Injil 2-qisim 

«Markus»


(«Markus bayan qilghan xush xewer»)



Kirish söz

Oqurmenler «Markus bayan qilghan xush xewer» toghruluq alahide tonushturushni «Injildiki «töt bayan»» toghruluq omumiy kirish sözdin tapalaydu. Biz mushu yerde peqet töt nuqta üstide toxtalmaqchimiz: —


(1) Markus rosul Pétrus bilen alahide yéqin munasiwette idi. Shunga uning bayanida Pétrusning közliri arqiliq körgen hemde uning chüshinishliri arqiliq melum bolghan nurghun tepsilatlar bardur. Nahayiti qiziq bir yéri shuki, «Markus»ta on ikki rosul we bashqa muxlislarning Mesihge baghlighan étiqadi jehetide köp yétersizlikler we nuqsanlar tolimu roshen körünidu. Mesilen, «Markus»ning axirqi bablirida Eysagha egeshkenlerning «rosul» yaki «muxlis» dégen atiqi pütünley dégüdek körünmeydu.

Bizning héch gumanimiz yoqki, ularning étiqadidiki téyilip kétishlirining mahiyitini rosul Pétrus kéyin chongqur chüshinip yetken, shunga Markus bu bayanini yazghanda Pétrus uninggha «meslihetchi» bolush süpiti bilen bu nuqta éniq namayan qilinsun dep qattiq jékiligen. Shuningdek Markusning bayanida Pétrusning sewenlikliri we imansizliqliri éniq körünidu (16:7ni körüng). Hetta «Matta»da Mesihning Pétrusning étiqadini teripligen sözliri xatirilengen bolsimu, «Markus»ta xatirilenmigen («Mat.» 16:17-19). Buning sewebi bekmu roshendur. Markus Pétrus, bashqa rosullar we muxlislar (we hazirqi bizler)ning ishenchlik we étiqadliq ademlerge aylandurulushning mumkinchiliki bardur — lékin Markus bu ish peqet Mesih Öz ölümi arqiliq barliqqa keltürgen «yéngi ehde» bilen bolidu dep körsitidu («Mar.» 14:24). «Mar.» 7:14-23de Mesihning insanning qelbidiki aldamchiliq we chongqur gunahkar tebiitige shunche éniq diagnozi körsitilidu; bu jahil tebiitimiz biz peqet Mesihning ehdisige kirip, Muqeddes Rohtin muyesser bolghandila axirliship, andin «yéngi roh, yéngi qelb» bilen qaytidin bir bashlinish bolidu, dep körsitilidu. 


(2) Markus Mesihning zor küch-qudritini oqurmenlerge ispatlimaqchi. Shunga «töt bayan» ichide Markusning bayanida Mesihning yaratqan möjiziliri köprek xatirilinidu. Yene kélip bu nuqta éniq körünüshi üchün u köp karametlerni türkümler boyiche xatirileydu. Shunga, u bayanini pütünley «waqit tertipi» boyiche yazghan emes. 


(3)  14:51-52de, Eysaning bashqa barliq muxlislirigha oxshash, «Eysani tashlap qachqan» bir «namelum yash yigit» körsitilidu. Bu yash yigitni Markusning özi, dep ishinimiz. 


(4) Markus «bayan»ini intayin addiy we roshen uslub bilen yazidu.


Mezmun: —


1. Yehya peyghemberning Eysa Mesihning kélishini jakarlishi (1:1-8)

2. Eysa Mesihning chömüldürülüshi we sinilishi (1:9-13-ayetler)

3. Eysa Mesihning Galiliyediki xizmiti (1:14-9:50)

4. Eysa Mesihning Yérusalémgha sepiri (10-bab)

5. Eysa Mesihning bu dunyadiki xizmitining axirqi heptisi (11-15-bablar)

6. Eysa Mesihning tirilishi we muxlislirigha körünüshi (16-bab)


••••••••



Qoshumche söz


«Markus»tiki bezi muhim témilar «Matta» dégen bayandimu tépilidu. Biz «Matta»diki «qoshumche söz»imizde bu témilar üstide azraq toxtalduq. Halbuki, biz mushu yerde oqurmenlerning diqqitini Mesihning 8:19-21de xatirilengen bayanigha tartmaqchimiz: —


«Besh ming kishige besh nanni oshtughinimda, parchilargha liq tolghan qanche kichik séwetni yighiwaldinglar? — dédi. 

— On ikkini, — jawab berdi ular.

— Yette nanni töt ming kishige oshtughinimda, parchilargha liq tolghan qanche séwetni yighiwaldinglar? — dédi u.

— Yettini, — jawab berdi ular.

U ulargha:— Undaqta, qandaqsige siler téxi chüshenmeysiler? — dédi».


Bu söz Markusqa (belkim Pétrus arqiliq) chongqur tesir yetküzgen bolushi mumkin. Ajayib bir ish shuki, u biz üchün yazghan bayanida Eysaning on toqquz (on ikki + yette) alahide möjizisini xatiriligen (tengdishi yoq möjize, uning ölüp tirilishi buningdin sirt, elwette). Bular töwendikidek: —  


«Markus»ta xatirilengen on toqquz alahide möjize


(1) Napak roh chaplashqan adem (1:10-28)

(2)  Simonning qéynanisi (1:29-31)

(3) Maxaw késili bar ademni saqaytishi (1:40-45)

(4) Palechni saqaytishi (2:1-12)

(5) Qoli qurup ketken adem (3:1-6)

(6) Boranni peseytishi (4:35-41)

(7) «Qoshun» dégen kishi (5:1-20)

(8) Yairusning qizi (5:21-24, 35-43)

(9) Xun tewresh késili bar ayal (5:25-34)

(10) Besh ming ademni ghizalandurush (6:35-44)

(11) Déngiz üstide méngish (6:52)

(12) Suriyediki ayalning qizi (7:24-30)

(13) Gas we gacha adem (7:31-37)

(14) Töt ming ademni ghizalandurush (8:1-9)

(15) Beyt-Saidadiki kor ademni saqaytishi  (8:22-26)

(16) Mesihning siyaqining özgirishi (9:1-13)

(17) Jin chaplashqan oghul bala (9:14-29)

(18) Kor bolghan Bar-Timaus (10:46-52)

(19) Enjür derixige lenet oqush (11:12-14, 19-25)


Rebbimiz bu 19 karamet möjizidin bashqa nurghunlighan möjizilerni yaratqan («Yh.» 20:30).


Ishinimizki, Markus Mesihning yuqiriqi sözide tilgha élinghan shu «on toqquz siwet nan parchiliri»ni öz bayanida teswirligen on toqquz möjizige oxshitidu. Markus bizge, uning bayanidiki bu on toqquz möjizini emeliyette «peqet Mesihning möjizilirining liq bayliqlargha tolghan xezinisidin éship tashqan azraq «parchiliri» xalas», démekchi. Qedirlik oqurmenmu mushundaq bir «parche»ge mohtaj boldimu? Némishke uningdin tileshni kéchiktürisiz?