Инҗил 22-қисим
«Петрус «2»»
(Расул Петрус язған иккинчи мәктуп)
Кириш сөз
Расул Петрус бу хәтниму биринчи хетини язған шу бир түркүм қериндашларға («Понтус, Галатия, Кападокия, Асия вә Битинийә өлкилиридә тарқақ яшаватқан мусапир бәндиләр»гә) язған («1Пет.» 1:1 билән «2Пет.» 3:1ни көрүң. Амма у һазир яшинип қалған болуп, дунияға патмай қалған сараң Рим императори Қәйсәр Неро тәрипидин соланған еди, униң Худаниң йолида қурбан болуш вақти йеқинлап қалған еди. Лекин у йәнила Рәбниң униңға: «Мениң қойлиримни баққин» дәп тапшурған муһим вәзиписини ада қилмақта еди. Униң хәтни язған вақти миладийә 68-жилидин сәл бурун еди (бу тәпсилатлар җамаәттики бәзи кона тарихлардин бизгә мәлум).
Рошәнки, вақтиниң анчә узун қалмиғанлиғини билгән расул уларға ахирқи илһамбәхш вә риғбәт йәткүзидиған бир хәтни йезип қалдуруш пурситини қолдин бәрмәй, мошу хәтни язған. Гәрчә Петрус хәттә «мениң балилирим» демигән болсиму, униң сөзлирини бир атиниң өз балилириға қалдурған вәсийити дейишкә болиду. Балилар атиси тапшурған бундақ вәсийәтни, йәни атисиниң ахирқи сөзлирини чоқум көңүл қоюп аңлайду! Униң вәсийәттики һәр бир сөзи қиммәтликтур!
Амма Петрус бу сөзләрни «Понтус, Галатия, Кападокия, Асия вә Битинийә өлкилиридә тарқақ яшаватқан мусапирлар»ғила әмәс, бәлки «Бизниң Худайимиз вә Қутқазғучимиз болған Әйса Мәсиһниң һәққанийлиғи арқилиқ биз билән охшаш қиммәтлик бир етиқатқа муйәссәр қилинғанлар»ғиму язған (1:1). Етиқат қилған болсақ, бу сөз бизниму өз ичигә алмамду, қәдирлик оқурмән?!
Умумән қилип ейтқанда, хәттики һәммидин муһим тапшуруқ болса «роһий өсүш»тур — У дайим «Етиқадиңларға... қошуңлар... қошуңлар... қошуңлар... » дәйду. Худа билән меңиватқан киши дайим өзигә қандақтур бир пәзиләт яки билим қошиду. У күнләрниң өз йенидин өтүп кетиватқиниға қарап туридиған бекар олтарғучи болмайду. Петрус Худаниң вәдилирини чиң тутуп тохтавсиз техиму көпрәк роһий илтипатларни яки роһий тәәллуқатларни егиләшкә, роһий дуниясини кеңәйтишкә интилмәктә. Шуниң билән пәқәт өзигила әмәс, башқиларғиму йәткән мәнпәәт көпәймәктә (1:2-11).
У кейин сахта тәлим бәргүчиләр вә сахта тәлиматлар тоғрилиқ агаһландуруш бериду. Лекин биз у бизгә алдида җекилигәндәк чоңқур етиқат вә роһий һаятни көпрәк егиләшкә интилмисәк, униң қиммәтлик агаһландурушлири бәрибир бизгә һеч пайда йәткүзмәйду һәмдә биздә шу агаһларни тәтбиқлиғидәк күч яки һәқ-наһәқни пәриқ етәләйдиған аң болмайду. Бир етиқатчи үчүн ейтқанда, езип кетиштин сақлиништики биринчи вә әң муһим амил дәл өзиниң давамлиқ Худа билән йеқин меңишидин ибарәттур.
Петрусниң риғбәтлири вә җекиләшлири адәмни һәйран қалдуриду. Чүнки у хетини Яқуп, Юһанна вә өзидин ибарәт үч расулниң Мәсиһ билән тағда айрим болған вақтида, өз көзлири билән көргән Мәсиһниң тағдики «қияпәт өзгириши» яки «шан-шәрәптә көрүнүши»гә болған гувалиғи билән башлайду («Матта» 17-бап). Петрусниң мошу хетидә бу иш тоғрилиқ гувалиқ беришни таллиғанлиғиниң сәвәви үстидә «қошумчә сөз»имиздә тохтилимиз. У хетидә шу гувалиқни бәргәндин кейин, Худаниң мөмин бәндилиригә пәйғәмбәрләрниң гувалиқлири вә бешарәтлирини чиң тутушни дәвәт қилиду: У булар мениң өз гувалиғимдин техиму ишәшлик, дәйду — чүнки (1) мениң гувалиғим бирла адәмниңки, лекин пәйғәмбәрләрниң гувалиқлири нурғундур; (2) пәйғәмбәрләр бәргән бешарәтләр тарихта әмәлгә ашурулғачқа, һәрдайим Худаниң сөзи екәнлиги испатлинип кәлмәктә.
У җамаәтни әнә шундақ рәддийә бәргүсиз һәқиқәтләр билән қуралландурғандин кейин, у өзи йәнә җамаәтни кәлкүндәк бесип келидиған сахта тәлиматлар тоғрилиқ бешарәт бериду. Биринчи хәттә у улар учриған зиянкәшликләр тоғрилиқ тәсәлли вә риғбәт йәткүзгән еди. Зиянкәшлик җәһәттә һеч қандақ өзгириш болмиди. Лекин һазир техиму хәтәрлик бир тәһдид бесип келиду — чүнки у тәһдид (йәни сахта тәлим бәргүчиләр) сирттин әмәс, бәлки җамаәт ичидин пәйда болиду.
Биз «қошумчә сөз»имиздә мошу бешарәтниң дәрвәқә униң дәвридә әмәлийәттә көрүлгәнлиги вә һазир бизниң дәвримиздиму әмәлийәттә көрүлүватқанлиғи тоғрилиқму азрақ сөзләймиз.
Сахта тәлиматлар ичидә бир хили дайим Худа яратқан мөҗизиләргә бағланған һәқиқәткә гуман кәлтүрүп, мазақ қилиштин ибарәт болиду. Шуниң билән ахирқи заманларда көп кишиләр муқәддәс китапта хатириләнгән мөҗизиләрдин гуман қилип заңлиқ қилиду; улар болупму: «Силәрниң Рәббиңлар бу дунияни сораққа тартишқа қайтип келимән, дәп вәдә қилған. Қени, Униң қайтип келиши?! Силәр шунчә узун вақит азап-оқубәт ичидә күтүп кәлдиңлар!» дәйду.
Петрус бизгә Рәбниң қайтип келишиниң шунчә узунға «кечиктүрүлүш»ниң сәвәвини тәминләйду: — «Рәб Өз вәдисини орундашни (бәзиләрниң «кечиктүрди» дәп ойлиғинидәк) кечиктүргини йоқ, бәлки һеч кимниң һалак болушини халимай, һәммә инсанниң товва қилишиға киришини арзулап, силәргә кәңчилик қилип вақитни созмақта» (3:9).
У хуласиләп шу һәқиқәтни көрситидуки, Рәббимиз дәрвәқә тез арида қайтип келиду, шуңа һәрдайим Униң келишигә өзимизни пак тутуп тәйяр турушимиз лазим, дәп үндәйду.
Мәзмун: —
1. Салам (1-бап 1-, 2-айәтләр)
2. Етиқадиңларға «қошуп бериңлар» (1-бап, 3-21-айәтләр)
3. Сахта тәлим бәргүчиләрдин һәзәр әйләңләр! (2-бап)
4. Рәбниң қайтип келиши тоғрилиқ (3-бап)
••••••••
Қошумчә сөз
Петрус немишкә Мәсиһниң «тағдики зор өзгириши» яки «җулалиқта көрүнүши»ни шунчә тәкитләйду? (1:16-18)
Немә үчүн оқурмәнлирини риғбәтләндүрүш үчүн расул Петрус Рәббимизниң өлүмдин тирилиши яки һәтта асманға көтирилишигә әмәс (у һәм икки вақиәгә гувачи болған еди), бәлки Униң «тағдики зор өзгириши» яки «шан-шәрәптә көрүнүши»кә гувалиқ беришни таллайду? Бу соалға мунасивәтлик болған шуни байқаймизки, өлүмдин тирилгән Рәб Әйса көрүнгән вақтида бир қетим Петрус билән айрим сөзләшти. Мәсиһ Петрусқа айрим көрүнгән чағда сөзләшкән мәзмунлар бәлким Петрусниң хусусий иши сүпитидә башқиларға ейтилмиған болса керәк. Шуңа у бу айрим дейишкән сөзләр тоғрилиқ ейтмайду. Лекин есимиздә барки, «зор өзгириш» йүз бәргәндә, Мәсиһ тағда Өзиниң бу улуқ көрүнүшини көргән Петрус, Яқуп вә Юһанналарға: «Инсаноғли өлүмдин тирилдүрүлмигичә, бу аламәт көрүнүшни һеч кимгә тинмаңлар» дәп тапилиди. У өлүмдин тирилгәндин кейин, әнди уларниң мәсъулийити бу улуқ вәһийни җамаәткә йәткүзүш еди.
Петрусниң бу хетини тапшурувалғучилар бәлким башқа көп адәмләрниң Мәсиһниң тирилиши тоғрилиқ гувачилиғини аңлиған болуши мүмкин. Дәрвәқә, расул Павлус бизгә, У тирилгәндин кейин бир қетим 500дин көп адәм уни көрди, дәйду («1Кор.» 15:6). Лекин Униң «җулалиқта көрүнүш»ини көргәнләр пәқәт үч адәм еди. Шүбһисизки, шу чағда улар һәтта Мәсиһниң өлүмдин тирилишидики көрүнүшләрдә көрүнмәйдиған Униң мәлум бирәр шәривини көргән еди. Дәрвәқә, Рәббимиз өлүмдин тирилип көрүнгәнлиридә, пат-пат салаһийитини Өзини көргәнләрдин Өзини иман-ишәш арқилиқ тонуғичә йошуратти вә шундақ қилиштин бирхил зоқ алған болуши мүмкин. «И Исраилниң Худаси, ниҗаткар, дәрһәқиқәт Өзини йошурувалғучи бир Худадурсән!» («Йәш.» 45:15). «Мат.» 28:16-17, «Мар.» 16:12, «Луқа» 24:23-36, «Юһ.» 20:11-18, 21:1-14ни көрүң.
Ундақта, уларниң көргини немә еди?
«Мат.» 16:28-17:2: — «Мән силәргә шуни бәрһәқ ейтип қояйки, бу йәрдә турғанларниң арисидин өлүмниң тәмини тетиштин бурун җәзмән Инсаноғлиниң Өз падишалиғи билән кәлгәнлигини көридиғанлар бардур. Вә алтә күндин кейин, Әйса Петрус, Яқуп вә Яқупниң иниси Юһаннани айрип елип, егиз бир таққа чиқти. У йәрдә Униң сияқи уларниң көз алдидила өзгирип, йүзи қуяштәк парлиди, кийимлири нурдәк аппақ болуп чақниди...».
Рәббимиз авал уларға: «Бу йәрдә турғанларниң арисидин өлүмниң тәмини тетиштин бурун җәзмән Инсаноғлиниң өз падишалиғи билән кәлгәнлигини көридиғанлар бардур» — дәп көрсәткән еди. Шүбһисизки, уларниң көргини дәл шу иш еди. Әллик бәш жилдин кейин, расул Юһанна Патмос арилида турғанда, Рәб Әйса униңға әрштин көрүнгәндә, Юһанна тағда Мәсиһниң «җулалиқта көрүнүш»ини көргән шу чағдики шан-шәрәпкә охшаш шан-шәрәпни қайтидин көргән. Нәтиҗә қандақ болди? «Уни көргинимдә, айиғиға өлүктәк жиқилдим» («Вәһ.» 1:17).
Рәббимиз аримизда биздәк инсан болуш үчүн «Өзидин һәммини қуруқдиди» дәп етирап қилимиз («Фил.» 2:7 ). Әнди У Өзидин қуруқдиған «һәммә»ниң — парлақ шан-шәрәп, чәксиз даналиқ, беһесап күч-қудрәтни өз ичигә алидиғанлиғини пәқәт Худаниң бизгә тапшурған сөз-калами арқилиқ иман-ишәш билән азрақ көрүләйдиған, чүшинәләйдиған болдуқ. Амма Мәсиһдә әшу «зор өзгирип җулалиқта көрүнүш» болғанда, Петрус, Яқуп вә Юһанналар беваситә Әйсаниң әйни, толуқ салаһийитидин, ички шан-шәривиниң бир шолисини ғил-пал көргән болди. Рәсим негатипи нурға ашкариланғандәк, мошу көрүнүш Петрусниң қәлби вә роһиға интайин чоңқур из қалдуруп орнашқан еди. Қараңғу вақитларда бу көрүнүш дайим униң алдида туруп уни илһамландуруп кәлгән еди. Һазир болса өлүмгә мәһкүм қилиниш вақти йеқинлашқанда, униң көз алдида турғини Мәсиһниң дәл бу һәқиқий шан-шәривидин ибарәт улуқ реаллиқтур. Буниңға қариғанда өзиниң алдида тартидиған азап-оқубәт вә өлүми чағлиқ иш көрүнәтти (Петрусниң беши пәскә қилинип чапрас яғачләнгән) вә Худаниң барлиқ муқәддәс бәндилири кәлгүсидә өлидиған бир тәнниң чәклик күчидин һалқип, бу шан-шәрәпни вә униңдин техиму улуғини көриду, амин!
Сахта тәлим бәргүчиләр
Расул Петрусниң бу сахта тәлим бәргүчиләр тоғрисидики сөзлиригә қарап, уларниң «соқунуп киргән»лигини байқаймиз (2:2). У уларни Тәврат қануни дәвридә нурғун кишиләрни аздурған сахта пәйғәмбәрләргә охшитиду. Улар авал нийәт-нишанлирини ашкарилимайду — мәхсәтлири әмәлийәттә башқиларниң мал-мүлүклирини қолға кәлтүрүш (2:3). Уларниң көңүллири түрлүк гуналарға толған болиду (2:14). Уларниң қаралиған нишани болса тутами йоқ кишиләрдур — йәни пули бар кишиләр яки қиз-аяллар (Петрус ейтқан бу сахта тәлим бәргүчиләр әр кишиләрдур. Тәлим бәргүчиләр әслидә аял кишиләрдин болмаслиғи керәк («1Тим.» 2:11-15)). Петрус мошу кишиләрни «Балаамниң йолида маңғанлар» дәп тәсвирләйду (Балаамниң тарихи «Чөл.» 22-24-бапта тепилиду).
Иккинчи вә үчинчи әсирләрдә мошундақ сахта тәлим бәргүчиләрниң көпийип кәткини тарихниң ениқ пакитидур. Кейинки қараңғулуққа чөмгән дәвирләр техиму шундақ. Бирақ һазирқи заманлар үстидә тохталғумиз келиду. Телевизийиниң аталмиш «Худа қаналлири»дики тәлим бәргүчиләрниң көпинчиси дәл шундақ сахта тәлим бәргүчиләрдиндур. Биз башқа йәрләрдә уларниң «хизмити» үстидә ейтқинимиздәк, улар «тәлимчи» әмәс, «тиләмчи»ләрдур. Улар дайим өзлириниң «мөҗизилик қудрити»дин махтиниду. Һәтта уларда «мөҗизилик қудрәт» барму, дәйли, уларниң һаятиниң мевиси мошу «қудрәт»ниң қайси мәнбәдин кәлгәнлигини барлиқ әқли бар адәмләргә испатлиши керәктур. Мошу махтинишлириниң ниқави астида, уларниң бир нәччә йүзлигән шәкилдә қайтиланған асасий хәвәрлири мундақ: —
(1) Худа Өз хәлқини көпрәк сәдиқә беришкә чақириватиду.
(2) Худаниң хәлқиниң сәдиқисини Худаниң хизмәткарлириға — болупму «мөҗизә-карамәтләрни көрситидиған» хизмәткарлириға тапшуруши керәк.
Худаниң хәлқиниң сәдиқисини кәмбәғәлләргә бериш тоғрилиқ уларниң ағзидин бирму сөз чиқмайду. Чиққан тәғдирдиму чиқсиму «Бизниң вастисимиз арқилиқ берилсун» дәйду. Ундақта мошу пул қәйәргә кетиду?
(3) Худаниң хизмәткари мана мән — шуңа сәдиқәңларни маңа әвәтишиңлар керәк!
(4) Көпрәк пул әвәтсиңиз, Худа сизни көп пул билән бәрикәтләйду! (бу қимарвазлиққа охшайду — Қайси тәлим бәргүчини таллисам, көпрәк пул билән бәрикәтлинимән?!)
(5) Петрус дәл сахта тәлим бәргүчиләрни тәсвирлигәндәк, мошу «телевизийә чолпанлири»ниң Иблисни мазақ қилип, униңға: — «Аңлиғучиларниң турмушиға йәткүзгән тәсириңни тохтат!» яки «Чиқип кәт!» дәп әмир чүшәргәнлиги дайим көз алдимизда пәйда болиду (2:10-13). Улар роһий күчидин көп мәғрулиниду вә «роһий уруш» тоғрилиқму көп сөзләйду, лекин әмәлийәттә улар Иблисниң әсири вә қуралидур. Һәқиқий «роһий уруш» биринчидин Худа алдида һәқиқәт вә кәмтәрлик ичидә дурус яшаш арқилиқ өткүзилиду («Әф.» 6:10-18).
Рәббимиз бизгә «Силәр уларни (сахта пәйғәмбәрләрни) мевилиридин тонувалалайсиләр» дәп агаһландуриду. («Мат.» 7:16). Мәлум тәлим бәргүчини аңлиғиниңизда өзиңиздин сорап беқиң — Бу адәмниң роһидин немә чиқиватиду? У адәмләрни өзигә яки Худаға җәлип қилмақчиму? У муһәббәтлик кишиму, яки мәғрур кишиму?
3:12 Худаниң күни
Ахирда биз мошу ибарә үстидә сәл тохтилимиз. Бу ибарә пәқәт ушбу хәттә тепилиду. Бәлким биз уни Тәвратта көп тилға елинған «Пәрвәрдигарниң күни» яки «Рәбниң күни»гә охшаш иш дәп ойлишимиз мүмкин (10-айәт). Биз «Худаниң күни»дә «Пүтүн асманлар шиддәтлик гүлдүрлигән аваз билән ғайип болуп, каинатниң барлиқ қурулмилири шиддәтлик отта ерип түгәйду; зимин вә униңдики пүткүл нәрсиләрму көйүп кетиду» (3:12) андин «йеңи асманлар вә йеңи зимин» пәйда болиду (3:13), дәп оқуймиз.
Бу сөзләр бизни шуан Инҗилдики «Вәһий» дегән қисимға апириду; у йәрдә Мәсиһниң йәр йүзидә миң жиллиқ сүргән сәлтәнитиниң бешаритидин кейин, төвәндики ишлар ашкарилиниду: —
«Миң жил тошқанда, Шәйтан зиндандин бошитилип, йәр йүзиниң төрт булуңидики әлләрни, йәни Гог вә Магогни аздуруш вә уларни җәң қилишқа бир йәргә топлашқа чиқиду. Топланғанларниң сани деңиз саһилидики қумдәк санақсиз болиду. Улар йәр йүзидики кәң түзләңликкә чиқип, муқәддәс бәндиләрниң баргаһини, йәни Худа сөйидиған шәһәрни муһасиригә алиду. Лекин асмандин от йеғип, уларни жутуветиду. Уларни аздурған Иблис болса дивә билән сахта пәйғәмбәр көйүватқан от вә гуңгут көлигә ташлинип, у йәрдә кечә-күндүз әбәдил-әбәткичә қийнилиду.
Униңдин кейин, чоң бир ақ тәхт вә униңда Олтарғучини көрдүм. Асман билән зимин Униң йүзидин өзини қачуриду, улар турғидәк җай әнди һәргиз тепилмайду... андин, йеңи асман вә йеңи зиминни көрдүм; чүнки бурунқи асман вә зимин өтүп кәткән еди, деңизму мәвҗут болмиди»
(«Вәһ.» 20:7-11, 21:1)
Шуниң билән Петрус тилға алған вақиә («Пүтүн асманлар шиддәтлик гүлдүрлигән аваз билән ғайип болуп, каинатниң барлиқ қурулмилири шиддәтлик отта ерип түгәйду; зимин вә униңдики пүткүл нәрсиләрму көйүп кетиду») әшу миң жиллиқ сәлтәнәтниң ахирида болиду. У дегәндәк етиқатчиларниң көзлири йәр йүзидики шу миң жиллиқ сәлтәнәттә әмәс, бәлки кейин келидиған «йеңи асманлар вә йеңи зимин» үстидидур. Демәк, биз етиқатчилар Мәсиһниң миң жиллиқ падишалиқ мәзгилини мәңгүлүк билән селиштурғанда бир дәқиқә, халас, дәп һесаплишимиз керәк.
Петрусниң бу ишларниң «Пәрвәрдигарниң күни»ниң бир қисми болғинини баян қилғинидин (3:10) мундақ хуласигә келимиз: — муқәддәс язмиларда, «Пәрвәрдигарниң күни» дегән ибариниң үч мәнаси тепилиду. Қайси йәрдә көрүлсә алди-кәйни сөзлиригә қарап қайси мәнада ишлитилгәнлиги көрүниду: —
(а) Мәсиһниң қайтип кәлгән күниниң өзи (мәсилән, «Йәш.» 2:12, «Йоел» 1:15, 2:1, 2:31, «Мал.» 4:5, «1Кор.» 5:5)
(ә) Мәсиһниң қайтип келишидин авалқи йәттә жиллиқ азап-оқубәтлик мәзгил («дәһшәтлик азап-оқубәт» дейилгән) вә У қайтип кәлгән күнниң өзи (мәсилән, «Йәш.» 13-бап, 34-бап, «Йәр.» 46:10, «Әз.» 7:19, 13:5, 30:1-19, «Дан.» 11:28-12:13, «Йоел» 3:14 «Об.» 1:15, «Зәфания» (пүтүн китап), «Зәк.» 12-14-бап, «Мат.» 24:8-31, «1Тес.» 5:2-5, «2Тес.» 2:1-12).
(б) Жуқириқи йәттә жиллиқ мәзгил вә кейинки миң жиллиқ сәлтәнәт, җүмлидин кона асман-зимин отта еритилгән, йеңи асман-зимин пәйда болған вақитни өз ичигә алиду («2Пет.» 3:10-12).
Әнди немишкә бу «Пәрвәрдигарниң күни» дәп атилиду? Бу күн адәмниң күни, йәни инсанниң нам-абройи көтирилгән күн әмәс (демәк, һазирқи заман әмәс) («1Кор.» 4:3), бәлки Рәбниң күни; демәк Униң нами көтирилгән, улуқланған күн болиду. Шуниң билән бу аталғуни жуқурида тилға елинған үч мәзигилниң һәр бирини тәсвирләшкә ишлитишкә мувапиқ болиду.
Әнди «Худаниң күни»чу? Гәрчә у «Пәрвәрдигарниң күни»гә охшаш мәнада болсиму, униңда йәнә Петрус тилға алған миң жиллиқ сәлтәнәтниң ахирқи күни алаһидә көздә тутулуши мүмкин. Чүнки шу күни Рәббимиз Худаси һәм Атисиға сәлтәнәтни тапшуриду: —«Андин ахирәт болиду; шу чағда У һәммә һөкүмранлиқ, барлиқ һоқуқ вә күчлүклүкни әмәлдин қалдуруп, падишалиқни Худа Атиға тапшуриду... Амма барлиқ һәммә Униңға бойсундурулғандин кейин, Оғул Өзи һәммини Өзигә бойсундурғучиға бойсуниду; шуниң билән Худа һәмминиң һәммиси болиду» («1Кор.» 15:24-28). Шуңа «Худаниң күни» дегән ибарә бәлким һәммидин муһим болған шу ишни көздә тутқан болуши мүмкин — демәк, «Худа һәмминиң һәммиси болиду».