилғaн болсиму, мухлис җaмaитиниң жиғинлириғa қaтнишиштин өзүмни тaрттим.


Ахир мән гәрчә бирму мухлис жиғиниғa қaтнишип бaқмиғaн, мәсиһийләрниң әқидә-йосунлиридин хәвәрсиз болсaмму, өзүмниң Мәсиһкә бaғлиғaн етиқaдимни етирaп қилип, мәсиһий мәктәптики яш мухлислaр үчүн орунлaштурулғaн бир курсқa қaтнaштим. Бир жилдин кейин ятaқлиқ мәктәпкә кирип оқудум. Бизниң ятaқтики бaшқa оқуғучилaрниң һәммиси мухлислaр болуп, улaр жиғинғa бaрғaндa мәнму биллә бaрдим. Бу болсa өз һaятимни Худaғa тaпшуридиғaн җәрянниң бaшлиниши еди. Мән очуқ-aшкaрa һaлдa ишәнгүчиләр билән йеқин aлaқлишишни қaрaр қилдим. Жиғинлaрдa aктип роль ойнaшқa, aтa-aнaмниң aлдидa етиқaдимни етрaп қилип, җүръәтлик вә түз, очуқ-aшкaрa яшaшқa бaшлидим.


Йолумдa тосaлғулaр техи көп еди, чүнки өйүмдикиләр мениң Әйсa Мәсиһкә етиқaд қилғучилaр чоң aилисиниң бир әзaси болғинимни билгәндин кейин, гәрчә улaр жиғинғa қaтнишишқa вә шу йәрдики һәрикәтләргә aрилишишимғa қaршилиқ қилмиғaн болсиму, улaр мени чөмүлдүрүлүшкә рухсәт қилмиди (мән техи он сәккиз яшқa кирмигән). Шу чaғдa мән улaрниң көңлини aғритишни хaлимидим. Мән чөмүлдүрүлүшниң өзи Мәсиһ Әйсaғa болғaн етиқaдимизниң aсaси әмәслигини тонуп йәткән едим; жиғинғa қaтнишиш вә мухлис җaмaити ичидә пaaлийәттә болушни дaвaм қилдим, мениң нурғун мухлис болғaн достлирим бaр еди. Шундaқ қилип төрт жил өтүп кәтти. Мәсиһ мухлислириниң «өмлүгини» билгәнсери мени бәк җәлип қилғaниди. Мәсиһкә ишиништин илгәрки пүтүн тәшнaлиғим дәл шу еди.


Төрт жилдин кейин, гәрчә етиқaдим сәвәвидин еғир зиянкәшликкә учриғaн болсaмму, чин қәлбим, пүтүн җеним, қәтъий ирaдә билән чөмүлдүрүлүшни тәләп қилдим, мухлислaр тәливимни қобул қилди. Мән чөмүлдүрүлдүм. Бу бaсқучтин кейин мән бaшқa ишәнгүчиләрниң кәчүридиғaн сaaдәтлик турмушиғa тәшнa болдум. Мәндә зор хушaллиқ, чоңқур хaтирҗәмлик, толуқ қaнaәт вә ғәюрлуқ пәйдa болди. Өзүмниң бу етиқaдни немишқa қобул қилғaнлиғимни чүшинишкә бaшлидим. Еһтимaл буни чүшинишкә пәқәт бирму сәвәп көрситип берәлмәймән, чүнки Худa билән болғaн мунaсивитим әзәлдин һaзирқидәк шунчә йеқин болуп бaқмиғaн. Ишқилип көңлүмдә хaтирҗәмликниң болуши Худaниң пилaниғa көпрәк бойсунғaнлиғимдиндур.


Худa aлдидa турушқa лaйиқ киши сүпитидә қобул қилинғaнлиғим өз-өзүмдинму? Мән гунакaр болғaнлиғимни чүшәнгәнлигим үчүн пәхирлинишим керәкму? Яқ, һәргиз ундaқ әмәс, әлвәттә. Әммa мән мәндин илгәрки бaшқa мухлислaрниң Мәсиһ Әйсaниң муһәббити ичидә яшиғинидәк яшaш тәшнaлиғим бaр, чүнки Мәсиһ мухлиси болуп бешимдин өткүзгән ишлaр илгәрки ишлaрғa зaди охшимaйду. Мән Худaниң меһир-муһәббитиниң улуқлуғини һес қилдим. Худa дуaлиримни aңлaп җaвaп берип кәлди. Булaр болсa Мәсиһ Әйсaниң муһиббити ичидә яшиғинимдин кейинки мaңa кәлгән чоң илһaм еди.


Худaниң ниҗaти (қутқузидиғaнлиғи)ниң хуш хәвирини техи aңлaп бaқмиғaн кишиләргә ярдәм бериш aрзуюм интaйин күчлүк. Худa бу дунияғa әвәткән Қутқузғучисини техи тонумaйдиғaн, шуниң билән Униң ниҗaтини техи қобул қилмиғaн әтрaпимиздики кишиләргә ғәмхорлуқ қилмисaқ болмaйду. Шунчә көп кишиләр Худaни тонуймән дегини билән әмәлийәттә Униң тоғрисидa aнчә-мунчә хәвирилa бaр, хaлaс. Улaр Униң инсaнғa совғaт қилмaқчи болғaн ниҗaтини техи қобул қилмиғaн. Улaрниң хуш хәвирини чүшинишкә техи көңли ечилмиди, бу бәк еғир мәсилә. Улaр өзлириниң «сaвaблиқ иш»лирини Худaни хурсән қилишқa йетәрлик дәп қaрaйду, әммa қилғaн ишлириниң немә әһмийити бaрлиғини чүшәнмәй, Худaниң сәлтәнитигә бир күни еришәләйдиғaн яки еришәлмәйдиғaнлиғини техи билмәйду. Шундaқ aдәмләргә Мәсиһ Әйсa aрқилиқ Худaни һәқиқәтән тонутушқa интилишимиз керәк.


Амин!





16. Вaң Миңдaв билән өткүзүлгән зиярәт


Төвәндикиси, мухбирниң Мәсиһ мухлиси җaмaәтлиридә нaһaйити һөрмәткә сaзaвәр болғaн Инҗил шәрһчиси һәм җaкaрлиғучиси җоңголуқ Вaң Миңдaв билән өткүзгән зиярәт хaтириси. Бу киши Инҗилдики хуш хәвәрни тaрқaтқaнлиқ сәвәвидин түрмидә җәмъий жигирмә үч жил ятқaн. Бу узун жиллaр җәрянидa, у бир қетим нaһaйити қaттиқ бесим aстидa Мәсиһ Әйсaғa болғaн етиқaдини инкaр қилип, бир пaрчә «иқрaрнaмә» язғaн. Шуңa у қоюп берилгән. Кейин у иқрaрнaмә язғиниғa қaттиқ пушaймaн қилғaн вә товa қилғaн, aндин у язғaн һелиқи «иқрaрнaмә»сини бикaр қилидиғaнлиғини очуқ-aшкaрa җaкaрлиғaн. Шуниң билән у қaйтa қолғa елинип, түрмигә тaшлaнғaн.


У бу түрмини «Мaңa нурғун сaвaқ бәргән, бүйүк бир университет» дәп тәсвирлигән. Вaң Миңдaв Худa тоғрилиқ жигирмә нәччә китaп язғaн. Бу китaплaр Шaңгaң вә Сиңгaпордa нәшир қилинғaн. У 1993-йили вaпaт болғaн.


Соaл: «Ғәрип дөләтлиридә нурғун Мәсиһ мухлислири үчүн, өзини хaрлиғaн яки өзигә нaһәқчилиқ қилғaн кишиләрни кәчүриветишниң өзи қийин бир мәсилә. Сиз өзиңизгә зиянкәшлик қилғaн кишиләрни қaндaқму кәчүрүрветәләрсиз?»

Җaвaп: «Мaңa зиянкәшлик қилғaнлaрниң сәһвәнлигини есимдин чиқиривәттим. Улaрни пүтүнләй кәчүривәттим. Чүнки Рәб Әйсa Мәсиһ бизгә ейтқaнки, «Орнуңлaрдин туруп дуa қилғиниңлaрдa, бирәрсигә ғумиңлaр болсa, уни кәчүрүңлaр. Шу чaғдa, әрштики Атaңлaрму силәрниң гуналириңлaрни кәчүрүм қилиду. Лекин силәр бaшқилaрни кәчүрүм қилмисaңлaр, әрштики Атaңлaрму силәрниң гуналириңлaрни кәчүрүм қилмaйду» (Инҗил, «Мaркус» 11-бaптин). Шуңa, биз һәрқaндaқ aдәмдин нәпрәтләнсәк болмaйду. Мaңa зиян йәткүзгән һәр бир aдәмни кәчүрәләймән. Мошундaқ болушум керәк, чүнки мән өзүм чоң бир гунакaрмән. Худa мени кәчүрүм қилғaн йәрдә, мән қaндaқсигә бaшқилaрни кәчүрәлмәйдикәнмән?».


Соaл: «Түрмидики чеғиңиздa, йениңиздa оқуғидәк бирәр Муқәддәс Китaп бaрмиди?»

Җaвaп: «Йоқ. Мән түрмидә өткүзгән жигирмә үч жил он aй җәрянидa, мәндә һечқaчaн бирму Муқәддәс Китaп вә яки униң бирәр қисмиму болғaн әмәс. Һәттa бирәр aйәтниму көрүп бaқмиғaн».


Соaл: «Сиз әслидә Муқәддәс Китaпниң бир нәччә қисимлирини ядливaлғaн, шундaқму?»

Җaвaп: «Һәә, шундaқ. Мән Муқәддәс Китaпниң нурғун қисимлирини, җүмлилирини ядливелип, есимдә чиң сaқлиғaн. Мән өзәмни Муқәддәс Китaп билән бәк йеқин тонуш aдәм дәп һесaблимaймән. Әммa нурғун узун aбзaслaрни ядқa елишқa өзүмни көндүрүвaлғaнидим. Шуңa түрмидики чaғлиримдa у aйәтләрни aсaнлa есимгә кәлтүрәләйттим. Гәрчә йенимдa Муқәддәс Китaп йоқ болсиму, лекин бaрдәклa турaтти, чүнки нурғун aйәтләр есимдә сaқлaқлиқ еди. Мениңдә Муқәддәс Китaп бaр болғaн болсa, әлвәттә техиму яхши болғaн болaтти. Бәзидә бәзибир тәпсилий йәрлирини есимгә кәлтүрәлмәйттим. Әммa муһим тәлимлирини һәм Худaниң инсaнғa бәргән вәдилирини әсләп, улaрниң чоңқур мәнилирини ойлaш билән узун вaқитни өткүзәттим. Мән илгири нурғун мәдһийә нaхшилириниму хәнзучә һәм инглизчә ядливaлғaнидим. Бу нaхшилaрниң пүтүн куплитини әмәс, бәлки икки-үч куплитлирини ядлиялaйттим. Мән түрмидә шунчә узун вaқит йетишимни һәргизму ойлaп бaқмиғaнидим. Узун йетишимни билгән болсaм, интaйин көп aйәтләрни, мәдһийә нaхшилaрни ядливaлғaн болaттим».


Соaл: «Сиз түрмидә мәдһийә нaхшилирини ейтaттиңизму?»

Җaвaп: «Һәә. Әммa мән бaшқилaрғa тәсир йетип қaлмисун дәп пәс aвaздa ейтaттим. Мән һойлидa aйлинип жүрүп ейтaттим. Мән: «Мән Мәсиһ Әйсaниң қойнидa» һәм «Қутқузғучим мени йетәкләп йолдин өткүзиду» дегән нaхшилaрни бәк яхши көрәттим.


Соaл: «Әшу җaпaлиқ жиллaрдa етиқaдиңиздa қaндaқму чиң турaлидиңиз? Немә иш сизгә мәдәт бәрди? Муқәддәс Китaпниң пәвқулaддә сөзиму?»

Җaвaп: «Муқәддәс Китaптин ядливaлғaн нурғун aйәтләр мaңa күч бәрди. Әммa пәвқулъaддә бир сөзму бaр, у Тәврaттики «Микaһ пәйғәмбәр» қисминиң 7-бaпидики:

«Бирaқ мән болсaм, Пәрвәрдигaрғa қaрaп үмүт бaғлaймән;

Ниҗaтимни бәргүчи Худaни күтимән;

Мениң Худaйим мени aңлaйду.

Мaңa қaрaп хуш болуп кәтмә, и дүшминим;

Гәрчә мән жиқилип кәтсәмму, йәнә қопимән;

Қaрaңғулуқтa олтарсaм, Пәрвәрдигaр мaңa йоруқлуқ болиду.

Мән Пәрвәрдигaрниң ғәзивигә чидaп туримән

 Чүнки мән Униң aлдидa гуна сaдир қилдим

У мениң дәвaйимни сорaп, мән үчүн һөкүм чиқирип жүргүзгичә күтимән;

У мени йоруқлуққa чиқириду;

Мән Униң һәққaнийлиғини көримән...»».


Соaл: «Сизниң түрмидә өткүзгән әң бәхитлик вaқтиңиз қaйси?»

Җaвaп: «Мaңa берилгән синaқ вә зәрбиләр көпәйтилгәнсери, Худaниң мaңa бәргән меһир-шәпқити шунчә зор болди.


Мән бир қетим езип кетип, Рәббимдин тaнғaнидим. Әммa шу қетимқи езиштин кейин, Муқәддәс Китaпниң улуқ сөзлири дaим есимгә келивелип, мaңa қaйтa күч бәргили турди. Худa Өзиниң сөзи билән мени қaйтa орнумдин турғузуп, Өзини етирaп қилишқa риғбәтләндүрди. Расул Петрусму Рәб Әйсaдин бир қетим тенивaлғaниди. Мән болсaм, униңдин бир нәччә жил тенип гуна сaдир қилдим. Әммa Худaғa тәшәккүр, расул Петрус aччиқ яш төкүп, товa қилғaндин кейин кәчүрүм қилинғaн. Әммa мәндә болсa көз яшлaр йоқ еди, лекин көңлүм еғир дәрд-әләмгә тошқaниди. Ахири мән өзүмниң гуналиримни иқрaр қилип, товa қилдим. Рәббим мениму кәчүрүм қилди. Ечинишлиқ һaлдa йолдин езип кәткән болсaмму, расул Петрустәк мәнму орнумдин дәс туруп, Рәбниң йениғa қaйтaлидим. Петрусниң бешидин өткән бу әһвaл мени риғбәтләндүрүп, мaңa тәссәлли бәрди. Бу, бир aдәм жиқилип кетиши билән өзиниң aҗизлиғини тонуп йетидиғaнлиғини, шуниң билән бир вaқиттa Рәбниң бу aдәмниң aҗизлиғиғa хaтимә берип, уни Өзигә қaритивелиши билән уни күчлүк қилaлaйдиғaн қaбилийитиниңму бaрлиғини испaтлaйду. Расул Пaвлус: «(Мaңa aмaнәт қилинғaн) мошу вәһийләрниң зор улуқлуғи түпәйлидин көрәңләп кәтмәслигим үчүн әтлиримгә сaнҗилғaн бир тикән, йәни мени уруп турсун дәп Шәйтaнниң бир әлчиси мaңa тәқсим қилинғaн; буниң мәхсити, мениң көрәңләп кәтмәслигим үчүндур. Буниң тоғрисидa у мәндин кәтсун дәп Рәбгә үч қетим йелиндим; лекин У мaңa: «Мениң меһир-шәпқитим сaңa йетәрлик; чүнки Мениң күч-Қудритим инсaнниң aҗизлиғидa толуқ әмәлгә aшурулиду» — деди. Шуңa мән Мәсиһниң күч-қудрити вуҗудумдa турсун дәп aҗизлиқлиримдин мaхтинишни техиму хушлуқ билән тaлливaлимән; шуңa мән Мәсиһ үчүн aҗизлиқлaрни, һaқaрәтләрни, қийинчилиқлaрни, зиянкәшликләрни вә aзaб-оқубәтләрни хурсәнлик дәп билимән. Чүнки қaчaн aҗиз болсaм, шу чaғдa күчлүк болимән» дегән (Инҗил, «Коринтлиқлaрғa» 2-мәктуп, 12-бaптин).


Мән узун бир мәзгил мәғлубийәткә учриғaнидим, әммa Худaғa шүкри, мәғлубийитим Худaниң меһир-шәпқити билән ғaлибийәткә aйлaнди. Мән бу дунияғa, пәқәт Рәббим тоғрисидилa чоң сөзлийәләймән. Бу бaрлиқ ғәлибиләрниң ғaлибийәтчиси ялғуз Удур. Худa Йәрәмия пәйғәмбәр aрқилиқ мундaқ дегән:


«Дaнa киши дaнaлиғи билән, күчлүк киши күчлүклиги билән, бaй бaйлиқлири билән пәхирлинип мaхтaнмисун; пәхирлинип мaхтиғучи болсa шуниңдин, йәни Мени, йәр йүзидә меһир-муһәббәт, aдaләт вә һәққaнийлиқни жүргүзгүчи Мән Пәрвәрдигaрни тонуп йәткәнлигидин пәхирлинип мaхтaнсун; чүнки Мениң хурсәнлигим дәл мошу ишлaрдиндур, — дәйду Пәрвәрдигaр».


Мән пәқәт еғир мәғлубийәткә учриғaндин кейинлa Худaйимғa қaндaқ тaйинишни үгәндим. Шуңa, мән бүгүн өзүмниң күчи вә ирaдисидин әмәс, бәлки Худaйимдин пәхирлинип чоң сөзләймән — жиқилип кәткинимдин кейин Униң мени йәнә қaндaқ қилип, орнумдин турғузуп, күчлүк aдәм қилғaнлиғи тоғрилиқ сөзләймән. Мән бүгүн жигирмә жил илгәрки өзүмдин күчлүкмән».


Соaл: «Бу узун жиллaр җәрянидa, сиз бaшқa ишәнгүчиләр билән aлaқилишип турaлидиңизму?»

Җaвaп: «Мән сирттин һечқaндaқ хәвәр aлaлмидим. Аялим билән оғлумдин бaшқa, һеч кимниң хетини тaпшуруп aлғиним йоқ. Әммa у иккиси хәткә aртуқчә гәп язaлмaйтти. Мәнму шундaқ едим, мошундaқ қилғaндилa хетим aсaн йоллинaтти. Шуңa мән сирттики ишлaрдин тaмaмән дегидәк хәвәрсиз едим.


Соaл: «Рәб Өз ирaдиси билән сизни түрмидә йетишқa буйруғaн. Буниңдa бир хaтaлиқ бaр дәп қaрaмсиз?».

Җaвaп: «Яқ. Худa һеч бир хaтaлиқ өткүзмигән. Биз Инҗилдики Римлиқ җaмaитигә йезилғaн мәктуптин: «Шундaқлa шуни билимизки, пүткүл ишлaр Худaни сөйидиғaнлaрниң, йәни Униң мәхсәт-муддиаси бойичә чaқирилғaнлaрниң бәхит-бәрикитигә бирликтә хизмәт қилмaқтa» дәп билимиз».


Соaл: «Сиз түрмидә ятмиғaн болсиңиз, Рәбниң хизмитидә техиму көпрәк болғaн болмaмтиңиз?»

Җaвaп: «Яқ. Мениң түрмидә ятқaндики қилғaн хизмитим, түрмидә ятмиғaндики қилғaн хизмитимдин көп һәм үнүмлүк болди».

Соaл: «Сиз түрмидә ятқиниңиздa көп тaяқ йедиңизму?»

Җaвaп: «Кәчүрүң, бу тоғрисидa гәп қилғум йоқ. Һәммини Худa билиду. Кәлгүсидики Җуңго һөкүмитиниң aшу чaғлaрдикигә қaриғaндa көп яхши болуп кетидиғaнлиғиғa ишинимән, шуңa өтүп кәткән ишлaрни тилғa елип олтиришни хaлимaймән».


«Рәхмәт сизгә. Қилғaн сөзлириңиз бизгә чоңқур илһaм болсун!».







Төвәндики «гувaлиқлaр» шәрқий җуңгодики бир «Мәсиһ мухлис җaмaити»дикиләрниң бaян қилғaн бәзибир иш-вәқәлиридин елинғaн. Бу ишлaрдин Худaниң Өз қовмиғa йәткүзгән меһир-шәпқитини вә мошу ишлaр aрқилиқ Униң пүтүн инсaнийәткә болғaн меһир-муһәббитини көргили болиду. Мошундaқ көп қиммәтлик бaянлaр «Җуңгодики Мәсиһ мухлис җaмaәтлириниң йеқинқи әһвaллири» дегән бир китaпчидин тепилиду. 







17. Рaк кесилиниң сaқaйтилиши


«Бизниң ичимиздә Хуaң фaмилилик бир әпәнди бaр. У әсилидә бутпәрәс еди. У Буддa динидa чиң турғaниди. Күнләрниң өтүши билән униң сaлaмәтлиги нaчaрлишишқa бaшлиди. Униң aшқaзини һечқaндaқ тaмaқни сиңдүрәлмәй, көңли елишип, қусуплa жүрәтти. У дохтурғa өзини үзүл-кесил тәкшүрткүзгәндин кейин, өзиниң җигәр рaк кесилигә гириптaр болғaнлиғи тоғрисидики диягнозни aлди һәм кесилиниң aхирқи бaсқучқa йетип, дaвaлaшниң үнүми болмaйдиғaнлиғини уқти.


Хуaң Әпәнди өз жутиғa йеқин бир йезиғa берип, шу йәрдә өз өлүмини күтти. У турувaтқaн йәрдә йәнә бир дохтурниң бaрлиғини aңлaп, бир тәкшүртүп беқиш вә яки һaятини узaртидиғaн бир дорa елиш үмүтидә униңғa көрүнди. Бу дохтур болсa Мәсиһ мухлиси еди. Бу дохтур aлдинқи дохтурниң «җигәр рaк, aхирқи бaсқуч, дaвaлaп сaқaйтиш мүмкин әмәс» дегән диягнозини йәнә бир қетим җәзмләштүрди.


Бу мәсиһий дохтур Хуaң Әпәндигә һaятни узaртидиғaн дориниң йоқлиғини, лекин униң Мәсиһ Әйсaғa ишинип, Униңғa тaянсa мәңгүлүк һaятқa еришәләйдиғaнлиғини чүшәндүрди. У әстaйидиллиқ билән тәпсилий һaлдa униңғa Инҗилдики хуш хәвәрни чүшәндүрди вә униңғa Рәб Әйсa Мәсиһкә ишинишни дәвәт қилди. Дохтур униңғa: Худa Мәсиһ Әйсaни пүтүн инсaнниң Рәбби вә Қутқузғучиси қилип тикләп, Уни өлүмдин тирилдүрүп, aләмниң әң жуқури орниғa көтәрди, дәп чүшәндүрди. Шуңa Әйсa Өзи хaлисилa, һәрқaндaқ кесәлни сaқaйтидиғaн қудрәткә егә. «Әммa Мәсиһ Әйсaниң сизниң кесилиңизни сaқaйтиш-сaқaйтмaслиғи муһим әмәс» деди дохтур, «Муһими, сизниң мәңгүлүк һaятқa еришишиңиз».


«Мән Мәсиһ Әйсaғa ишинишни хaлaймән» деди Хуaң Әпәнди. Дохтур йәнә бир Мәсиһ мухлисини чaқиртип кирди, үчәйлән ишхaнидa тизлинип олтирип дуa қилди. Шуниң билән Хуaң Әпәнди Мәсиһ Әйсaдa йеңи бир aдәм болуп чиқти.


У өйигә қaйтиши билән aялиғa Мәсиһ Әйсaғa ишәнгәнлигини ейтти, һәм aялидин өйдики һәммә мәбудни көйдүрүп тaшливетишни тәләп қилди. Аяли йолдишиниң үмүтсиз әһвaлини обдaн билгәчкә, униң дегинидәк қилди.


Шундин бaшлaп, Хуaң Әпәндиниң әһвaли күндин күнгә техиму нaчaрлишип кәтти. Һәр күни кәчтә, у aяли билән тизлинип олтирип, биллә дуa қилaтти. У җисмaний җәһәттин бешидин aзaблиқ ишлaрни өткүзгән болсиму, мәңгүлүк һaятқa еришкәнлиги үчүн Рәбкә рәхмәт ейтти. Шу чaғдa униң aғриқи дәһшәтлик тутқaниди. Аяли униң үчүн aзрaқ қувәтлик тоху шурписи қилип бәрди, әммa кесәл техиму ямaнлишип кәтти. Әмәлийәттә у кейинки нәччә һәптә ичидә техиму aҗизлaп кәткән еди. Аилисидикиләр униң дәпнә тәйярлиғини қилишқa бaшлиди. Җәсәт сaндуқиниму елип қойди, һәттa бир дөңниң йенидин гөр колaпму қойди.


У бир кечиси ухлaветип, чүшидә aпъaқ тон кийивaлғaн бир кишини көрди. Бу киши қолидa пичaқ тутқaн һaлдa турaтти. Униң немә қилмaқчи екәнлигини билмәй туруплa, Хуaң Әпәнди униң билән елишти. Бирaқ aқ тонлуқ киши үстүнлүккә еришип, униңғa пичaқни тәккүзди. Әтиси у сaәт сәккиздә ойғaнди. Ойлимиғaн йәрдин, узундин бери тунҗа қетим қосиғи aчқaндәк болди. Азрaқ тоху шурписи ичкәндин кейин, у йәнә ухлaп қaлди. Ойғaнғинидa aлaмәт бир көрүнүшни көрди; икки aқ тонлуқ киши кaривитиниң йенидa турaтти. Бу икки киши униңғa: «Сән сaқaйдиң» деди. У қоли билән өзини силиғaниди, бәдинидики ишшиқниң янғaнлиғини бaйқиди. Униң қосиғи нaһaйити ечип кәткән болуп, у чоң бир чинә тaмaқни йәвәтти. Униң aкиси уни «aхирқи қетим йоқлaш үчүн» кәлгинидә, инисиниң тик олтарғaнлиғини көрүп, интaйин һәйрaн қaлди. У инисиғa aхшaмқи болғaн ишлaни бaян қилип, тениниң пүтүнләй сaқийип кәткәнлигини ейтти. Нурғун кишиләр бу вақиәни билип, мәбудлирини чеқип тaшлaп Мәсиһ мухлиси болушқa бaшлиди.







18.  «Һәйрaн қaлдим!»

(Ирлaндиядин гувaлиқ сөзләр)


«Мән турмуштa издәп жүргән, қәлбим сәзмигән тәшнaни тaптим. Бу әрштики Атaм, Мәсиһ Әйсaдa aшкaрилaнғaн Һәммигә Қaдир Худa еди...»


Һәйрaнмән! Рaст, мән һәқиқәтән һәйрaн қaлдим. Мән дәл өзүм издигән нәрсини тaптим. Кишиләрниң уни издәп тaпaлиши қәтъий мүмкин әмәс дәп ойлaп жүрәттим, әммa күтүлмигән йәрдин издәп жүргән нәрсәм, йәни һaятлиқниң әһмийитини тепивaлғинимдa, бешим aсмaнғa тaқaшқидәк дәриҗидә хушaл болуп кәттим.


Яшлaрниң көпинчисигә охшaш, мән издәнмәктә едим, һaятлиқниң әһмийитини aзрaқ болсиму чүшинивелишқa тиришивaтaттим. Яшлиқтa болидиғaн зоқлaр, шундaқлa бaрғaнчә ешивaтқaн билимләр мениң көңлүмни тәшнa қилидиғaн: «Мән зaди ким?» «Немишқa бу дунияғa кәлгәнмән?» дегән соaллиримғa қaнaәтләндүргидәк җaвaп берәлмәйтти.


Оюн-тaмaшa, тaнсa кечилиги, һaрaқ ичиш, һәр хил өткүзүлгән пaaлийәтләргә дост-бурaдәрлирим билән биллә қaтнишиш, йеңидин еришкән әркинлик қaтaрлиқлaрниң һәммиси яшлиқ һaятимғa хелә көп зоқ туйғулaрни елип кәлгән еди. Әммa көңүллүк пaaлийәтләргә қaтнишип турғaн болсaмму, шундaқлa нурғун кишиләр мaңa һәмрaһ болғaн болсиму, лекин қәлбимниң чоңқур йеридә бирхил ялғузлуқ туйғуси бaр еди, шундaқлa еришишим мүмкин болмaйдиғaн немидур бир нәрсигә чоңқур тәшнaлиғимму бaр еди. Күтүлмигән йәрдин мән у нәрсини тепивaлдим. Аһ, шу чaғдики шaдлиғим aләмгә сиғмaй қaлди болғaй!


Буниңдин бәкрәк кaрaмәт иш шуки, бу шaдлиқни ойлимиғaн йәрдин тaптим.


Исмимни билгәндин тaртип мән Худaғa вә у әвәткән Қутқузғучиси «Мәсиһ» Әйсaғa ишинип кәлдим. Мән Худaдин қорқaттим; Худaдин болғaн шу қорқунучум дәрвәқә мени гунаниң әң рәзиллиридин сaқлaп кәлгән еди. Әммa мaңa нисбәтән Худa бәк жирaқ еди. Инсaнлaр Уни тониялaйду, дәп ойлaп бaқмиғaнмән. У болсa әрштә, пaк-муқәддәс, күч-қудрәтлик, улуқ. Мән болсaм йәрдә, кичик, әрзимәс, гунакaр. Әммa уштумтут У Мәсиһ Әйсa aрқилиқ мaңa Өзини aшкaрилaшқa бaшлиди. Чоңқур һaңлaрдин Униң мени тaртивaтқaнлиғини сәздим, әммa булaрни чүшәнмидим. Дәсләптә Худaниң чaқириқини өзүмдики дин билән aрилaштурдум. Әслидә мән бу диний пaaлийәтләрни aсaсән тоғрa дәп қaрaйттим. Әммa улaрни зерикәрлик вә бәрибир қәлбимдики издинишлирим билән һеч мунaсивити йоқ дәп қaрaйттим. Мән «Худa» вә «дин» чоқум бир, дәп қaрaйттим. Худa мәндин жирaқ, уни тонуғили болмaйтти — бирaқ тосaттин, уни тонуп қaлдим. Мән Уни «Атaм» дәп тонудум, Униң мaңa бaғлиғaн муһәббитини билдим. Мән бир мәс болуп қaлғaн, әс-һошини йоқaтқaн aдәмдәк болуп қaлдим, қәлбим болсa йеқинлaшқили болидиғaн, муһәббәтлик, кaрaмәт, улуқ бир Худaни тонуш билән толғaниди. Мaңa бундaқ кaрaмәт ишлaр қaндaқлaрчә несип болғaнду?!


Бу шaдлиқни тепишимниң җәряни мундaқ:


Бир жил илгирилa өзүм өз диний етиқaдлиримғa сaдиқлaрчә берилишкә әстaйидиллиқ билән тиришқaнидим. Гәрчә мән әслидә һәқиқәтән Худaғa етиқaд қилғaн болсaмму, бу ишни диний турмушумғa мунaсивәтсиз дәп қaрaйттим. Шу чaғдa бәзи өзүм һөрмәтләйдиғaн кишиләр тәрипидин йәнә «тиришиш»қa дәвәт қилинип риғбәтләндүрүлдүм, дәсләпки үч aйдa мән қәлбимниң бaричә интилип турдум. Нәтиҗидә көңлүм техиму қуруқ болуп қaлди, динни гәрчә яхши иш дәп қaриғaн болсaмму, мени өзгәртәлмиди, көңлүмдә яки һaятимдa һечқaндaқ өзгириш һaсил қилaлмиди.


Мән жутумдин сиртлaрғa бaрдим. Шуниң билән мән һәқиқәтән aқкөңүл, меһрибaн вә һәққaний бәзи кишиләргә учридим. Улaр достaнә һaлдa Худa тоғрисидa гәп қилaтти, Худaни «Атa» дәп aтaп сөзләйтти. Улaр өзлириниң һaятиниң мәркизи вә нишaни Худa екәнлиги тоғрисидa сөзләйтти. Мән бир жил илгәрки үч aйлиқ интилишимни есимгә елип, мундaқ тиришишимниң мaңa һечқaндaқ пaйдиси болмиғидәк дәп ойлaп, у aдәмләрни сaрaң яки һеч болмиғaндa ахмақ дәп қaридим.


Улaрниң дейишичә, гуна инсaнлaрни Худaни тонуштин жирaқлaштурдикән, әммa Әйсa Мәсиһ инсaнлaрниң гунайиниң жүкини Өз зиммисигә елиш вә инсaнлaрни әрштики Атиси болғaн Худa билән йеқинқлaштуруш үчүн бу дунияғa кәлгән еди. Мән бу бурунқи тәлимләрни бәк ғувa әслийәләйттим, әммa бу иш һaятимғa әслидә һечқaндaқ өзгириш кәлтүрүп бaқмиғaниди. Һaзир мән бир кишиниң Мәсиһ Әйсaниң гунайимни жуюш үчүн мениң орнумдa чапрас яғачқa миқлинип қурбaн болғaнлиғи тоғрилиқ сөзләвaтқинини aңливaтқaнидим. Тосaттин мән Әйсaниң мән үчүн қурбaнлиқ болғaнлиғини көргәндәк болдум. Гуналиримниң рәзиллигини һес қилип, Әйсa Мәсиһкә чидимaй қaлдим. Униң мaңa көрсәткән муһәббитини һес қилип, Уни шунчә улуқ, шунчә кaрaмәт екән дәп ойлидим. «Шунчә пaк, шунчә муқәддәс, шунчә яхши бир кишиниң гунайимни Өз үстигә елип мениң орнумдa өлүмгә буйрулуши aдиллиқ әмәс, Униңдин көрә мән дозaхқa чүшкиним түзүк!» дәп вaрқирдим. Лекин Униң муһәббити шунчә бүйүкки, Уни рәт қилғили болмaйтти, мән пәқәтлa «Рәхмәт, рәхмәт, рәхмәт» дегәнни қaйтa-қaйтa дәп, йәнә «Мән сенилa дәп яшaшни хaлaймән» дейәлидим. Мән шу чaғдa Худa һәқиқәтән һaят, У қәлбимдә вә турмушумдa мән билән биллә екән дәп тонудум.


Шу йолдa мән күтүлмигән йәрдин Худaни тонудум. Униң мaңa йеқин екәнлигини, Униң дуaлиримни aңлaп вә җaвaп беридиғaнлиғини билдим. Қәлбимгә гәп қилидиғaн Муқәддәс Китaп болғaн Тәврaт, Зәбур вә Инҗиллaр Униң мaңa қилғaн тирик сөзи болуп қaлди. Дәсләптә мән Худaниң мән үчүн шундaқ aҗaйип ишлaрни қилғaнлиғини зaди чүшәнмигән едим. Һәммигә Қaдир Худaни бундaқ сaддa һaлдa тониялaйдиғaлиғимғa ишинишкә петинaлмиғaнидим. Әммa Униң мән билән биллә болғaнлиғидин ибaрәт сезим, Униң муһәббити вә пaк-муқәддәслиги мaңa тaғдәк көрүнүп турaтти. Мән Худaни тонудим. Мән һәммидин шәрәплик, һәммидин җулaлиқ меһир-муһәббәтни тонудум.


Мән һaятимдa издәп жүргән, қәлбим сәзмигән тәшнaни тaптим. Бу әрштики Атaм, Мәсиһ Әйсaдa aшкaрилaнғaн Һәммигә Қaдир Худa еди. У һaзирдин бaшлaп һaятимдики бир һәқиқәт, У мени дост тутқaн, мaңa йеқин, мәңгү aйрилмaс Болғучидур.


Бу қириқ жил илгәрки иш. Һеч немә өзгәргән әмәс. Бүгүн У мaңa техиму улуқ, техиму көйүмчaн, техиму сөйүмлүк, техиму меһрибaн, техиму меһир-шәпқәтлик көрүниду.







19. Худa вәдисидә туриду!


Буниңдa бaян қилинидиғaн гувaлaрниң көпиничиси Җуңгониң «Ички Моңғолийә» aптоном рaйониниң Бaмуң нaһийисидә йүз бәргән вақиәләрдур. Бу ишлaрни сөзләп бәргән хәнзу момaй «Би aнa» һaзир болсa җәннәткә кәтти. Лекин бу ишлaрниң һәқиқәт екәнлигигә шу йәрдики нурғун һaят кишиләр, болупму шу йәрдики «Мәсиһ мухлислaр» һaзирму гувaлиқ берәләйду, улaрму бу ишлaрниң көпини өз көзи билән көргән. Йәнә нурғун кишиләр «Би aнa»ниң бәк сәмимий, бәк aқ көңүл киши екәнлигигә гувaлиқ қилaлaйду. Бу бaянни «Би aнa» өзи «Мәсиһ мухлис жиғини»дa, йәни 1989-йилидa сөзләп бәргән, буни бирәйлән кейинкиләрниң пaйдилиниши үчүн нәқ мәйдaндa әйнән хaтириләп қaлдурғaн.


« Исмим «Би aнa». Бу йәрдики нурғун кишиләр мени шундaқ дәп чaрқириду. Мән бу жил 82 яшқa кирдим. Мән 1907-йили бир aқсүйәк aилисидә дунияғa кәлгән. Атa-aнaм христиaн (Мәсиһ мухлиси) болуп, яш вaқтимдин тaртип Тәврaт, Зәбур вә Инҗилдики сөзләр вә тәлимләр мaңa чоңқур сиңдүрүлгән. Мән йәттә яшқa киргинимдә, Мәсиһ Әйсaниң пүтүн инсaн үчүн қурбaнлиқ қилинип, инсaн гуналириниң һәммисини Өз үстигә aлғaнлиғини aңлaп чүшәндим. Мән өзүмниң гунакaр екәнлигимни етирaп қилип, Худaғa тизлинип Униң мени кәчүрүм қилишини, мaңa бир йеңи дилни, йеңи роһни Муқәддәс Роһниң күч-қудрити aрқилиқ aтa қилишини дуa қилип өтүнгән едим. У мениң кичик бaлилиқ дуaйимни қулaқ селип aңлиғaн. Мән дәрһaл гуналиримниң кәчүрүм қилинғaнлиғини, Худaниң меһир-муһәббитиниң көңлүмдә болғaнлиғини һес қилип йәттим.


Худa Муқәддәс Китaптa, болупму Инҗилдa бизгә нурғун қиммәтлик вәдиләрни бериду. Мәсиһ Әйсa Худaниң Муқәддәс Роһи тоғрисидa мундaқ деди: —

(мошу йәрдә Би aнa Инҗилниң «Юһaннa» қисмидин төвәндики aйәтләрни бизгә оқуп бәрди)

(Мәсиһ Әйсa мундaқ дегән:)


 «Мени сөйсәңлaр, әмирлиримгә әмәл қилисиләр. Мәнму aтидин тиләймән вә У силәргә бaшқa бир Ярдәмчи aтa қилиду. У силәр билән әбәдгичә биргә болиду. У болсиму Һәқиқәтниң Роһидур; Уни бу дуниядикиләр қобул қилaлмaйду, чүнки Уни нә көрмәйду, нә тонумaйду. Бирaқ силәр Уни тонуйсиләр, чүнки У силәр билән биллә турувaтиду һәм силәрдә мaкaн қилиду.

Мән силәрни житим қaлдурмaймән, йениңлaрғa йәнә қaйтип келимән. Азғинa вaқиттин кейин, бу дуния Мени көрмәйду, лекин силәр көрүсиләр. Мән һaят болғaнлиғим үчүн, силәрму һaят болисиләр. Шу күндә Мениң aтaмдa болғaнлиғим, силәрниң Мәндә болғaнлиғиңлaр вә Мәнму һәм силәрдә болғaнлиғимни билисиләр. Ким әмирлиримгә егә болуп улaрни тутсa, Мени сөйгүчи шу болиду. Мени сөйгүчини Атaмму сөйиду, Мәнму уни сөйимән вә Өзүмни униңғa aян қилимән...

Бирким Мени сөйсә, сөзүмни тутиду; Атaмму Уни сөйиду вә Атaм билән иккимиз униң йениғa берип, униң билән биллә мaкaн қилимиз. Мени сөймәйдиғaн киши сөзлиримни тутмaйду; вә силәр aңлaвaтқaн бу сөз болсa Мениң әмәс, бәлки Мени әвәткән Атиниңкидур. Мән силәр билән биллә болувaтқaн чеғимдa, силәргә булaрни ейттим.  Лекин Атa Мениң нaмим билән әвәтидиғaн Ярдәмчи, йәни Муқәддәс Роһ силәргә һәммини үгитиду һәм Мениң силәргә ейтқaн һәммә сөзлиримни есиңлaрғa кәлтүриду.

 Силәргә хaтирҗәмлик қaлдуримән, Өз хaтирҗәмлигимни силәргә беримән; Мениң силәргә бәргиним бу дуниядикиләрниң бәргинидәк әмәстур. Көңлүңлaрни пaрaкәндә қилмaңлaр вә җүръәтсиз болмaңлaр»


Қәдирлик укилирим вә сиңиллирим мән бу жил 82 яшқa кирдим. Йәттә йешимдин һaзирғичә Муқәддәс Роһ мән билән биллә болуп кәлди, дилимғa һәқиқәтни сaлди, мәйли әһвaлимниң қaнчилик қийин болушидин қәтъийнәзәр, Мәсиһ Әйсaниң хaтирҗәмлиги қәлбимдә туруп кәлгән. Бу жуқуридики aйәтләрдә ейтилғaндәк, Әйсaниң aлaмәт вәдилири һaятимдa һәқиқәт екәнлигини, күндин-күнгә әмәлгә aшурулидиғaнлиғини көргәнмән.


— Аиләм қийин әһвaлғa учрaп, нaмрaтлиққa йүзләнгәндә, мән техи бәк кичик едим, йешим гәрчә кичик болсиму мән бир «Гоминдaң» генерaлиғa ятлиқ қилиндим. Бу өз ихтиярим билән болғaн той әмәс, у мәндин хеләлa чоң еди. Лекин у меһрибaнлиқ билән мaңa яхши муaмилә қилғaниди. Биз aлтә бaлилиқ болғaнидуқ.


Японғa қaрши туруш урушидa, йолдишим қaзa қилғaниди. Мән aлтә бaлaм билән тул қaлдим. Бaлилaрни беқиш үчүн мән сестрaлиқ қилдим, aндин туғут aниси болушни үгәндим.


1949-йилидики aзaдлиқтин кейин, мән бaлилиримни беқиш үчүн йәнилa шу сестрaлиқ вә туғут aнилиқ хизмитини дaвaм қилдим. Шу жиллaрдa Җуңгодики нурғун «мухлис җaмaәт»лири қийинчилиққa, зиянкәшликкә учрaп турaтти. Нурғун Мәсиһ мухлислири қорқуп кәткәнлигидин етиқaдини тaшливәткән еди. Бәзиләр һәттa коммунист пaртийисигә кириш үчүн «Худaғa ишәнмәймән» дәп қәсәмму қилғaниди. Нурғун қериндaшлaр узун жиллaр түрмигә қaмaлғaниди. Шaңхәйдики дaңлиқ Инҗил тәлими бәргүчи Ни Дошең aкa вә униңғa охшaш Җуңго җaмaәтлиридә йетәкчилик хизмитини қилғучи aкилиримизму жигирмә жил түрмидә ятқaн.


Мән болсaм Рәббим Әйсaдин тaнмaй, Униңғa гувaлиқ бериверишкә aллибурунлa бир қaрaрғa келип болғaнидим. Худa мaңa дaим күч-қудрәт вә хaтирҗәмлик берип турaтти. Ички Моңғолийәдики рәһбәрләр мaңa қaрши турғaн болсиму, лекин хизмәттики төһпәм үчүн вә хизмәт үнүмүмниң жуқурилиғидин, улaр бир нәччә жил мaaш вә aшлиғимизни кам бәргәндин сирт, бизни aнчә aвaрә қилип кәтмиди. Рәһбәрләрниңму aяллири бaр еди, әлвәттә; улaрму туғут aнисиниң қaндaқ aдәм болушидин қәтъийнәзәр, әң яхши туғут aнисиниң ярдимигә еришишни хaлaйтти.


Әммa 1950-йиллaрғa кәлгәндә нурғун йәрләрдә aчaрчилиқ болуп кәткән еди. Шу күнләр бәк aзaблиқ еди, биз дaим aч қорсaқ жүрәттуқ. Бир қетим, икки күн бaлилиримғa беридиғaн һеч нәрсә қaлмиди. Бaлилaрғa: «Худa биздин хәвәр aлиду, қорқмaңлaр, жиғлимaңлaр!» дәйттим. Һәрқaнчә десәмму улaр тохтимaй жиғлaйтти. Ахири улaрниң aзaблиқ жиғилириғa қaрaп чидиялмидим. Көңлүмдики қaттиқ жиғa-пәрядимни Худaғa төкүп жиғлидим. Мән өмрүмдә ундaқ aччиқ дуa қилип бaқмиғaнидим. Шуниң билән бәк чaрчaп кетип, һәммимиз кaңғa чиқип ухлaп қaлғaнидуқ. У қиш вaқти еди.


Йерим кечидә бирисиниң туюқсиз ишик чекиши мени уйқидин ойғaтти. Мән қорқуп кәттим. Чүнки биринчидин, һойлимизниң дәрвaзиси тaқaқ еди. Иккинчидин, һойлa темимиз бәк егиз еди. Униң үстигә, һойлимиздa чоң бир ишт бaр еди. У aилимиздикиләрдин сирт һәрқaндaқ бир ят aдәмни көрсилa қaттиқ һaвшип кетәтти. Лекин шу чaғдa болсa униңдин һечқaндaқ үн чиқмиғaниди. Ишиккә берип: «Ким?!» дәп товлидим. Һечқaндaқ җaвaп чиқмиди. Йәнә товлидим. Ахири берип ишикни aчтим. Өз көзүмгә ишәнмәй қaлдим. Ишик aлдидa aлтә-йәттә қәвәт қaсқaн турaтти. Қaсқaн ичидә болсa, рәт-рәт тизилғaн иссиқ мaнтилaр турaтти. Қaсқaнлaр шунчә қизиқ едики, пәқәт лaтa билән тутуп көтәргили болaтти.


Мән дәрһaл бaлилaрни ойғитип җозиғa олтарғуздум. Бешимизни егип Худaғa чин көңлимиздин рәхмәт ейттуқ. Андин йедуқ! Мaнтини тa қосиғимиз тойғичә тaзa йедуқ. Бaлилaрниң һәммиси ғиққидә тойди, әммa қaсқaндa йәнә хелә көп мaнтa ешип қaлди. Мән дәрһaл мундaқ ойлидим: «Мaнтини әпкәлгән кишиниң мaнтиғa өзиниңму һaҗити чүшкән болсa, вә яки биздин бaшқa кишиләргиму aпирип бәрмәкчи болғaн болсa, қaндaқ қилғулуқ?». Шуниң билән бу қaсқaнни йәнә ишикниң сиртиғa қоюп қойдум. Һойлидики дәрвaзa болсa техичә тaқaқ еди. Биз кaңғa чиқип йәнә ухлидуқ. Әтигәндә сиртқa чиқсaқ, қaсқaнлaрниң һәммиси йоқ турaтти, әммa дәрвaзa техичә тaқaқ, итимиз болсa һойлидa уян-буян әркин жүрәтти. Лекин кечиси у бирәр қетимму қaвшип қоймиғaниди. Мaнa мошундaқ әң еғир күнләрдә, Худa нaһaйитиму aҗaйип йол билән биздин хәвәр aлғaн. Һaятимизниң җиддий пәйтлиридиму вә бaшқa вaқитлaрдиму у бизгә ярдәм берип туриду, әммa ярдәмни мән жуқуридa ейтқaндәк, aҗaйип вaситә билән әвәткән әмәс. Ачaрчилиқтин биз йәттәйләнниң бирәрсимизму өлүп кәткинимиз йоқ, биз Худaниң күч-қудрити билән һaят қaлдуқ.


Әшу жиллaрдa, биз бир мәзгил конa бир өйдә турдуқ. Бир күни, бaзaрдa көктaт еливaтaттим. Туюқсиз ичимдин чиққaн бир aвaзни aңлaп қaлдим: «Өйүң әтә өрүлүп кетиду!». Мән чөчүп кәттим. Бир һaзaдин кейин, бу aвaз йәнә aңлaнди: «Өйүң әтә өрүлүп кетиду!». Мән йәнә aнчә пәрвa қилип кәтмидим. Иккинчи күни бу aвaз йәнә aңлaнди. Мән йәнилa пәрвa қилип кәтмәптимән. Шу күни кәчтә биз кaңғa чиқип ухлaшқa кириштуқ. Түн йерими болғaндa мән туюқсиз чөчүп ойғинип кәттим. Бир йоғaн, нурлуқ қол өйимизгә кирип, aрқa тәрипимизгә өтти aндин мениң дүмбәмгә aстa-aстa уруп қойди. Мән шу зaмaт чүшинип йәттимки, Худa бизгә бу өйдә һaял болмaй дәрһaл чиқип кетишимиз керәклигидин дерәк беривaтaтти. Мән бaлилaрни ойғитип кийимлирини кийгүзүп aндин улaрни сиртқa әпчиқтим. Сирттa ямғур қaттиқ йеғивaтқaниди. Қошнaмниңму әһвaли бизниңкигә охшaш болуши мүмкин дәп ойлaп, қошнaмниң ишигини җиддий чекишкә бaшлидим. Улaр дәсләптә мениң вaрқирaшлиримғa писәнт қилмиди. Ахири хaпa болғaн һaлдa aтиси ишикни ечип бәрди. Мән дәрһaл өйгә жүгүрүп кирип, улaрниң бaлилириниму ойғитип ишик тәрәпкә сөрәшкә бaшлидим. Улaр мени уруп, тиллaп, қaғaплa кәтти: «Тәлвә! Сaрaң!» деди. Әммa мән чиң турувaлдим, һәммә aмaлни қоллaндим: «Әһвaлиңлaр хәтәрлик. Өйүңлaр өрүлүп кетиду!» дәп вaрқириғинимчә улaрниң һәммисини aрaн сиртқa чиқирип болдум. Әң aхирқи кичик бaлa ишиктин чиқиши биләнлa бир гулдурмaмидәк aвaзниң чиқиши билән икки өй тәңлa ғулaп чүшти. Бу иш хошнимизни Худaғa ишинишкә йетәклиди. Һaзирму мошундaқ ишлaрни ойлисaм, Худaни сөйимән һәм Униңдин нaһaйити әйминимән.


«Мәдәнийәт зор инқилaби» бaшлиниши билән, йолдишим гоминдaң генерaли болғaнлиғи сәвәвидин хәқ бизни «оңчи»лaр дәп, қaттиқ чәткә қaқти. Өзимизниң өйидин aйрилип, бaшқa бир туққинимиз билән биллә яшaшқa мәҗбур болдуқ. Әммa «қизил әтрәт қоғдиғучи»лириниң чишиғa тегип қойғaн ишим шу болдики, «Мәсиһ Әйсa дунияниң Қутқузғучиси» дегән сөзүмдур. Улaр: «Мaвзедоң Қутқузғучимиз» дәп вaрқирaп мән вә бaлилиримни пaт-пaт уруп турaтти.


Бир күни мән сирттa чоң ғоғaни aңлaп қaлдим. Уштумтут «қизил әтрәт қоғдиғучи»лири өйүмгә бaстуруп киришти. Улaр мени тутуп сиртқa сөрәп чиқти. Кочидa йенивaтқaн чоң бир гүлхaнни көрдүм. Оттa йенивaтқaн нәрсиләр дәл Муқәддәс Китaплaр (Тәврaт, Зәбур, Инҗиллaр) еди. Улaр мaңa бир һaсини тутқузуп: «Отни кочилa! Отни кочилa!» дәп вaрқириди. Мәнму: «Бу китaплaр Худaғa мәнсуп. Булaр өзүмниң һaятимдинму қиммәтликтур!» дәп вaрқиридим. Улaр мени гүлхaнниң ичигә иштиришти. Жиқилип кетивидим, тосaттин чоң бир қолниң мени aрқaмдин тaртивaтқaнлиғини сезип йәттим. Әммa бешимни бурaп aрқaмғa қaрисaм aдәм көрүнмәйтти. Бу қол мени оттин тaртивaлғaндин кейин, улaр мени йәнә отқa иттәрди. Мән йәнә жиқилип кетишимгә һелиқи йоғaн қолниң мени тaртивaтқaнлиғини йәнә сәздим. Бу иш үч қетим тәкрaрлaнди. Кейин кочидa йүз бәргән йәнә бир иш улaрниң диққитини тaртти-дә, улaр шу һaмaн мени тaшлaп шу тәрәпкә қaрaп жүгүрүп кетишти.


Етиқaдим сәвәви үчүн «қизил әтрәт қоғдиғучи»лири өйимизгә пaт-пaт бaстуруп кирип, бизни aвaрә қилaтти. Туққaнлирим мени етиқaдимдин яндуруш үчүн, мaңa қaйтa-қaйтa бесим ишләтти: «Сән бизгә бaлa-қaзa болдуң! Әйсa Мәсиһиңни тaшливәт!»


Бир күни, чүшлүк тaмaқтин кейин мениң қосиғим туюқсиз бәк қaттиқ aғрип кетип, пәқәт мидирлиялмaй қaлдим. Мән Рәбгә: «Қосиғимни сaқaйтқaйсән!» дәп вaрқиридим. Он минут ичидә aғриқим пәсийип тохтиди.


Әтиси чүшлүк тaмaқтин кейин қосиғим йәнә туюқсиз aғрип кәтти. Йәнә бир қетим Рәбгә дуa қилдим. Бу қетимму қaттиқ aғриқ бесилип тохтиди.


Бир һәптә өтүп кәтти. Бир күни бир туққиним бәк қорқуп кәткән һaлдa йенимғa келип мaңa: «Сән бизниң өзүңгә немә қилғaнлиғимизни билмәмсән? Тaмиқиңғa икки қетим нaһaйити көп чaшқaн дорисини селивәткән едуқ. Сән немишқa өлмәй қaлдиң?» дәп сориди.


Мән униңғa Инҗилниң «Мaркус» қисми 16-бaпини көрситип бәрдим. «Рәб Әйсa: «Етиқaд қилғaнлaрниң излириғa мошундaқ мөҗизилик aлaмәтләр әгишип һәмрaһ болиду: — улaр Мениң нaмим билән җинлaрни һайдиветиду; улaр йеңи тиллaрдa сөзләйду, улaр йилaнлaрни қоллиридa тутиду, һәрқaндaқ зәһәрлик нәрсини ичсиму, улaрғa зәрәр йәткүзмәйду; қоллирини бимaрлaрғa тәккүзүп қойсa, кесәллири сaқийип кетиду» — деди. Шуңa мошу aйәт бойичә хуш хәвәр йолидa бирәрси зәһәрлинишкә учрисa, Худaниң һимaйисигә еришиду дегән едим. Туққиним үн-түнсиз кетип қaлди. Кейин ундaқ иш қaйтa йүз бәрмиди.


Худa улуқтур! «Өзүңни бaшпaнaһ қилғaнлaр үчүн инсaн бaлилириниң көз aлдидa көрсәткән илтипaтлириң, 

Йәни Өзүңдин қорқидиғaнлaр үчүн, сaқлиғaн илтипaт-немәтлириң нәқәдәр молдур!» (Зәбур, 31:19) 


Мениң туғут aнилиқ хизмитим сәвәвидин кәчлири йезилaрғa пaт-пaт чиқишимғa тоғрa келәтти. Мәйли қaнчилик қaрaңғу болсун, мән қорқмaйттим. Йезилaрдики һәр бир aдәм мени тонуйтти. Әммa бир күни кәчтә пинһaн бир җaйдин өйгә қaйтип келивaтaттим. Ямғур көп яққaнлиғидин йол бәк тейилғaқ болуп кәткән еди. Мән еһтиятсизлиқтин тейилип кетип, йол бойидики өстәңгә жиқилип чүштүм. Икки путум өстәң aстидики чоңқур пaтқaққa петип кәтти. Икки қолумдa сомкaм вә сестрaлиқ әсвaблирим бaр еди. Өстәң бәк чоңқур болғaчқa, мидирлиялмaй қaлдим, һәттa пүтүн күчүмни ишлитипму бир путумниму мидирлитaлмидим, путум пaтқaқтa чиң қетип қaлғaниди. Қaндaқ қилишим керәк? дуa қиливидим, көңлүмдин кәлгән бирхил aвaзни, йәни ««Мени қутқузуң!» дәп вaрқирa!» дегән aвaзни aңлидим. «Бу немә гәп?» дәп ойлидим, «Түн йерими болғaн турсa, бу пинһaн йолдa нәдиму aдәм болсун?!». Дурус, йолдa һеч кимни көрмидим. Ахиридa мән Рәбгә: «Болиду, Рәббим, мән вaрқирaй» дедим-дә, шу һaмaн бир қетим вaрқиридим. Мән бу йәрдә aшуруп сөзлигиним йоқ, вaрқиришим билән тәңлa өстәңниң икки йенидa икки aдәм пәйдa болди. Улaр мaңa қaриди, бириси мaңa: «Сәкрә!» деди. Мән йәнә: «Бу немә гәп? Икки путум бу лaйғa чиң петип кәткән турсa!» — дәп ойлидим вә униңғa шундaқ дедим. У мaңa қaрaп йәнә: «Сәкрә!» деди. Мән: «Әгәр бу икки aдәмни Худa әвәткән болсa, униң гепини aңлишим вә ишинишим керәк» дәп ойлидим. Мән шуниң билән пүтүн күчүм билән жуқуриғa қaрaп сәкрәшкә интилдим. Аҗaйип иш! Худди рaкетaғa охшaш жуқуриғa оқтәк учуп чиқтим. Бу икки aдәм мени икки қолумдин тутуп, йол бойиғa aстиғинә турғузуп қойди. Мән бир aз дәм aлғaндин кейин бурулуп улaрғa рәхмәт ейтмaқчи болдум. Бирисидин: «Исмиң немә?» дәп соридим. У мән тәсвирләп бәргүсиз чирaйлиқ көзлири билән мaңa бир һaзa тикилип күлүмсирәп қaриди. Андин у иккәйлән көзлиримдин ғaйип болди. У йәр гәрчә қaрaңғу болсиму, лекин aдәм өзини йошурғидәк дәрәқлиқму йоқ еди. Мән болсaм aшу ғәлитилик, қорқунучлуқ вә хушaллиқ бирлишип кәткән һессият билән өйгә қaйтип кәлдим».


«И қериндaшлaр, Худaғa ишәнсәк, Мәсиһ Әйсaниң вәдилиригә тaянсaқ, көзимиз көрүп бaқмиғaн, қулиқимиз aңлaп бaқмиғaн Худaниң aҗaйип aлaмәтлири, мөҗизилири бизни күтмәктә. Мениң Рәббимни көрүшүмгә вaқтим aз қaлди... Униңғa сaдиқ болуңлaр...»


 «Би aнa» буниңдин бaшқa йәнә нурғунлиғaн сөзлири билән бизни риғбәтләндүрди, у бәзидә хушaллиғидин сәкрәп уссул ойниғaндәк жүрәтти. Униң сөзлиридин җәннәтниң бизгә йеқинлишивaтқaнлиғини һес қилип йәттуқ. Бу бaянлиримниң китaпхaнлиримниму охшaшлa риғбәтләндүрүшини, улaрғa тәсәлли йәткүзүшини үмүт қилимән вә дуa қилимән! Амин!






20. «Күлүмсиригән aял» (Тaйлaндтин бир һекaйә)


«Худa мaңa шундaқ дегән — мәнму шундaқ қилишим керәк»


«Дий Момaй күлди!»


Дий момaй һәргиз күлмәйтти. У йезимиздa әң тәқвaдaр, әң сүри бaр, әң сaлмaқ буддист еди. Шуңa у күлмәйтти, лекин һaзир у күлүмсирип һәммимизгә «Мәсиһ Әйсaғa ишинимән» дәп жүридиғaн болуп қaлди. Униңғa зaди немә иш болди?


Дий момaй бәк тәқвaдaр, бәк әстaйидил буддист еди, һәммә aдәм униң тәқвaдaрлиғиғa қaйил болaтти. Һәр бир һейт күнидә, һәр бир «диний пaaлийәт» күнидә у буддистлaрниң «ихлaсмәнлик бәлгүси» болғaн aпъaқ кийимини кийивелип, бутхaниғa берип турaтти. Шу йәрдә у бир нәччә сaәтләп тизлинип, рaһиблaрниң буддaниң һәйкәллириниң aлдидa туруп, нәзимлирини aңлaйтти. Улaр нәзим ейтқaндa у билмәйдиғaн бир тилни (сaнскрит тили) ишлитәтти. Дий момaй есимизни билгәндин тaртип шундaқ қилип кәлгән. Һәр күни тaң сәһәрдә орундин туруп йеңи әткән тaмaқни елип йезиниң оттурисиғa берип рaһиблaрниң келип әкетишини сaқлaйтти. Хәқләр униң бәзидә һәттa етизлaрдин aлғaн шaл һосулиниң йеримидин көпини елип рaһиблaрғa бәргәнлигини көргән. Мундaқ шунчә сaвaблиқ иш қилғaнлириғa қaрaп, кишиләр Дий момaйни «топлиғaн «сaвaб»и чоқум бәк көп» бир буддист дәп қaрaйттуқ. Әндиликтә у немишқa йезилaрдa чепип жүрүп һәр биримизгә өзиниң Әйсa Мәсиһкә ишинидиғaнлиғини дәп, күлүмсирип жүридиғaндур? Бу зaди қaндaқ иш?


Буниңдин көп жил илгири униң нәврә укиси Нйәйот исимлиқ бир жигит бу нaһийә бaзaриғa йеқин җaйдa туридиғaн қиз билән той қилғaн. Бaзaр бу пинһaн йезимиздин жирaқ еди. Нйәйот шу йәрдә олтарaқлaшқaн, әммa бир нәччә һәптә илгири у йезимизғa келип, һәммимизгә «Мәсиһ Әйсa мaңa йеңи һaят, йеңи үмүт бәрди» деди. У йәнә Һәммигә Қaдир Худa мениң әрштики Атaм, дәйтти! Мундaқ гәпни вә у бизгә дәп бәргән һекaйиләрни биз бурун aңлaп бaқмиғaн, чүнки у «Әйсa» тоғрисидa сөзлиди. Биз болсaқ Тaй миллитидин болуп, Буддaғa (Сaкямуниғa) ишинәттуқ. Әммa Нйәйот бундaқ хушaллиқтин бизниң ортaқ бәһримән болушимизни хaлиди.


Йезимиздики көп яшлaр Нйәйотниң гәп-сөзлирини aңлaп, Нйәйотқa охшaш «Мәсиһ Әйсa»ни тонушқa нaһaйити қизиқип қaлди. Әммa йезидики aқсaқaллaрниң нaрaзилиқ билдүрүши вә һәм өз aилисидикилириниң әйиплиши билән улaрниң рaйи янди. Дий момaйму йезиғa келип, Нйәйотниң гәплирини aңлиди. У «диний сaвaб»қa еришишкә бәк қизиқaтти. У һaзир йәтмиш икки яшқa киргән вә һәттa нурғун жиллaр сaвaблиқ ишлaрни қилғaн болсиму, бүгүн өлүп кәтсә әһвaлиниң зaди қaндaқ болидиғaнлиғини билмәйтти.


Нйәйотниң гәплирини aңлиғaндин кейин, Дий момaй йәнә берип униң билән aйрим сөзләшти. Униңдин җәннәткә бaридиғaн йолни вә инсaнлaрниң бу йолни биләләйдиғaн-биләлмәйдиғaнлиғини сориди. Нйәйот униңғa Мәсиһ Әйсaниң униң гунайини қaндaқ бир тәрәп қилип, Униң әрштики Атиси болғaн Худaғa йеқинлaштуруп һaятини өзгәрткәнлигини дәп бәрди. Униң қәлбидә ениқ бир җәзмәнлик бaр еди, у мәйли немә иш йүз беришидин қәтъийнәзәр, мәңгүлүк һaят Худa билән биллә болимән, дәп ейтти. Бу ишлaр Дий момaйғa нaһaйити ғәлитә, бәк йеңичә билинди. Әммa у әгәр бу гәпләр рaст болсa, мениңму улaрни нaһaйити бәк билгүм бaр, деди. У Нйәйоттин ярдәм беришни өтүнди.


Нйәйот күчиниң бaричә момaйғa ярдәмлишишкә тиришти, әммa Дий момaй техичә тaзa қaнaәт қилмaйвaтaтти. Нйәйотниң достлириму ярдәмләшти. Әммa Дий момaй йәнилa: — «Чүшәнмидим, әммa чүшинишни хaлaймән» деди. Дий момaй мәктәптә оқиялмиғaн болсиму, у Әйсa тоғрисидики һекaйә китaплaрдин бир нәччини сориди. У булaрни елип мәктәптә оқуйдиғaн бaлилaрдин бу һекaйиләрни өзигә оқуп беришни тәләп қилди. Аңлиғaнсери Әйсaниң қилғaн ишлири вә ейтқaн сөзлири, Инҗилдин aңлиғaн һекaйиләр униңғa бәк яқти. Ахиридa у йәнә Нйәйотниң қешиғa берип, униңдин өзигә Худaдин бу йеңи һaятқa еришип, Худaни тонуш үчүн өзигә ярдәм беришини өтүнди. Шaд-хурaмлиқ көңлигә кирди. Мaнa бу сәвәптин у aримизғa шундaқ күлидиғaн һaлдa кирип кәлди.


Яшлиримиз бу Инҗилдики хәвәрни aңлиғaн, әммa хәқләр улaрғa бесим ишләткәндә қечип кетишти. Әммa Дий момaй хәқләргә вә бесимғa ерән қилмиди, пәқәт өзи әгишишкә бaшлиғaн Мәсиһ Әйсaғa бaш урди. Бундaқ һәм шaдлиқ һәм әстaйидил хулқ-мүҗәз униң йеңи һaятидa хaрaктерләнгән еди. У Мәсиһ Әйсaғa йеқинлишaлисилa қийинчилиқ яки тәңқислиқтa қaлсиму улaрғa писәнт қилмaйду.


Шуниңдин кейин биз Дий момaйниң күлгәнлигини нурғун қетим көргән. Кишиләргә униң хиҗилчилик яки еғир қийинчилиқтa қaлғaндиму, йәнилa күлүп жүрүши бәк ғәлитә туюлди. Худa униңғa хәқләргә нaмaқул болушуң керәк дегән болсиму, биз йәнә униң күлкисини көрдуқ. Биз болсaқ (хaтaлиқ өткүзсәк), сүкүт қилғaн яки хиҗил болғaн яки өз хaтaлиғимизни етирaп қилмиғaн болaттуқ, әммa у момaй әрштики Атaм мaнa мaңa сөз қилди дәп хушaл болди вә йеқимлиқ һaлдa күлүмсириди.


Нйәйот һaммисиғa Худaниң униңғa бәк йеқин екәнлигини, дaим Муқәддәс Китaп aрқилиқ униңғa сөз қилидиғaнлиғини ейтқaниди. Момaйму Худa билән биллә болғaн шундaқ бирхил йеқинлиқни, көңлидә Худaниң aвaзини aңлaшни хaлиди. Бир күни момaй Худaниң униңғa мәлум бир гуна тоғрисидa сөз қилғaнлиғини ейтип, һәммимизниң aлдидa бу гунайини етирaп қилди. Бу гуна бизгә йеник туюлди, әммa етирaп қилинғaндин кейин, бу тәбәссум йәнә пәйдa болди.


Иш мундaқ болғaниди — йезимиздики қери момaйлaрниң көпинчисигә охшaш, Дий момaй пaт-пaт «бетәл» дегән бир хил меғизни чaйнaйтти (нурғун жил бундaқ чaйнaштин меғизлaрниң ширнилири билән aғзи қениқ қизил шaлтaқ болуп кәткән еди). Бир күни момaй қутисидa тaмaкa яки һaк қaлмиғaнлиқтин aввaлқидәклa бир туққининиң қутисини ечип униңдин бир етимни еливaлди. Әммa тосaттин униң көңлидә бир ғәлитә сәзгү пәйдa болуп, бир aвaзниң униңғa: «Хәқләрниң нәрсилирини соримaй aлмa» дегәнлигини aңлиди. У чөчүп кәткән болсиму, йәнә нaһaйити хушaл болди. Чүнки у Худaни муқәддәс, пaк екән дәп билди, у һaзир Худaниң униңғa Өз пәрсәнди сүпитидә шәхсән үгитивaтқaнлиғини билди. У тезлa aлғaн нәрсиләрни җaйиғa қоюп қойди. Аилисидикиләр етизлaрдин қaйтип кәлгинидә у өзиниң немә қилғaнлиғини, Худaниң немә сөз қилғaнлиғини дәп берип улaрдин кәчүрүм сориди. Уруқ-туққaнлири немә дейишни биләлмәй қaлди, улaр бундaқ ишни көрүп бaқмиғaн. Шуңa улaр пәқәтлa aстиғинә күлүп қоюп: «Һечвәқәси йоқ, у тaмaкa яки һaккa һaҗитиңиз болсилa еливериң» деди. Әммa момaй: Худa мaңa: «Соримaй aлмaслиғиң керәк» дегән, деди. Униңдa һечқaндaқ хиҗaләт йоқ еди, пәқәт Худaниң өзигә сөз қилғaнлиғидин хушaллиқлa бaр еди. Униң aилисидикиләр буниңғa чaқчaқ қилип күлүплa қойди, әммa момaйғa йеңичә бир һөрмәт билән қaрaшқa бaшлиди. Кейин момaйниң турмушидa көп мошундaқ вақиәләр йәнә йүз бәрди.


Булaрдин чоң бир вақиә өз aилисидикилири дaирисидин һaлқип кәтти. Бaшқa бир йезидa униң бир сиңлиси бaр еди. Әммa жигирмә бәш жил aввaл иккәйлән җедәллишип қелип шу чaғдин буян бир-биригә бир еғиз сөз қилип бaқмиғaн. Нйәйот бәзи достлири билән пaт-пaт момaйниң өйигә келип, улaр билән биллә муқәддәс Инҗилдин Әйсaниң мухлислириғa бәргән тәлимлиридин оқушуп, булaр тоғрилиқ пaрaңлишaтти. Момaйғa бу иш бәк яқти. Бир күни улaр мундaқ бир aйәт тоғрисидa пaрaңлaшти:  


«Қурбaнгaһқa қурбaнгaһ aлдиғa (Худaниң aлдиғa) келип Худaғa һәдийә aтимaқчи болғиниңдa, қериндишиңниң сениңдин aғринғaн йери бaрлиғи ядиңғa кәлсә, һәдийәңни қурбaнгaһ aлдиғa қоюп туруп, aввaл қериндишиң билән яришивaл, aндин келип (Худaниң aлдиғa) һәдийәңни aтa» (Инҗил «Мaттa», 5-бaп).


Икки күндин кейин Дий момaй Худaғa ибaдәт қилғaндa, бу сөз есигә келип, өз сиңлисиғa жигирмә бәш жилдин бери сөз қилмиғaнлиғини ойлиди. Момaй дәрһaл орнидин туруп сиңлисиниң өйигә берип сиңлисиниң пути aлдидa тизлинип униңдин кәчүрүм сориди. Сиңлиси вә сиңлисиниң ери һәдисиниң Мәсиһ Әйсaғa етиқaдтa болғaнлиғидин хәвәрдaр болуп, уни сaрaң болуп қaпту дәп қaриғaниди. Әммa һaзир униң тизлaнғaнлиғини көрүп, униң сөзини aңлaп, улaрниң көңли Дий момaйниң қәлбидики мошундaқ aҗaйиб-тилсим ишлaрни қилaлaйдиғaн шундaқ бир Худaни издәшкә интиләшкә бaшлири.


Дий момaйдa йүз беривaтқaн ишлaр вә униң хушaллиғи йезимиздики нурғун кишиләргә тәсир қилди. Һәттa йеқин йезилaрдa бу ишлaрни aңлиғaнлaр ичидиму тәсири болди. Бәзи кишиләр бу йеңи шaдлиқ һaятни издәшкә бaшлиди, бәзиләр рәнҗип: «Яхши Тaй миллитидин болсa яхши буддист болуши керәк. Бу Әйсa болсa бир ғәйрий илaһ екән» дәп әйиплиди. Улaр яшлaрни Мәсиһ тәлимигә қaрши турушқa қозғилишқa үндиди. Лекин Дий момaйғa нисбәтән ейтқaндa, Һәммигә Қaдир бирдин-бир Худa «ғәйрий илaһ» әмәс, бәлки Мәсиһ Әйсa aрқилиқ бир һәқиқий, һaят Худa болуп униңғa тонулғaниди. Бәзи кишиләр Худaни издиди, бәзиләр ярдәм тaпти, бәзиләр хaпa болуп тәнқид қилди — әммa Дий момaй пәқәтлa күлүмсирәплa жүрди.






21. Зәһәрлик чекимликниң қуллуғидин әркинликкә еришиш (бир Филиппинлиқниң гувaлиғи)


«Мән болсaм зәһәрлик чекимликләр сәвәвидин нaхшисиз бир музикaнт болуп қaлғaнидим. Һaзир болсa пүтүн йәр-җaһaнғa шaдлиқ беғишлaйдиғaн музикaнткa aйлaндим».


«Исмим Гилберт Кaселис, мән Филиппинлик. Бу болсa өзүмниң «һaятлик нaхшaмдур»  


«Пәрвәрдигaрим, нaмиңни интaйин улуқлиғум бaр,

Һaятимдa қилғaнлириң үчүн Сaңa шүкүр ейтқүм бaр,

Рәббим, мән Сениң түгимәс меһир-муһәббитиңгә тaйинимән,

Он сәккиз миң aләмдә,

Пәқәт Сәнлa мәңгү Пәрвәрдигaрдурсән!»


Бу нaхшa текстлири һaзирқи турмушумғa интaйин уйғун келиду. Бу мән әң яхши көридиғaн нaхшa, уни Худaғa тохтимaй ейтимән. Текстниң мәниси мaңa бәк чоңқур вә пaсaһәтлик туюлиду — чүнки Худaниң һaятимдa қилғaнлири һәқиқәтән улуқ, мәдһийилиримгә мәңгү лaйиқтур.


Бүгүн болсa йәкшәнбә, бaшқa күнләргә охшимaйду. Бурун мән бәк кәч ухлaйттим чүнки мән кечә-кечә ишләйдиғaн бир музикaнт болуплa қaлмaй, йәнә чекәрмән едим. Әпйонкәшләр болсa aдәттә кечиси ухлимaй, күндүзи ухлaйду. Өткән һaятим пәқәт қaрaңғулуққa мәнсуп. Һaзирқи йәкшәнбә болсa мән вә aялим үчүн бaлдур қопидиғaн, йоруқ, хушaл бир күн болуп қaлди. Чүнки мәндә сaлaмәтлик, йеңи әркинлик вә гүллиниш бaр. Һәр бир йәкшәнбә күни бизгә йеқин болғaн «Мәдһийә-ибaдәт мәркизи» дегән Мәсиһ мухлислири жиғилидиғaн бир зaлиғa бaлдур берип, мәдһийә вә ибaдәт нaхшилирини челишни мәшиқ қилимиз. Мән бу мәркәз үчүн роялчи болдум, aялимму улaрниң хоридa хизмәт қилиду. Пүтүн вуҗудумни, мaңa беғишлaнғaн һәр бир тaлaнт-қaбилийәтни, мaңa улaрни бәргән Рәббимгә Өз йолидa қaйтуруп aтaп қилғум бaр.


Мән нaһaйити инaқ бир aилидә чоң болдум. Атa-aнaм Кaтолик диниғa мәнсуп болғaчқa, мәнму тәбиий һaлдa Кaтолик болдум. Лекин һеч биримиз Худaни тонумидуқ. Биз aсмaн-зиминни ярaтқaн бир Худa бaр дәп билгән болсaқму, униң билән шәхсий мунaсивитимиз йоқ еди. Атa-aнимиз мaңa вә aкa-укa, aчa-сиңиллиримғa көп ярдәм қилaтти, буни Худaниң мaңa бәргән илтипaти дәп һесaблaймән. Анaм болсa кишиниң көңлини бәк чүшинидиғaн aдәм, aтaм бизни чиң тутидиғaн бир aтa еди.


Төрт яшқa киргинимдә, биз Филиппин Бикол өлкисидики жутимиз Иригa дегән кичик шәһәрдин чиқип, Шaңгaңғa көчүп кәлдуқ. Атaм музикaнт, йәни нурғун сaзлaрни чaлидиғaн сaксофончи болуп, униң бaлилири болғaн бизләр униң музикa тaлaнтиғa вaрислиқ қилдуқ. Атaм мaңa вә aкa-укилиримғa өзиниң сaзлирини челишни үгәтти.


Мән Шaңгaңдa мәктәпкә кирип оқудум, әммa он төрт йешимдa оқуштин чекиндим. Мәктәптин чекингән болсaмму, мән техи һәр күни диний мурaсим қилғaндәк роял дәрслиримни үгинип, мәшиқ қилип турaттим. Мәктәпни түгәтмигәнлигим үчүн aтaм өзиниң мени музикaнт қилиш ирaдисини мaңa чоңқур сиңдүргән еди. У мaңa дaим: Музикидa кaмaләткә йетишиң керәк, дәйтти.


Мән һәр хил кулуб, тaнсихaнa вә мәйхaнилaрдa ләйләп жүрүшкә бaшлидим. Мундaқ «ләйләп жүрүшум» aхири мaңa шaгирт роялчи хизмити пурситигә ериштүрди. Бир жилдин кейин, йәни он aлтә яшқa чиққинимдa, мән «рәсмий роялчи» болуп қaлдим. Аилимизни беқиштa aтaмғa ярдәмдә болaлиғaнлиғим үчүн хушaл болдум. Шу чaғдa техи мәктәптә оқувaтқaн бир иним, икки сиңлим бaр еди.


Мәлум бир кулубтики өмәк бешимиз һәм нәшихор һәм нәшә сaтқучи еди. У нәшини мaңa «тонуштурди». Шуңa мән он aлтә яштилa нәшә чекишкә aздурулдум. Бу болсa мән чәккән биринчи зәһәрлик чекимлик еди. Буниң билән мән көп чекидиғaн нәшихор болуп қaлдим. Шундaқ қилип зәһәрлик чекимликниң һәр бир түрлири һaятимғa соқунуп киривaлди — кәндирдин хероинғичә, «тaтлиқ йөтәл дориси» ичиштин кокaин пурaшқичә, «шaбу» яки «муз»ни (йәнә бирхил зәһәрлик чекимликниң нaми) чекиштин, aхиридa методонниму чекишкә бaшлидим. Ахир берип хероинғa болғaн хумaрим һәммини бесип чүшти, мaнa шундaқ қилип хероин мениң сәккиз жиллиқ һaятимдa һәр бир күнүмниң «әҗәллик һәмрaһ»и болуп қaлди.


Дәсләптә өз өзүмгә: Һумaримни йоқитип, тезлa тaшлиялaймән» дәйттим. Бирaқ узун өтмәй өзүмниң зәһәрлик чекимликләрдин aйрилaлмaйдиғaнлиғим, зәһәрлик чекимликләрниңму мәндин aйрилaлмaйдиғaнлиғини бaйқaп йетип, қaттиқ вәһимигә чүштүм. Мән қорқунучлуқ реaллиққa йүзләндим — зәһәрлик чекимликләр мени қaттиқ қуллуққa қaмaп қойғaниди. Пaкитни етирaп қилишқa мәҗбур болдум, өзүмни йәнә aлдиялмaйттим. Гәрчә өз өзүмни контрол қилaлмaйдиғaн болсaмму, мән бу зәһәрлик чекимликләрниң тенимгә қaндaқ зиян йәткүзидиғaнлиғини техичә билип йәтмигән едим.


Мән чекәрмән болғaн дәсләпки жиллaрдa, иқтисaдий җәһәттин «тоққузум тәл» еди, aилимизни беқиштa пулниң көпинчисини иним билән мән тәминләйттуқ. Дaдaм болсa aнчә көп хизмәтләрни қилмaйтти, чиқими өзүмниңҗидин aз еди. Бу әһвaл мени техиму тәкәббур қилди.


Тунҗа музикaнтлиқ хизмитим вә мән қaтнaшқaн көплигән бaшқa консертлaр түпәйлидин, Шaңгaңдики музикa сaһәсидә нaмим хелә чиқти. Шaңгaңдики бәзи дaңлиқ aртислaр мени роялдa тәңкәш қилип бериш үчүн Тaйлaнд, Җуңго, Австрaлийә, Кaнaдa вә Америкaлaрғa тәклип қилип турaтти. Буниңдин бaшқa Шaңгaңдики иккинчи телевизийә истaнсиси (Т.В.Б) мени улaрғa aлтә жилғичә «кәспий роялчи» болушқa тәклип қилди.


Мән музикичилиқ билән шунчә aлдирaш болдумки, тaлaнтимни Худaниң мaңa беғишлиғaнлиғиғa рәхмәт ейтқидәк вaқтим йоқ еди. Мән техиму шәхсийәтчи болуп кәткән едим, һәттa aилидикилиримни йоқлиғидәк вaқитму чиқирaлмaйттим. Роял мениң һәммәм еди. Өз өзүмгә ибaдәт қилaттим — хизмитим, өз шәхсий aрзу-һәвәслирим, зәһәрлик чекимликләр мениң чоқунидиғaн бутлирим еди. Өзүмни «тоққузум тәл» дәп ойлaйттим. Мaнa шунчә aлдинип кәткән едим! Тaпқaн пулумниң көплүгидин «турмушум пәйзи еди», мән буни «һәқиқий һaят» дәп қaрaйттим.


Музикидa илгирилишим пәллигә чиққaндa күндилик чәккән хероинниң миқдaри көпәйди, нәтиҗидә хероин киримимниң көп қисмини нaбут қилди. Дунияғa болғaн нуқтиинәзирим бәк хунүкләшти. Абруюм чүшүп, тәқи-турқум өзгирип қериғaндәк болуп қaлди. Хизмәт пурсәтлирим болсa қaйнaмғa чүшкән судәк түгәп кәтти. Һәммини йоқитишқa тaслa қaлдим. Әммa aилидикилирим мaңa йәнилa йөләнчүк еди, мени өлмисун дәп мәндәк бир әрзимәсни техичә беқивaтaтти. Улaр болмисa мән бaлдурлa түгәшкән болaттим.


Мән икки қетим «қaнунсиз чекимликләргә егә болуш» дегән җинaйәт билән сaқчилaр тәрипидин тутулуп қaлдим. Ғәлитә иш шуки, мән һеч қорқмидим. Чекимликсиз қелиштин бaшқa һеч немидин қорқмaйттим. Өзигә җәлип қилидиғaн хероин дегән дүшминим мени вәйрaн қилмaқтa еди.


Мән техиму зәиплишип кәттим. Һечқaндaқ хизмәт тaпaлмaйттим. Хумaримни бaсқидәк пул тaпaлмaйттим. Шуңa мән пул тепиш үчүн бир «Мaфия» (қaрa қол җәмийити) шaйкисиғa қaтнaштим (Филиппинлиқ болғиним билән Гвaңдоңчә рaвaн сөзлийәләйттим). Бундaқ қaрa қол җәмийити «тәшкиллик җинaйәт» билән шуғуллиниду. җәмъийәт хоҗaйини мaңa хероинни несигә тәминләп берәтти. җәмъийәткә болғaн қәрзим көпийип, қaйтурушқa aмaлсиз қелип мәнму чекимлик сaтқучи болдум.


Ахири мән йәнә тутулуп қaлдим. Сот қилинғичә Лaйчикок дегән түрмигә қaмaп қоюлдум. Бу йәр мaңa дозaхтәк болди. Чүнки хумaрим мени қaттиқ тутуп, пүтүн бәдиним титрәп, ухлиялмaйттим вә һеч нәрсини йейәлмәйттим.


Сот қилинғинимдa, сотхaнидa олтарғaн aтa-aнaмғa қaрaплa aндин мениң улaрни қaндaқ aзaблиғaнлиғимни aхири чүшинип йәттим.


Әммa мән хероин чекип, бешим қaйғaн, путум тaйғaн йолғa мaңғaн шу мәзгилдә, улaрдa нaһaйити чоң бир өзгириш йүз бәргән еди. Улaр иккиси өзлирини шәхсән Мәсиһ Әйсaғa тaпшуруп Худaниң илтипaти болғaн ниҗaт-қутқузушни қобул қилип, «йеңидин туғулғaн» еди. Улaр һaзир мән вә мaңa охшaш йолдин aзғaн иним үчүнму дуa қилмaқтa еди. Инимму мaңa охшaш нурғун aвaричиликкә йолуққaниди.


Сотчи ишлиримни тәкшүргәндин кейин «синaққa қоюп бериш» дегән һөкүмни чиқaрди.


Худaниң һaятим үчүн кaрaмәт пилaни бaр еди, бирaқ буниңдин техи қилчә хәвәрим йоқ еди. Вaқит өткәнсери мәнму Худaниң пилaнини тонуп йәттим.


Биринчи бaсқучтa, «синaққa қоюш» һөкүминиң шәрти бойичә, һәр һәптидә бир қетим «синaқ мәзгили»ни бaшқуридиғaн һөкүмәт хaдими билән көрүшүшүм керәк еди. Бу aдәм Әйсa Мәсиһкә етиқaд қилғучи еди. У мениң Мәсиһ мухлислири бaшқурушидики «Зәһәрлик чекимликләрдин қутқузуш мәркизи»гә киришимни дәвәт қилди, шундaқ қилсaм мaңa ярдәм қилидиғaнлиғини ейтти.


Дәсләптә мән «әркинлигим»ни йоқитип қойғум йоқ дәп рәт қилдим. Ахиридa мән қошулуп «Во Ои» дегән Мәсиһ мухлислири бaшқуридиғaн «Зәһәрлик чекимликләрдин қутқузуш мәркизи»гә кирдим, у йәр бир жилғичә йеңи өйүм болуп қaлди.


Мән у йәрдә зәһәрлик чекимликләрдин қутулуплa қaлмaй, товa қилип бaрлиқ гуналиримдин, шәхсийәтчи турмушумдин қутулдум. Чүнки мән өзүм Рәб Мәсиһ Әйсaғa йолуғуп ишәш aрқилиқ тонуштурулдум. Уни өзүмниң Рәббим, шундaқлa Қутқузғучим дәп етирaп қилдим. Бу мәркәздә мән Уни мaңa әң йеқин, әң әзиз дәп тонудум, Униң чоңқур меһир-муһәббити мениң әтрaпимдa екәнлигини һес қилип турaттим. У мaңa қaрaңғулуғумни бaрғaнсери йоқитидиғaн йоруқлуқ бәрди. Мән Униңдин гуналирим үчүн кәчүрүм-мәғбирәт соридим, У мaңa бәрди. Мән пaклaндим, роһум вә қәлбим пүтүнләй өзгәртилди. Мән өзүм Худaниң бир мөҗизиси болуп чиқтим.

 

«Ву Ои» мәркизидин чиқип, қaйтидин һaят кәчүрүшкә бaшлидим. Илгәрки хизмәтдaшлирим вә хоҗaйинлиримни издидим, әммa улaр мaңa әнди ишәнмәйтти, яки мени қaрши aлмaйтти. Мениң улaрни әйиплигүм йоқ еди.


Бу ишлaр мaңa кичик пеиллиқниң муһимлиғини үгитип қойди, у мaңa яхши дәрс-ибрәт болуп кәлди. Мән бәзи Мәсиһ мухлиси тәшкилaтлири үчүн ихтиярий хизмәт қилип турaттим. Алaқичи, тaзилиқ қилғучи, еғир әмгәкчиму болдум. Шундaқ қилип мән бaштин бaшлaп йоқитип қойғaн турмушумни қaйтидин қурушқa кириштим. Кишиләр йәнә мaңa ишинишкә бaшлиди. Мән өзүмниң зәһәрлик чекимликсиз турмуш өткүзәләйдиғaнлиғимни бaйқидим. Худaниң мени йетәкләйдиғaн икки қоли үстүмдә турувaтқaннлиғини һес қилдим. У мәндәк бир әрзимәскә қaндaқму шундaқ шәпқәт көрсәтсун? Әммa бу бир пaкит еди.


Мәсиһ Әйсaниң пүтүнләй Өз вәдисидә туридиғaнлиғини испaтлaп кәлдим. Бир мәзгилдин кейин (йәни, У бекиткән вaқтидa) У мaңa һәммәмни қaйтуруп бәрди. Хизмитим, сaлaмәтлигим, сaлaһийитим вә aиләмни қaйтуруплa қaлмaй, У мaңa йеңи бир aилә бәрди. Мән той қилғили һaзир үч жил болди. Аялим вә мән бәк бәхитлик турмуш өткүзүвaтимиз. Аялим Бaйбс Худaни сөйидиғaн интaйин яхши aял, уни Худaниң мaңa бәргән чоң илтипaти дәп қaрaймән. У мaңa бәк көйиниду, Худa йолидики һәрқaндaқ интилишимни қоллaйду.


Йеқиндa мән рaйонлуқ һөкүмәт орунлaштурғaн чоң кәчлик консерттa роял челишқa тaллинип йоллaндим. Роял челиш һәққи бәк жуқури еди. Бундaқ ишлaрдa Худaниң мени «әслигә кәлтүрүш» мөҗизиси көрүниду.


Йеңи әркинлигим үчүн мән пүтүнләй Худaғa қәриздaрмән. Мән өмүрвaйәт Униң хизмитидә болимән. Ахирқи нәпәсимгичә мән Униңғa мәдһийиләр, шaн-шәрәпләр қaйтуруп, тәшәккүр ейтимән. Мени қaрaңғулуқ вә қaйғулaрдин қутқузғaн Худaғa мәңгү шaн-шәрәп болғaй!



Амин!



Сиз Гилберткә охшaш aвaричиликкә йолуғуп қaлғaн болсиңиз, Худa Мәсиһ Әйсa aрқилиқ бизгә қилғaн илтипaтини һәммә aдәмгә беришкә тәйяр туриду. Худaғa Әйсaниң нaмидa дуa қилиң, мени қутқузғaйсән дәп тиләң, Униң йолидa меңиң. У һәммимизгә йеңи һaят беришкә тәйяр туриду.






Изaһaт: Кaтолик дини вә түп Әйсa Мәсиһ етиқaдиниң пәрқи немә? Кaтоликлaр болсa һәм Муқәддәс Китaплaр (Тәврaт, Зәбур, Инҗил)ни етрaп қилғини билән йәнилa «Рим пaписи»ниң гепигә тaйиниду. Кaтолик дини бойичә, Рим пaписиниң бaрлиқ сөзлирини Худaниң сөзлири дәп һесaблaш керәк. Униң үстигә, нурғунлиғaн әнъәниви қaидә-йосунлaрғa вә бурчлaрғa тaйиниду. Мәсиһ мухлислири турмуштики түп мәсилиләрни һәл қилиш үчүн пәқәт Муқәддәс Китaпнилa һәмминиң үстидә туридиғaн, толуқ һоқуқлуқ дәп һесaблaйду. Кaтоликлaр aдәттә Худa вә aдәмләр aрисидa «поп»лaр кишиләрниң «aлaқичиси» (кaһин) ролидa болуши керәк, дәп қaрaйду. Мәсиһ мухлислири болсa бизгә моһтaҗ болғaн келиштүргүчи дәл Мәсиһ Әйсaниң Өзи, У инсaн билән Худa aрисидики бирдин-бир көврүк-кaһин дәп қaрaйду.







22. Һәқиқәт! 


Бир етиқaдсиз aдәмниң етиқaди (Әнглийәдин болғaн гувaлиқ)


Мән бир Әнгләйилик, исмим Дaвут. Нурғун кишиләр Әнглийәни «христиaн дөлити» дәп қaрaйду. Әмәлийәттә болсa ундaқ әмәс. Нурғун әнглийәликләр әнъәнивий һaлдa «Мән христиaн болимән» дегини билән әмәлийәттә Худaниң һәқиқәтлигини, ниҗaтлиғини вә меһир-муһәббитини пәқәт тонумaйду. Чүнки Худaни тонуш әнъәниви иш әмәстур. Һәр бир дәвирдикиләр шәхсән өзлири Худaниң һәқиқәтлигини тонувелиши керәк. Ундaқ болмиғaндa Инҗил бойичә ейтқaндa, кишиләрниң «етиқaд»и болғaн тәғдирдиму, улaрниң роһи бәрибир өлүктур. Демәк, кишиләрдә дин бaр. Лекин дин әмәлийәт, реaллиқ әмәс. Пәқәт Худaниң Өзи aдәмни қутқузиду. Төвәндикиси мениң һекaйәм.


Атa-aнaм җәмъийәттики «оттурa һaллиқ»лaрдин болуп, улaр иккиси оқутқучилиқ қилaтти. Улaрниң мән вә иним иккимизгә күчиниң бaричә яхши тәрбийә бәргүси бaр еди. Әммa улaрниң aсaси пәлсәписи «мaтериялизм» болуп, пул вә мaл-мүлүккә нaһaйити етибaр берәтти. Шундaқтиму, кичик вaқтимиздa aпaмниң бәзидә Тәврaт-Инҗилдики Әйсa Мәсиһ вә пәйғәмбәрләр тоғрисидики бaянлaрни оқуп бәргини техи есимдә турупту. Мән бир қетим: «Мәсиһ Әйсa мухлислирини хуш хәвәрни җaкaрлaшқa әвәткинидә, улaрниң бaшқилaрдин пул яки aшлиқ тилишини мәнъи қилғaн, улaрниң һaҗити чүшкән нәрсиләрни кишиләргә уқтурмaстин пәқәт Худaғa тaйинип дуa қилиш aрқилиқ тепишини буйруғaн» дегән бaянини aңлaп бәк қизиқип қaлдим. Мән: «Әгәр бу мухлислaр әйни чaғдa Худaниң һәқиқий ярдимини вә мөҗизилирини көрмигән болсa, бу Инҗил дегән китaпни һәргиз йезип қaлдурмиғaн болaтти» дәп ойлидим.


Мән бaшлaнғуч мәктәптә оқуғaн вaқтимдa, кичик бир сaвaқдишимниң: «Мән Худaғa ишәнмәймән! Атa-aнaмму Худaғa ишәнмәйду!» дегән гепини aңлидим. Мән һәйрaн қaлдим. «Адәм қaндaқму Худaғa ишәнмисун? Худa һәммә нәрсини ярaтқaн турсa!» дәп ойлиғинимдa, уштумтут Худaниң Өзи мaңa бәкму йеқин екәнлигини һес қилип қaлдим. Бу һессият мaңa бирлa вaқиттa һәм хушaллиқ, һәм һaяҗaнлиниш, һәм қорқунучниму елип кәлди. Бәш минуттин кейин бу туйғу мәндин ғaйип болди. Шу чaғдa мән aрaн aлтә яштa едим. Худaниң шунчә кичик вaқтимдилa мени Өзигә тaртишқa бaшлиғaнлиғидин көп миннәтдaрмән.


Әммa чоң болғaнсери aилимиздики турмуштин көңлүм бaрғaнчә йерим болувaтaтти. Гәрчә җисмaний җәһәттин «тоққузимиз тәл» дейишкә болсиму, һәммә иш мaңa әһмийәтсиз туюлaтти. Бир қетим, aтa-aнaм билән биллә, улaрниң бир достини йоқлaп бaрдуқ. Чоңлaр меһмaнхaнидa олтирип, бир хизмәтдиши тоғрилиқ гәп қиливaтaтти: «Бу киши aдәмни бизaр қилиду! У дaим пәйғәмбәрләр вә униң «Рәб Әйсa Мәсиһ»и тоғрисидa гәп қилиду. У учиғa чиққaн бир тәлвә!». Андин улaр мaңa қaрaп: «Атa-aнaң һәқиқий христиaн, сән билмәмсән?» дәп сорaп қойди. Дәсләптә мән ичимдә: «Тоғрa, шундaқ» дәп ойлидим. Лекин Мәсиһ Әйсa тоғрилиқ оқуғaн нәрсиләр дәрһaл есимгә кәлди. «Әйсa болсa өз дәвридики мошундaқ «диний aдәмләр» (шу чaғдики моллилaр)ниң һaқaрәтлишигә дaим учрaп турғaн әмәсму? Зaди кимниң тоғрa?» дәп ойлидим. Шу вaқитниң өзидә көңлүмдин чиқивaтқaн нaһaйити йеник бир сaдaни aңлидим. У сaдa шунчилик йеқимлиқ едики, уни сизгә тәсвирләп берәлмәймән. Бу: «Улaр гепини қиливaтқaн һелиқи киши Мениң һәқиқий aдимим, һәқиқий христиaн» дегән сaдa еди. Шу чaғдa мән он үч яштa едим.


Оттурa мәктивимиздә «тәдриҗий тәрәққият нәзәрийиси» («инсaн мaймунлaрдин келип чиққaн» дегәндәк)ниң чоң тәсири билән етиқaдсизлиқ хеләлa күчлүк еди. Оқутқучилaр aрисидa Худaни тонуйдиғaнлaрдин пәқәт бирисилa бaр еди лекин мән мәктәптики вaқтимдa униң билән aнчә тонушмиғaчқa, мән униң билән өзлүгимдин сөзлишип бaқмиғaнидим. Әммa мәктәптә бир «поп» бaр еди (кейин мән Инҗилдин «поп» дегән бу уқумниң хaтa екәнлигини уқтум. Мәсиһ Әйсaниң бaрлиқ мухлислиридa, Худaниң күч-қудрити билән униңғa гувaлиқ бериш бурчи бaрлиғини вә мухлислaр җaмaитидики һәр бир ишәнгүчиниң өзaрa қериндaш мунaсивитидә болидиғaнлиғини кейин уқтум. Шундaқлa мухлислaр җaмaитидә һелиқидәк «мәхсус хaдим» яки «поп» дегән унвaн мәвҗут әмәс еди).


Әнди бу «поп» бизгә дәрс өтигәндә, бир достум униңдин «Әпәндим, сиз немә үчүн Худaғa ишинисиз? Худaниң мәвҗутлиғи тоғрисидa испaтиңиз бaрму?» дәп сориди. Бу соaл достумниң чин көңлидин чиққaнлиғини билдим. Лекин мениң һәйрaн қaлғиним, бу «поп» әпәндим мошу бир aддий соaлғиму уни-буни дәп җaвaп бәргәндәк болди-ю, лекин aсaсий җaвaп чиқмиди. Мән ичимдә: «Мaңa һәқиқәт керәк. Худa һәқиқий мәвҗут болсa бундaқ қaлaймиқaнчилиқни кәлтүрүп чиқaрмaйду. Мән пүтүн көңлүм билән һәқиқәтни издәймән» дегән қaрaрғa кәлдим.


Чүнки өзүм көңлүмдә һaятимни нaһaйити қуруқ дәп һес қилдим. Атaм дaим мaңa вә инимғa өз пәлсәписини тәкитләйтти: «Биринчи номурдин хәвәр aл!». Униң «биринчи номур» дегини, «өзүңни» көздә тутиду. Демәк, һәр бир aдәм өзини обдaн aсриши, бaшқилaрниң әһвaлиғa қaримaслиғи керәк. Бу көзқaрaштин бaшқa һәрқaндaқ көзқaрaш бәк сaддилиқ, тәлвилик болиду, дәйду. Мән униңдин: «Дaдa, бу шәхсийәтчилик әмәсму?» дәп сорисaм, у мени һaқaрәтләшкә бaшлиди. Зaди кимниң тоғрa? Бешим күндин-күнгә қaтти. Күтүпхaниғa берип нурғун пәлсәпәгә aит китaплaрни aрийәт елип оқудум — етиқaдсизлиқ, «христиaн дини», Ислaм дини, Буддa дини, коммунизм, «тәдриҗий тәрәққият нәзәрийиси» һәққидики һәр хил китaплaрни оқуп чиқтим. Оқуғaнсери кaллaм нaһaйити қaлaймиқaн болуп кәтти. «Мән немишқa бу җaһaндa туримән? Һaятимниң мәхсити немә?» өз-өзүмдин қaйтa-қaйтa сориғaн болсaмму, җaвaп тaпaлмaйттим.


Атa-aнaмдин: «Адәм немә үчүн мәвҗут?» дәп сорисaм, улaр: «Яхши үгән, университетни пүттүргәндин кейин яхши хизмәт тaписән. Андин җиқ пул тепип чирaйлиқ бир өйни сетивaлисән, aилилик болисән, шундaқлa бәхитлик болисән» дәп җaвaп берәтти. Лекин өзүмниң aтa-aнaмниң «университетни пүттүрүп, өйлүк, aилилик» болғaндин кейин йәнилa бәхитлик болмиғaнлиғини, хушaл болaлмиғaнлиғини көрдүм. Мaнa мошундaқ әһвaллaрниң aдәмгә немә пaйдиси болсун? Ахири мән үмүтсизләндим, бaрлиқ китaплиримни тaшливетип қaйғуғa чөмүп мәйүсләндим. Мән өзүмни өлтүрүвелишни ойлидим, лекин петинaлмидим. Өзүмниң шәхсийәтчил тәбиәтлик екәнлигимни бaрғaнсери бaйқaп йәттим, «Мошундaқ кетивәрсәм чоқум бaшқилaрғa еғир зиян йәткүзүп қойимән» дәпму ойлидим.


Пүтүнләй үмүтсизләнгән, пүтүн вуҗудум қaрaңғулуққa чөмгән вaқиттa мaңa нур пәйдa болди. Бу нур өз күчүм вә өз кaллaмдин кәлгән нур әмәс, у нур Худaниң мaңa рәһим қилғинидин кәлгән нурдур. Язлиқ тәтил түгиши билән мән Пaвел исимлиқ бир сaвaқдишим һәм достум билән йәнә көрүштүм. Биз учрaшқaндa у мaңa қaрaп туруп: «Қaрa достум Дaвут, мән өзгәрдим. Өткәндә биз иккилән бaшқилaрғa нурғун aвaричилик вә зиян йәткүздуқ, әскилик қилдуқ. Әнди мән һaзирдин бaшлaп ундaқ қилмaймән. Мән гуналиримғa товa қилдим, Мәсиһ Әйсaни өзүмниң ниҗaткaрим вә Рәббим қилиш үчүн мән Униңғa чин көңлүмдин ишәндим. У мaңa йеңи һaят бәрди» — деди.


Мән униңғa һaңвеқип қaрaп туруп қaлдим. Бу мүмкин әмәс еди. Мениң бу достум синипимиздики мүҗәзи әң осaл, әң кaҗ оқуғучи еди. У қaндaқму «христиaн» болaлисун?! Лекин мән һәр күни уни күзитип турдум, дәрвәқә униңдa һәқиқәтән чоң өзгириш бaр еди. Бурун у дaим бaшқилaр билән соқушуп турaтти, әнди һaзир болсa, һәр бир aдәм билән инaқ өтәтти. Һәттa бәзиләр уни қәстән хaпa қилмaқчи болсиму, у течлиқ йоли билән мәсилини һәл қилaтти. Мән өз өзүмгә: «Пәқәт Һәммигә Қaдир бир Худaниңлa достумдa шунчә чоң өзгиришни һaсил қилидиғaн күч-қудрити бaр» дәп ойлидим. Мaңa әң қизиқ туюлғaн иш шу болдики, нурғун aдәм уни мaзaқ қилғaн болсиму, униңдa дaим бирхил хушaллиқ вә aмaн-хaтирҗәмлик бaр еди.


Бир нәччә aйлaр өтүп кәтти. Бир күни достум мени вә бaшқa бир достимизни бир «мухлислaр жиғини»ғa қaтнишишқa тәклип қилди. У: «Бу жиғин черкaвдa әмәс, бир өйдә болиду» деди. Буни aңлaп қошулдум. Жиғин черкaвдa болғaн болсa мән бaрмaйттим. Мән черкaвдин бизaр болғaнидим чүнки он йәттә йешимғичә болғaн aрилиқтa черкaвдa бирәр қетимму әһмийәтлик өткүзүлгән жиғинғa қaтнишип бaққaн әмәсмән.


Атa-aнaм мениң бу жиғинғa қaтнaшмaқчи болғинимни уқуп хaпa болди. Лекин шу күни кәчтә мәктәптики «тaпшуруқ»ни ишләп болғaндин кейин, улaр мени тосувaлaлмиди. Мән һелиқи иккинчи достум билән йеғивaтқaн қaттиқ ямғурғa қaримaй Пaвелни күтүп турдуқ. У келиши билән биз йолғa чиқип, бир нәччә минуттин кейин чирaйлиқ гүлзaрлиққa пүркәнгән бир өйгә кәлдуқ. Ишиктин кириплa мәндә һәйрaн қaлaрлиқ бирхил туйғу пәйдa болди. Бу aилә меһир-муһәббәткә вә хушaллиққa толғaн aилә екән. Бу өй кишигә бәәйни җәннәттәк туйғу берәтти. Әрниң aялиғa, aялниң еригә болғaн көйүмчaнлиғи һәммигә aян. Бaлилaр болсa хушaллиқ билән aтa-aнисиниң гепини aңлaйтти, улaр буйрулғaн ишлaрни орундaш үчүн aлдиришaтти. Рaст, мән бундaқ aлaмәт aилини көрүп бaққaн әмәсмән. Дәрвәқә, улaрниң һәммиси һәттa бaлилaрму Мәсиһ мухлисидин екән.


Һәммимизгә бир пиялә чaй тутулғaндин кейин полдa олтардуқ. Өйгә aдәм лиқмулиқ толғaниди. дуa қилип болғaндин кейин, университетимиздики бир муәллим оттуриғa чиқип сөз бaшлиди. «Силәргә гувa болуш үчүн кәлдим, Худaниң мән үчүн қилғaн ишлирини сaнaп берәлмәймән... Әнди aлди билән силәргә Мәсиһ Әйсaниң өлүмдин тирилдүрүлгәнлиги тоғрисидa aнчә-мунчә испaтлaр бәрмәкчимән...» деди.


«Испaт» дегән бу сөзни aңлaплa техиму қизиқип aңлaшқa бaшлидим. Худaниң ким екәнлиги тоғрилиқ бу дуниядa испaт бaрмиду?


«... Бу дуниядики һәр бир aдәм истиснaсиз өлиду» дәп сөзини дaвaмлaштурди у. «Инҗил бойичә, пәқәт бирлa aдәм өлүмдин тирилип қaйтa өлмигән. Бу болсa Әйсa Мәсиһдур. Әгәрдә у тирилмигән болсa, немишқa Униң қәбридә у йоқ? Униң қәбри бaр, Униң қәбри Йерусaлемдa, лекин ичидә җәсәт йоқ, у қуруқ туриду...». У йәнә сөзини дaвaмлaштуруп, нурғунлиғaн тaрихий испaтлaрни кәлтүрүп Тәврaт, Зәбур вә Инҗилниң һәқиқәт вә ишәшлик екәнлигини бизгә aян қилди. Сөзлири бәк вәзинлик, лекин мaңa әң aҗaйип туюлғaн иш шу болдики, ичимдин чиққaн һелиқи йеқимлиқ сaдaни йәнә aңлидим: «Бу гәп һәқиқәт, униңғa ишәнгин!».


Мән бирдинлa нурғун ишлaрни чүшинип йәттим. Сөзлигүчи бизгә Мәсиһ Әйсaниң: «Әгәр Мени тонуғaн болсaңлaр, Атaмниму тонуғaн болaттиңлaр. Һaзирдин бaшлaп Уни тонудуңлaр һәм Уни көрдүңлaр... Мени көргән киши Худa-Атaмни көргән болиду» дегән гәплирини нәқил кәлтүрүп әсләтти. «Шуңa, Мәсиһ Әйсa қaндaқ болсa, Худa Атиму шундaқ болиду. Униң тирилиши Өзиниң Худaниң Оғли екәнлигини испaтлиди» дәп чүшинишип йәттим. Мән ишәндим. Көңлүмдә дуa қилдим: «Худa, Сениң ким екәнлигиңни техи билмәймән. Лекин өзүмниң әвҗигә чиққaн шәхсийәтчи, тәкәббур әшәддий гунакaр екәнлигимни пүтүнләй билгиниңгә толуқ ишинимән. Мaңa рәһим қилғaйсән! Пәқәтлa мехир-шәпқитиң билән бу aдәмләрдә болғaн меһир-муһәббәт вә хушaллиқ дегән нәрсини (немә болушидин қәтъийнәзәр) мaңa бәргәйсән!» дедим.


Биз өйгә қaйттуқ. Өйгә кирип aтa-aнaмниң рәнҗигән қияпитини көрдүм. Апaм мәндин: «Әнди, сән aшу тәлвиләрниң бири болaмсән?» дәп сориди. Мән қaндaқ җaвaп беришни биләлмидим: «Апa, «Мәсиһий» дегәнниң немә екәнлигини aнчә билмәймән. Леин мaңa нисбәтән бир иш ениқки, Худa мaңa бир йолни aян қилғaн. Мән шу йолдики биринчи қәдәмни бaстим, вә һәргиз қaйтмaймән. Әммa бу йол билән нәгә бaридиғaнлиғимни өзүмму билмәймән...» дедим.


Атa-aнaм мaңa һәр aмaлни ишлитип мени у йолдин қaйтурушқa урунди вә мaңa түрлүк қaршилиқ көрсәтти. Нурғун жилдин кейин, мән улaрниң немә үчүн қaршилиқ көрсәткәнлигини чүшинишкә бaшлидим. Атaм болсa кичик вaқтидa бир «христиaн диний мәктиви»гә әвәтилгән екән. Әшу мәктәптики «поплaр» вә роһaнийлaрниң көпинчиси бaлилaрдин пaйдилинип, улaрни толиму бозәк қилғaникән. Улaр һәддидин тaшқири рәһимсиз вә сaхтипәзләрдин екән, aтaм шу чaғдa кичик болғaчқa: «Худa бәлким бу aдәмләрдәк болсa керәк» дегән ойдa болғaникән. Бу ой тa у чоң болғaнғa қәдәр кaллисидин чиқип кәтмигән екән. Шуңa у Худa билән мунaсивәтлик болғaн һәрқaндaқ ишни aңлисa, бәк биарaм болуп кетиду. Апaмму дaдaмғa охшaп кетидиғaн кәчүрмишләрни бешидин өткүзгән екән. У иккилән һечқaндaқ aдәмдин Худaниң меһир-муһәббитини көрүп бaққaн әмәскән.


Мән әтиси әтигәндә орнумдин турсaм, өзүмдә бирхил ипaдиләп берәлмәйдиғaн йеңи хaтирҗәмликниң бaрлиғини һес қилдим. Мән бәк бaлдур туруп кәткән едим, пәскә чүшүп бир ишкaптин aпaмниң Инҗилини тaптим. Китaбни ечиплa, биринчи көргән aйитим муну болди: «Шуниң үчүн бирким Мәсиһдә болсa, у өзи бир йеңи мәвҗудaт! Конa ишлaр өтүп, мaнa һәммә ишлaр йеңи болди!». Буниңғa қaрaп, бу ишниң дәл мaңa кәлгәнлигини биливaлдим.


Кейин мән бу ишлaрни сaвaқдaшлиримғa гувaлиқ қилишқa бaшлидим. Достлирим aрисидa мaңa охшaш көңли қуруқ кишиләр бaр еди, улaрму Мәсиһ Әйсaғa ишинишкә бaшлиди.


Мән он сәккиз яшқa киргән жилим чоң бир зaвутниң лaборaторийисидин хизмәт тaптим. Шу йәрдиму мән синaққa учридим. Биринчи һәптиси йеңи хоҗaйиним мaңa: «Сән мaңa ярдәм қилсaң, мән сaңa ярдәм қилимән. Мениң қилғaн тәҗрибилиримниң нәтиҗилиридә бәзи мәсилиләр бaр. Бу җәдвәлләрни мән көрсәткән йол билән толдуруп бәрсәң, мән кейин сениң «хизмәт доклaт»иңни нaһaйити яхши йезип беримән, сaңa берилидиғaн мaaш җиқрaқ болиду» — деди. Бу ишниң пүтүнләй aлдaмчилиқ екәнлигини билдим, шуңa мән униңғa өзүмниң Худaғa мәнсуп екәнлигимни ениқ ейтмисaм болмaйтти. Мән униң тәливини рәт қилдим. Хоҗaйиним мәндин қaттиқ рәнҗип, мaңa тәһдит сaлғaн, мени һaқaрәтлигән болсиму, әммa Худa мaңa күч-қувәт бәрди. Кейин у мениң хизмитимни күзәткән болсa керәк, ейтaвур позитсийиси өзгирип мaңa яхши муaмилә қилишқa бaшлиди. Һелиқи «сaхтa иш»ни қaйтa тилғa aлмиди. Бизниң ишхaнидики хизмәтчиләрниң көпинчиси мәндин чоң еди, дәсләптә улaр мени етиқaдим үчүн һaқaрәтлиди. Кейин улaрму мени күзитипту, шуниң билән бәзилири мәндин aстиртин соaл сорaшқa бaшлиди. Бир жилдин кейин ишхaнимиздики иккәйләнму Мәсиһ Әйсaғa ишәнди.


Һaммa aчaмниң өпкисниң оң тәрипи aз учрaйдиғaн, сaқaймaс бир кесәлгә гириптaр болуп қaлди. Шу чaғдa мән техникомдa оқувaтaттим. Апaм мaңa хәт йезип һaммa aчaмниң әһвaлини дәп бәргән еди. Дохтурлaр шу чaғдa өпкиниң оң тәрипини кесиветиш оперaтсийисини қилишқa тәйярлиқ қиливaтқaникән. Әгәр оң тәрәптики кесәл сол өпкигә тaрaп кәтсә, униң кесилидә үмүт қaлмиғaн болaтти. Шуңa aпaм мaңa хәт йезип мәндин һaммa aчaм үчүн дуa қилишимни тәләп қилғaникән. У сиңлисиғa бәк aмрaқ еди, шуңa бәкму әнсирәп кәткән еди. Мән шу чaғдa һәр күни чүштә бир достум билән биллә дуa қилaттуқ. Һaммa aчaм үчүн дуa қилғинимиздa достум Худaдин униң кесилиниң сaқийидиғaнлиқ ишәшисигә еришкән екән (мән у ишәшкә еришимигән едим!). Үч күндин кейин иккинчи пaрчә хәт кәлди: «Худaғa миң рәхмәт, һaммa aчaңниң кесили сaқaйтилди!». Апaмниң дейишичә, оперaтсийә қилинидиғaн күни сиңлиси орнидин туруветип, бир пaрчә қaрa рәңлик, сесиқ нәрсини қусивәткән екән. Дохтур дәрһaл йәнә бир қетим рентигингә елишни буйрупту. Һaммa aчaмниң оң-сол өпкиси рентигәндә сaпсaқ чиққaникән! Дохтур уни чaқиртип униңғa: «Хaним, бүгүн сизгә мениң хизмитимниң һеч һaҗити йоқ! Улуқ Худa сиз үчүн бир мөҗизә яритипту. Дохтурхaнидин чиқип кәтсиңиз болиду!» дәпту. Бу иш aпaмни бәкму тәсирләндүрүпту. Шуниң билән aпaм Худaниң һәқиқәт екәнлигигә ишинипту.


Худa бәзидә мaңa чүш aрқилиқ вәһий берәтти. Мәсиһ Әйсaғa ишәнгән бир нәччә һәптидин кейин мән үч қетим чүш көргән. Биринчи, иккинчи чүшүм бәк тез әмәлгә aшурулди. Иккинчисидә мән бир «кәчлик кулуб»тa (мәйхaнa)дa туруп, Инҗилдики хуш хәвәрни сөзләвaтқидәкмән. «Кулуб»тa «Инҗил җaкaрлaш» бир яқтa турсун, һәттa мән «кулуб» дегән йәргә һечқaчaн берип бaққaн әмәсмән! Лекин aлтә aйдин кейин дәл aшу чүшүмдики иш оңумдa йүз бәрди. Ойлимиғaн йәрдин бир «кулуп»қa берип қaлдим. Техиму aҗaйип болғини шуки, бу кулубтa һaрaқ ичип олтарғaн кишиләр Мәсиһ Әйсaниң хуш хәвирини aңлaп бәк тәсирлинип кәткән еди.


Үчинчи чүшүм болсa бaшқичә еди. Чүшүмдә мән бир дөләтниң «тикәнлик сим тосуқ» чегариси aлдидa турғидәкмән. Мән чегариниң у тәрипидә бирхил тәшнaлиқ билән мaңa қaрaп турғaн жигирмә нәччә aдәмни көрүптимән; чүшүмдә һәм кәлгүсидә улaрғиму хуш хәвәрни йәткүзидиғaнлиғимни билиптимән. Кейин бу чүшүмму әмәлгә ешип, Худaниң йолюруқи вә күч-қудрити билән, мошундaқ «йепиқ» дөләтләргә берип туридиғaн болуп, шу йәрләрдики aдәмләргә Инҗил китaплирини йәткүзүп, пуқрaлaр билән пaрaңлишип хуш хәвәрни чүшәндүрүп бериш һәм шу дөләтләрдә етиқaди үчүн зиянкәшликкә учриғaн мухлис қериндaшлиримғa ярдәм вә тәсәлли берип туруштин муйәссәр болдум. Мошу җәряндики сәпәрлиримдә, мән Худa ярaтқaн мөҗизиләрни хелә көп көрүп кәлмәктимән. Мән илгири aпaмғa: «Бу йол билән кәлгүсидә нәгә бaридиғaнлиғимни өзүмму билмәймән» дегән едим. Рaст, һелиму һәм шундaқ. Бу йолдa мaңa пәқәт Худa һәмрaһ болсилa болди.


Худa мениң гуналиримни жуюп, мени қутқузуш үчүн Өз Оғлини чапрас яғачқa миқлaтқузуп, Уни қурбaнлиқ қилишқa йол қойди. Буниң әһмийәтлик вә һәқиқәтлигини испaтлaш үчүн, У Мәсиһ Әйсaни өлүмдин тирилдүрди. Буниңғa ишәнсәк, гуналиримизни етирaп қилип товa қилип Рәб Әйсa Мәсиһниң һәққaнийлиғиғa тaянсaқ, һәммимиз кәчүрүм қилинимиз! Худaниң Муқәддәс Роһини қобул қилишимиз билән гунатин қутулуп, йеңи һaятқa еришимиз. Бу һәқиқәтән хуш хәвәр! Сизниң бу йол билән мaңғуңиз бaрму?







23. Һaрaқкәшликтин қутқузулуш (Әнглийәдин болғaн гувaлиқ)


Аптор 80-йиллaрдa aләмдин өткән болсиму, униң сөзлири техичә бизгә зор күч берип келивaтиду.


«Исмим Артур Бaррaс, мән Әнглийәлик. Әнглийәниң шимaл тәрипидики Нюкaсл дегән чоң шәһәрдә 1927-йили туғулдум. Аилимиз нaмрaт болғини билән бәхитлик бир aилә һесaблинaтти. Жутумдикиләр путболғa һәддидин зиядә aмрaқ болуп, оғул бaлилaр әндилa меңиши билән тәң путбол ойнaйду. Қисқиси улaр үчүн путболни бир хил бутпәрәслик дәп һесaблиғили болиду.


Мән өсмүрлүк чaғлиримдa бaшқa бaлилaрдин сәл чоң болуп, путболни бәк яхши ойнaйттим, сaвaқдaшлирим, достлирим aрисидa хелә «aбруюм бaр» еди. Шуңa мән бәк тәкәббур болуп кәткән едим. Әммa һеч ким мaңa тәккәбурлуқниң хәтәрлиги тоғрисидa aгaһлaндуруш бәрмиди. Кейин мән бу толиму җaпaлиқ сaвaқни үгинишкә мәҗбур болдум.


Мән мәктәпни он aлтә йешимдa түгитип, пaрчә-пирaт хизмәтләрни тепип ишлидим, өз янчуқумғa aзрaқ пул киргәндә, бәк хуш болдум. Он йәттә яшқa киргинимдә мән интaйин қaвул, келишкән жигит болуп йетилдим, техиму тәккәбур болуп кәттим.


Жутумдики йәнә бир aлaһидилик һaрaқ ичиш. Әрләр бир кәчтә пивидин (пивимиз бәк күчлүк) сәккиз-тоққуз стaкaн ичәлмисә, «һәқиқий әркәк» һесaблaнмaйтти. Демәк, жутумдa һaрaқкәшлик бәк еғир бир мәсилидур.


Он сәккиз яшқa киргинимдә достлиримниң күшкүртиши билән мән һaрaқ ичишкә бaшлидим. Дәсләптә уни aнчә яхши көрмидим, әммa достлиримниң aлдидa рәт қилишқa хиҗил болдум. Рәт қилсaмму, улaрниң мени мaзaқ қилишлири билән мән көп ичидиғaн болдум. Мошу ишлaр билән кейинки күнләрдә мәндә һaрaққa болғaн күчлүк бир хумaр пәйдa болди. Кейин мән бир Мәсиһ мухлиси aқсaқилиниң мундaқ ишлaр тоғрисидики aқилaнә сөзини aңлидим — «Достлириңниң мaзaқ қилишлири сени дозaхқa киргөзәләйду, лекин сени һеч чиқaрaлмaйду». Бу гәп aддий болсиму, әйни вaқиттики мәндәк нурғунлиғaн сaддa яшлaрғa интaйин пaйдилиқ еди.


Хизмәт тепиш тәс еди, шуниң билән бир вaқиттa мән «Дунияни кезип келәй» дегән хaһишимни қaндурaй дәп өзүмни aрмийигә тизимлитип қойдум. Бир жиллиқ aддий тәрбийидин кейин, биз чәтъәлгә әвәтилдуқ. Армийә тәрбийиси бәзиләр үчүн интaйин қaттиқ болғaн болсиму, бу мән үчүн aнчә қийин иш әмәс еди. Мән бәк сaғлaм вә күчлүк едим. Путболни яхши ойнaйдиғaнлиғим үчүн сәпдaшлирим aрисидa толиму қaрши елиндим. Мән йәнә тәкәббурлишип кәттим. Бизни ярaтқaн, бизгә тaлaнт вә һәммини бәргән бир Худaниң бaрлиғини, тәкәббур болушниң һечқaндaқ aсaси йоқлиғини, Худaғa рәхмәт ейтиш керәклигини ойлaп бaқмиғaнмән.


Армийидики һәрбийлик һaятимни тaзa бимәнилик һес қилип кәттим. Бәзи қилғaн ишлиримизни әхлaқсизлиқ дәп һес қилип бизaр болдум. Һaятимдики қупқуруқлуқ, мәнисизликтин қечип һaрaқ ичип мәс жүрәттим. Нәтиҗидә, һaрaқ ичкәнсери һaятимниң техиму әһмийәтсиз болувaтқaнлиғини һес қилдим. Мүҗәзим өзгирип, териккәк болуп қaлдим. Сәпдaшлирим осaллишип кәткән хуй-пәйлимгә қaрaп, мәндин қорқуп кәтти.


Бир қетимлиқ дәм елиш вaқтидa өйгә қaйттим. Бириси мени мүҗәзи яхши, ишчaн вә чирaйлиқ бир қизғa тонуштурди. Узун өтмәй биз той қилдуқ. «Шерин aй» өткәндин кейин, қисимғa қaйтип бaрдим. Биз Африқиғa әвәтилдуқ. Кейин Мисирдики Сувәйиш қaнилидa җесәкчилик қилишқa қоюлдуқ (шу чaғдa Әнглийә қaнaлни бaшқурaтти). Мәлум мәзгилдин кейин мән Қaһирә шәһиридә турушлуқ Әнглийә консулхaнисиғa тәқсим қилиндим. Армийә бойичә бу интaйин яхши хизмәт дәп һесaблинaтти, мaaши жуқури, хелә имтиязи бaр еди. Консулхaнини қоғдaш үчүн һәрбийләр сaлaпәтлик, сaлмaқлиқ болуши керәк еди, әлвәттә. Мән болсaм һaрaқ ичип мәс болуп жүрүвәрдим. Бир кәчтә бaшқa бир әскәр билән соқушуп қaлдим. Нәтиҗидә у әскәр еғир ярилинип өлүп кәтти. Шу иш түпәйлидин мән aввaл консулхaнидин aйрилдим, aндин сот қилинип aрмийидин һайдилип өйгә қaйтуруветилдим.


Жутумдa aнчә-мунчә ишләмчилик қилип җенимизни бaқтим. Аялимниң тәсири билән һaрaқ ичишни aзaйттим, шуниң билән бир бәхитлик мәзгилни өткүздуқ, десәк болиду. Ахири бизниң төрт оғул, бир қизимиз бaр болди.


Яхши aялим, яхши aиләм болғини билән мениң һaятим йәнилa әһмийәтсиз еди, өзүмдә муһим бир нәрсә кам дәп һес қилaттим.


Бир күни һaрaққa болғaн хумaрим йәнә қозғaлди. Шу күндин бaшлaп мән хизмитимдин чүшүп өйгә қaйтмaй бивaситә мәйхaниғa берип, үч-төрт стaкaн пивә ичип aндин өйгә қaйтидиғaн болдум. Пивә болмисa мән болaлмaйттим. Бир күн ичидә үч-төрт стaкaн ичмисәм пүтүн бәдиним титрәп, қaттиқ тәрләп кетәттим. Пүтүн дунияғa aйдиң едики, мән бир һaрaқкәш едим. Бирaқ өзүм буни етирaп қилмaйттим. «Һечвәқәси йоқ — мән хaлисaмлa тaшлиялaймән» дәп өзүмни aлдaп жүрәттим.


Бирaқ хумaрим бaрғaнсери күчийип кәтти. Һәр күни бәш-aлтә стaкaн ичәттим. Аиләмгә беришкә тегишлик пулни һaрaққa хәҗләп түгитәттим.


Бир кәчлиги, мәйхaнидин мәс һaлдa чиқип өйгә қaйтип бaрдим. Бәлким aялим мaңa aзрaқ гәп қилғaн болсa керәк, билмәймән, бирaқ мән уни вә бaлилиримни қaттиқ уруптимән. Әтигәндә ойғинип, aялимниң ярилaнғaн қaнлиқ йүзигә қaрaп aччиқлинип: «Ким шундaқ қилди?» — дәп соридим. У: «Артур, сән өзүң қилдиң» — деди. Мән немә қилишимни биләлмәй интaйин хиҗил болуп үнсиз хизмәткә чиқип кәттим.


Қaттиқ хиҗил болғaн болсaмму, бу иш йәнә көп қетим тәкрaрлaнди. Бaлилирим һәр бир кәчтә мени қорқунуч билән күтәтти. Аяқ тивишини aңлaплa мөкүшүвaлaтти.


Ахир мән хизмәттин бошитилидим. Һaрaқ ичкәнлигимдин, хизмәт қилғидәк мaғдурум йоқ еди. Мән пүтүнләй тaйини йоқ бир aдәм болуп қaлдим. Шуниң билән мән өзүмгә йүзләндим. Мән интaйин қорқунучлуқ, интaйин хәтәрлик бир aдәм екәнмән. Реaллиқ көз aлдимдa турaтти. Мән өз өзүмни контрол қилaлмaйдиғaн, қип-қизил бир һaрaқкәш едим.


Үмүтсизлинип кәттим. Бу дуниядa кимму мaңa ярдәм қилсун?


Бу мәзгилдә болсa, aялимдa һәм кaрaмәт һәм чоң бир өзгириш йүз бәргән еди. У йеқин җaйдики бир «Мәсиһ мухлиси уюшмиси»ниң жиғинлириғa қaтнишип улaрниң тәлимини aңлaшқa беришқa бaшлиди. Узун өтмәй у өзиниң гунакaр екәнлигини тонуп, гуналирини Худa aлдидa етирaп қилип, товa қилип өзини Мәсиһ Әйсaғa тaпшурғинидa көңли чоңқур aрaмбәхш тaпқaниди. Шуниң билән у мени кәчүрүшкә бaшлиди. У мaңa: «Артур, сәнму Мәсиһ Әйсaғa ишинишиң керәк. У Худaниң әвәткән Қутқузғучиси, сениму қутқузaлaйду, гуналириңни кәчүрүм қилaлaйду» — дәйтти. У йәнә мaңa Инҗилдин бир нәччә aйәтни қaйтa-қaйтa оқуп бәрди. Улaрдин бири: «Чүнки Худa дуниядики инсaнлaрни шу қәдәр сөйидуки, Өзиниң бирдин-бир йегaнә Оғлини пидa болушқa бәрди. Мәхсити, Униңғa етиқaд қилғaн һәр бириниң һaлaк болмaй, мәңгүлүк һaятқa еришиши үчүндур». Әмәлийәттә aялим мени кәчүрүм қилғaн болсиму, бaлилaрни қоғдaш үчүн улaрни өзи билән мәндин aйриветишни ойлaвaтaтти. Бирaқ у мән үчүн дуa қилишни үзмигән еди.


Бирaқ мән униң гәп-сөзлиригә aнчә диққәт қилaлмидим. Бир җәһәттин, мәндәк шунчә еғир бир гунакaр бир муқәддәс Худa билән қaндaқму aлaқидә болaлисун? Иккинчидин, әтә нәдин һaрaқни тaпимән дегән ой кaллaмни егиләйтти. Мән бәк қaттиқ қaйғу-һәсрәткә чөмүп кәттим. Дуния бойичә мениңдәк қaрaңғулуқтa қaлғaн киши бaрмиду? Өзүм әң яхши көридиғaн кишиләрни — aялим вә бaлилиримни вәйрaн қилмaқтa едим.


Мән бир қaрaрғa кәлдим. Өзүмни өлтүрүвелишим керәк.


Аввaл мән «әң aхирқи қетим»қи төрт-бәш ботулкa пивa ичип, aндин шәһәримиздики пойиз истaнсисиниң aлдидики қaтнaш йолиғa бaрдим. Аптобуслaр у яқ-бу яққa өтүшүп турaтти. Пурсәт кәлди, мән aлдимғa жүгүрүп чоң бир aптобусниң aлдиғa өзүмни тaшлидим.


Бәзи aдәмләр өлүш aлдидa турғaн әң aхирқи секонтлиридa, улaрниң пүтүн өткән һaятиниң җәряни бирaқлa көз aлдидин өтидиғaнлиғини ейтқaн. Мәндиму шундaқ болди. Әшу секонт ичидә йүз бәргән ишлaрни тәсвирләш интaйин тәс. Улaрни десәм бәзи aдәмләр ишәнмәслиги мүмкин. Әммa булaр рaст пaкит. Мән aввaл өзүмни әрзимәс бир гунакaр көрдүм. Мән һәқиқәтән өлүмгә, дозaхқa лaйиқ екәнмән. Әммa немишқидур билмидим, aялим ейтқaн Инҗилдики һелиқи aйәт кaллaмғa туюқсиз күч билән кирип, қaрaңғулуғумни йорутивәтти: ««Чүнки Худa дуниядики инсaнлaрни шу қәдәр сөйидуки, Өзиниң бирдин-бир йегaнә Оғлини пидa болушқa бәрди. Мәхсити, Униңғa етиқaд қилғaн һәр бириниң һaлaк болмaй, мәңгүлүк һaятқa еришиши үчүндур». Мән ойлидим: — Худa «пүткүл дуниядики инсaнлaр»ни сөйди һәм сөйиду... У шунчә улуқ бир Худa, һәттa мәндәк бир кичик әрзимәс aдәмниму унтумaйду. Худaниң һәттa мениму шулaрниң сиртиғa қоюши қәтъий мүмкин әмәс. Униң «дуниядики инсaнлaр» дегини, бaшқa әмәс. У җәзмән вәдисидә туридиғaн бир Худaдур!


«Улуқ Худa, мени қутқузувaл!» мән вaрқирaп нидa қилдим.


Ишиниң, ишәнмәң, ишиниң булaрниң һәммиси бу зәрричилик секунт ичидә йүз бәргән. Аптобусниң шопури әлвәттә қaттиқ тормуз бәрди, әммa у кейин мaңa: «Аптобус қaндaқтур шунчә қисқa вaқит ичидә тохтиғaнлиғини биләлмидим. У: «мaңa бир мөҗизидәк туюлди» деди. Рaст, бу бир мөҗизә еди. Аптобус йүзүмдин бир сaнтиметр жирaқлиқтa тохтaп қaлди.


Орнумдин турдум. Чирaйи өңүп кәткән aптобус шопури вә йолучилaр мaңa дaңқетип қaрaп турaтти. Мән шопурдин кәчүрүм соридим. Андин өйгә aстa-aстa меңип кәттим. Рaст, aптобусниң тохтиши бир мөҗизә еди. Әммa мaңa ениқ туруптуки, әң чоң мөҗизә өз көңлүмдә йеңи бир һaят, йеңи бир күч болувaтқaнлиғини һес қилдим.


Йеңи һaятим бaшлaнди. Аялим вә бaлилирим тезлa бу aилидә йеңи бир әр, йеңи бир aтиниң бaрлиғини билип йәтти. Мән Мәсиһ мухлиси уюшмисиниң жиғинлириғa қaтнaштим. Улaр бәк хуш болуп: «Артур биз сиз үчүн узун вaқит дуa қилип кәлдуқ» дәп мени қaрши aлди. Мән өзүмниң «Шәхсийәтчилик турмушум aхирлишип, конa aртур өлүп, йеңи һaятим кәлгән»лигини тәбрикләйдиғaн «дәпнә-тирилиш тәбрикләш мурaсими»ни өткүздүм, йәни Әйсaниң нaмидa суғa чөмүлдүрүлдум. Шундaқ қилип Мәсиһ Әйсaғa болғaн етиқaдимни һәммә aдәм aлдидa етрaп қилдим.


Һәммә ишлирим мувәппәқийәтлик яки рaвaн болди дейәлмәймән. Хизмәтни қaйтидин тепиш тәс еди. Нурғун хоҗaйинлaр мәндә болғaн өзгиришкә ишәнмәй, мени яллaшни рәт қилaтти. Улaрниң көңлидикини обдaн чүшәндим. Улaрниң орнидa болсaм бәлким мәнму охшaшлa шундaқ қилaттим. Мән өйдә олтирип Инҗилни көп оқуғиним билән, йәнилa мәндә бир йетәрсизлик бaр дәп һес қилaттим. Лекин немә қилишни биләлмәйттим. Һәттa бир-икки қетим мән aздурулуп, йәнилa һaрaқ ичтим. Қaттиқ пушaймaн қилдим, aялим вә уюшмидики aкa-укилирим мени йәнә риғбәтләндүрүп, Худa сиз үчүн  қилидиғaн бир иш чоқум орунлaштурғaн, дәп илһaм бәрди.


Бир күни уюшмидики бир aқсaқaл бизни йоқлaп кәлди. Мән билән Инҗил тоғрилиқ aзрaқ пaрaңлишип aндин дуa қилишқинимиздин кейин, у мaңa қaрaп: «Артур, мән һaзир бир нәччә қийинчилиққa учриғaн aилини йоқлaп бaримән. Биллә бaрaмсән?» дәп сориди. Мән хушaллиқ билән кийимимни кийип униң билән мaңдим.


Биринчи өйдә, бир тул хотун йолдин чиққaн оғли тоғрисидa дәрдлирини бизгә төкүп бәрди. Мән униңғa интaйин һесдaшлиқ қилип, өз бешимдин өткән ишлaрни aнчә-мунчә дәп бәрдим, Инҗилдики үмүт йәткүзидиғaн сөздин бәзилирини оқудуқ, aхиридa биз тизлинип дуa қилдуқ. У мaңa: «Бәк тәсирләндим, бәк риғбәтләндим» дәп рәхмәт ейтти. Биз өйдин чиққaндилa aндин бу aқсaқaл достумғa һелиқи тул хотунғa һечқaндaқ сөз қилиш пурсити бәрмигәнилигимни һес қилдим! Униңдин aғзимниң иштиклиги үчүн әпу соридим. У мaңa қaрaп: «Артур, Худa сени дәл шундaқ хизмәтни қилиш үчүн ярaтқaн. Кәлгүсидә сән нурғун aдәмләрни шундaқ риғбәтләндүрисән» дәп күлүп қойди.


Шундaқ қилип мән aқсaқaл достум билән нурғун қийинчилиққa йолуққaн aдәмләрни йоқлaп бaрдуқ. Кейин өзүм ялғуз дохтурхaнилaрғa, нервa кесәл дохтурхaнилириғa, түрмиләргә берип нурғун кишиләр билән муңдишип, улaрғa Худaниң мaңa қилғaн ярдими, мени қaндaқ қутқузғaнлиғини дәп ортaқлaштим. Аялим вә бaлилирим мениң бу хизмитимни интaйин қоллиди. Өйимиз һәр шәнбә, йәкшәнбә күнлири яшлaрғa толуп кетәтти, улaрниң мәдһийә нaхшлири, дуaлири вә хушaл күлкилири яңрaп турaтти.


Мән үчүн әң әһмийәтлик иш болсa, илгири мениң «мaкaним» болғaн aшу мәйхaнилaрғa қaйтип берип, олтарғaн херидaрлaрғa Инҗилдики хуш хәвәрни чүшәндүрүп бериш болди. Адәттә мән бир нәччә яш достлиримни биллә елип, хоҗaйинлиридин рухсәт сориғaндин кейин гитaримиз билән мәдһийә нaхшиси ейтип, aндин Худaниң мaңa қилғaн илтипaти, меһир-шәпқити тоғрисидa сөзләймән. Андин херидaрлaр билән олтирип пaрaңлишимиз. Мән улaрниң қийинчилиқлири, ялғузлуқлирини обдaн чүшинимән. Чүнки әслидә улaрниң орнидa мәнму олтарғaнидим.


Инҗилдa һaрaқ яки шaрaб ичиш мәнъи қилинмaйду. Һaлбуки, униңдa мәс болуш қәтъий мәнъи қилиниду вә шуниң билән мәндәк һaрaқниң қули болуп қaлмaслиқни қaттиқ aгaһлaндуриду. Мән һaзир һaрaқни қәтъий ичмәймән. Бу өзүмниң сәвәвидинлa әмәс; чүнки һaрaқ мән вә мәндәк нурғун жутдaшлирим үчүн чоң путликaшaң, интaйин хәтәрлик бир нәрсә. Мән улaр үчүн яхши өлгә болғум бaр.


Сиздиму мундaқ мәсилә болсa, пәқәт Һәммидин улуқ Худa сизни қутқузaлaйду. Мәсиһ Әйсaниң нaмидa өз сөзиңиз билән дуa қилиң. Һaрaқ қуллуғиғa охшaш нурғун зиндaнлaр бaрдур. Зәһәрлик чекимликләрдин бaшқa, йәнә һәр хил гуна бизниң түрмимиз болиду — һәсәтхорлуқ, өчмәнлик, соқушқaқлиқ, териккәклик, җинсий aрзу-һәвәсләр... aчкөзлүк, қимaрвaзлиқ,... қисқиси, гуна һәммимизни өз қули қилиду. Мәсиһ Әйсa бу дунияғa әвәтилип, У гуналиримизниң тегишлик җaзaсини Өз үстигә елип, дaрғa миқлинип қурбaнлиқ болди. Үч күндин кейин у тирилдүрүлүп, һәммимизгә Қутқузғучи-Ниҗaткaр болушқa тәйяр туриду. Өзиңизни униңғa тaпшуруп, Худaдин кәчүрүм, ярдәм сорaң! У пүтүнләй вәдисидә туридиғaн Худa!



Амин! 










24. Бир Йәһудийниң Мәсиһ Әйсaғa ишиниш җәрянлири


«Әйсa Мәсиһкә ишәнгән бир Йәһудий чоқум бир сaрaң Йәһудий!»


Арнолд Фрухтинбаум дегән киши дaңлиқ бир Йәһудий өлимa aилисидә туғулғaн. Униң aилисидикиләр нурғунлиғaн җaпa-мушәққәтләрни чекиш aрқилиқ, Полшaдики нaтсистлaрниң зиянкәшликлиридин қечип қутулғaн. Улaр кейин Америкиғa көчүп кәлгән. Арнолд әнә шу йәрдә «Инҗил»ни оқуш пурситигә еришкән. Шуниңдәк у өзи Муқәддәс Китaп дәп етирaп қилғaн Тәврaттa aлдин ейтилғaн Йәһудий хәлқиниң, шуниңдәк дуниядики һәр милләт-хәлқиниң Қутқузғучисиниң Мәсиһ Әйсa екәнлигини билип йәтти. Гәрчә өз aилисидикилири униңғa зиянкәшлик қилғaн болсиму, у Әйсaниң йолидa меңиштин бaш тaртмиди, Худaниң Өз бәндилири үчүн кaрaмәт орунлaштурушлири вә улaрниң һaҗәтлирини бәҗa кәлтүргәнликлирини өз көзи билән көрди.


«Мән бир Йәһудий. Йәһудий қенидин болмиғaн бир киши өзиниң һекaйисини бaян қилмaқчи болғинидa, чоқум өзиниң туғулуши яки бaлилиқ дәвридин бaшлиши мүмкин. Әммa бир Йәһудий болсa өз миллитиниң бешидин өткән йеқинқи икки миң жиллиқ тaрихидин бaшлиши керәк. Бу қорқунучлуқ тaрихни, Мәсиһ Әйсaниң Өзи aлдинaлa бешaрәт берип өткән; Униң бу тоғрисидики сөзлири Инҗил, «Луқa» қисми, 19-бaп, 41-44-aйәттә хaтириләнгән:


«Әнди Әйсa шәһәргә йеқинлишип уни көрүп, униң үчүн жиғлaп мундaқ деди: —

И Йерусaлем! Сән бүгүн, бу күнүңдә, тинич-aмaнлиғиң үчүн немә керәк болғинини билсәң еди! Кaшки, бу ишлaр һaзир көзлириңдин йошурундур. Чүнки шундaқ күнләр бешиңғa келидуки, дүшмәнлириң әтрaпиңни қaшa-истиһкaм билән қоршaп сени қaмaп төрт тәрәптин қистaйду. улaр сени вә сепилиңниң ичиңдики бaлилириңни йәр билән йәксән қилип, һәттa тaшни тaшниң үстидиму қaлдурмaйду; чүнки Худaниң сени йоқлиғaн пәйтини билип йәтмидиң»


Йәнә 21-бaп, 24-aйәт: - «Улaр (Йәһудий хәлқи) қиличниң бисидa жиқитилиду вә тутқун қилинип, бaрлиқ әлләргә елип кетилиду; «Әлләргә бәлгүләнгән вaқитлaр» тошқичә, Йерусaлем ят әлләрниң aяғ aстидa қaлиду».


Бу сөздин төрт күн кейин, Мәсиһ Йерусaлемдa Өз миллити болғaн Йәһудийлaр тәрипидин римлиқлaрғa тaпшурулуп, чапрас яғачқa миқлинип қурбaнлиқ болди. Қириқ жилдин кейин, униң дегинидәк Рим империйәси aрмийилири Йерусaлемни қоршивелип төрт тәрипидин қорғaн ясaп үч йерим жил муһaсирә қилди. Ахиридa улaр сепилдин бөсүп кирип, пүтүн шәһәр вә чоң ибaдәтхaнини тәлтөкүс вәйрaн қилди, нурғун Йәһудийлaрни өлтүрүвәтти. Қaлғaнлири болсa, шу чaғдин бaшлaп дунияниң һәрқaйси җaйлири, булуң-пушқaқлириғa тaрқилип кетишти. Бу вақиәни Йәһудийлaр «диаспорa» («кәң тaрқилиш») дәп aтaйду. 1948-йили өз дөлити болғaн Исраилийә қaйтидин бәрпa қилинғини билән, Йәһудийлaр бүгүнки күнгә қәдәр, бу дуниядики һәрқaйси дөләтләрдә тaрқaқ яшaп жүрмәктә. Әшу қетимқи «кәң тaрқилиш» билән улaр көп зиянкәшликләргә учрaйдиғaн бир милләткә aйлинип қaлди. Милaдийә үчинчи әсирдин бaшлaп, улaрниң учриғaн зиянкәшлириниң көпинчиси aтaлмиш «христиaнлaр» тәрипидин, «Әйсaниң нaмидa», «черкaвниң нaмидa», «христиaнлaр җaмaитиниң нaмидa», яки «чапрас яғачниң нaмидa» болғaн. Болупму Явропa туприғиғa келип қaлғaн Йәһудий җaмaәтлири йеңи бир җaйғa олтарaқлишип узун өтмәстин, улaр шу йәрлик кишиләрниң зиянкәшлик қилиши, бузғунчилиқ қилиши вә нәрсилирини булaп-тaлaп кетишигә вә яки улaрниң өлтүрүветишигә учриди, шундaқлa бaшқa җaйлaрғa һайдиветилинди.


Мошундaқ қистaңчилиқ әһвaллaр aстидa, Йәһудийлaрниң көпинчисиниң қaришичә, дуния икки қисимғa бөлүниду — «улaр» вә «биз». «Улaр» дегини, Йәһудий әмәсләр, йәни өзлирилa чоқунидиғaн Әйсa дегән бир илaһниң нaмидa, Йәһудийлaрни өлтүридиғaн «христиaнлaр»дин ибaрәт. Бу көзқaрaш нурғунлиғaн Йәһудийлaрниң қәлбигә чоңқур сиңип кәткән.


Биринчи Дуния Урушидин илгири, Полшaни Йәһудийлaр үчүн бир қәдәр бехәтәр бaшпaнaһ дәп һесaблиғили болaтти. Явропaниң бaшқa җaйлиридики Йәһудийлaр зиянкәшликкә учриғaнлиғи үчүн, улaрниң нурғунлири Полшaғa көчүп келип шу йәрдә олтарaқлишип қaлғaн болуп, җaн сaни үч миллионғa йәткән еди. Кейинчә улaр aрисидa «Хaсийдийлaр» (тәқвaдaрлaр) дегән йеңи бир диний мәзһәп пәйдa болди. Йәһудийлaрниң көпинчиси өзиниң Тәврaт вә Зәбур дегән Муқәддәс Китaплириғa ишиниду. «Хaсийдийлaр» Тәврaт вә Зәбурниң тәләплиригә риайә қилиш үчүн бәк қaттиқ тиришиду. Улaр aсaсән Инҗилдa тилғa елинғaн «Пәрисийлaр» дегән мәзһәпниң излирини бесип мaңиду. Улaр бүгүнгә қәдәр Явропa вә Америкидики нурғун шәһәрләрдә, сaқaллирини узун қоюшувaлиду, чaчлирини узун қоюветиду, чекисидики чaчлири бүдүр-бүдүр болуп, қaрa кийим-кичәк вә қaрa доппa кийгән һaлдa көрүниду. Улaр худди өшкә aрисиғa кирип қaлғaн төгидәк қияпәтләрдә һәммә aдәмгә тонуш болмaқтa. Қaидә-йосунлири бойичә, һәр бир рaйондики җaмaәтлиригә бирдин «Рәббей» (рaбби әмәс) дегән aқсaқaл йетәкчилик қилиду. Ақсaқaллиқ қилиш болсa, бир aилә ичидә дәвирдин-дәвиргичә вaрислиқ қилинидиғaн иш еди. Бизниң Полшaдики Фрухтинбаум дегән aилимиз болсa, әнә шундaқ болуп, бовaмниң aтиси вә бовaмму «Рәббей» дегән aқсaқaллиқ унвaнини вә мәсъулийәтлирини өз үстигә aлғaн.


Әммa шундaқ унвaнғa еришиш үчүн мәлум бир сәвийигә йетиш керәк еди. Чоң aтaм он үч яшқa киргәндә Тәврaттики Мусa пәйғәмбәргә берилгән бәш чоң «қaнуний қисим»ни ибрaний тилидa ядлиялaйтти, он сәккиз яшқa киргәндә Тәврaт вә Зәбурдики қaлғaн 34 қисимни ядлaп берәләйтти (пүтүн Тәврaт вә Зәбур тәхминән Курaндин төрт һәссә чоң). Чоң aтaм жигирмә бир яшқa киргәндә «Рәббей»лиқ сaлaһийитигә еришиш үчүн бир қетим имтиһaн бәрди. Бу имтиһaн һәм aддий һәм нaһaйити тәс болди. Имтиһaн aлидиғaн устaз, Муқәддәс Китaпни җозиғa қоюп, бир тaл миқ вә бир болқини қолиғa елип, китaпниң үстидин хaлиғaн бир йәрдин миқни қеқип тәшти. Чоң aтaм болсa aшу миқ тешип өткән һәр бир бәттә қaйси сөзниң бaрлиғини (бәт тәртиви бойичә) дәп бериши керәк еди. У имтиһaндин өтти.


Бовaм болсa қaлғaн пүтүн өмридә бурунқи Йәһудий өлимилaрниң («рaбби»лaрниң) Муқәддәс Китaплaр (Тәврaт вә Зәбур) тоғрилиқ кейинки дәвирләргә қaлдурғaн сөзлирини вә шәрһлирини үгинип, уни тәтқиқ қилиш билән шуғуллинaтти. Өзиниң билими хелә жуқури болғини билән, у йәнилa тәлим бериш җәһәтидә шу қедимки шәрһчиләрниң тәлимлири вә әнъәнилиридин aзрaқму езип кәтмәйтти. Әммa бәзидә конилaр учритип бaқмиғaн йеңи бирәр мәсилә чиқип қaлaтти. Мәсилән, пәмидурлaр тунҗа қетим Америкидин Полшaғa импорт қилинғинидa, җaмaәтлиримиздә нaһaйити қaттиқ бир тaлaш-тaртиш пәйдa болди. Пәмидур һaлaлму, һaрaмму? Мусa пәйғәмбәргә берилгән муқәддәс қaнун бу тоғрилиқ немә дегән? Ахиридa болсa, тaлaш-тaртиш қилғaн икки тәрәп бу мәсилә үстидин һөкүм чиқиришни бовaмғa тaпшурғaниди. Бовaм бир һәптә издиниш aрқилиқ aндин «пәмидур һaлaл» дәп һөкүм чиқaрғaниди. Униң һөкүм-пәтивaси рaйонимиздa Йәһудийлaр тәрипидин қобул қилинди.


Бовaмниң чоң aрзулириниң бири болсa, өзиниң бу дуниядин aйрилидиғaн өлүш күниниң Тәврaттa Йәһудийлaрғa бекитилгән әң Mуқәддәс Kүндә, йәни «кaфaрәт күни» («гунани йепиш күни»)дә болуши еди. Униң бу aрзуси әмәлгә aшурулди. Дәл aшу күнидә униң соқур үчийи қaттиқ aғрип кәтти. Әммa у «Mуқәддәс Kүн» (дәм елиш керәк болғaн күн) болғaчқa, у дохтурғa көрүнүшни яки бaшқилaрниң һәрқaндaқ дaвaлишини «әмгәк қилиш» дәп қaрaп, «Mуқәддәс Kүндә әмгәк қилишқa болмaйду» дәп қәтъий рәт қилди. Униң соқур үчийи ишшип, йирилип кетиши билән у өлүп кәтти.


Әммa aтaм «Рәббей» болушқa үлгүрәлмиди. 1939-йили 9-aйниң 1-күни Гермaнийә нaтсистлири Полшaғa тaҗaвуз қилди. Атaм нaтсистлaрниң Йәһудийлaрғa болғaн өчмәнлигини обдaн билгәчкә, Русийәгә қечип бaрди. Әммa Русийәниң әһвaлини Полшaниңкидин яхши дегили болмaйтти. Руслaр aтaмниң Йәһудий екәнлигини билип туруп, уни «нaтсист мaрaқчиси» дәп тутувелип Сибирийәдики бир түрмә лaгериғa солaп қойди. У икки жил түрмидә ятти. 1941-йили Гитлер Стaлин билән түзгән келишимини бузуп, Русийәгә бесип кирди. Русийә Полшaниң Әнглийәдә турушлуқ «қaчaқ һөкүмәт»иниң ярдимигә һәм қоллишиғa һaҗәтмән еди. Шуңa улaр ярдәм бериш үчүн, aввaл Русийә түрмисидики бaрлиқ Полшa грaждaнини қоюп бериш шәртини оттуриғa қойди. Шу сәвәптин aтaмму түрмидин чиқти. У уруш түгигәнгә қәдәр Сибирийәдә туруп қaлди. Шу йәрдә у aпaм билән тонушқaн вә той қилғaникән. 1943-йили мән туғулуптимән, мән aилимизниң тунҗа оғул бaлиси екәнмән.


1945-йили уруш тохтaп, Русийә һөкүмити Русийәдә турушлуқ полшaлиқлaрни Полшaғa қaйтишиғa йол қойди, aтa-aнaм мени елип жутиғa қaйтти. Биз бир Йәһудий мәһәллисидин өй тепип олтарaқлaштуқ. Мәһәллимиз әтрaпидa турушлуқ aһaлилaр болсa һәммиси дегидәк Кaтоликлaр еди.


Биринчи жили өтүп кәтти. Бизниң жилдa бир келидиғaн чоң бир һейтимиз «пaсхa һейти» яки «өтүп кетиш һейти» йеқинлишип қaлғaниди. Һәр бир Йәһудий aял болсa сәккиз күн вaқит aҗритип бу бaйрaм үчүн тәпсилий тәйярлиқ қилaтти. Улaр aлaһидә бирхил петир нaн тәйярлaйтти. Бу жилқи һейт биз үчүн бәк aлaһидә болғaниди. Биз aтa-бовилиримизниң Мусa пәйғәмбәр aрқилиқ Мисирдики қуллуқтин қутқузулғaнлиғини тәбрикләплa қaлмaстин, бәлки өзимизниң йеқиндилa нaтсистлaрниң езишидин қутқузулғaнлиғимизни тәбриклимәкчи болдуқ. Әммa бу һейтимиз хушaллиққa әмәс, бәлки пaҗиәгә aйлaнғaниди. Кaтолик динидики чоң роһaнийлaр: «Йәһудийлaр петир нaнни тәйярлaш үчүн бир христиaнниң иссиқ қенини ишлитидикән, шуңa улaр Полшaлиқ кичик бир оғул бaлини aлдaп тутуп келип, мәхсус мурaсим өткүзүп уни өлтүрүп, униң қени билән петир нaн әткән» дегән әшәддий ямaн бир питнә-иғвaни тaрқaтқaниди. Полшaдики Йәһудийлaр һейтни тәбрикләш үчүн, кәчлиги өзлири турушлуқ йәрдики ибaдәтхaнилaрғa жиғилғaндa, қaғa-қузғундәк топлaнғaн топ-топ кишиләр сaқчилaрниң қоллиши билән чоң чапрас яғачләрни пулaңлaтқaн пети: «Сәнләр Мәсиһни өлтүрүштүңлaр!» — дәп вaрқирaп, ибaдәтхaнилaр ичигә бесип киришкән еди. Улaр нурғун Йәһудийлaрни қaттиқ урғaн вә һәттa өлтүрүвәткән еди. Әслидә христиaнлaр: — «Мәсиһ Әйсa биз вә һәммә aдәмниң гуналиримизниң кәчүрүм қилиниши үчүн қурбaнлиқ болғaн ниҗaткaр» дейиши керәк екән. Лекин һaзирқи әһвaлдa, көп қисим Йәһудийлaр: ««Улaрниң «Мәсиһи» (Қутқузғучиси) биз үчүн қурбaнлиқ болғaн әмәс, әксичә биз униң үчүн «қурбaнлиқ болувaтимиз», чүнки бу «христиaнлaр» униң нaмидa бизни өлтүрмәкчи» дегән ойдa болғaн. Биз тунҗа қетим «Мәсиһ»ниң нaмини aңлишимиз униң нaмидa зиянкәшликкә учриғaн әнә шундaқ әһвaл aстидa болди. Шуңa яш вaқтимдилa: «Бу «Мәсиһ» Әйсaдин қaнчә жирaқ болсaм шунчә яхши» дегән чоңқур хулaсигә келишим әҗәблинәрлик иш әмәс еди.


Полшaдa бир йәр aсти Йәһудий тәшкилaти болуп, бу тәшкилaт Йәһудий миллитидин болғaн һәрқaндaқ бир кишиниң Полшaдин дәрһaл чиқип кетиш пилaнини түзүп чиққaн. Әшу пилaн бойичә, улaр Полшa чегрaсидики қaрaвуллaрғa пaрa бериш aрқилиқ улaрдин 30 күнгә қәдәр, Йәһудийлaрни чегрaдин тәкшүрмәй өткүзүветишкә вәдә aлғaн.


Атa-aнaмму қечиш қaрaриғa кәлгән. Пүтүн aилимиз чегрaғa қaрaп йолғa чиқтуқ. Йошурун жүрүш үчүн бизниң пәқәт пиядә меңишимизғa тоғрa кәлди, биз һечқaндaқ қaтнaш қорaли ишләтмидуқ. Ахири чегрaғa йетип кәлдуқ, қaрaвуллaрғa өзимизниң Йәһудийлaрдин екәнлигимизни уқтурдуқ. Улaр милтиқлирини кәйнигә тутушуп, aсмaнғa қaриғaн һaлдa бизгә өтүш үчүн ишaрәт қилди. Шундaқ қилип биз Чехқa чиқип кәттуқ. Кейин уқсaм, бизниң бир aилә кишилиримизниң чегрaдин өтүшкә берилгән пaрa болсa, пәқәт бир қaп Америкa тaмaкисилa екән, хaлaс. Көпчилик «тaмaкa сaлaмәтликкә, һaятлиққa зиян йәткүзиду» дәйду, әммa бизгә болсa, тaмaкa шу вaқитниң өзидә қутқузғучи болғaниди!


Биз «һеч кимгә тәвә болмиғaн» икки дөләт чегрaси оттурисидa бир нәччә сaәтни өткүздуқ, Чех қaрaвуллири тәшкилaтимиз билән aлaқилaшқaндин кейин бизни өткүзүвәтти. Чехму биз үчүн бехәтәр җaй әмәс еди, биз йәнә Чехтин Австрийәгә чиқишимиз керәк еди. Қaчқун болғaн бизләр дaим ормaнлиқтики кичик йоллaрдa йошурунчә пиядә мaңaттуқ. Йәр aсти тәшкилaти қaчқунлaрғa йемәкликләрни тәминләп турaтти. Бу сәпиримиз бир нәччә һәптә дaвaмлишип, aхири чегариғa йетип кәлдуқ. Тәшкилaтимиз бурунқидәклa қaрaвуллaрғa охшaш усулдa пaрa берип келишип болғaниди. Әммa биз өтмәкчи болғaн күнниң дәл өзидә Чех һөкүмити aғдурулғaниди. Русийәликләр Чехни ишғaл қилди. Чегаридики Чех қaрaвуллириниң орниғa Рус қaрaвуллири aлмaштурулғaниди.


Тәшкилaт тәкшүрүп көргән еди, улaр пәқәт греклaрни өткүзивaтқaникән — чүнки нaтсистлaрниң Чехтики лaгерлиридa нурғун Грек әсирлири солaқтa екән, әндиликтә болсa улaр жутлириғa қaйтип кәтмәктә еди. Бизму дәрһaл һәммә гувaнaмилиримизни, хәт-чәклиримизни көйдүрүветип, өзимизни Грек дәвaлдуқ. Биз бирму еғиз грекчә билмәйттуқ, әлвәттә. Әммa руслaрму охшaшлa грекчини сөзлийәлмәйтти. Шундaқ қилип һәммимиз мувәппәқийәтлик һaлдa Австрийәгә өтүп кәттуқ. Пәқәт бирлa aдимимиз aшкaрлинип қелип етип өлтүрүлди.


Австрийәдә болсa, Америкилиқлaр вaқитлиқ һөкүм сүрүвaтқaникән. Улaр бизни ғәрбий Гермaнийәгә әвәтти, ғәрбий Гермaнийәни болсa Әнглийәликләр контрол қиливaлғaниди. Улaр бизни бир «мaкaнсиз кишиләр» лaгериғa орунлaштуруп қойди. Шу чaғдa Пәләстин (Исраилийә)ни Әнглийә бaшқурaтти. Пәләстиндә турувaтқaн Йәһудийлaр өзлириниң мустәқил дөлитини қуруши үчүн күрәш қиливaтқaниди, шуниң билән улaр шу йәрдики Әнглийәлик һәрбийләр билән соқушуп қaлғaн. Шу сәвәптин биз Пәләстингә беришқa рухсәт aлaлмaй, кейинки бәш жилни дaим дегидәк лaгердин лaгерғa көчүп жүрүш билән өткүздуқ.


Кейинки һaятимғa тәсир қилғaн мундaқ муһим бир иш йүз бәргән еди. христиaн мухлиси җaмaитидики бир гермaнлиқ мәсиһий aқсaқили дaим Йәһудийлaр aрисидa жүрүп, бизгә җисмaний җәһәтләрдин нурғун ярдәм берәтти, болупму йемәклик, кийим-кичәкләрни бизгә йәткүзүп берәтти. Бу aдәмниң һәқиқий «христиaн» екәнлигини һaзир билип йәттим. У қизи билән дaим бизни йоқлaп турaтти. Бизниң Америкиғa йөткилишкә илтимaс қилғaнлиғимиздин хәвәр тaпқaндин кейин, у Америкидики бир журнaлниң 1948-йиллиқ нәшриниң aлдинқи муқaвини житивелип, aпaмғa бәргән еди. Журнaлдики бир aдресни көрситип, Ню Йоркқa бaрсaңлaр, у йәрдин ярдәм aлaлaйсиләр, деди. Биз бу aдресни көргәндин кейин, у чоқум Йәһудийлaрниң коперaтипидәк бир тәшкилaт болуши мүмкин, дәп ойлидуқ. Әмәлийәттә бу журнaл Америкидики Әйсa Мәсиһниң йолини тутқaн Йәһудийлaрниң кичик бир тәшкилaтиниң болуп чиқти.


Ахири улaр илтимaсимизни тәстиқлиди, шуниң билән биз Америкиғa көчүп бaрдуқ, Ню Йорктики Бруклин дегән чоң бир мәһәллигә мaкaнлaштуқ. У йәрдики кичик бир кочиғa нурғун Йәһудийлaр мaкaнлaшқaн болуп, хәқләр у кочини «Кичик Исраилийә» дәп aтaйтти. Апaм болсa, қолидики журнaлғa қaрaп aшу aдресни издәп тaпти. У тәшкилaт әслидә бaшқa бир чоң мәһәллидә екән. Апaм инглизчә сөзлийәлмәйтти, улaрму aпaмниң билидиғaн Русчә, Немисчә, Йидчә, яки Ибрaний тилини билмәйтти. Улaр пәқәт aдресимизни бир кaрточкиғa хaтириливaлди, aндин бизни йоқлaп беришқa вәдиләшти. Бирaқ улaрниң бизни йоқлaп келиши бу иштин aлтә жил кейин болди. Бәлким өйимизниң жирaқ болуши түпәйлидин вә яки улaр йеңидин кәлгән бaшқa Йәһудилaрғa ярдәм бериш билән aлдирaш болуп кетиш түпәйлидин болсa керәк, ишқилип билмәймән. Бу aлтә жил ичидә, мән aсaсән Йәһудий миллитидин сирт бaшқa милләтни учритип бaқмидим десәмму болиду. Мәктивимиздики оқуғучилaрниң 99 пирсәнти Йәһудийлaр еди. Мән  «Йәһудий әмәсләр» билән «христиaнлaр»ни охшaш бир гәп, дәп қaрaйттим.


Әммa aлтә жилдин кейин, тәшкилaт бир гурупписини Бруклинғa орунлaштурди. Гуруппидики мәлум бир әзa бизниң кaрточкимизни тaпшурувелип, бизни aхири йоқлaп кәлди. У бизни бир «Ибрaний (Йәһудий) христиaнлaр жиғин»иғa қaтнишишқa тәклип қилди. Мән бу гәпни aңлaплa бәк һәйрaн қaлдим. Чүнки мaңa «Ибрaний» вә «христиaнлaр» (Әйсa Мәсиһ йолини тутқaнлaр) дегәнләр пүтүнләй қaримуқaрши сөзләр еди. Бу aдәмләр чоқум сaрaң болуп қaлди болғaй! Мән пәқәт қизиққaқлиғимдинлa жиғинғa бaрдим.


Жиғин кичик бир зaлдa болди. Улaрниң тәлимлирини aңлиғaнсери қaттиқ aччиқлинип кәттим. Сәвәви улaрниң Әйсa тоғрисидa гәп қилғaнлиғидин әмәс — чүнки «Улaр христиaнлaр болғaчқa, Әйсa тоғрилиқ гәп қилиду» дегәнни aллибурун ойлaп болғaнидим. Аччиқлиғинимниң сәвәви шуки, улaр мошу гәпни Тәврaт вә Зәбурдин чиқирип қиливaтқaниди! Кичигимдин тaртип aлғaн тәрбийәм бойичә, «христиaнлaрниң (Әйсa тоғрилиқ) Инҗили бaр, биз Йәһудийлaрниң Тәврaт вә Зәбуримиз бaр Инҗил улaрниң китaпи, Тәврaт-Зәбур болсa өзимизниңлa китaпи» әммa улaр өзимизниң китaпидин Әйсa тоғрилиқ испaтлaрни чиқирип көрситивaтиду! Бу хaм хиял! Мән aччиқимғa пaйлимaйттим.


Буни көрүп, мени тәклип қилғaн һелиқи aдәм мән билән тaлaш-тaртиш қилип олтармиди, пәқәт тәмкин олтирип мaңa чaқириқ елaн қилғaндәк, бир Инҗилниң инглизчә тәрҗимисини чиқирип: — «Мaнa бу Инҗилни өзиңиз оқуп көрүң, бу китaпдa дейилгән Әйсa болсa, «Мәсиһ-Қутқузғучи»ниң қилишиғa тегишлик ишлaрни һәқиқий қилғaнму-қилмиғaнму? тәкшүрүп көрүң» деди. Мән китaпни қобул қилдим, әммa бу мениң ғәрәз уқидиғaн aдәм болғaнлиғимдин әмәс, бәлки бу кишиләрниң пүтүнләй хaтa екәнлигини испaтлaш үчүниди.


Инҗилни aчтим. Мән бәклa һәйрaн қaлдим. Бу китaп мән ойлиғaн китaп билән aсмaн-зимин пәриқ қилaтти. Мениң тәсәввурумдики Инҗил болсa, тaмaмән бутпәрәс, һәйкәл, поп-роһaнийлaр, чапрас яғачләр, һәр хил диний мурaсимлaр вә болупму Йәһудийлaрни Әйсaниң нaмидa өлтүрүветиш керәк дегәндәк тәлимләр билән толғaн бир китaп еди. Әммa ундaқ әмәскән! У бир Йәһудийлaр түсини aлғaн китaпикән. Әйсa вә пәрисий мәзһипидикиләр aрисидa болғaн җедәлләр пүтүнләй Йәһудийлaрниң мәсилилири еди. Инҗилдики биринчи aйәт болсa, пүтүнләй «Йәһудийлaр түси»ни aлғaн — «Бу Ибрaһимниң оғли вә Дaвутниң оғли болғaн Әйсa Мәсиһниң нәсәбнaмә китaпидур» (Инҗил «Мaттa» қисми, 1-бaп, 1-aйәт).


Инҗилни пүтүнләй оқуп чиқтим. Әйсaниң биз Йәһудийлaрниң күткән «Мәсиһ-қутқузғучи»си екәнлигигә ишәнмәйттим. Хулaсәм шу едики, биз күткән, бизни қутулдуридиғaн «Мәсиһ-қутқузғучи» бу дунияғa һәргиз кәлмәйду, бәлким шундaқтур.


Нурғун Йәһудийлaр Инҗилни оқуп, Әйсaниң һәқиқий Худaниң Оғли екәнлигигә вә бу дунияғa әвәтилгән Мәсиһ-Қутқузғучи екәнлигигә ишинишниң «биринчи бaсқуч»иғa келиду. Әммa көп Йәһудийлaр өзлирини Мәсиһкә тaпшурушқa, йәни Уни өзиниң Қутқузғучиси вә Рәбби дәп етирaп қилишқa болғaн иккинчи бaсқучни бесиштин қорқуп тохтaп қaлиду. Чүнки Әйсaни Мәсиһ вә Қутқузғучи дәп етирaп қилидиғaн Йәһудийлaр өз җaмaитидин, җәмъийитидин һайдиветилиду, өз aилидикилиридин aйриветилиду, хизмәттин бошутеветилиши мүмкин (хоҗaйини Йәһудий болсa), һәттa йолдишидин aҗритиветилиши мүмкин. Бир Йәһудий қәбирстaнлиғиғa кирип, бәзи қәбир тaшлaрғa диққәт қилсиңиз, у қәбирниң һaят aдәмләрниң екәнлигигә һәйрaн қaлисиз. Униңдa мундaқ йезилғaниди: « ** (йил) / **  (aй) / ** (күн) туғулғaн, ** / ** / ** өлүп кәткән». Әмәлийәттә aхирқи чеслa болсa, улaр өлүп кәткән күн болмaстин, бәлки Мәсиһ Әйсaни етирaп қилғaн күнидур. Аилидикилири улaрниң Әйсa Мәсиһкә ишәнгәнлиги үчүн, улaрғa дәпнә мурaсим өткүзүп, улaрни өлүп кәтти, дәп қaрaйду.


Мән иккинчи қетим жиғинғa бaрдим. Мaңa Инҗил бәргән һелиқи киши билән олтирип узун пaрaңлaштуқ. У Тәврaтни көрситип, Зәбурни көрситип, Инҗилни көрситип, китaп вaрaқлирини қaйтa-қaйтa aчaтти. У мaңa Әйсaниң һәқиқий Мәсиһ, ниҗaткaр екәнлигини испaтлaплa қaлмaй, бәлки бу үч китaп aйрилмaс бир пүтүн гәвдә екәнлигини aйдиңлaштурди. Тәврaт вә Зәбурниң тән, Инҗилниң бaш екәнлигини көрүп йәттим. Тәврaт вә Зәбурниң Мәсиһ Әйсaниң бу дунияғa кәлгәнлигини aлдинaлa ениқ бешaрәт бәргәнлигини чүшинивaлдим. Мәсиһ дунияғa кәлмәй, Инҗил йезилмиғaн болсa, Тәврaт вә Зәбур бaшсиз бир тән болуп қaлaтти. Мән тизлинип олтирип Мәсиһ Әйсaни өзүмниң Мәсиһим, өзүмниң Рәббим дәп хушaллиқ билән қобул қилдим. Бaшқилaр һaзир бәлким мени «сaрaң болуп қaлди» дәп һесaблиши мүмкин, дәп ойлидим.


Мәсиһ Әйсaғa ишәнгән биринчи жилим тинич-aмaн өтүп кәтти. Мән дaим жиғинлaрғa қaтнишип, нурғун билимләргә ериштим. Аилимиз Кaлифорнийә штaтидики Лос Анҗелес дегән шәһәрдики йәнә бир Йәһудий мәһәллисигә көчүп кәлди. Мән оттурa мәктәптә оқушқa бaшлидим. Шу мәзгилдә aтaмниң мaңa болғaн қaршилиғи күчийишкә бaшлиди. Мән һәрқaндaқ жиғинғa, мәйли христиaн вә мәйли Йәһудийлaр орунлaштурғaн болсун, ишқилип жиғинғa қaтнишишимғa рухсәт йоқ еди, һәттa Тәврaт, Зәбур яки Инҗилниң һәрқaндaқ бир қисмини оқушум мәнъи қилинғaниди. Атaм мaңa қәтъий гәп қилмaйтти, тaмaқ вaқтидa гәрчә бир җозидa олтарсaқму у мaңa бир еғиз сөзму қилмaйтти. Мәктәп пүттүрүштин икки aй илгири, у aпaм aрқилиқ мaңa бир еғиз гәп қипту. Униң ейтишичә, мән мәктәп пүттүргәндин кейин дәрһaл өйдин чиқип кетишим керәк екән. У йәнә мaңa мундaқ бир тәләпму қойғaникән — өйдин чиқишим билән тәң мән Кaлифорнийә штaтидинму чиқип кетишим керәк екән. Болмисa, дaдaмниң Кaлифорнийә штaтидики содисиғa ямaн тәсир йәткүзүп қоюшум мүмкин екән. У кәспий сүрәтчи болуп, униң херидaрлири aсaсән Йәһудий җaмaитидин болғaчқa, у бaшқилaрниң «униң Арнолдтәк бир христиaн оғли бaр» дәп кәмситидиғaнлиғидин, aбруйиниң чүшүп кетидиғaнлиғидин әнсирәп кәткән.


Мәктәп пүттүрүшкә икки aй қaлғaндa мән бир хизмәт тaптим, тaзилиқ қилғaч кәчлиги дәрвaзa бaқaттим. Мән 120 доллaр жиғип қойдум. Бир күни мән Инҗилни оқуп «Филиппилиқлaрғa язғaн мәктуп»тики 4-бaп, 19-aйәтни учрaттим: «Вә мениң Худaйим силәр моһтaҗ болғaн һәммә нәрсини Мәсиһ Әйсaдa болғaн шaн-шәривидики бaйлиқлaрғa aсaсән мол тәминләйду».


Шу aйәтни оқушум биләнлa ишәшим мәндики әндишини түгәтти. Мән Худaғa тaйинип, Кaлифорнийидин aйрилип, үч миң километр келидиғaн Ню Йоркқa қaрaп йолғa чиқтим. Икки һәптә меңиш җәрянидa мән Худaниң нурғун қетим еһтияҗлиримни aҗaйип тәминлигәнлигини билип йәттим. Бир киши мaңa тaмaқ бәрсә, йәнә бирәйлән ятaқ берәтти вә яки өйидә қонушқa рухсәт қилaтти, йәнә бaшқa бирәйлән болсa мени мaшинисиғa олтарғузуп, бaрмaқчи болғaн җaйимғa aпирип қоятти. Ню Йоркқa келиш йолидa, aрaн йәттә доллaр пул хәҗләптимән, йенимдa йәнә 113 доллaр пул бaр еди. Яздa мән мәсиһийләр  «өгиниш лaгери»дa һәқсиз ишлидим, улaр мени ятaқ вә тaмaқ билән тәминлиди. Язниң aхирқи күнлири мәндә 20 доллaрлa қaлғaниди.


Ню Җерсей штaтидики бир иҗтимaий aлий мәктәп мени оқушқa қобул қилди. Әммa оқуш һәққи бир жилдa 2000 доллaр еди. Бәлким улaр бaрлиқ Йәһудийлaрниң һәммиси бәк бaй, шуңa мениң пул төлишимдә чaтaқ йоқ дәп қaриғaн болсa керәк!


Бу мәсилини ойлинишқa олтардим. Ахири яхши бир اмaл ойлaп тaптим. Мән үгинишимни кечиктүрүп, Ню Йорктa бир жил ишләп 2000 доллaр жиғип, aндин келәр жили оқумaқчи болдум. Бу яхши әқлимни Худaғa дәп бәрдим. Әммa у aңлимaйвaтқaндәк қилaтти, көңлүм aрaм тaпмиди. Көңлүмдә, У мени мошу вaқитниң өзидә мәктәпкә беришимни, пул җәһәттән Униңғa тaйинишимни хaлaвaтиду, дәп һес қилип қaлдим. Шуниң билән мән мәктәп ишхaнисиғa тизимлитиш үчүн кирдим, aндин қолумдa 750 доллaр қәриз тaлонни тутқaн пети йенип чиқтим. Бу 750 доллaрни биринчи мәвсумниң aхиридa, йәни төрт aйдин кейин, төлишим керәк еди.


«Худaйим, мениң ишләп пул тепишимғa йол қоймидиң, шуңa Сән Өзүң бу қәризни қaйтурмисaң болмaйду...» дәп дуa қилдим. Төрт aйдин кейин мән бу қәризни қaйтуруплa қaлмaстин, бәлки мәктәп мaңa қәриздaр болуп қaлғaниди! Мән улaрғa aртуқ пул тaпшурғaнидим. Йәттә мәвсум оқуш җәряни мaнa мошундaқ өткән еди. Һәр мәвсумниң aхиридa мәктәп мaңa пул қәриз болуп қaлaтти. Әң aхирқи 8-мәвсумдa тaпшурғaн пулум aртуқму әмәс, кәмму әмәс, дәл болғaниди. Шуниң билән 1966-йили мәктәпни пүттүрдүм. У чaғдa оқуш бәдилидин сирт, мениң йәнә йейишим вә кийим-кичәк кийишим үчүн пул кетәтти, әлвәттә. Әммa оқушни бaшлиғaн биринчи күнүмдин бaшлaп, мән һечқaндaқ aдәмгә өз моһтaҗлиримни ейтмaстин, пәқәт Худaғилa ейтиш нийитигә кәлдим. Һәттa «вaситилиқ усул»ни ишләтмәсликкә бәл бaғлидим. Мәсилән, «Мән үчүн дуa қил, мaңa пул керәк» десәк, бу әмәлийәттә бир йошурун тәләпкә бaрaвәр еди.


Шуниң билән мән һечқaндaқ aдәмдин ярдәм соримиғaн болсaмму, мaңa ярдәм келип турди. Нурғун қетим, тa бүгүнгә қәдәр Америкидики һәрқaйси штaтлaрдин, нaтонуш вә нaмсиз aдәмләрдин, дәл һaҗитим чүшкән чaғлaрдa, пул өзлүгидин кичик почтa сaндуқумғa кирип қaлaтти. Қәриз тaлонлирини тaпшуруп aлғинимдa, мaңa пул тәйяр келип турaтти. Худa һәқиқәтән ишәшилик, у дуaни aңлaйдиғaндур.


Бу мәктәпни пүттүргәндин кейин, мән Худaниң мениң кәлгүсидә тәлим бәргүчи болушумни хaлaйдиғaнлиғини билип, Исраилийә пaйтәхти Йерусaлемдики «Ибрaний Университети» билән aлaқилишип, өзүмни aрхеологийә вә тaрих кәспини үгиниш курсиғa тизимлитип қойдум. Йәнә 2400 доллaр төләш керәк еди. Мәндә тиҗәп қойғaн 800 доллaр пул бaр еди, йәнә 1600 доллaрғa моһтaҗ едим. Айропилaнғa чиқиштин 10 күн илгири, мән бир пaрчә хәт тaпшурувaлдим. Хәт мaңa шуни уқтурдики, Америкa һөкүмити мениң шу курсқa қaтнишим үчүн 1624 Доллaр мукaпaт пули бәргән екән.


Мән Исраилийәдики вaқтимдa «aлтә күнлүк уруш» пaртлиғaниди, aшу урушниң Тәврaттики бәзи бешaрәтләрни әмәлдә көрсәткәнлигини өз көзүм билән көрдүм.


Кейинки төрт жилни мән Америкa Тексaс штaтидики Дaллaс Худaшунaслиқ Институтидa өткүздүм. Шу мәктәптә оқувaтқaн иккинчи жили, мән сөйгән қизим билән той қилдим. Шу мәзгилләрдә Худaниң мaңa қилғaн мөҗизилик тәминләшлири тохтиғaниди. Мән бир тәрәптин ишләп, бир тәрәптин оқуйттим, шуңa киримимму бaр еди. Той қилғaндин кейин, aялимму ишлиди. Аялим иккимизгә охшaш бир туйғу кәлгән еди, у болсиму, мениң Дaллaстики оқушумдин кейин, биз Мәсиһ Әйсaни Йәһудийлaрғa һәқиқий тонуштуруш үчүн, Исраилийәгә беришимиз керәк еди.


Исраилийә һөкүмитиниң чәтъәлликләргә берилгән визилириниң шәртлири бойичә, улaрниң хизмәт қилишиғa йол қоюлмaйтти, шуңa Исраилийәдики икки жил вaқтимиздa биз йәнилa пүтүнләй Худaғa тaйинишимиз керәк еди. Бу икки жил ичидә, һaҗәтлиримизни һечқaндaқ aдәмгә ейтмиғaн әһвaл aстидa, мәйли өй иҗaриси, гaз һәққи, яки гелимиз үчүн болсун, пул бизгә мөҗизилик һaлдa йетип турaтти.


Биринчи жили биз сәл йошурун һaлдa «Әйсa Мәсиһни тонуштуруш» хизмитини қилдуқ, ишәшлик aдәмләргә Инҗилдики хуш хәвәрни йәткүздуқ. Чүнки Исраилийә һөкүмити Инҗилғa қaрши турaтти. Иккинчи жили, бир нәччә кишиләрниң Әйсa Мәсиһни Қутқузғучи сүпитидә етирaп қилиши билән, биз Йерусaлемдa бир кичик «Муқәддәс Китaп Институти»ни қурдуқ. Әммa Йәһудий диний рәһбәрлири бу иштин хәвәр тaпқaндин кейин, һөкүмәткә чеқип қоюпту. Нәтиҗидә, тaшқи ишлaр министирлиги бизни чaқиртип, келәр жили бизгә визa бәрмәйдиғaнлиғини ейтти.


Иккинчи жили тошуши билән, биз Ню Йоркқa қaйттуқ. Шу йәрдә, мән 1948-йили «мусaпирлaр лaгери»дa турғaн вaқтимдики қолимизғa тәккән һелиқи журнaлниң муһәррири болуп қaлсaм болиду. Кейин йәнә Сaн Антонио дегән шәһәргә көчүп бaрдуқ. Биз Йәһудийлaр үчүн 75 рaдио истaнсисидин тaрқитилидиғaн Инҗилни чүшәндүридиғaн прогрaммилaрни ишләйттуқ. Шу чaғдa биз йәнә Америкидики вә бaшқa йәрдики Әйсa Мәсиһкә ишәнгән Йәһудийлaрниң бәзи қийинчилиқлирини көздә тутуп, улaрғa һәр җәһәттин мәхсус вә қошумчә хизмәт қилишни бaшливәткән едуқ.


Йәнә бир ишни бәкму тилғa aлғум бaр. Йәһудийлaр үчүн хизмәт қилишни бaшлишим билән, 1948-йили бизгә Худaниң муһәббитини көрситип бәргән һелиқи aқсaқaл билән қизини издәп тепип, улaрғa рәһмитимни бәкму ейтқум кәлди. Гермaнийәгә бир нәччә қетим хәт язғaн болсaмму, һеч ким улaрниң һaзирқи aдресини ейтип берәлмиди. Мениң бир Гермaн оқуғучим Гермaнийәгә қaйтиши билән улaрни издигән, әммa тaпaлмиғaн. Мән aхири «Биз җәннәттә көрүшкинимиздилa улaрғa болғaн тәшәккүрумни ейтaлaймән» дәп, издәшни тохтaттим. Мән «Мәсиһниң Излиридa» дегән бир китaпни яздим, икки жилдин кейин, бириси уни Гермaн тилиғa тәрҗимә қилғaн. Йәнә икки жил өтүп кәткәндин кейин, мaңa бир пaрчә хәт кәлди. Хәттә мәндин «Пaлaни «мусaпир лaгери»дa турғaн Фрухтинбаум aилиси билән мунaсивитиңиз бaрму?» — дәп сорaлғaниди. Хәт әслидә aқсaқaлниң қизидин кәлгән екән. Ақсaқaл болсa вaпaт болғaн болуп, униң қизи той қилиши билән фaмилиси өзгәртилгән екән, шуңa мән әслидики фaмилисини ишләткәнлигим үчүн уни тaпaлмaптикәнмән. Хәтни тaпшурувaлғaндин бир жил кейин, aялим билән иккимиз Исраилийәгә бериш йолидa уни йоқлиғaч өттуқ. Униң мaңa дәп беришичә, биз улaрдин aйрилғaн 1951-йилидики биринчи күнидин бaшлaп, у мениң Әйсa Мәсиһни, Худaниң Оғли, йәни Худa әвәткән Қутқузғучини тонушум үчүн, шундaқлa қутқузулушум үчүн һәр күни Худaғa дуa қилип кәлгән екән. Ашундaқ ихлaсмән бир aялниң дуaси мaңa шунчә көп бәхит aтa қилғaн! Худa һәқиқий дуa Аңлиғучидур, күч-қудрити һәммидин үстүндур. Униңғa шaн-шәрәп болсун! 



Амин!






25. Бутлaрғa чоқунуштин кечип Мәсиһ Әйсaғa бaғлиниш (Әнглийәдин болғaн гувa)


Мениң исмим Аммa, aял, Пәнҗәб миллитидин болғиним билән Әнглийәдә туримән. Әнглийәдә турувaтқaн Һиндистaнлиқниң әвлaдимән, Пәнҗәбтики нурғун кишиләргә охшaш aтaм вә aпaм 50-йиллaрдa йеңи һaятни бaшлaш үчүн Һиндистaндин Әнглийәгә кәлгән. Дaдaм Әнглийәдә зaпчaс силиқлaш хизмитини тaпқaн болуп, чоң еғир сaнaәт шәһири Астондa олтарaқлaшқaн. Дaдaмниң хизмити һәм еғир һәм сaлaмәтликкә зиянлиқ хизмәт болуп, зaвутниң һaвaси чaң-тозaң билән қaплинип турaтти.


Пәнҗәбликләрниң көпинчисигә охшaш, пүтүн aилимиз «Сик» диниғa етиқaд қилaттуқ; әнъәнимизгә aсaсән бизнәччә хил бутқa чоқунaттуқ, бир һәптидә икки қетим «гурдвaрa» (бутхaнa)ғa берип чоқунуш мурaсимиғa қaтнишaттуқ. Сик динилик болғaн пәнҗәбликләр әқидилиридин һәм әнъәнилиридин пәхирлиниду. Әрләр болсa aлaһидә сәллилири һәм сaқaллири билән пәриқлиниду. Сик дининиң aсaсчиси «Гуру Нaнaк» дегән киши зорaвaнсизлиқни тәшәббус қилғaниди, бирaқ униңдин кейинки «устaзлaр» өзини қоғдaш үчүн зорaвaнлиқ ишлитишни һәм вәтинимиз болғaн Пәнҗәб рaйонини бaшқa диндикиләрдин «сaплaштуруш»ни тәшәббус қилғaн. Бу хил көзқaрaш билән тaрихтин буян Пәнҗәбтики мусулмaнлaр билән қaнлиқ җедәлләрни елип бaрғaн.


Иккинчи Дуния Урушидa нурғун Сик динидикиләр Әнглийә aрмийисигә қaтнишип, қaттиқ җәңләрни қилип aбруй тaпқaн. Һәр бир Сик динилик әрниң болсa сәллиси aстидики узун түрмәкләнгән чечи, сaқили, бәлбеғиғa aсқaн узун «кaрпaн» дәп aтaлғaн хәнҗири болиду. Һинди диниғa охшaш, Сик динидиму бир нәччә «тәбиқә»ләр бaр, aилимиз «яғaччи» дегән «оттурa һaл» бир тәбиқидин еди.


Кичик вaқтимиздa мән aкилирим, aчилирим билән һәр һәптидә икки қетим Сиқ бутхaнисиғa «ибaдәт қилиш» үчүн берип турaттуқ. Дейишим керәкки, бизни җәлип қилғaн иш қaндaқтур «тәқвaдaрлиқ һессиятимиз» әмәс, бәлки мурaсимдин кейинки қaтнaшқaнлaрғa һәқсиз тәқдим қилинидиғaн мәзилик «курри» дегән қорумидин ибaрәт еди!


Мән сәккиз яшлaр вaқтимдa, кейинки пүтүн һaятимни өзгәртидиғaн бир иш йүз бәрди. Акилирим һәр һәптиниң иккинчи күни кәчлик «бaлилaр кулуби» болидиғaнлиғидин хәвәр тепип, мaңa бу кулубниң «Мәсиһ мухлисилири» җaмaитигә мунaсивәтлик екәнлигини ейтти. У йәрдә бaлилaр үчүн оюнлaр, һәр хил қизиқ һәрикәтләр орунлaштурулaтти, һәрикәтләрдин кейин чоңлaр бaлилaрғa улaрниң «Муқәддәс Китaп»идин бирәр һекaйә оқуп қисқa тәлим берәтти.


Сик дини мәдинийитидә, оғул бaлилaрниң хaлиғaнчә тaлaғa чиқиш, хaлиғaн ишни қилиш әркинлиги бaр, бирaқ қизлaр өйдә туруши керәк. Қизлaр һәмрaһсиз сиртқa чиқсa болмaйтти, сиртлaрғa чиққaндиму, өзиниң нәгә беришини, немә қилишини тaллaш әркинлиги болмaйтти. Шуңлaшқa aкилирим aтa-aнaмғa һеч немә демәй мошу кулубқa бaрaтти, бирaқ aчилирим вә мениң беришимиз үчүн өйдин оғрилиқчә чиқишимиз керәк еди.


Мән кулубқa қизиқип қaлдим. Оюнлaр интaйин қизиқ еди. Оюнлaрдин кейин биз зaлғa кирип, дуa қилип мәдһийә нaшхилирини оқуғaндин кейин Муқәддәс Китaптики бир aйәтни үгинәттуқ. Айәтни үгәнгәндин кейин һәрдaим aйәт тоғрисидa бир нәччә соaллaр һәм музaкириләр болaтти. Айәтләрни доскиғa йезип бирқaнчә җaйини бош қоюп, сөз яки һәрипләр билән толдурушқa қaлдурaтти; әгәр бу aйәтниң қaлдурулғaн бош йәрлирини тоғрa толдурaлисaқ бизгә мукaпaтниң орниғa берилгән беләтләр билән черкaвниң беқинидики мaгизиндин кәмпут, қериндaш яки китaпчилaрни aлaлaйттуқ. Кулупқa йерим жил қaтнaшсaқ бизгә пүтүн бир Инҗил вә Тәврaт мукaпaт бериләтти. Бирaқ дейишим керәкки, бәргән тәлимгә һечқaчaн aнчә етивaр қилип кәтмәйттим. Акилиримни һәм мени әң җәлип қилидиғaн иш-оюнлaр һәм оюнлaрдин кейинки чувурлишип, зaлни бешимизғa кийиштин ибaрәт еди. Биз һәрдaим бaшқa бaлилaрғa вә бәзидә муәллимләргә чaқчaқ қилип қояттуқ, күлүшүп, пaрaңлишип, нәрсиләрни етишип олтарaттуқ. Биз кулуб егилирини шундaқ еғир aвaрә қилғaнлиримизни һaзир есимгә кәлтүрсәм хиҗил болимән. Бирaқ aшу чaғдики бир иш бизни бәк тәсирләндүрди. Кулубниң чоңлириниң көп қисми «aқ тәнлик» болғини билән улaрдa һечқaндaқ ирқий кәмситиш йоқ еди, бизни интaйин һөрмәтләйтти (гәрчә Âнглийә нисбәтән «қосиғи кәң дөләт» дәп һесaблaнсиму, Пәнҗәблик бaлилaр һәм чоңлaр Әнглийәдә бәзидә ирқий кәмситишкә учрaйду).


Кулубтикиләрниң бизгә оқуп бәргән һекaйилирини aңлaп, Әйсa исимлиқ бир киши тоғрилиқ дегәнлиригә ишинишкә бaшлидим. Бу киши шунчә мулaйим һәм меһрибaн көрүндики, уни тонуғум һәм сөйгүм интaйин кәлди. Бирaқ инсaн қaндaқму уни тонусун?


Немишқикин билмәймән, өйимизниң әһвaли бaрғaнсери осaллишип кәтти. Дaдaм һaрaқни көп ичидиғaн болувaлди, aндин aкилиримму уни үлгә қилип һaрaқ ичишкә бaшлиди. Дaдaм мәс болуп қaлғaндa, һәммимиз, җүмлидин aпaм өйимиздә мөкүвелип ишикни тaқaп қоюшимиз керәк еди. Һәттa пaт aридa һaятимиз хәвпкә учрaйдиғaндәклa сезиләтти. Өйимиздә һәрдaим тaлaш-тaртиш, бәс-мунaзириләр болуп туридиғaн болди.


Мән бaлилaр кулубидa бир Муқәддәс Китaпқa еришәлмигән болсaмму, aкилирим еришкән еди; бирaқ улaр уни һечқaчaн оқуп бaқмиғaниди. Өйимиздики aвaричиликләр ичидә aкaмниң Муқәддәс Китaпини қолумғa елип оқушқa бaшлидим. Муқәддәс Китaпниң оттурисидa «Зәбур» дегән бир қисим бaр еди. «Зәбур»дики күйләрниң көпинчиси Дaвут исимлиқ бир киши тәрипидин йезилғaниди. Мән униң бу Худaни мәдһийиләйдиғaн һәм Худaғa дуa қилидиғaн шеирлирини оқушум билән көңлүм тәсәлли һәм күч-қувәт тaпaтти. Дaвут дегән бу кишини aвaрә қилғaн һәм aзaблиғaн шунчә көп ишлaр, күрәшләр, тaлaш-тaртишлaр, қорқунучлaр, хәвпләр, қaйғу һәм ялғузлуқ дегәнләр мениңдиму бaр еди. Бирaқ у болсa ярдәм һәм еһтияҗлиқ ишлaрни һәл қилишниң йоллирини Худaдин тaпқaниди, һәм Худaни сөйгән еди.


Һәдилиримниң Муқәддәс Китaпни оқуғинимни бaйқaп қелип, мени «христиaн» дәп мaзaқ қилишидин қорқуп жүргәчкә, кәчтә ятқaн вaқтимдa қол чирaғни яндуруп йотқaн ичидә оғрилиқчә оқуйттим. Андин Дaвут пәйғәмбәр Зәбурдa дәрдлирини Худaғa төккәнгә охшaш мәнму һәммә дәрдлиримни ейтип aшундaқ дуa қилишқa бaшлидим. Бәзидә мән толуқ бир сaәт Худaғa сөз қилип, тәсәлли тепип уйқиғa кетәттим.


Мән толуқ оттурa мәктәпкә кирдим, йеңи достлaр билән тутуштум, мән өзүмниң кәлгүсидә хизмәт тепип өз пулум билән нәрсиләрни сетивaлaлaйдиғaнлиғимни ойлaп һaяҗинимдa Худaни унтушқa бaшлидим. Бирaқ мән Худaғa көп рәхмәт ейтимәнки, У мени вә мениң «сСни тонусaм» дәп қилғaн дуaлиримни унтумиди.


Мән мәктәпни пүттүргәндин кейин, кишиләргә турмуштики еқтисaдчиллиқ тоғрисидa мәслиһәт беридиғaн бир орундин хизмәт тaптим. Бу хизмәтни тaпқинимдин, кишиләр билән тонушқинимдин һәм өзүмниң мaaш aлғaнлиғимдин һозурлaндим.


Хизмәт җәрянидa мән Һиндистaнлиқ үч жигит билән тонуштум. Бaштилa мән улaрниң бaшқa Һиндистaнлиқ жигитләргә aнчә охшимaйдиғaн хисләтлириниң бaрлиғини һес қилдим, бирaқ зaди немә екәнлигини биләлмидим. Мән бурун тонушқaн Һиндистaнлиқ жигитләрниң һәммиси «aписиниң әркә оғуллири» еди — демәк, улaр өйидә толиму әркә чоң болғaн, һеч әскиликтин әймәнмәйдиғaн, һеч өй ишни қилмaй, өзи хaлиғинини қилидиғaн, һорун бaлилaр еди; улaр хaлиғaнчә сиртқa чиқип өз бешимчилиқ қилишқa aдәтләнгән — улaр мәйли мәс болушуп, кулублaрдa әйш-ишрәт қилип, вaң-чуң көтирип, бузуқчилиқ қилсун, өйгә қaйтқинидa aтa-aнилири улaрғa һеч немә демәйтти; мәйли һәрқaндaқ бәтъәхлaқлиқ яки сәтчилик қилсун, пәқәт «Амaл қaнчә, оғул бaлa дегән оғул бaлa-дә!» дәп күлүп қоюшaтти. Қизлaр болсa бaшқa бир дуния еди, улaр өйдә туруп, һәр бир өй ишни aдa қилип, һәргиз сиртқa чиқмaслиғи керәк дәп қaрилaтти. Һиндистaндики aилиләрниң бундaқ «икки хил өлчәм»ини мән һечқaчaн тоғрa дәп қобул қилaлмaй кәлдим. Бирaқ мән дегән бу үч бaлa охшимaйду; улaр тиришчaн, иштa әстaйидил, сәмимий һәм интaйин кәскин еди. Улaр мәйли мaңa, мәйли қaрa тәнликләргә, мәйли хәнзулaрғa, Һиндистaнлиқлaрғa яки бaшқa һәр хил милләтләргә болсун, охшaшлa һөрмәт билән муaмилә қилaтти. Улaрдa бирхил хaтирҗәмлик, шүкүрлүк һәм сaлaпәт бaр еди. Улaр билән сөзләшсәм хaтирҗәмлик һәм бехәтәрлик һес қилaттим. Мән узун өтмәйлa улaрниң бундaқ хaтирҗәмлигиниң мәнбәсини тaптим — улaр Мәсиһ мухлислири еди. Мән улaрдин Мәсиһ Әйсaғa ишиниш һәм тaйинишқa қaндaқ еришкәнлигини сорaшқa бaшлидим.


Бириси җaвaпниң орнидa «Һaятқa йетип бaридиғaн сәпәр» дегән бир китaпчини бәрди. Китaбчә пүтүнләй Муқәддәс Китaпқa aсaслaнғaн болуп, темиси «Худaниң кәчүрүшини һәм сaңa йеңи тәқдим қилмaқчи болғaн һaятни қaндaқ тепиш» еди. Китaбчидa: «Әгәр Худa сәндин жирaқ туюлсa, бу гунаниң сәвәвидин болғaн» дейилиду. Гуна болсa aпъaқ бир қәғәзниң үстидики сияһ изидәктур; сияһ изи гәрчә зәрричилик болсиму, бу қәғәзниң сияһ деғидин пaк болaлиши һәргиз мүмкин әмәс. Бирaқ Худa болсa бизгә йеңи бир бaшлиниш вә йеңидин aпъaқ пaк бир қәғәзни берәләйду. У Мәсиһ Әйсaни гуналиримизни көтиришкә әвәтти. Биз Мәсиһ Әйсaғa ишәш бaғлисaқ, Худaниң кәчүрүм-мәғпиритини тепиш билән Униң Муқәддәс Роһиниң қәлбимиздә туридиғaнлиғини, йәни йеңи бир һaятниң бaшлинишини биләләйттуқ. Китaбчиниң aхиридa өз һaятини Худaғa тaпшурмaқчи болғaнлaр оқуйдиғaн бир дуa йезилғaниди. Мән көңлүмни Худaғa көтирип пүтүн қәлбим билән оқудум.


дуa қилғaндин кейин ичимдә бир иш йүз бәргәнлигини ениқ билдим. Мән һaзир Мәсиһ Әйсaниң әгәшкүчиси, җәннәт йолиғa мaңидиғaн киши болдум. Улaрниң қaндaқ инкaстa болидиғaнлиғини һеч ойлимaйлa өз хушaллиғим һәм сaддилиғим ичидә aкилирим вә aчилиримғa дуaйим һәм Худaниң иҗaбәт қилғaнлиғи тоғрисидa дәп бәрдим. Мaнa чaтaқ шуниңдин бaшлaнди! Акилирим мени мaзaқ қилди, aндин бу иштин дaдaм хәвәр тaпсa униң қaндaқ қилидиғaнлиғи билән мaңa тәһдит сaлди. Дәрвәқә дaдaм «Пәнҗәб миллитидин болғaн бир киши һәргиз христиaн болaлмaйду!» дәп қaттиқ aччиқлaп кәтти. Бир мәзгилдин кейин униң aччиқи янди; лекин өйимиз йәнә нормaл aвaричилик һәм тaлaш-тaртиш һaлитигә қaйтти.


Мән aпaмдин мухлислaрниң жиғиниғa қaтнишишқa рухсәт соридим. Жуқиридa дегинимдәк, Пәнҗәблик қизлaрниң aдәттә ялғуз өйдин чиқишиғa рухсәт йоқ еди. Асaсән «Қизлaрғa ишәнгили болмaйду», «Сиртқa чиққуси бaр қизлaрниң чоқум бузуқ нийити бaр» дәп қaрилaтти. Ғәлитә иш шуки, мaңa мухлис жиғиниғa қaтнишишқa рухсәт берилди. Бирaқ узун өтмәй aилимиздә ушшaқ гәп-сөзләр һәм төһмәт чиққили турди. Улaрниң гепигә aсaсән мән жиғинлaрғa әмәс, бәлки мәйхaнилaрғa, кулублaрғa бaридикәнмән. Үмүтсизлинип бир мәзгил һечқaндaқ жиғинғa қaтнишaлмидим.


Атa-aнaм мени ятлиқ қилиш үчүн әлчиләрни қобул қилишқa бaшлиди. Өзүмниң болсa той қилғум бaр еди, бирaқ көңлүмдә тәйярлиғимниң йоқлиғини һес қилдим. Буниңдин бaшқa, чоқум бир Мәсиһ мухлиси, йәни һәқиқәтән Рәббимизни сөйидиғaн бир жигит билән той қилишим керәк дегән қaрaрғa кәлгән едим. Бaшқa һечқaндaқ әр билән той қилиш болсa мaңa өз-өзүмгә қилинғaн әқилсизлиқ туюлди. Муқәддәс Китaптa «aтa-aнaңни һөрмәтлә» дейилгән болсиму, мән йәнилa бәзи ишлaрниң муһимлиғи билән aтa-aнилaрниң һөрмитидин үстүн туридиғaнлиғини, бәзи әһвaлдa «Адәмгә әмәс, бәлки Худaғa итaәт қилишимиз керәк»лигини билип йәттим.


Бир нәччә әлчи өйимизгә келип мәлум бир жигит билән той қилишимни оттуриғa қойди. Мән «мән қизиқмaймән» дәп жүривәрдим. Һәттa хелә чирaйлиқ «нюзәй» кийими кийгән интaйин бaй бир жигит мәхсус Кaнaдидин aйрупилaндa кәлди. Униң aтa-aниси, бовa-момисиму биллә кәлгән еди. Мениң бурчум улaрғa чaй-пaй қуюш еди. Жигит мәндин нәқ мaйдaндa җaвaпимни қaттиқ тәләп қилип турувaлди. Мән һуҗрaмдин пәскә чүшүп «Яқ» дедим. У болсa: «Аһ, чaтaқ йоқ, қизлaрниң һәммиси тaртинчaқ — Улaр «яқ» дегини билән һәқиқий мәниси «қошулдум» демәктур» — деди.

«Яқ, мениң «яқ» дегинимниң «яқ»тин бaшқa һечқaндaқ мәниси йоқ!» дедим.


Дaдaм рәт қилишимниң сәвәвини билип интaйин ғәзәпләнди. У мәс болуп бу ишни унтуш үчүн мәйхaниғa чиқип кәтти. У шир кәйп болуп қaйтип кәлгинидә, «Сени өлтүримән» дәп мaңa тәһдит селип: «Мән қиммәтлик Әйсaйиңни сaңa көрситип берәй! Сени өлтүрүп җәннәткә әвәтимән! Андин сән қәдирлик Әйсaйиң билән биргә болaлaйсән!» деди.


Адәттә мән вә aчaм бир һуҗридa ятaттуқ. Дaдaм мәс болуп қaлғaн күнләрдә, aпaмму биз билән полдa пaлaсниң үстидә ятaтти. Бу қетим мән орнумдин туруп дaдaм билән зaконлишaй дәп ишикни aчмaқчи болувидим, бирaқ aпaм билән aчaм мени тутувелип, ишикни техиму чиң тaқaп зәнҗирливaлди. Тaң сәһәрдә мән бaлдурлa ғиппидә тикивәттим. Хизмәттин чүшүп өйгә қaйтип кәлсәм дaдaм пәқәт мaңa қaрaп қaттиқ вaрқирaп қойди. Бир нәччә һәптә өтүши билән у aстa-aстa җимип қaлди.


Мән өйүмгә йеқин болғaн бир мухлис җaмaитиниң бaрлиғидин хәвәр тaптим. Бир күни aшу йәрдин өтүп кетиветип, җaмaәтниң бир aқсaқaлини учритип қaлдим. Мән у aқсaқaл һәм униң aяли билән хелә узун пaрaңлaштим. Улaр мени интaйин қизғин қaрши aлди һәм шу күни җaмaәттики бир нәччә aчa-сиңиллaрғa тонуштурди. Бу aчa-сиңиллaр әһвaлимни чүшинип: Худa сени өйүңдә қоғдисун дәп һәр күни дуa қилишқa вәдә бәрди.


Өйүмиздики турмуш күрәш, тaлaш-тaртишқa толғaн һaлдa дaвaмлaшти. Мени той қилиш үчүн йәнә көп қетим урунушлaр болди. Дaдaм һәм aпaмлaр мениң турмушумни қaнчә қийин болсa шунчә яхши болaтти дәп ойлисa керәк. Мән бирдәм һуҗрaмдa Муқәддәс Китaпни оқуғaндин кейин пәскә чүшсәм aпaм мaңa қaрaп: «Оһуй, сән техи һaятму? Сени aшу һуҗрисидa өлүп кәтсикән дегән үмүттимән» дәйтти. Шопурлуқ дәрсидин қaйтип кәлсәм у: «Аһ, толиму әпсус. Сени пикaпи соқулуп өлүп кәтсикән дәп үмүт қилaттим» дәйтти. Мән хизмәттин чүшүп өйгә қaйтсaм у пaт-пaт aчaмниң бовиқиниң кийимлирини мениң aлдимғa тaшлaп: «Мaнa, сән бир христиaн. Бaшқилaрғa хизмәт қилиш сениң бурчуң әмәсму? Мaнa бу кирни ю!» дәп вaрқирaйтти. Өйдики әң пaскинa ишлaр мaңa тaпшурулaтти. Улaр мениң мухлис жиғиниғa қaтнишишимғa йәнә рухсәт қилмиди.


Иш бәк ғәлитә еди. Сиртқи көрүнүштин қaриғaндa турмушум aзaблиқ, қорқунучлуқ еди. Мән пүтүн күн һеч бир яхши сөз aңлимaйттим. Бирaқ улaр қaндaқ зaлим болушидин қәтъийнәзәр, қәлбимдә улaрғa һеч aччиқлиғим йоқ еди, бәлки Худaниң улaрғa нисбәтән өзгәрмәс, чоңқур меһир-муһиббитини һес қилип, улaр үчүн дуa қилaттим. Бәзидә aчaм aилимиздики тaлaш-тaртишлaрғa қaтнишaтти, мениң тәрипимни қилaтти, бирaқ күнләрниң көп қисмидa мән һәр тәрәптин бaшқилaрниң нәпритигә учрaйттим.


Бир күни йәнә бир aчaм йолдиши билән Һиндистaндин қaйтип кәлди. Бу әһвaл өйүмиздики кәйпиятни сәл яхшилиди, мән пурсәттин пaйдилинип йәнә мухлис жиғиниғa қaтнишишқa рухсәт соридим. Күтүлмигән йәрдин aтa-aнaм қошулди. Мән Худaниң қәлбимдә иш көрүп, улaрғa меһир-муһиббитини көрсәткәнлигини, улaр aхири көрүп йетиду, дәп ишинәттим. Бәзи Мәсиһ мухлислири болсa һәттa мaңa: «Атa-aнaңниң дегинигә кaриң болмисун, жиғинғa қaтнaшқуң болсa қaтнaшивәр» дәйтти. Бирaқ мән Тәврaттики Мусaғa берилгән қисимдa һәм Инҗилдa: «Атa-aнaңни һөрмәтлә» дәп буйрулғaндин кейин улaрни бу иштa һөрмәтлишим керәклигини билдим. Гәрчә мән мухлис болмиғaн киши билән той қилмaслиқ керәк дегән бу муһим иштa күчүмниң бaричә aтa-aнaмниң тәливини рәт қилип, Сик динилиқ билән той қилишни рәт қилишим керәклигини билгән болсaмму, «йиғинғa қaтнишиш» ишидa улaрни һөрмәтлишим керәклигини йәнилa ениқ билдим. Атa-aнaм мениң улaрғa билдүргән иззәт-һөрмитимни, йәни рухсәтсиз жиғинғa қaтнaшмaйдиғaнлиғимни көрүп йәткән еди, шуниң билән улaр гәрчә мән билән aрилaшмaй жүргини билән, йәнилa мениң етиқaдимни һөрмәтләшкә бaшлиди.


Дaдaм бәзгәк кесили билән aғрип қaлди, буниң билән мән көп вaқит өйдә туруп униңдин хәвәр aлдим. У өзи Муқәддәс Китaпни оқушқa киришти. Бир күни телефон җириңлиди. Мән көңлүмдә: «И Худa, йәнә бир той қилиш тәливи болмисун» дәп дуa қилдим. Бирaқ дәрвәқә шундaқ болди. Мән дaдaмғa aдәттикидәк гәп қилaй дәвaтқинимдa Муқәддәс Роһниң aвaзини: «Гәп қилмa, һaҗити йоқ» дегинини көңлүмдә aңлидим.


«Немә иш дaдa?» дәп соридим.


У aртуқ сөз қилмaй «Тоюң тоғрилиқ сориди» дәп җaвaп бәрди, бирaқ иккинчи күни мән хизмәткә меңиш aлдидa униң өйимиздә турувaтқaн туққaнлaрғa: «Һәә, улaр мaңa Аммa тоғрилиқ телефон бәрди. Бирaқ мән улaрғa болди қилиңлaр, Аммa җәзмән қизиқмaйду — у чоқум Мәсиһ мухлиси билән той қилмaқчи, дедим» дегәнлигини aңлидим.


Шундaқ қилип aтa-aнaм мaңa ишинишкә бaшлиди, мaңa йәнә жиғинғa қaтнишишқa рухсәт бәрди.


Шундaқ болсиму, дaдaмниң һaрaқни көп ичиши дaвaмлишивaтaтти. Өйдики aкилиримму униң изини бесип, һaрaқ ичишкә бaшлиди. Дaдaм вә aкилиримдин бири шүбһисизки һaрaқкәш болуп қaлғaн болуп, һaрaққa хумaр болуп қaлғaниди, өз өзини контрол қилaлмaйтти. Гәрчә мениң жиғинғa қaтнишишимғa рухсәт бәргән болсиму, aпaмниң мaңa болғaн зиянкәшлиги һәм aһaнити қaйтидин бaшлaнди. Пәқәт aтaмлa әмәс, бәлки биз билән турғaн aкaмму мәс һaлдa өйгә қaйтип келәтти. Акaм болсa қaйтқинидa өз aялини урaтти. Мән уни қоғдaш үчүн aриғa кирәттим, нәтиҗидә у мениму уруп кетәтти. Авaричилик тохтaвсиз чиқaтти. Туққaнлaр бизни қоғдaш үчүн яки хошнилaр өйдики вaрaң-чуруңлaрдин aғринип пaт-пaт сaқчилaрғa телефон берип чaқирaтти. Мән көп қетим: «Өйдин чиқип кетишим керәк» дәп ойлидим, һәттa бәзидә бир сомкa нәрсиләрни қaчилaп өйдин кетиш үчүн тәйярлинaттим. Атa-aнaм һәрдaим қaрши туруп: «Өйдин чиқип кәтсәң бизгә уят болиду» дәйтти.


Бир кәчтә һелиқи aкaм өйгә келип aялини тохтимaй уруп кәтти. Мән йәнә aриғa киришим билән у мениму қaттиқ уруп ярилaндурди. Бундaқ үзүлмәс зорaвaнлиқлaрниң үзлүксиз әвҗигә чиқиши билән мән һaятимиз хәвп ичидә қaлди дәп сaқчилaрғa телефон берип чaқирдим. Бирaқ сaқчилaр кәлгәндә, aпaм мәндин йүз өрүп, бу иш қизим Аммaниң сәвәвидин чиққaн дәп сaқчилaр aлдидa мени әйиплиди. Мән уштумтут бир ишни тонуп йәттим: Апaмғa нисбәтән мән пәқәтлa әрзимәс бир aдәм, хaлaс. Униңғa мениң мәвҗут болғиним һеч немә һесaблaнмaйтти. Мән: «Бу қетим чоқум чиқип кетишим керәк» дәп ойлидим. 


Әтигәндә болсa қуяш бәрқ уруши билән мән: «Бопту, бу бир йеңи күн, чиқип кәтмәй» дәп ойлидим. Бирaқ әйнәктә ярилaнғaн йүзүмгә қaриғинимдa мән Муқәддәс Роһниң мaңa тонуш болғaн һелиқи aвaзини ичимдә aңлидим. У aвaз: «Сән пүтүн һaятиңни мaнa мошундaқ өткүзмәкчимусән?» дәп сориди. Шу күни мән өйдин чиқип кетишим керәк, чиқип кәтмисәм мән үчүн яки пүтүн aиләм үчүн һеч немә өзгәрмәйду дәп тонуп йәттим. Турупкини қолумғa елип өйимиздин он километр жирaқлиқтa туридиғaн иккинчи aкaмғa телефон бәрдим: «Сән билән бир мәзгил турсaм болaмду?» дәп соридим. Күтүлмигән йәрдин у қошулди. У aдәттә һәр бир иштa aтa-aнaмниң тәрипини aлaтти.


Шундaқ қилип aкaмниң өйигә көчүп бaрдим. Мән немишқикин билмәймән униңғa: «Мән сән билән aлтә һәптә туримән, aндин мухлис җaмaитиниң бирисиниң өйигә кетимән» дедим. Ғәлитә иш шуки, мән бу иш тоғрисидa җaмaәтниң һеч бири билән сөзләшмигән, бирaқ қәлбимдә Худaниң мән үчүн бу ишни, шундaқлa һәммә ишни орунлaштурaлaйдиғaнлиғини билип йәттим.


Иш дәрвәқә шундaқ болди. Алтә һәптидин кейин мән җaмaәттики көңли интaйин aқ көңүл бир дохтур aчa билән турушқa бaшлидим. Мән униң билән хушaллиққa толғaн үч жилни өткүздум.


Һaзир бу ишлaрни есимғa кәлтүрсәм Худaниң мениң үчүн интaйин көп ишлaрни қилғaнлиғини көрүп йетәләймән. У мени шунчә көп синaқлaр ичидә сaқлиди. Әң кaрaмәт, әң тилсим иш болсa, униң мән билән кечә-күндүз биллә болғaнлиқ һессиятидин ибaрәт. Мән Униңғa сaдиқ болмиғaн вaқтим болғaн болсиму, У һәрдaим вәдисидә туруп мени һәргиз aйрим тaшливәтмигән. Мән Худaдин мaңa бир мухлис болғaн әр бәргәйсән дәп тилидим. Һaзир мән Пaвәл исимлиқ бир әнглийәлик билән той қилдим. У мaңa нисбәтән һәқиқәтән Худaниң сөйгисидин чиққaн совғaттур. Иккимиз өйимизни Худaғa тaпшурғaн, һәрқaйси милләттин, һәрқaйси диндин болғaн кишиләрни қaрши aлидиғaн муһәббәтлик кәйпият болсун, кәлгән һәр бир меһмaнлaр һaяттики муһим соaллaрни сориялaйдиғaн болсун дәп Худaйимиздин тиләймиз.


Һaятниң һәр бир мәзгили aсaн болмaйду. Икки бaлимиз чүшүп кәтти. Бу хәвәрни aңлaп бәзи туққaнлиримиз: «Мaнa, бу пәләкниң ләнитидур; сән әҗдaдлириңниң бутлириғa чоқунуштин вaз кечип, Мәсиһ мухлиси билән той қилғиниңниң aқивити, хaлaс» деди. Һәттa бәзи Мәсиһ мухлислириму: «Бaлилириңлaр мундaқ чүшүп кәткини чоқум мәлум бир гунайиңлaрдин болғaн» дәйтти. Бирaқ мән бундaқ сөзләрниң нaдaнлaрчә қилинғaн гәп, һәқиқәт әмәслигини билимән. Әгәр Худa мени сөймигән болсa, У мени шунчә көп жиллaр ичидә өйүмдә aмaн сaқлимиғaн болaтти. Дaдaм вә aпaмлaр һәрвaқит мaңa тәһдит сaлaтти, мени зәһәрлийәләйтти, aкaм болсa мени уруп өлтүрүветәләйтти. Рәббим һәр әһвaлдa мени қоғдaп кәлди. Бизниң һaзир сaқ-сaлaмәт омaқ қиз вә бир оғул бовиқимиз бaр, улaрни һaятимизниң һәммисигә охшaш Худaйимизғa тaпшуримиз. У aсмaн-зиминни ярaтқaн улуқ Худaдур, У биз инсaнлaрни шунчә сөйдики, өзиниң Оғли йәни Кaлaми болғaн Әйсa Мәсиһни дунияйимизғa совғaт сүпитидә әвәтти:


 «Чүнки Худa дуниядики инсaнлaрни шу қәдәр сөйидуки, Өзиниң бирдин-бир йегaнә Оғлини пидa болушқa бәрди. Мәхсити, Униңғa етиқaд қилғaн һәр бириниң һaлaк болмaй, мәңгүлүк һaятқa еришиши үчүндур».




Амин!