Injil 26-ⱪisim
«Yǝⱨuda»
(Rosul Yǝⱨuda yazƣan mǝktup)
Kirix sɵz
Bu hǝtning mu’ǝllipi Yǝⱨuda ɵzini birinqidin «Əysa Mǝsiⱨning ⱪuli», andin «Yaⱪupning inisi» dǝp tonuxturidu. Yǝⱨudiylar arisida «Yǝⱨuda» degǝn isim naⱨayiti kɵp uqraydu, xunga salaⱨiyitini eniⱪlax kerǝk, ǝlwǝttǝ. Ɵzini «Yaⱪupning inisi» dǝp tonuxturƣan uxbu hǝtning mu’ǝllipini jismaniy jǝⱨǝttin Əysa Mǝsiⱨning inisi dǝp bilimiz. Qünki biz «Yaⱪup yazƣan mǝktup»tiki «kirix sɵz»imizdǝ kɵrsǝtkinimizdǝk, Yaⱪupmu Mǝsiⱨning inisi idi (Yaⱪup ⱨǝm Yǝⱨuda ⱨǝr ikkisi «Mat.» 13:55dǝ tilƣa elinƣan).
Ⱪiziⱪ yeri xuki, u ɵzining Mǝsiⱨ bilǝn bolƣan aka-iniliⱪ munasiwitini tilƣa almaydu — pǝⱪǝt ɵzini «Əysa Mǝsiⱨning ⱪuli» dǝp kɵrsitidu. Bu ix xuni bizgǝ eniⱪ kɵrsitiduki, bizning mǝlum «roⱨiy kixi» bilǝn, ⱨǝtta Rǝbbimizning Ɵzi bilǝn jismaniy munasiwitimiz bolsimu, Hudaning padixaⱨliⱪida bu ⱨeqnǝrsǝ ⱨesablanmaydu. Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirix üqün ⱨǝrbirimiz etiⱪad arⱪiliⱪ «ⱪaytidin tuƣulux» yaki «Hudadin tuƣulux»imiz zɵrürdur.
Mu’ǝllipning bu hǝtni ⱪǝyǝrdiki etiⱪadqilarƣa yazƣanliⱪi eniⱪ ǝmǝs; lekin mumkinqiliki barki, u uxbu hǝtni rosul Petrusmu hǝt yazƣan «Pontus, Galatiya, Kapadokiya, Asiya wǝ Bitiniyǝ ɵlkiliridǝ yaxawatⱪan» oⱪurmǝnlǝrgǝ yazƣan boluxi mumkin. Bizning bu pikirgǝ mayil boluximizdiki sǝwǝb uxbu hǝtning mǝzmuni Petrus yazƣan ikkinqi hǝtgǝ bǝk yeⱪin bolup, u birnǝqqǝ jayda Petrusning hetidin nǝⱪil kǝltüridu. Ⱨalbuki, ikki hǝtning bir-biridin qong bir pǝrⱪi bar. Rosul Petrus «ikkinqi heti»dǝ oⱪurmǝnlǝrgǝ sahta tǝlim bǝrgüqilǝr toƣruluⱪ bexarǝt berip agaⱨlanduridu; Yǝⱨuda hetidǝ, bu sahta tǝlim bǝrgüqilǝr alliⱪaqan jamaǝtlǝrgǝ suⱪunup kiriwalƣan dǝp agaⱨ beridu. U ularning rǝzilliklirini, xundaⱪla ularning aⱪiwitini tehimu eniⱪ tǝswirlǝp, ularning tǝlimlirigǝ ⱪarxi turux kerǝklikini ündǝydu, ⱨǝmdǝ ularning pǝyda boluxi ahirⱪi zaman künlirining beximizƣa alliⱪaqan qüxkǝnlikini ispatlaydu, dǝydu.
Xuning bilǝn u ⱪerindaxlarni etiⱪadida qing turuxⱪa ⱨǝmdǝ etiⱪadida tǝwrǝngüqilǝrgǝ yardǝm berixkǝ ündǝydu.
«Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ biz yǝnǝ bundaⱪ «ⱪarxi turux» wǝ «kürǝx ⱪilix» toƣruluⱪ azraⱪ sɵzlǝymiz.
Bu mǝktup ⱪisⱪiqǝ agaⱨlandurux ⱨǝm riƣbǝtlǝndurux hetidur; hǝt bizning dǝwrimizdiki sahta tǝlim bǝrgüqilǝrnimu ohxaxla pax ⱪilip bizgǝ zor payda yǝtküzidu. «Petrus (2)»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.
Mǝzmun: —
1. Salam (1-2-ayǝtlǝr)
2. Sahta tǝlim bǝrgüqilǝr ⱨǝⱪⱪidǝ agaⱨ (3-19-ayǝtlǝr)
3. Jekilǝxlǝr, dua, mǝdⱨiyǝ (20-25-ayǝtlǝr)
••••••••
Ⱪoxumqǝ sɵz
Əmdi bu sahta tǝlim bǝrgüqilǝrni ⱪandaⱪ bir tǝrǝp ⱪilix kerǝk?
Bizning ⱨazirⱪi zamandiki sahta tǝlim bǝrgüqilǝr bilǝn bolƣan küriximizmu hǝtning bexida, 3-ayǝttǝ kɵrsitilidu: — «I sɵyümlüklirim, mǝn ǝsli silǝrgǝ ortaⱪ bǝⱨrimǝn boluwatⱪan nijatimiz toƣrisida hǝt yezixⱪa zor ixtiyaⱪim bolsimu, lekin ⱨazir buning orniƣa silǝrni muⱪǝddǝs bǝndilǝrgǝ bir yolila amanǝt ⱪilinƣan etiⱪadni ⱪolunglardin bǝrmǝslikkǝ jiddiy kürǝx ⱪilixⱪa jekilǝp uxbu hǝtni yazmisam bolmidi».
Yǝⱨudaning «muⱪǝddǝs bǝndilǝrgǝ bir yolila amanǝt ⱪilinƣan etiⱪad» degǝn bu sɵzi muxu yǝrdǝ bizgǝ Injil arⱪiliⱪ Huda, Mǝsiⱨ, Muⱪǝddǝs Roⱨ, nijatliⱪ, Hudaning sɵz-kalami (Tǝwrat, Zǝbur, Injil)ning tolimu nopuzluⱪluⱪi, bu dunya, u dunya, insaniyǝt, pǝrixtilǝr wǝ jin-xǝytan ⱪatarliⱪlar toƣruluⱪ nazil ⱪilinƣan, xundaⱪla ixinixkǝ zɵrür bolƣan wǝⱨiy-ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrni kɵrsitidu.
Bu agaⱨtin biz xundaⱪ qüxinimizki, hǝtǝrlik ix Hudaning mɵmin bǝndilirining mal-mülkining bu sahta adǝmlǝr tǝripidin mǝⱨrum ⱪilinixi ǝmǝs (bu tolimu yaman ix, ǝlwǝttǝ), bǝlki ⱨǝⱪiⱪǝtning ɵzidin mǝⱨrum ⱪilinixidur. Bu sahta tǝlim bǝrgüqilǝrning kǝynidǝ insanlarning ǝxǝddiy düxmini, muxundaⱪ kixilǝrni yoxurun idarǝ ⱪilƣuqi Xǝytan ɵzi turidu. U muxu sahta tǝlimliri arⱪiliⱪ Hudaning hǝlⱪini ⱨǝⱪiⱪǝttin pütünlǝy mǝⱨrum ⱪilip oƣrilimaⱪqi wǝ xundaⱪ ⱪilip ularning roⱨiy ⱨayatini wǝyran ⱪilmaⱪqidur («Yuⱨ.» 10:10). U xundaⱪ ⱪilalisa, dunyada Hudaning guwaⱨqiliⱪini yoⱪⱪa qiⱪirip, «dunyaning nuri» bolƣan Hudaning hǝlⱪini ⱪarangƣuluⱪ iqigǝ ƣǝrⱪ ⱪiliwetǝtti.
Undaⱪta, biz ⱪaysi yol bilǝn «etiⱪadni ⱪolunglardin bǝrmǝslikkǝ jiddiy kürǝx ⱪilix»imiz lazim?
Bu mǝsilǝ kɵp tǝrǝplimilik bolƣini bilǝn, tɵwǝndiki ixlarni intayin muⱨim dǝp ⱪaraymiz: —
(a) Ⱨǝmmidin awwal, ɵzimizni Hudaning sɵz-kalamiƣa qɵmdürüximiz kerǝk: —
«Bu Tǝwrat-ⱪanunini ɵz aƣzingdin neri ⱪilmay, uning iqidǝ pütülgǝnning ⱨǝmmisini tutup, uni keqǝ-kündüz oyla; xundaⱪ ⱪilsang yolliringda ƣǝlibilik bolup, ɵzüng ronaⱪ tapisǝn» («Yǝx.» 1:8).
Bu ⱨǝm kona ǝⱨdǝ (Tǝwrat-Zǝbur) wǝ yengi ǝⱨdǝ (Injil)diki ⱨayatⱪa nisbǝtǝn ⱨalⱪiliⱪ prinsiptur.
Biz Hudaning sɵz-kalamini ɵzimizning iqki dunyamiz, barliⱪ oy-pikirlirimizning ayrilmas bir ⱪismi ⱪiliximiz lazim. Jǝzmlǝxtürimizki, Xǝytan ⱨǝⱪiⱪǝtning ⱨǝrⱪaysi nuⱪtisining birnimu ⱪoymay yoⱪitix üqün kürǝx ⱪilidu.
(ǝ) Biz Hudaning xǝpⱪitigǝ tayinip, Uning sɵz-kalamining ⱨǝrbir nuⱪtiliriƣa boysunuximiz kerǝk. Xundaⱪ ⱪilƣanda bizdǝ Mǝsiⱨ Əysaning namida dua ⱪilix wǝ sɵz ⱪilixⱪa ⱨoⱪuⱪimiz bolidu («Mat.» 8:9).
(b) Sǝgǝk turup dua ⱪilixtin tohtimasliⱪimiz kerǝk («Mat.» 26:41).
(p) Hudaning jamaitidǝ sahta tǝlim bǝrgüqilǝrgǝ yüz turanǝ turup, ⱨǝr türlük tǝnbiⱨ wǝ durus tǝlim bilǝn rǝddiyǝ berip ⱪarxi qiⱪiximiz lazim. Biz ularƣa bir dǝⱪiⱪimu yol ⱪoymasliⱪimiz kerǝk («Gal.» 2:5). Bu «ǝdǝplik bolux-bolmasliⱪ» mǝsilisi ǝmǝs. Jamaǝt adǝmning ǝmǝs, Hudaningkidur; Hudaƣa biⱨɵrmǝtlik ⱪilinƣan bolsa, uningƣa biⱨɵrmǝtlik ⱪilƣanlarƣa yüz-hatirǝ ⱪilmaymiz. Bǝzi kixilǝr «Silǝr muⱨǝbbǝt kɵrsǝtmǝysilǝr» dǝp tǝnⱪid ⱪilixi mumkin, biraⱪ adǝmni azad ⱪilƣuqi bolsa ⱨǝⱪiⱪǝtning ɵzidur: — «Ⱨǝⱪiⱪǝtni setiwal, uni ⱨǝrgiz setiwǝtmǝ» («Pǝnd.» 23:23).
Yǝnǝ mǝsilǝn «2Yuⱨ. » 7-11-ayǝtni kɵrüng.
1:7
«Sodom wǝ Gomorra wǝ ularning ǝtrapidiki xǝⱨǝrlǝrdikilǝrmu xu ohxax yolda, yǝni xu pǝrixtilǝrgǝ ohxax uqiƣa qiⱪⱪan buzuⱪqiliⱪⱪa wǝ ƣǝyriy xǝⱨwǝtlǝrgǝ berilip kǝtkǝn, keyinki dǝwrlǝr ularning aⱪiwitidin ibrǝt alsun üqün mǝnggülük ot jazasiƣa ɵrnǝk ⱪilinip kɵydürülgǝn»
Bu pǝrixtilǝr toƣruluⱪ «yaritilix» ⱨǝmdǝ «Petrus (2)»diki izaⱨatlar wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtalduⱪ. Yǝⱨudaning bu bayanida «Yar.» 6:1-6dǝ hatirilǝngǝn wǝⱪǝdǝ ⱪandaⱪ ixlarning yüz bǝrgǝnlikini qüxǝndürüp, uningda ⱨeqⱪandaⱪ gumanliⱪ yǝrni ⱪaldurmaydu: —
«Wǝ xundaⱪ boldiki, insanlar yǝr yüzidǝ kɵpiyixkǝ baxliƣanda, xundaⱪla ⱪizlarmu kɵplǝp tuƣulƣanda, Hudaning oƣulliri insanlarning ⱪizlirining qirayliⱪliⱪini kɵrüp, haliƣanqǝ tallap, ɵzlirigǝ hotun ⱪilixⱪa baxlidi.
U waⱪit Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilip: —
— Mening Roⱨim insanlar bilǝn mǝnggü kürǝx ⱪiliwǝrmǝydu; qünki insan ǝttur, halas. Kǝlgüsidǝ ularning ɵmri pǝⱪǝt bir yüz yigirmǝ yaxtin axmisun! — dedi.
Xu künlǝrdǝ (wǝ xundaⱪla keyinki künlǝrdimu), Hudaning oƣulliri insanlarning ⱪizlirining yeniƣa berip, ulardin balilarni tapⱪinida, gigantlar yǝr yüzidǝ pǝyda boldi. Bular bolsa ⱪǝdimki zamanlardiki dangliⱪ palwan-baturlar idi. Pǝrwǝrdigar insanning ɵtküzüwatⱪan rǝzilliki yǝr yüzidǝ kɵpiyip kǝtkǝnlikini, ularning kɵnglidiki niyǝtlirining ⱨǝrⱪaqan yaman boluwatⱪinini kɵrdi. Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar yǝr yüzidǝ adǝm apiridǝ ⱪilƣiniƣa puxayman ⱪilip, kɵnglidǝ azablandi» («Yar.» 6:1-6).
Bǝzi alimlar «Hudaning oƣulliri» Setning ihlasmǝn ǝwladlirini kɵrsitidu, dǝp oylaydu. Əmma undaⱪta ularning «insandin bolƣan ⱪizlarning qirayliⱪliⱪini kɵrüxi» andin «ɵzliri haliƣan ⱪizlarni hotunluⱪⱪa elixi»ning zadi nemǝ yamini bar? Tekisttǝ «rǝzil adǝmlǝrning ⱪizliri» toƣruluⱪ gǝp yoⱪ, pǝⱪǝt «insanlarning ⱪizliri» deyilidu — demǝk, bu adǝttiki ⱪiz-ayallarni kɵrsitidu. Xunga ixinimizki, «Hudaning oƣulliri» muxu yǝrdǝ bir türküm pǝrixtilǝrni kɵrsitidu («Ayup» 1:6, 2:1, 38:7, «Zǝb.» 29:1, 89:6ni kɵrüng); ular ⱪiz-ayallarning qirayliⱪliⱪini kɵrüp ular bilǝn jinsiy munasiwǝtni ɵtküzüxni halaytti wǝ xu mǝⱪsǝtlirigǝ yetix üqün ⱪaysibir insanning xǝkligǝ kiriwalƣan. Ularning ǝwladi alaⱨidǝ birhil «baturlar» yaki «palwanlar», xundaⱪla binormal gigantlar («nǝfilim») idi. «Yaritilix»ning mu’ǝllipi bundaⱪ wǝⱪǝ yǝnǝ birǝr ⱪetim yüz bǝrgǝn boluxi mumkin, dǝp puritidu — qünki u keyin, baxⱪa gigantlar tuƣulƣanidi, dǝydu: — «Hudaning oƣulliri insanlardin bolƣan ⱪizlar bilǝn xu qaƣda (wǝ keyiki waⱪitlardimu) billǝ bolup, ǝwlad ⱪaldurƣanda, yǝr yüzidǝ «nǝfilim» (mǝnisi, «yiⱪilƣanlar» yaki «gigantlar») dǝp atilidiƣan kixilǝr pǝyda boldi. Ular ⱪǝdimki zamanning baturliri wǝ dangliⱪ kixiliri idi» (4-ayǝt). Bu sɵz bilǝn u bǝlkim muⱪǝddǝs yazmilarda tilƣa elinƣan, topandin keyin tuƣulƣan gigantlarni kɵrsǝtkǝn boluxi mumkin; mǝsilǝn, «Qɵl.» 13:33, «Ⱪan.» 2:20-21, 3:11, «1Sam.» 17:4, «2Sam.» 21:15-22ni kɵrüng.
Bǝzilǝr Rǝbbimiz ɵlümdin tirilix toƣruluⱪ sɵzligǝndǝ, «Ɵlümdin tirilgǝndin keyin, insanlar ɵylǝnmǝydu, ǝrgǝ tǝgmǝydu, bǝlki ǝrxtiki pǝrixtilǝrgǝ ohxax bolidu» degǝnlikigǝ ⱪarap («Mat.» 22:30) muxu pikirgǝ ⱪarxi qiⱪidu. Ular: «Pǝrixtilǝr jinsiy tǝbiǝtsiz bolƣini yaki jinsiyǝttiki birǝr hususiyiti bolmiƣini üqün ⱪǝt’iy nikaⱨlanmaydu», dǝydu. Biraⱪ ⱨalⱪiliⱪ mǝsilǝ dǝl muxu yǝrdǝ. Pǝrixtilǝr normal ⱨalda nikaⱨlanmaydu. Lekin «Yaritilix»tiki hatirilǝrgǝ asaslanƣanda, bu türküm pǝrixtilǝr Huda bekitkǝn tǝrtiptin ⱨalⱪip kǝtkǝqkǝ, jazaƣa uqriƣan. Ular «Yǝⱨ.» 7-ayǝttǝ tǝswirlǝngǝn rǝzil adǝmlǝrdǝk: «Sodom wǝ Gomorra wǝ ularning ǝtrapidiki xǝⱨǝrlǝrdikilǝrmu xu ohxax yolda, yǝni xu pǝrixtilǝrgǝ ohxax uqiƣa qiⱪⱪan buzuⱪluⱪⱪa wǝ ƣǝyriy xǝⱨwǝtlǝrgǝ berilip kǝtkǝn...». Huda pǝrixtilǝrning «ƣǝyriy ǝtlǝrgǝ» (demǝk, insanlarning tǝnlirigǝ) iq pǝx tartixini yaki ǝr kixilǝrningmu «ƣǝyriy ǝtlǝrgǝ» (demǝk, ⱪiz-ayallarning tǝnlirigǝ tǝbiiy ⱨǝwǝsliri boluxning orniƣa, baxⱪa ǝr kixilǝrning tǝnlirigǝ) iq pǝx tartixixini ⱨeqⱪaqan haliƣan ǝmǝs.
«2Pet.» 2:4 ⱨǝm muxu 6-ayǝttǝ Yǝⱨuda muxu pǝrixtilǝr (xu waⱪitta) Xǝytanning alǝm apiridǝ bolƣanda kɵtürgǝn isyaniƣa qetilƣan pǝrixtilǝrgǝ ⱪariƣanda tehimu ⱪattiⱪ jazaƣa tartilidu, dǝydu («Wǝⱨ.» 12:3-4diki izaⱨatlirimizni kɵrüng). Isyan kɵtürgǝn xu pǝrixtilǝr, eⱨtimal ⱨazir jaⱨanning ⱨǝrⱪaysi yǝrliridǝ ⱪatirap yürüwatⱪan, insanlarni eziⱪturidiƣan ⱨǝmdǝ Hudaning hǝlⱪining oyliri wǝ ⱪǝlblirigǝ jǝng ⱪiliwatⱪan jinlardur. Lekin Yǝⱨuda eytⱪan axu pǝrixtilǝrni «Rǝb uluƣ ⱪiyamǝt künining soriⱪiƣiqǝ mǝnggü kixǝnlǝp mudⱨix ⱪarangƣuluⱪta solap saⱪlimaⱪta».
Nemixⱪa ǝmdi ular tehimu ⱪattiⱪ jazaƣa tartilidu? Xübⱨisizki, sǝwǝb pǝⱪǝt xuki, bu pǝrixtilǝr alliⱪaqan Hudaning yürgüzgǝn birnǝqqǝ jazalirini, yǝni (a) isyan kɵtürgǝn Xǝytan wǝ pǝrixtilǝrning ǝrxtin ⱨǝydiwetilginini; (ǝ) Adǝm’ata wǝ Ⱨawa’animizning gunaⱨ sadir ⱪilƣandin keyin Erǝm baƣqisidin ⱨǝydiwetilginini, wǝ (b) Ⱨabilni ɵltürgini üqün Ⱪabilƣa qüxürülgǝn jazani kɵrgǝnidi. Xunga ularning Huda aldidiki mǝs’uliyiti tehimu eƣir idi.
Bizning «1Kor.» 11:10 üstidǝ bolƣan sɵzlirimizni kɵrüng: —
«Xǝytan isyan kɵtürgǝndin keyin, yǝnǝ bir türküm pǝrixtilǝr ayal kixilǝrning saⱨibjamalliⱪini kɵrüp adixip kǝtti, dǝp ixinimiz («Yar.» 6:2-4). Xuning bilǝn ular pǝrixtilik mǝrtiwisini taxlap ayallarƣa yeⱪinlixip tegix üqün namǝlum yolda jisim xǝkligǝ kirdi. Injildiki wǝⱨiy boyiqǝ, muxu pǝrixtilǝr soraⱪ ⱪilinƣuqǝ ⱪamap ⱪoyuⱪluⱪ bolidu («2Pet.» 2:4, «Yǝⱨ.» 6-7nimu kɵrüng). Ularning ⱨazirⱪi jazasi ǝsli isyan kɵtürgǝn jinlarningkidin eƣir, qünki ular xu waⱪitta alliⱪaqan Hudaning kɵp baxⱪa jazalirini kɵrüp kǝlgǝnidi. Əmma kim bilsun, baxⱪa pǝrixtilǝrningmu muxundaⱪ ixlarni sadir ⱪilix mumkinqiliki tehi mǝwjutmikin, xunga rosul jamaǝtkǝ, ibadǝt sorunlirida ⱪiz-ayal ⱪerindaxlarning saⱨibjamalliⱪidiki gɵⱨǝr bolƣan qaqliri yepilsun, dǝp tapilaydu».
Bundaⱪ wǝⱪǝdin keyin insanlarning ⱪǝlbliri tehimu rǝzillikkǝ tolidu: — «Pǝrwǝrdigar insanlarning rǝzillikini, kɵnglidiki niyitining ⱨǝrⱪaqan yaman bolidiƣanliⱪini kɵrdi...» (qünki Hudaning muⱪǝddǝs pǝrixtiliri insanlarning kɵz aldidila gunaⱨ ⱪilƣan ǝmǝsmu?). Əmdi Hudaning jamaiti pǝⱪǝt insaniyǝtkila ǝmǝs, bǝlki ⱨǝtta pǝrixtilǝrgimu Uning tǝrtipigǝ ⱨǝr tǝrǝptǝ boysunuxta izqil ülgǝ bolsun.
Amin!