«Yehwaning guwahchiliri»gha 

besh soal


Aka-uka, acha-singil qérindashlirimiz semige:

Yéqinda özlirini atalmish «Yehwaning guwahchiliri» dep atiwalghan bezi kishiler herxil namlar bilen Mesih qérindashlirimizni azdurmaqchi bolup arimizgha soqunup kirdi. Bu xildiki kishiler bilen bashqa sorunlardimu uchriship qélishimiz mumkin. Qérindashlirimizgha melum bolushi kérekki, özige atalmish «Yehwaning guwahchiliri» dégen namni qoyuwalghan bu kishiler bid'et (heqiqettin azghan) bir mezhepke tewe kishilerdur. Bu mezhep bezide özini «Közitish Munari» (rusche «Bashnya», Ingliz tilida «WATCHTOWER») depmu ataydu.

Bu kichik kitabchini yézishtiki meqset: (a) aka-uka, acha-singil qérindashlirimizning mushu teshkilatning natoghra telimining mahiyitini bilip yétishi üchün; (b) özige «Yehwaning guwahchiliri» dégen namni qoyuwalghanlarni semimiy we kichik pé'illiq bilen agahlandurup, ularning shu teshkilatning bid'etlik hem aldamchiliqidin qutulup, Rebbimiz Eysa Mesihte bolghan heqiqiy nijatliqni tépishi üchün.

«Közitish Munari» dégen mezhep 1871-yili meydangha kelgen; ular meydangha chiqqandin tartip telimlirini üch-töt qétim özgertken. Ular «saxta xush xewer» we «saxta Eysa Mesih»ni teshwiq qilmaqta.


«Yehwaning guwahchiliri» dégen bu mezhep öz namini «Yeshaya» 43:10 we 44:8diki ayetke asasen qoyghan:


«Siler Méning guwahchilirimdursiler, ... deydu Yahweh (Perwerdigar)»,


Köpligen ibraniyshunaslarning pikri boyiche Perwerdigarning nami «Yehwa» emes, belki «Yahweh» bolushi kérek idi. Biz bu kitabchimizda bu bid'et mezhepning özlirige qoyuwalghan namini öz péti boyiche, «Yehwaning guwahchiliri» dep alduq.

Oqurmenler Tewrattiki yuqiriqi ayetning aldi-keynidiki geplerdin éniq köreleyduki, bu sözler esli Yehudiy xelqining «qaldisi» (yaki «qalduqi»)gha, yeni shu dewrde Perwerdigargha sadiq bolghan ixlasmen Yehudiylargha éytilghanidi. Démek, ayette éytilghan «Yehwaning guwahchiliri» bolsa Yeshaya peyghemberning dewridiki Xudagha sadiq bolghan ixlasmen Yehudiylarni körsitetti; éniqki, hazir jemiyitimizde özlirini atalmish «Yehwaning guwahchiliri» dep atiwalghanlar ayette déyilgen guwahchilar emestur. Heqiqiy «Yahwehning guwahchiliri»ning ular bilen héchqandaq munasiwiti yoq.


Tewrattiki «Yahweh» dégen nam Uyghur tilida «Perwerdigar» (Parsche söz bolup, menisi «Perwish Qilghuchi Xuda»dur) dep élinghan. Muqeddes Kitabning uyghur tilidiki «Kalam» terjimiside shu nam «Perwerdigar» dep élinghan; Shwéd qérindashlirimizning Qeshqerde 1930-yili ishligen terjimiside («Qeshqer terjimisi»de) «Yahweh» dégen nam «Xudawende» dep terjime qilinghan; «Hazirqi zaman Uyghurche terjimisi»dimu «Perwerdigar» dep élinmaqta. Xenzu tilidiki «Xéxében» terjimiside «Yahweh» sözi ahang terjimisi boyiche biwasite «Yéxéxua» dep élinghan.


 «Misirdin chiqish» dewride Musa peyghemberge ata qilinghan wehiy boyiche «Yahweh» dégen namning menisi «Ezeldin bar Bolghuchi», «Menggülük Bolghuchi» yaki «Özüm Bardurmen» dégendek bolidu («Misirdin chiqish» 3:15). «Yahweh» dégen nam «Yaritilish» 2:4de tunji qétim ishlitilgen. Xuda her qétim insan bilen ehde tüzgen chaghlirida yaki insan bilen yéqin munasiwette sözligen chaghlirida asasen shu nam körülgen; sewebi shübhisizki, shu nam Uning özgermes mahiyitini, izchil bolup kelgen köyümchanliqini we birxilliq méhribanliqini, shuningdek uning herda'im herbir wede sözliride tewrenmey ching turidighanliqini tekitleydu. Parsche «Perwerdigar» dégen isim shu menige eng yéqin kélishi mumkin, chünki Pars tilidiki «Perwerdigar» dégen sözning menisi «Xewer alghuchi», «Perwish qilghuchi»dur. Bezi alimlar uni «Da'im Bolghuchi» depmu terjime qilidu.

Bezide shé'irlarda «Yahweh» dégen nam «Yah» dep qisqartip élinidu.


Töwende «Közitish Munari» teshkilatining bezi telimlirini körüp öteyli. Bularni oqusingiz, Muqeddes Kitabni tepsiliy we estayidil oqughanlargha nisbeten, bu «telimler»ning pütünley xata ikenliki éniq körünidu:  


 (a) «Közitish Munari» teshkilati Rebbimiz Eysa Mesihning pütünley hem insan hem Xuda ikenlikini inkar qilidu, belki ular Mesihni yaritilghan bir perishte dep telim béridu.


(b) Ular Muqeddes Rohni peqet bir «rohiy küch» yaki «tesir» xalas, dep telim bérip, Perwerdigar Xudaning «ata, oghul, Muqeddes Roh»tin ibaret üch bir gewde ikenlikini inkar qilidu.


(c) Ular: Xudaning méhri-shepqiti arqiliq wujutqa keltürülgen «yéngi hayat», yeni «menggülük hayat»qa hemmila insan érishelmeydu, peqet «Wehiy» 7:1-8de tilgha élinghan 144000 alahide shexsla shuninggha érisheleydu, dep telim béridu (gerche «Wehiy» 7:1-8de mushu 144000 kishining Isra'ilning 12 qebilisidin bolidighanliqi éniq bayan qilinghan bolsimu!).


(d) Ular: Rebbimiz Eysa Mesih kréstke mixlanghanda ada qilghan mukemmel we ulugh qurbanliqning toluq nijat-qutquzushni wujudqa chiqarghanliqini inkar qilidu. Ular Mesihning Özini qurbanliq qilishi peqet gunahlarning birxil «shertlik kechürüm qilinishi»ni wujudqa chiqardi, dep telim béridu. Shu telim boyiche insan «kechürüm qilinish» we «Xudaning padishahliqigha kirish» salahiyitige ige bolush üchün, «Közitish Munari» teshkilatining ezasi bolushi we teshkilatning qa'ide-yosunliridin chiqmay, uni ching tutushi, bolupmu her heptide birnechche sa'etlep özlirining telimige ishenmigen kishilerge «guwah bérish» xizmitini qilishi kérek.

Eger teshkilatning bir «pishqedem ezasi»din siz «Menggülük hayatqa érishtingizmu-yoq?» dep sorisingiz, u «Buni bilish mumkin emes» démey qalmaydu. 


(e) Gerche Injildiki «Wehiy» dégen kitabta «Rebbimiz Eysa Mesihning ming yilliq padishahliqi» yer yüzide peqet 1000 yil yürgüzülidu, andin «menggülük yéngi asman, yéngi zémin» peyda bolidu» dep éniq bayan qilinghan bolsimu, «Yehwaning guwahchiliri» bu «ming yilliq padishahliq»ni menggülüktur, dep turuwalidu.


(f) «Közitish Munari» teshkilati öz azalirigha: Opératsiye qilinghanda yaki bashqa sewebtin qan sélinish zörür tépilghanda, uni qobul qilmasliqi kérek, deydu. Ular buninggha Tewrattiki «Lawiylar» kitabida Yehudiy xelqige éytilghan «Qan yéyish men'i qilinghan» dégen ayet («Lawiylar» 17:10-12)ni asas qilghan.


(g) «Közitish Munari» teshkilati Muqeddes Kitabtiki «ademning rohi» dégen ibarini peqet «ademning nepesi»ni körsitidu, dep telim béridu. Shunga ular adem ölgende, «jan uxlash» halitige kirgen bolidu, «u uxlawatidu» dep qaraydu. Shu «uxlash»ta ademning héchqandaq sézim-hoshi bolmaydu, deydu. Kéyin «tirilish küni» kelgende, uxlap qalghan hayatliq eslige qaytidu, dep qaraydu.


(h) «Közitish Munari» teshkilati Rebbimiz Eysa Mesihning ölümdin tirilginini jismida tirilish emes, peqet «rohiy tirilish» dep telim béridu.


«Közitish Munari»ning telimliridin heqiqettin chetnigen 300din artuq saxta telimni körsiteleymiz. Emma shularni bir-birlep körsitishke sehipimiz yetmeydu. Töwende qérindashlirimiz üchün «Yehwaning guwahchiliridurmiz» deydighanlardin soraydighan besh soalimiz bar. Ular bu besh soalgha jawab bérelmey, üni ichige chüshüp kétidu, dep ishinimiz. Bu soallar eslide Yaqup Pirash dégen alim teripidin qoyulghan. Pirash Ependini Tewratshunasliq, Injilshunasliq saheliride mötiwer, shundaqla Ibraniy tili we Yunan tili saheside alim dep hésablashqa bolidu.


Bu soallar hergiz «Melum birsini toghra, melum birsini xata» déyish meqsitide qoyulghan emes, belki «Yehwaning guwahchiliri» dégenlerning heqiqiy nijatliqni tépishi, menggülük hayatqa ige bolushini közlep, otturigha qoyulghan. Mushu yerde étiqadchi qérindashlirimizgha rosul Pawlusning Timotiygha tapshurghan wesiyet-telimlirini eskertishimizge toghra kélidu:


 «Emdilikte Rebning quli jédelleshmesliki, belki hemme kishilerge mulayim-méhriban, telim bérishke mahir, sewr-taqetlik bolushi kérek; shuning bilen öz-özige qarshi bolghanlargha u Xuda belkim ulargha heqiqetni tonup yétishige towa qilidighan qelbni bérer dep, mömin-mulayimliq bilen nesihet qilsun; bundaq bolghanda ular uyqusini échip, özlirini öz muddi'asigha emel qilishqa tutqun qilghan Iblisning tuziqidin qutulalaydu» («Timotiygha (2)» 2:24-26)


Shunga, biz héchqandaq ademni kemsitmeyli, hemme ademlerge kemterlik, kichik pé'illiq bilen yardem bérishke tirishayli. Qarighuning közini achquchi peqet Perwerdigarning Rohidur.


Siz «Yehwaning guwahchiliri»din bolsingiz, töwendiki besh soalni estayidil körüng (Yaqup Pirashtin)


 (a) Eysa Mesih perishtimu?

(b) Xudaning Muqeddes Rohining Özi Xudamu, yaki birxil «rohiy küch»mu?

(c) Sizning «saxta peyghember»ge egeshkiningiz toghrimu?

(d) Insanning rohi peqet «nepes»limu?

(e) Mesihning ölümdin tirilishi heqiqiy jismaniy tirilish emesmu?


 Halqiliq mesile shuki — Heqiqet dégen néme? Heqiqiy telimchu? Herqandaq telimni Muqeddes Kitabqa tayinip tekshürüshimiz kérek.


Sulayman «Pend-nesihetler»de mundaq deydu: «Heqiqetni sétiwal, uni hergiz sétiwetme» we yene «U (danaliq) le'el-yaqutlardin qimmetliktur, intizar bolghan herqandaq nersengdin héchbirimu uninggha teng kelmestur». Qedirlik dostum, mushundaq bibaha heqiqetni sétiwélishqa razimusiz? Heqiqetni izdeshning axirqi netijisining qandaq bolushidin qet'iynezer, uni izchil izdeshke razimusiz? 


Reb Eysa Mesih mundaq altundek sözni éytqan:

«Bu telimler Méning emes, belki Méni ewetküchiningkidur. Uning iradisige emel qilishqa öz iradisini baghlighan herkim bu telim toghruluq uning Xudadin kelgenlikini yaki özlükümdin éytiwatqanliqimni bilidu» («Yuhanna» 7:16-17; yene «Pend-nesihetler» 2:1-5nimu körüng).


Xudaning emr-yolyoruqining néme bolushidin qet'iynezer, ademning könglide uning mediti bilen «uninggha emel qilimen» deydighan niyet-qarar bolsila, undaqta u melum bir telimning Xudadin kelgen yaki kelmigenlikini jezm qilalaydu.


Töwendiki barliq mesililer Muqeddes Kitabning esli nusxisidin tehlil qilindi; démek, Injildiki ayetlerni eyni Yunan (Grék) tili nusxisidin, Tewrattiki ayetlerni eyni ibraniy tili nusxisidin tehlil qilduq. Bilishimizche bügünki künde uyghur tilida Muqeddes Kitabning üch xil terjime nusxisi bar; «Kalam terjimisi», «Qeshqer terjimisi» we «Hazirqi zaman uyghurche terjimisi». Töwende neqil keltürgen ayetler uyghur tilidiki «Kalam terjimisi»din élindi; ishinimizki, oqurmen meyli «Kalam terjimisi», «Qeshqer terjimisi» yaki «Hazirqi zaman Uyghurche terjimisi»ni oqusun, oxshashla bir xulasige kélidu.


Yuqiriqi üch xil uyghurche terjime nusxisini töwendiki tor betliridin chüshürüwalghili bolidu:


www.mukaddeskalam.com («Kalam terjimisi)

www.dunyaningnuri.com («QeshqerTerjimisi)

www.hayatnuri.com («Hazirqi zaman Uyghurche terjimisi»)

www.injil.net


(Mushu üch xil terjime nusxisini oqughan oqurmenler «Közitish Munari»ning ingliz tilidiki «Yéngi dunya terjimisi»ni oqusa, nahayiti köp perqlerni bayqiyalaydu; ishinimizki, ularning terjimiside nurghun mesililer mewjut).



Birinchi soal: «Əysa Mesih Huda emes, perishtimu?»


Injil, «Ibraniylargha» yézilghan mektuptin oquyli (1:5-14):  


«Chünki Xuda perishtilerning qaysisigha: «Sen Méning Oghlumdursen, bügün Men Séni tughdurdum», we yene: «Men Uninggha Ata bolimen, Umu Manga Oghul bolidu» dégenidi?

 Uning üstige, U Özining Tunjisini yer yüzige ewetkende, «Barliq perishtiler Uninggha sejde qilsun» dégen.

 U perishtiler toghruluq: —

«U perishtilirini shamallar,

Xizmetkarlirini ot yalquni qilidu», dégenidi; lékin Oghli heqqide bolsa Uninggha mundaq dégen:

«Séning texting, i Xuda, ebedil'ebedliktur;

Séning padishahliqingdiki shahane hasang adaletning hasisidur.

 Sen heqqaniyetni söyüp, rezillikke nepretlinip kelgensen;

Shunga Xuda, yeni Séning Xudaying Séni hemrahliringdin üstün qilip shadliq méyi bilen mesih qildi».

 Xuda Oghligha yene mundaq dégen:

— «Sen, i Reb, hemmidin burun zéminning ulini salding,

Asmanlarni bolsa qolliring yasighandur;

 Ular yoq bolup kétidu,

Lékin Sen menggü turisen;

Ularning hemmisi kiyimdek konirap kétidu;

Sen ularni ton kebi yögep qoyisen,

Shunda ular kiyim-kéchek yenggüshlengendek yenggüshlinidu.

Biraq Sen menggü özgermigüchidursen,

Yilliringning tamami yoqtur».

 Yene, U qaysibir perishtige: —

«Men Séning düshmenliringni textipering qilmighuche,

Méning ong yénimda olturisen» — dégenidi?

Shundaq iken, perishtilerning hemmisi peqet nijatqa mirasliq qilidighanlar üchün xizmet qilishqa ewetilgen xizmetchi rohlar emesmu?»


Perishtiler heqiqeten mewjut, bu pakittur. Buningda gep yoq. Emma «Közitish Munari» Reb Mesih Eysa toghruluq «U perishte» deydu. Ular yene: «Mesih Eysa emeliyette «bash perishte Mika'il'ning özi shu» deydu. «Eysa Mesih perishtidur» dégen telim eng awwal miladiye 3-esirde, heqiqettin azghan, Misirning Aléksandriye shehiridiki Ari'us isimlik bir adem teripidin teshebbus qilinghan. «Yehwaning guwahchiliri»ning közqarishiche «Eysa Mesih perishte iken; U «toluq Xuda» emes, belki peqet bir «ikkilemchi Xuda» iken. Bu nahayiti chong bir mesile.


Injil, «Yuhanna» 1:1de «Muqeddemde «Kalam» bar idi; Kalam Xuda bilen bille idi hem Kalam Xuda idi» dep oquymiz. «Yehwaning guwahchiliri»din beziliri mushu ayetni «Muqeddemde «Kalam» bar idi; Kalam Xuda bilen bille idi hem Kalammu <bir Xuda> idi» dep terjime qilidu. Démek, ular «Kalam»ni <bir kichik Xuda>, xalas» dep chüshendüridu. Yene bir tereptin «Közitish Munari» teshkilati «Xuda bir» dep étirap qilidu; undaqta, ular öz terjimisidiki «Eysani <bir ikkilemchi Xuda>» dégen ghelite sözni qandaq chüshendüridu?


«Yeshaya» kitabida Perwerdigar (Yahweh): «Men bolsam Perwerdigar, Mendin bashqa biri yoq; Mendin bashqa Xuda yoqtur» deydu (45:5de). «Qanun sherhi» 32:39dimu U «Manga hemrah héchqandaq ilah yoq» deydu. Mushu ayetlerdin qarighanda, «Közitish Munari»ning telimide mesile nahayiti éniq körünidu. Hemmimiz «Xuda bir» deymiz. Xuda «Manga hemrah héchqandaq ilah yoq» deydu. Yahwehtin bashqa héchqandaq Xudaning mewjut emesliki, «Uninggha hemrah héchqandaq ilah» yoqluqi éniq tursa, Eysa Mesih qandaqsige «ikkilemchi Xuda» bolup qalidu? Mushu ayetlerning birdinbir mumkin bolghan toghra chüshendürülüshi, Xuda Özi «Üch bir gewde»dur.


Biz Xudani «Üch bir gewde» dések, «Yehwaning guwahchiliri» Muqeddes Kitabta «Üch bir gewde»... dégendek ibariler körülmeydu, déyishi mumkin. Derweqe shundaq. Emma Muqeddes Kitabta melum bir ibarining tépilmasliqi «Muqeddes Kitabta shu uqum mewjut emes» dégendin bésharet bermeydu.


Mesilen, «Közitish Munari»ning nurghun kitab-zhurnallirida körülüwatqan «Ming yilliq padishahliq», «Xudaliq hökümet», «Yaratquchining tinch we muqim yéngi dunya tüzümi» dégendek nurghun ibarilermu Muqeddes Kitabta tépilmaydighu? Pakit shuki, «Mesihning ming yilliq padishahliqi», «Xudaliq hökümet» dégen uqumlar Muqeddes Kitabta éniq ipadilinidu, lékin bu söz-ibariler Muqeddes Kitabta körülmeydu. 

Shundaq iken; Muqeddes Kitabtimu «Üchte bir», «Üch bir gewde» dégen ibariler körülmeydu, lékin bu heqiqet intayin éniq ayan qilinidu.


Emdi yuqiriqi mesile üstide qaytidin toxtilayli. «Közitish Munari»dikiler bizge «Eysa Mesih perishte» dep éytidu. Késip éytimizki, hergiz undaq emes. Biz «Ibraniylargha» 1:8de Xudaning Oghligha éytilghan munu sezlerni oquymiz:


«...lékin Oghli heqqide bolsa Uninggha mundaq dégen: —

«Séning texting, i Xuda, ebedil'ebedliktur»».


Andin «Ibraniylargha»da «Zebur» 45:6-7din töwendiki sözler neqil keltürülidu:  


«Séning texting, i Xuda, ebedil'ebedliktur;

Padishahliqingdiki shahane hasang, adaletning hasisidur.

Sen heqqaniyliqni söyüp, rezillikke nepretlinip kelgensen;

Shunga Xuda, yeni Séning Xudaying, Séni hemrahliringdin üstün qilip shadliq méyi bilen mesih qildi»


Tewrat-Zebur bolsa ibraniy tilida yézilghan. Mushu yerde «Xuda» dégen söz ibraniy tilidiki «Elohim» dégen sözning terjimisidur. Mushu ayetlerde «Séning Xudaying», yeni Mesihning Xudasi Uni (Mesihni) «mesih qildi». Démek, «mesih qilinghan» zat Mesih Eysa, elwette. Bu ayetlerde Mesihke qarita «Séning texting, i Xuda, ebedil'ebedliktur» déyilidu. Shunga U Xudadur («Elohim»dur).


«Xuda perishtilerning qaysisigha: «Sen Méning Oghlumdursen, bügün Men Séni tughdurdum», we yene: «Men Uninggha Ata bolimen, Umu Manga Oghul bolidu» dégenidi?» («Ibraniylargha» 1:5-6). Qedirlik oqurmen, siz Muqeddes Kitabtiki bu soalgha jawab bérelemsiz?

Buni oqup siz qandaqmu «Eysa Mesih peqet bir perishte, xalas» déyeleysiz?


«Ibraniylargha» 1:6de yene: «U (Xuda) Özining tunjisini yer yüzige ewetkende, «Barliq perishtiler Uninggha sejde qilsun» dégen» déyilidu. Eysa Mesih tughulghanda, bowaq bolsimu, barliq perishtiler Uninggha sejde qildi («Luqa» 2:13nimu körüng). U Xuda bolmisa, perishtiler qandaqmu Uninggha sejde qilsun? Grék tilida «sejde qilsun» dégen söz «proskunésotan» déyilidu. Mushu yerde «proskunésotan» ibraniy tilidiki «xishtaqwaya» dégen sözning terjimisidur. Menisi «boysunsun» emes, belki «ibadet qilsun» «sejde qilsun» dégenliktur.


Xuda Isra'il xelqige «Séning Mendin bashqa héchqandaq ilahing bolmaydu» dégen yerde («Misirdin chiqish» 20:2, «Qanun sherhi» 5:6-7), qandaqmu Özidin bashqa birge sejde qilishqa yol qoysun? Eysa Mesih Özi Xuda bolmisa, Xudaning bu sözliri ziddiyetlik bolup qalmamdu? 


Mumkinki, mushu nuqtigha kelgende beziler bashqa bir soalni qoyidu: «Eger déginingizdek Eysa Mesih heqiqeten Xuda bolsa, u qandaqmu «Ata Mendin ulughdur» deydu? («Yuhanna» 28:14) 

Xosh, «Filippiliqlargha» 2:8-11de biz Mesih Eysaning «Özidin hemmini quruqdishi» toghruluq oquymiz:  


«U (Mesih) Xudaning tip-sheklide bolsimu,

Özini Xuda bilen teng qilishni olja qilip tutuwalmidi; 

 Eksiche, U Özidin hemmini quruqdidi,

Özige qulning sheklini élip,

Insanlarning siyaqigha kirip, insaniy tebi'ettin ortaqdash bolup,

 Özini töwen qilip,

Hetta ölümgiche, yeni krésttiki ölümgiche ita'etmen boldi;

 Shunga Xuda Uni intayin yuqiri kötürüp mertiwilik qildi,

Uninggha herqandaq namdin üstün bolghan namni béghishlidiki, 

 Eysaning namigha asmanlarda, yer yüzide hem yer astida barliq tizlar pükülüp,

 Xuda'atigha shan-sherep keltürüp herbir til Eysa Mesihning Reb ikenlikini étirap qilidu.

Shuning bilen, ey söyümlüklirim, siler hemishe ita'et qilghininglardek, peqet men yéninglarda bolghinimdila emes, belki hazirqidek men silerdin néri bolghanda téximu shundaq ita'et bilen eyminishte, titrigen halda öz nijatinglarni herterepke tetbiqlashqa intilinglar».


Qisqisi, bu tékist bizge «Xudaning Kalami», Özi Xuda bolghan Mesihning insan bolghanliqini ayan qilidu; U insan bolghachqa, «Atidin töwen» turidu, elwette.

Töwendiki sélishturmining bizge yardimi bolushi mumkin. Bizning shehirimizde bir yaghachchiliq dukini bar. Dukanning xojayinining leqimi «Qasqan», uning oghliningmu leqimi «Qasqan»; ular «Chong Qasqan» we «Kichik Qasqan»lardur. Her ikkisi insandur. Her ikkisi erkektur. Tebi'et jehetidin (insan bolush jehetidin) éytqanda her ikkisi oxshash, ikkilisi yaghachchi, barawer, lékin chongi kichikidin üstün turidu. Orun jehetidin éytqanda biri yene biridin ulugh turidu.


Mesihmu «Xudaliq tebi'et jehetidin» éytqanda Xuda'Ata bilen teng, emma insanliq nuqtisidin «Ata Uningdin ulugh». Démek, Eysa Mesihning Özi Xuda bolghini bilen, Uning «Ata Mendin ulugh» dégen sözini chüshenmek anche qiyin emes. Gerche bu uqumni toluq chüshinishte qiyinchiliq bolsimu, lékin bu ishning pakit, heqiqet ikenlikige ispat bolalmaydu.


Biz soalimizni qayta tekrarlaymiz: «Barliq perishtiler Mesihke sejde qilidighan» tursa, Mesih qandaqmu perishte bolsun?» Xuda bir tursa we «Ibraniylargha» 1:6timu Mesih «Xuda» dep atalghan tursa («Séning texting, i Xuda, ebedil'ebedliktur»), u qandaqmu «ikkilemchi Xuda» bolsun?


Éniqki, bu yerde yene bir soal tughulidu: «Eysa Özi Xuda iken, undaqta U du'a qilghanda kimge du'a qilidu?». Bu mesilige jawab bérishtin awwal Xudaning nami «Elohim» toghruluq azraq toxtilimiz: —



«Huda» dégen namning ibraniy tilida («Əlohim») dep élinishi


Ibraniy tilining mundaq qiziq ikki alahidiliki bar. Birinchi, bezi sözler peqet köplük sheklide ipadilinidu. Ibraniy tilida «sular» («mayim») dégen köplük shekilla bar; «su» dégen birlik shekil yoq. «asmanlar» («shamayim») dégen köplük shekilla bar; «asman» dégen birlik shekil yoq. Ibraniy tilida adette «Xuda» déyelmeydu, «Xudalar» («Elohim» yaki «Élohim») déyilidu, lékin menisi yenila «Xuda»dur. «Xuda» «birlik shekil»de ipadilense, «El» déyilidu, mesilen «El-Shaday» (Hemmige qadir Xuda). Bu shekil az uchraydu. Tewratta köpinche waqitlarda «Xuda» «Elohim» déyilidu.

Ikkinchidin, ibraniy tilida «köplük»ni bildüridighan ikki xil «qoshumche» bar. Birinchi qoshumche «-ot» bolup, «ikki»ni bildüridu; ikkinchi qoshumche «-im» yaki «-him» bolup, «üch» yaki «üchtin köp»ni bildüridu. Uyghur tilidiki «kitab» dégen sözni türlep körsetsek uning shekilliri mundaq bolidu:

«kitab» birla kitab

«kitabot» ikki kitab

«kitabim» üch yaki üchtin köp kitab.


«Muqeddemde Xuda asmanlar bilen zéminni yaratti» («Yaritilish» 1:1)

Bu ayettiki «Xuda» dégen söz ibraniy tilidiki «Elohim» dégen sözning terjimisidur. 


Shuning bilen Muqeddes Kitabning «Muqeddemde Xuda asmanlar bilen zéminni yaratti» dégen bu birinchi jümliside «Xuda» dégen söz «üch yaki üchtin köp» dégen shekilde, yeni «Elohim» dégen shekilde ipadilinidu, lékin pé'il («yaratti») bolsa «birlik shekli»de ipadilinidu. «yaratti» dégen pé'il «ikkilik sheklide» yaki «köplük sheklide» uchrimaydu.

Ibraniy tilida eger bu jümlining igisi Xuda «birinchi shexs» bilen ipadilense, undaqta «yaratti» dégen pé'il «yarattim» déyilishi kérek idi.


Démek, Muqeddes Kitabning birinchi jümliside Xuda köplük shexste bolsimu, birla shexstek ish köridu, dégen uqum puritilidu. Tewratta xatirilengen Xudaning herqandaq ish-heriketliride «Elohim» dégen nam ishlitilgen bolsa, shu ayetlerning hemmiside dégüdek Xudaning herikiti «birlik shekli»diki pé'il bilen ipadilinidu.


Bir qétim birsi Mesih Eysadin, «Tewratta, pütün emrlerning ichide eng muhimi qaysi?» dep soridi. Rebbimiz jawaben: «Eng muhim emr shuki, «Anglighin, ey Isra'il! Perwerdigar Xudayimiz bolghan Reb birdur. Perwerdigar Xudayingni pütün qelbing, pütün jéning, pütün zéhning we pütün küchüng bilen söygin»» dédi («Markus» 12:26)


Rebbimiz mushu yerde Tewrattiki sözni neqil keltürüp jawab béridu («Qanun sherhi» 6:4ni körüng). Bu sözler ibraniylar üchün Tewrattiki eng muhim sözler hésablinidu. Sözning béshida (eyni tékistte) «anglanglar, ey Isra'il: — Perwerdigar Xudayimiz, Perwerdigar bir birliktur» déyilidu. Ibraniyche «Shma, Yisra'el! Yahweh Eloheynu Yahweh éxad» déyilidu. Bu jümle sözmusöz terjime qilinsa «Anglanglar, ey Isra'il: Perwerdigar Xudalirimiz, Perwerdigar bir birliktur». Xuda köplükmu? Yaq! Lékin U «bir birliktur». Bu sözni chüshinish üchün «Yaritilish» 2:24ni köreyli: «Shuning üchün er kishi ata-anisidin ayrilip, öz ayaligha baghlinip bir bolup, ikkisi bir ten bolidu». «Bir ten» mushu yerde «éxad» («birlik») dégen söz bilen bildürülidu. Er-ayal bir birlik bolidu. Ikkisi bir bolidu. Eger ular jüpleshkende yene bir shexs apiride bolsa, ular shu chaghda «üchte bir» bolidu. Mana bu chong bir sirdur. Insan «Xudaning süret-obrazi»da yaritilghandur. Xuda bir, emma U birdin köp shexstur.


 Bu uqumni chüshinish tesmu? Istipan chalma-kések qilinip, ölümi aldida asmanlarning échilghinini, Eysa Mesihning Atisining ong teripide turghinini körgen. Bu ishlarni chüshinish tes, lékin Muqeddes Kitabta shundaq déyilgeniken, ishinishimiz kérek, elwette. Eysaning Atisi Xudadur, U Özi Xudadur. Ular ikki shexs, emma bir Xudadur. Eysa Mesih insanning salahiyitini alghachqa, Uni hazir 100% insan, shundaqla 100% Xuda déyishimiz kérek («Ibraniylargha» 13:8). Oghul pütünley insan salahiyitide bolup, pütünley Öz Atisigha tayinip Muqeddes Rohning küch-qudritide yashaydu. Shu tereptin U bizning menggülük hem ajayib mukemmel ülgimizdur. Shuning üchün U Atisigha du'a qilatti hem hazirmu du'a qilidu! («Rimliqlargha» 8:34, «Ibraniylargha» 7:25).


Bu pakitlarni toluq chüshineleymizmu? Jawabi, chüshinelmeymiz, lékin biz bu pakitlarni ishench-étiqad bilen qobul qilishimiz lazim; chünki Muqeddes Kitabta shundaq déyilgendur. Men addiy cheklik bir insan, cheklik chüshinishim we méngemge tayinip, cheksiz ulugh Xudani chüshinelemdim? Men kim? Peqet Xudaning Özila Xudani chüshinidu. Injilda «Biz hazir bir tutuq derizidin müjmel halda körimiz, lékin shu chaghda yüzmuyüz körimiz: hazir men qismen tonuymen, shu chaghda men méni tonup kéliwatqandek tonuymen» («Korintliqlargha (1)» 13:12) déyilidu; emma «mukemmellik» téxi kelmidi; chüshensemmu, chüshenmisemmu, men Xudaning Muqeddes Kitabta bergen barliq wehiylirige ishinip ularni pütünley qobul qilishim kérektur. Bolmisa, men étiqadchi hésablanmaymen.


Men bir hamilidar ayalgha qarighinimda, körginim bir ademmu yaki ikki ademmu? Ana we hamile jismaniy, fizi'ologiye jehettin pütünley birleshtürülgen. Men bir ademni körüwatimen, yene ikki ademnimu körüwatimen. Er-ayalni alsaq, ular birla ten, yaki ikki ten bolamdu? Xuda ularni «bir ten» deydu; men Muqeddes Kitabning közqarishi bilen, ikki ademni bir tende körüwatimen. Injilda, er kishining téni ayalningki, ayal kishining téni erningkidur, déyilidu («Korintliqlargha (1)» 7:4). Biz «Xudaning süret-obrazi»da bolghanmiz. Bu ishlar bizge U toghruluq heqiqetni ögitidu. Künlerning biride, Mesih bilen yüz tura körüshkinimizde toluq chüshineleymiz, lékin hazir «tutuq derizidin müjmel halda körimiz» («Korintliqlargha (1)» 13:12).


Bu ish toghruluq eng axirqi bir gep. «Perwerdigarning ulughluqi Özining qilghan ishini ashkarilimighinida; padishahlarning ulughluqi bir ishning sirini yésheliginide» («Pend-nesihetler» 25:2) Xuda nurghun ishlarning sirlirini, étiqadsiz ademlerdin yoshurghan we yoshuridu. Bundaq ademler hergizmu ashu ishlarning ajayibliqini körelmeydu. Emma «ishning sirini yéshidighan padishahlar» bolsa, Xudaning qilghan ishlirining ehmiyitini izdigüchi mömin bendilerdur. Bu dunyadiki kishiler Xudaning mömun bendilirini «eqilliq» déyishi natayin, lékin ularni «nadan, qatmal» déyishi mumkin. Lékin Xudaning sirlirini körüsh üchün yaki chüshinish üchün «eqilliq bolush» shert emes; shertni déyishke toghra kelse, peqet kichik pé'illiq, semimiylik we Xudagha shertsiz ita'et qilishtin ibarettur. Mana mushundaq ademlerningla bu ishlarda estayidilliq bilen izdinishige, kichik pé'illiq bilen oylinishigha we tepekkur qilishigha toghra kélidu. Netijide, ular Xudaning sirlirini köreleydu we körgendin kéyin Xudagha téximu chongqur ibadet qilidu. Ishench we étiqadla mushundaq sirlarni qobul qilalaydu, lékin mushu dunyadiki «logika»gha ching ésiliwalidighan étiqadsizlar hergizmu ularni chüshinelmeydu, hetta u dunyadimu körelmeydu.



Ikkinchi soalgha kéleyli:


(b) «Hudaning Muqeddes Rohining Özi Hudamu, yaki peqet birhil «rohiy küch»mu?»


Uzun waqittin béri «Közitish Munari» teshkilati «Muqeddes Roh peqet birxil rohiy küch, birxil küchlük tesir, Xudaning ademlerni yétekligüchi küchi, xalas» dep telim bérip kéliwatidu.


Muqeddes Kitabta Muqeddes Roh toghruluq éytilghan ayetlerde Muqeddes Rohni shey'i qatarida emes, belki shexs qatarida sherhileydu. Mesilen, U anglaydu, U köridu, U sézidu. 


«Yehwaning guwahchiliri»din beziliri Xudaning Rohining «shexs ikenliki»ni inkar qilmaqchi bolup, Muqeddes Rohni her türlük éléktronluq eswablarning roligha oxshitidu. Ular özlirining qarishini chüshendürüsh yolida mikrofonmu «anglaydu»ghu, foto apparatlarmu «köreleydu»ghu, ilmiy eswablar «sézeleydu»ghu, deydu. Emeliyette ular «roh» dégen sözni héch chüshenmeydu.


Pawlus Efesus (Efes) jama'itige: «Xudaning Muqeddes Rohigha azab bermengler» dep jékileydu (Efesusluqlargha» 4:30, «Yeshaya» 63:10nimu körüng). Éniqki, rosul Pawlusning déyishiche «Muqeddes Roh» bir shexstur, hergizmu héssiyatsiz, hoshsiz «éléktronluq apparat»tek birxil «shey'i» emes. «Foto apparatim azablandi» dégendek gep bekmu külkülük emesmu?


Bir küch özi toghruluq «Men, Manga» dégen sözlerni ishlitelemdu? Antakya shehiridiki jama'ette mundaq bir ish yüz bergen:

«Ular Rebning ibaditide bolup roza tutuwatqan bir mezgilde, Muqeddes Roh ulargha:

— Barnabas bilen Sa'ulni Men ularni qilishqa chaqirghan xizmet üchün Manga ayrip qoyunglar, dédi» (rosullarning pa'aliyetliri» 13:1-2)

Buninggha néme deysiz?


«Rosullarning pa'aliyetliri»diki 5:3 we 5:4ni sélishturup oqung, we 15:28, 21:11, «Timotiygha (1)» 4:1-3, «Ibraniylargha» 3:7, «Wehiy» 2:7, 2:11, 2:17, 2:29, 3:6, 3:13, 3:22, 22:17nimu körüng.

Bulargha néme deysiz?


«Rimliqlargha» 8:25-26de rosul Pawlus bizge: «Rohning Özi ipadiligüsiz nale-peryad bilen biz üchün Xudaning aldida turup du'a-tilawet qilmaqta» deydu. Birxil «rohiy küch» adem üchün «Xudaning aldida turup du'a-tilawet qilalamdu? «Nale-peryad bilen» du'a qilalamdu?


Rebbimiz Muqeddes Roh toghruluq mundaq dégen: «Insanlarning ötküzgen hertürlük gunahliri we qilghan kupurluqlirining hemmisini kechürüshke bolidu. Biraq insanlarning Muqeddes Rohqa qilghan kupurluqi héch kechürülmeydu» («Matta» 12:31).

Mushu yerde «Muqeddes Rohqa kupurluq qilish» gunahining qandaq gunah bolidighanliqini tehlil qilmaymiz. Biz peqetla «Yehwaning guwahchiliri»din shu soalni sorimaqchimizki, «Eger dégininglardek Muqaddes Roh peqet birxil shey'i, birxil «rohiy küch» yaki «tesir» bolsa, undaqta qandaqmu Uninggha «kupurluq qilish» dégendek gunahlar mewjut bolsun?



Üchinchi soalgha kelduq:


(c) Sizning «sahta peyghember»ge egeshkiningiz toghrimu?


Bu soal «peyghemberler» we «bésharetler» toghrisidur. Awwal «Qanun sherhi» 18:20ni oquyli:


«Emma Méning namimda bashbashtaqliq qilip Men uninggha tapilimighan birer sözni sözlise yaki bashqa ilahlarning namida söz qilidighan peyghember bolsa, shu peyghember öltürülsun.

 Eger sen könglüngde: «Perwerdigar qilmighan sözni qandaq perq étimiz» déseng, bir peyghember Perwerdigarning namida söz qilghan bolsa we u bésharet qilghan ish toghra chiqmisa yaki emelge ashurulmisa, undaqta bu sözni Perwerdigardin chiqmighan; shu peyghember bashbashtaqliq bilen sözligen dep, uningdin qorqma (yaki, «uninggha pisent qilma»)».


Yalghandin «Yahweh-Perwerdigar üchün söz qilimen» dewalghan nurghun kishiler bar; ularning chawisini chitqa yayidighan bir heqiqet bar; ular Perwerdigarning namida aldin'ala éytidighan kelgüsi ishlar emelge ashurulmaydu. Mana bular saxta peyghemberlerdur.


Bizning qolimizda «Oyghinish» we «Közitish Munari» dégen birnechche kona zhurnallar bar; bularning hemmisi Közitish Munari teshkilatigha tewe «Muqeddes Kitab we kitabchilar uyushmisi»ning 1950-yillardiki metbu'atliridur.Biz bu zhurnallardin: «Birinchi Dunya Urushi barliq xelqler üchün alemshumul tinchliqni wujudqa keltüridu...; buningdin kéyin «Dunya Urushi» hergiz bolmaydu» dégen siyasiyonlar «saxta peyghemberler»dur» dégen sözlerni oquymiz. Shu siyasiyonlar emeliyette «Perwerdigarning namida söz qilghan» emes, lékin «Közitish Munari» ularni «saxta peyghemberler» deydu; chünki ular aldin'ala éytqan ishlar emelge ashurulmighanidi. Shu siyasiyonlar «saxta peyghemberler» déyilgeniken, undaqta emeliyette «Perwerdigarning namida söz qilimen» dewalghan, kelgüsi «saxta ishlarni aldin'ala éytqan»larni téximu «saxta peyghember» déyish kérek emesmu!


«Közitish Munari» teshkilati bolsa kelgüsi toghruluq saxta, yalghan bésharetler bergen her türlük diniy guruhlar, bolupmu Mesihiy guruhlarni qattiq tenqid qilidu. Teshkilat özige egeshkenlerge: «Yehwaning namida saxta bésharetlerni, kelgüsi ishlarni yalghandin aldin'ala éytqanlarning hemmisi saxta peyghemberlerdur; ulardin néri bolushimiz kérek; ulardin néri ketmisek Perwerdigargha qarshi chiqqanlardin bolimiz» dep qattiq agahlanduridu.


Toghra! Bu dana dewettur. Saxta peyghemberlerdin hélimu yiraq turishimiz kérek, bolmisa bizmu ulargha oxshash Xudagha qarshi chiqqan bolimiz. Shu terepte «Közitish Munari»ning shu telimi yuqirida «Qanun sherhi»diki ayette körsitilgen emrge oxshashla toghra. Shu agahlandurush pütünley toghra. 


Qolimizda «Ming yilliq padishahning sehiri» (Ingliz tilida «Millennial Dawn») dégen bir zhurnal turidu. Bu zhurnal eslide 1889-yili neshr qilinghan, kéyin yene qayta köpeytip bésilghan. Bash tehriri «Közitish Munari» teshkilatning asaschisi, yeni Charlis Teyz Russél idi. Bu zhurnalning 101-bétidiki «ikkinchi bölüm»de, «Waqit yétip keldi» dégen mawzu astidiki «yat ellerning waqti» dégen mezmundiki maqalide mundaq déyilidu:


««Xudaning padishahliqi» alliqachan bashlandi» dégen bayanimiz toghrisidiki nurghun ispatlargha ejeblenmenglar... Xuda Öz küch-qudritini miladiye 1878-yili ishlitishke bashlighan... andin «Wehiy» 16:14de dégendek «Pütkül yer yüzidiki padishahlar Hemmige Qadir Xudaning dehshetlik künidiki jengge jem qilinidu». Bu ishlar miladiye 1914-yilida tügeydu; bu jengde pütkül dunyaning barliq hökümetliri aghdurulidu ... Bu ishlar alliqachan bashlanghan» (ixchamlandi). 

Bu ishlar emelge ashurulghanmu?


100-bette biz mundaq sözlerni körimiz:  

«Shuning bu künde, yeni Perwerdigarning bu künide (démek, 1878-yilida)... Rebbimiz Özining hazirghiche ishletmigen zor küch-qudritini qoligha élip seltenet qilishqa bashlidi (démek, Xudaning padishahliqi bashlandi). Bu pütkül dunyagha zor külpet keltüridu, emma dunya téxi buni waqtinche tonup yételmeydu. Lékin 1914-yilining axirida, pütkül dunya Xudaning shu padishahliqini toniyalaydu; shu chaghda hazirqi dunyadiki hökümetler pütünley aghdurulidu, Xudaning padishahliqi «Xudaning dehshetlik künidiki jeng» arqiliq yer yüzide berpa qilinidu. Külpetler «Harmagéddon jéngi» bilen 1914-yilida axirlishidu».

Bu ishlar emelge ashurulghanmu?


Bu geplerni ularning asaschisi Russél Ependi otturigha qoyghan. 1878-yili bu ishlar yüz bermigendin kéyin, u 1889-yilidiki zhurnilida «Emeliyette Mesih 1878-yili diqqitini dunyagha qaratqanidi» deydu.

Bügünki künde bolsa «Közitish Munari»dikiler bu xataliqlarni chüshendürmekchi bolup yene: «Emeliyette Mesih 1914-yili diqqitini dunyagha qaratqan» deydu. 

 Zadi qaysisi toghra? 


 Russél Ependi eyni 1889-yili: ««Közitish Munari» Xudaning birdinbir wekillik teshkilatidur» dégen; andin u «Yehwaning namida» ochuq-ashkare saxta bésharetlerni bergen: (a) «Harmagéddon jéngi» 1914-yilining axiri axirlishidu; (b) shuning bilen dunyadiki barliq hökümetler aghdurulup, Xudagha boysunidu; (c) shu chaghda Xudaning padishahliqi berpa qilinidu.


1914-yili Birinchi Dunya Urushi partilidi, töt yil qorqunchluq, qanliq urushta nurghun ademler öldi. Lékin u «Harmagéddon jéngi» («Wehiy» 16:16) emes idi, hetta uningdiki nurghun jenglerning héchbiri Harmagédongha yéqin jayda yüz bermidi. Uning üstige, shu urushtin kéyinki «Ikkinchi Dunya Urushi» téximu qanliq boldi. Démek uning éytqanliri «saxta bésharet» bolmay néme? Russél Ependi «Yehwagha qarshi chiqqan» hésablanmamdu?


«Közitish Munari» 1914-yilidin bashlap neshr qilghan zhurnallirining sanlirini körmekchi bolsingiz töwendiki torbetlirige kiring:  

 http://www.cftf.com/1914/index.html#p5

Töwendiki tor betliridimu «Közitish Munari»ning telimliri tepsiliy tehlil qilinidu (Ingliz tilida).

http://www.contenderministries.org/

jehovahswitnesses/comparison.php

http://carm.org/biblical-response-to-jehovahs-witnesses

http://www.bethinking.org/jehovahs-witnesses/

what-to-say-to-jehovahs-witnessesl

http://www.christiananswers.net/q-eden/edn-r005.html

http://www.gotquestions.org/Jehovahs-Witnesses.html



Xenzu tilida:


http://www.gotquestions.org/Chinese/

Chinese-Jehovahs-witnesses.html

http://www.gotquestions.org/

T-Chinese/T-Chinese-Jehovahs-Witnesses.html

http://cclw.net/gospel/asking/

yiduanbianhuo/htm/07.htm

http://cclw.net/gospel/new/

zjjmbjb/htm/chapter07.html


Mushu torbetlerde «Közitish Munari»ning özliri chiqarghan zhurnalliridin bu teshkilatning asaschi we yolbashchiliri bolghan Charlis Teyz Russél, Rutérford sotchi, Natan Kinor qatarliqlarning qayta-qayta saxta bésharetlerni bérip (1937-, 1968-, 1974- we 1975-yilliri toghruluq) egeshküchilirini azdurghanliqi éniq körünidu. «Közitish Munari»dikiler «Burun nurghun ishlarni chüshenmeptikenmiz» dep, özlirining burunqi xataliqlirini aqlisa bolmaydu. Xudadin kelgen xewer 100% toghra bolidu. Tewrat dewride Xuda Öz xelqige «bésharet bergüchiler» toghruluq qilghan emr mundaq: — birsi bésharet bergen bolsa, bésharettiki mezmunning toghriliqi 100%din töwen bolsa, uni chalma-kések qilish kérek idi. 

«Közitish Munari» teshkilati bashqilarni ölcheshke salghan «tik ölchigüch yip»ni («Amos» 7:7-9ni körüng) özlirini ölcheshke salsa bolmamdu? Shu teshkilatning özi saxta bir peyghember emesmu?



Tötinchi soalgha kéleyli:


(d) Insanning rohi peqet «nepes»limu?


«Közitish Munari» teshkilatining insanning tebi'et-mahiyiti toghruluq telimi shuki, «Insan bolsa pütünley jismaniy bir mexluqtur» démek, ularning qarishi boyiche insanning «rohiy hayati», «ichki dunyasi» bir jismaniy halet, xalas. Ular grék tilidiki «pnyuma» dégen söz hem «psuxe» dégen sözni menidash sözler dep qarap, ularning menisini peqet «nepes», «tiniq» dep chüshendüridu. Emeliyette grék tilidiki «pnyuma» dégen sözning menisi hem «roh» hem «nepes» dégen ikki uqumni bildüridu, «psuxe» dégen söz «jan» yaki «ichki dunya» dégen uqumni bildüridu.


Emma bu sözlerni Injil melumatidin tehlil qilsaq, «psuxe» dégen sözning menisi «hosh», es-hosh», «jan»ni bildüridu (hazirqi zamandiki «psixologiye» sözi shu sözdin kelgen bolup, «insanning «psuxisi» («pisxika»si)»ni tetqiqat qilidighan pen dégen menide qollinilidu).

Durus, grék tilida «pnyuma» dégen sözning «nepes», «tiniq» dégen menisimu bar. «Közitish Munari»ning telimi boyiche, adem ölgende uning «tiniq»i yoq bolidu. «Ölgenler uxlaydu» démek, ölgüchilerde héchqandaq es-hosh bolmaydu, ular héchnéme bilmeydu mana bu ularning telimidur. 

Bu telimning mutleq xataliqini Muqeddes Kitabtiki nurghun betlerdin ispatlighili bolidu. 


«Yaritilish» 1:26de insanlar «Xudaning süret-obrazi»da yaritilghan, dep oquymiz. Andin 2:7de «Perwerdigar Xuda ademni yerning topisidin yasap, hayatliq nepesini uning burnigha püwlidi; shuning bilen adem tirik bir jan boldi» dep oquymiz.


Mana mushu yerde «hayatliq nepesi»ni, Xuda Adem'atimizning burnigha puwlidi, u «tirik bir jan» boldi. Ibraniy tilida (grék tiligha oxshash) hem «nepes» hem «roh» birla söz bilen ipadilinidu (ibraniy tilida «ru'ah»). Insan «Xudaning süret-obrazi» bolghachqa, Xudada Roh bar bolghaniken, insandimu roh bolidu, elwette.


«Pend-Nesihetler» 20:27de «Ademning roh-wijdani (ibraniy tilida «rohi») Perwerdigarning chirighidur, u qelbning herbir teglirini tekshürüp perq éter» dep oquymiz.

«Roh» chiragh bolalaydu, lékin «nepes» hergiz chiragh bolalmaydu.


Ezakiyal peyghember «yéngi ehde» toghruluq wehiy qobul qilghanda uninggha: «Men silerge yéngi qelb bérimen, ichinglargha yéngi bir roh salimen; téninglardiki tash yürekni élip tashlap, méhrlik bir qelbni ata qilimen. Méning Rohimni ichinglargha kirgüzüp, silerni emr-permanlirim boyiche mangghuzimen, hökümlirimni tutquzimen, shuning bilen ulargha emel qilisiler» déyilidu.


Ademning rohi peqet uning nepesi bolsa, undaqta Xudaning uninggha «yéngi bir roh»ni ata qilishining néme hajiti?

«Markus» 2:8 biz Rebbimiz toghruluq: «Shu'an Eysa rohida ularning köngülliride shundaq gumaniy soallarni qoyuwatqanliqini bilip yétip,...» dep oquymiz.

Birsi öz «tiniqida» qandaqmu melum ish toghruluq melumatni qobul qilip we uni bilip yételeydu? 


Rebbimiz kréstte ölginide, u «I ata! Rohimni qolunggha tapshurdum» dédi («Luqa» 23:46).

Eger roh peqet «nepes» bolsa, «qolunggha nepesimni tapshurimen» déyishning néme ehmiyiti?

Istipan Reb toghruluq guwah bergenliki üchün chalma-kések qilinghanda «I Reb Eysa, méning rohimni qobul qilghaysen!» dep du'a qildi («Rosullarning pa'aliyetliri» 7:59)


Insanning rohi peqet «nepes» bolsa, Rebbimiz Eysagha uni qobul qilishni iltija qilishning néme hajiti?

«Korintliqlargha (1)» 2:11-12de insanning rohi toghruluq hem shundaqla Xudaning Rohi toghruluq bezi muhim heqiqetlerni oquymiz: —


«Chünki insanlarda, insanning könglidikini bilgüchi shu insanning rohidin bashqa nerse barmu? Shuninggha oxshash, Xudaning rohidin bashqa, Xudaning könglidikilirini bilgüchi yoqtur. Emma bizning qobul qilghinimiz bolsa bu dunyadiki roh emes, belki Xudadin kelgen Rohtur; del shundaq bolghachqa biz Xuda teripidin bizge séxiyliq bilen ata qilinghan nersilerni bilip yételeymiz».


Mushu yerde «Pend-nesihetler» 20:27de ayan qilinghangha oxshash, insanning rohi uning eng yadroluq yéri bolup, uning «bilish funksiyilik ezasi» ikenlikini körimiz. Shuning bilen bir waqitta biz yuquriqi ayettin köreleymizki, Xudaning wehiyliri bolsa Uning Rohi arqiliq biwasite insanning rohigha ata qilinidu (elwette, mezkur insan Xudaning Rohidin «qayta tughulghan» bolsa, yeni uningda «yéngi bir roh» bolghan bolsa). Xudaning insan bilen alaqilishishi bar bolsa «Roh bilen roh uchrishishi» bolidu. 


«Ibraniylargha» 12:22-24de Xudaning muqeddes bendilirining «Zi'on téghi»gha kélishi bilen érishken nurghun bext-beriketler ichide «takamullashturulghan heqqaniy kishilerning rohlirigha (kelduq)» déyilidu.

Bu dunyadin ketken, hazir «Zi'on téghi»da turuwatqan «heqqaniy kishilerning rohliri» qandaqmu ularning «tiniqliri» bolsun?!


Grék tilidiki «pnyuma» («jan») dégen sözge kelsek, Injildiki «Wehiy» dégen kitabning «beshinchi péchet»i échilghanda, rosul Yuhanna töwendiki menzirini kördi:


 «Xudaning söz-kalami üchün we izchil guwahliq bergenliki wejidin öltürülgenlerning janlirini qurbangahning tégide kördüm. Ular qattiq awaz bilen nida séliship:

Ey hakimmutleq Igimiz, muqeddes we heqiqiy bolghuchi! Sen qachanghiche yer yüzide turuwatqanlarni soraq qilmay, ulardin qénimizning intiqamini almaysen? déyishetti.

 Ularning herbirige birdin aq ton bérildi. Ulargha, özünglerge oxshash öltürülidighan qul-buraderliringlar hem qérindashliringlarning sani toshquche azghine waqit aram élishinglar kérek, dep éytildi» («Wehiy» 6:9-11)


Eger ölüm we tirilishning otturisida insanlarda héchqandaq es-hosh bolmisa, bu «janlar» qandaqmu Xudagha erkinlik bilen du'a qilalaydu, Xudamu qandaqsige ulargha shunche éniq jawab qayturidu?


Buni qandaq chüshendürisiz?




Emdi beshinchi soalgha kelduq: — 



(e) «Mesihning ölümdin tirilishi heqiqiy jismaniy tirilish emesmu?»


«Közitish Munari»ning «Mesih Eysaning tirilishi toghruluq nurghun yildin béri telimi mundaq:

«Eysaning «tirilishi» heqiqiy menidiki jismaniy tirilish emes; gerche körünüshte uning téni bolghini bilen, emeliyette «tirilgen ten» emes. U hertürlük tenlerde körüngen, shunga muxlisliri (mesilen Tomas) uni derhal toniyalmighan, hatta uning rast ikenlikigimu ishenmigen».


Ularning déginidek Rebbimizning tirilishi peqet Uning «rohi» yaki «jéni»ning birxil ayan qilinishi bolsa, undaqta bundaq «tirilish»ni «tirilish» dégili bolamdu? Yene kélip, «Közitish Munari»ning déginidek: «Roh nepeske barawer» bolsa, «Uning nepesi tirildi» dégili bolamdu? «Nepes» qandaqmu bir shexs bolup körünsun? Bu zadi qandaq gep?


«Yuhanna» 20:1-10de bizge melum qiliduki, Eysaning qebrisi quruq idi. Uningda héchqandaq jeset yoq idi. «Yuhanna» 2:21de Eysaning tirilishi toghruluq mundaq oquymiz:


 «Eysa: ushbu ibadetxanini chuwuwetsenglar, Men üch kün ichide uni yéngiwashtin qurup chiqimen, dédi.

... Halbuki, Uning «ibadetxana» dégini Uning Öz ténini körsetkenidi».


Démek, Uning téni (grék tilida «soma») qaytidin tirilidu; U Özi uni tirildüridu.


Mesih Eysa tirilgendin kéyin Uning muxlislirigha özini ayan qilghan birnechche körünüshlirige qarayli:  


 «We ular bu ishlar üstide sözlishiwatqanda, Özi tosattin ularning otturisida peyda bolup: 

Silerge aman-xatirjemlik bolghay! dédi.

 Ular birer rohni uchrattuqmu néme, dep xiyal qilip, alaqzade bolushup wehimige chüshti.

 U ulargha: 

— Némige shunche alaqzade bolup kettinglar? Némishqa qelbinglarda shek-guman chiqip turidu? Qollirimgha we putlirimgha qarap béqinglar! Méning Özüm ikenlikimni bilinglar! Méni tutup körünglar, rohning et bilen söngiki yoq, lékin Mende barliqini körisiler, dédi.

 We shundaq dégech put-qolini körsetti. Ular xushluqtin ishengüsi kelmey heyranuhes turghinida U ulardin: 

Silerning bu yerde yégüdek nersenglar barmu? dep soridi. Ular bir parche béliq kawipi we bir parche hesel könikini uninggha sunuwidi, u élip ularning aldida yédi» («Luqa» 24:36-43)


Buningdin Rebbimizning jismaniy bir tende, emeliy bir tende tirilgenliki téximu éniq turmamdu? Némishqa U ularning köz aldida birnerse yeydu? Uning qorsiqi achtimu? Ulargha Özini Men bir «Roh» emes, heqiqiy «Men» dep ispatlash üchün emesmu? U ulargha: «Méning Özüm ikenlikimni bilinglar! Méni tutup körünglar, rohning et bilen söngiki yoq, lékin mende barliqini körisiler» deydu. U qandaqtur birxil «rohiy körünüsh» emestur. U némishqa «söngeklirim bar» deydu? Eger rosulliri peqet bir «sirtqi körünüsh»nila körgen bolsa, undaqta «söngekler»ni tilgha élishning néme hajiti? Söngek ademning téni ichide bolmamdu?!


Mesih tirilgendin kéyin Özini muxlislirigha yene bir qétim ayan qilghinigha qarayli: «Yuhanna» 21:12de oquymiz:  


 « Kélinglar, nashta qilinglar — dédi. Muxlislarning ichidin héchkim uningdin:

Sen kim bolisen? dep sorashqa pétinalmidi. Chünki ular uning Reb ikenlikini bildi» («Yuhanna» 21:12)


« Kélinglar, nashta qilinglar...». Qiziq bir ish shuki, Muqeddes Kitabta birnechche yerde mundaq tertip körünidu: (1) tirilish; (2) «tirilish» möjizisidin kéyin, Xudaning mömin bendilirining pat-pat bille tamaqlinishi.


Mesih Eysa kichik bir qizchaqni ölümdin tirildürgendin kéyin, u qizchaqning ata-anisigha uninggha birnerse yégüzüshni emr qildi: «Eysa: «Talita kumi» dédi. Bu sözning menisi «Qizim, sanga éytimenki, ornungdin tur» dégenlik idi. Qiz derhal ornidin turup mangdi.... U ulargha bu ishni héchkimge éytmasliqni qattiq tapilidi, shundaqla qizgha yégüdek birnéme bérishni éytti» («Markus» 5:40-43).


Eysa Mesih Lazarusni ölümdin tirildürgendin kéyin («Yuhanna» 11-bab), uzun ötmey biz Uning Lazarus hem uning a'ilisidikiliri, shundaqla Öz muxlisliri bilen bille tamaqlanghinini körimiz («Yuhanna» 12-babta).


Mesih tirilgendin kéyin, muxlisliridin ikkisi Émayus yézisigha kétiwatqanda, U ularning yénigha kélip, yolda ulargha hemrah bolup mungdiship mangidu, lékin ular uni tonumaydu. U ularning öyige kirip méhman bolup olturghanda, u qoligha nan élip oshtup ulargha béridu — shu chaghdila ular uni tonuydu. Néme üchün U ular bilen tamaqta bille bolidu? Bu Uning tirilishining heqiqiy, jismaniy ten jehettin bolghanliqini ispatlash üchün emesmu? («Luqa» 24:30-31). Bu ish yene rosul Pétrus teripidin alahide tekitlinidu:  


«Biraq üchinchi küni, Xuda Uni qayta tirildürüp namayan qildi. Biraq hemme kishilerge emes, peqet Xuda Özi aldi bilen tallighan guwahchilar, yeni U ölümdin tirilgendin kéyin Uning bilen hemdastixan bolghan bizlerning arimizda namayan qildi» («Rosullarning Pa'aliyetliri» 10:40-41)

Bu guwahliq bolsa Reb Eysa Mesihning «heqiqiy, jismaniy tende bolghan tirilishi»ni tekitlesh üchün bérilgen emesmu?


Rebbimizning tirildürülgen téni derweqe bizning hazirqi ténimizdin bashqiche, bek alahididur. U xalighanche tuyuqsiz körünidu, tuyuqsiz ghayib bolidu. U xalisa birnechche xil siyaqta körüneleydu; yuqirida, ikki muxlisqa Éma'usqa barghan yolda körüngende «Bu ishlardin kéyin, U ularning ichidiki yézigha kétiwatqan ikkeylenge bashqa siyaqta köründi» dep oquymiz. «Markus» 16:12). Némishqa Uni tonuyalmaydu? Uning körünüshi bashqiche bolghanliqi tüpeylidinmu? Yaq, halqiliq mesile shuki, «Ularning közliri Uni tonushtin tutuldi» («Luqa» 24:16) 


Injilda bashqa yerlerde «Ular uning Reb ikenlikini bildi» dep oquymiz (mesilen, «Yuhanna» 21:12de)


Tirilgendin kéyin Mesih Magdalliq (Majdalliq) Meryemge körüngende, uninggha «Manga ésilmighin!» dep buyrudi («Yuhanna» 20:17). Némishqa «Manga ésilmighin!» deydu? «Bir roh», «bir nepes»ni tutush, yaki uninggha ésilish mumkinmu?


Mesih depne qilinghan qebre hazirghiche quruqtur. Némishqa quruq? Uning téni nege ketti? Némishqa bash kahinlar we aqsaqallar para bérip «Muxlisliri uning jesitini oghrilap ketti» dep gep tarqitidu?


Rebbimiz derheqiqeten tende, jismaniy jehettin ölümdin tirildi; u yene tende, jismaniy jehettin «Zeytun téghi»din asmangha kötürüldi; u kötürülgende muxlislarning yénida turghan ikki perishtining sözliri boyiche «Shu Eysaning asmangha qandaq kötürülginini körgen bolsanglar, yene shu halda qaytip kélidu» U heqiqiy bir tende qaytip kélidu; Zekeriya peyghember bésharet bergendek «Uning putliri shu küni Yérusalémning sherqiy teripining eng aldi bolghan Zeytun téghida turidu». Démek, U qaysi yerdin kötürülgen bolsa, U shu yerge, yeni «Zeytun téghigha» qaytip kélip, towa qilghan Isra'il xelqini düshmenliridin qutquzidu.

(«Luqa» 50:24-51, «Rosullarning pa'aliyetliri» 1:9-12, «Zikiriya» 3:14-4ni we shuninggha munasiwetlik bolghan «Ezakiyal» 11:23nimu körüng).




Hulase


«Közitish Munari» teshkilatining saxta peyghember teripidin berpa qilinghanliqini, uning aldamchilik xizmitining saxta peyghemberler hem saxta telim bergüchiler teripidin dawam qilinghanliqini ispatlash üchün, yuqirida ularning ehkam-telimliridin biz peqet birnechche halqiliq nuqtini tallap tehlil qilduq. Rebbimiz bizge agahlandurghandek («Matta» 7:15, 24:11) axirqi zamanda «Nurghun saxta peyghemberler meydangha chiqip, nurghun kishilerni azduridu»; «Közitish Munari» del shulardin biridur. Rebbimiz oqurmenni barliq aldamchiliqtin, barliq yalghanchiliqtin qutquzup, ajayib méhri-shepqiti bilen uni qarangghuluqning padishahliqidin Özining tilsimat yoruqluqigha qutquzghay! Izdinishingizni, Reb Eysa Mesihning ulughluqini, Uning kim ikenlikini heqiqeten bilip yétishingizni tosalghugha qarimay dawamlashturghaysiz; U perishte emes, toluq Xuda, Xudaning Oghli, hem toluq insandur; we u toluq Xuda we toluq insan bolghachqa, Uning kréstqa mixlinip bolghan qurbanliqi mukemmel bolup, u barliq insanlarni gunahliridin yuyalaydu we barliq insanlarni gunahning küch-qudritidinmu qutquzalaydu. 


Peqet toluq Xuda we toluq insan bolghachqa, U «Bash kahin» süpitide «Özi arqiliq Xudaning aldigha kelgenlerni üzül-késil qutquzushqa Qadir» we shundaqla «Xuda bilen insanlar arisida birdinbir kélishtürgüchi»dur. Nijatliq bolsa peqet Uni Uning Rohi arqiliq biwasite tonushtin wujudqa chiqidu.


«Menggülük hayat shuki, birdinbir heqiqiy Xuda — Séni we sen ewetken Eysa Mesihni tonushtin ibarettur» («Yuhanna» 17:3).